Morgunblaðið - 16.11.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. NÓVEMBER 1993
Almennar kosningar um sameiningu sveitarfélaga 20. nóvember
30 sveitarfélög verði að
finirn á Norðurlandi vestra
UMDÆMANEFND Sambands sveitarfélaga í Norðurlandskjör-
dæmi vestra hefur lagt til að sveitarfélögum í kjördæminu verði
fækkað úr 30 í fimm. í tillögu nefndarinnar hefur meðal annars
verið tekið mið af því að íbúar hvers sveitarfélags verði al-
mennt ekki færri en 400 og að sveitarfélagið spanni ekki yfir
stærra svæði en svo að það geti myndað heildstætt samfélag og
að sveitarfélögin myndi heildstæð atvinnu- og þjónustusvæði.
Einnig hefur verið tekið tillit til landfræðilegra aðstæðna og
samgangna eins og kostur er, þannig að hægt sé að tryggja
gott samgöngukerfi innan sveitarfélaganna. Á síðastliðnum tíu
árum fjölgaði landsmönnum um tæp 10%, en í Vestur-Húnavatns-
sýslu fækkaði íbúum um 9%, í Austur-Húnavatnssýslu um 7% og
á Siglufirði um 10%. í Skagafirði fjölgaði íbúum hinsvegar um
2%. Umdæmanefnd Sambands sveitarfélaga í Norðurlandskjör-
dæmi vestra telur að sameining sveitarfélaga í kjördæminu sam-
kvæmt tillögum umdæmanefndar geti verið vænlegur kostur og
til þess fallinn að styrkja byggð á Norðurlandi vestra, stuðla að
fjölbreyttara og öflugra atvinnulífi, auka þjónustu við íbúana,
og jafnframt geti þær dregið úr búferlaflutningum til höfuðborg-
arsvæðisins.

k Sameining sveitarfélaga
á Norðurlandi vestra
A-Huna- 784tbuar
vatns- Vindhælishreppur l
Höfðahreppur A
sysia Skagahreppur 1 f
1.702 íbúar
Ashreppur
Sveinsetaðahreppur I
Torfalækjathreppur l Skaga-
Biönduós r\ strönd,'
Svínavatnshreppur \m
Bólstaðarhliðarhreppur \ '
Engihlíðarhreppur \
Siglufjörður
1.744 íbúar
Ekklergerðtillaga
um að Sjglutjðrður
sameinlst ððru
Síglufjörður
Skagafjörður
4.669 íbúar
Skefilsstaðahreppur
Skarðshreppur
Sauðárkrókur
Staðarhreppur
Seyluhreppur
Lýtingsstaðahreppur
Akrahreppur
Rípurhreppur
Viðvíkurhreppur
Hólahreppur
Hofshreppur
Fljótahreppur
V-Húna-
vatns-
sýsla,
1.460
íbúar
Staðarhreppur
Fremri- Torfustaðahreppur
Ytri- Torfustaðahreppur, Hvammstangahrep]
Kirkjuhvammshreppur, Þverárhn
Þorkelshólshreppur \
Umdæmanefnd Sambands
sveitarfélaga í Norðurlandskjör-
dæmi vestra leggur til að sveitarfé-
lögin sjö í Vestur-Húnavatnssýslu
sameinist og verði eitt sveitarfélag
með 1.460 íbúa, og Hvammstangi
verði aðal þjónustukjarni sveitarfé-
lagsins. Sveitarfélögin í sýslunni
sem gert er ráð fyrir að sameinist
eru Staðarhreppur með 107 íbúa,
Fremri-Torfustaðahreppur með 72
íbúa, Ytri-Torfustaðahreppur með
209 íbúa, Hvammstangahreppur
með 693 íbúa, Kirkjuhvamms-
hreppur með 115 íbúa, Þverár-
hreppur með 95 íbúa og Þorkels-
hólahreppur með 169 íbúa.
Tvö sveitarfélög í
Austur-Húnavatnssýslu
Lagt er til að í Austur-Húna-
vatnssýslu verði tvö sveitarfélög.
Annars vegar sameinist sjö sveitar-
félög og verði að einu með samtals
1.702 íbúa, en það eru Áshreppur
með 92 íbúa, Sveinsstaðahreppur
með 103 íbúa, Torfalækjarhreppur
með 115 íbúa, Blönduós með 1.063
íbúa, Svínavatnshreppur með 126
íbúa, Bólstaðarhlíðarhreppur með
124 íbúa og Engihiíðarhreppur
með 79 íbúa. Aðal þjónustukljarni
sveitarfélagsins yrði Blönduós.
Hins vegar er lagt til að þrjú
sveitarfélög verði að einu með
samtals 784 ibúa. Þar er um að
ræða Vindhælishrepp með 52 íbúa,
Höfðahrepp með 671 íbúa og
Skagahrepp með 61 íbúa.
Skagaströnd yrði aðal þjónustu-
kjarni þessa sveitarfélags.
í Skagafjarðarsýslu er lagt til
að verði eitt sveitarfélag sem fáist
með sameiningu tólf sveitarfélaga
með samtals 4.669 íbúa, en ekki
er gerð tillaga um að Siglufjörður
sameinist öðrum sveitarfélögum.
Þau sveitarfélög sem gert er ráð
fyrir að sameinist eru Skefílsstaða-
.hreppur með 50 íbúa, Skarðs-
hreppur með 115 íbúa, Sauðár-
krókur með 2.656 íbúa, Staðar-
hreppur með 130 íbúa, Seyluhrepp-
ur með 306 íbúa, Lýtingsstaða-
hreppur með 272 íbúa, Akrahrepp-
ur með 253 íbúa, Rípurhreppur
með 90 íbúa, Viðvíkurhreppur með
82 íbúa, Hólahreppur með 148
íbúa, Hofshreppur með 403 íbúa
og Fljótahreppur með 164 íbúa.
Aðal þjónustukjarni sveitarfélags-
ins yrði Sauðárkrókur.
Óvissa í afréttarmálum
og málefnum grunnskóla
Að sögn Skúla Þórðarsonar,
framkvæmdastjóra Samtaka sveit-
arfélaga á Norðurlandi vestra, er
framtíðarskipan afréttarmála sá
málaflokkur sem íbúar kjördæmis-
ins hafa haft hvað mestar efasemd-
ir um. Þama væri um að ræða
ákveðna grundvallarhagsmuni
sveitafólks sem það hefði haft að
gæta um ómunatíð, og því hefði
það áhyggjur af meðferð þeirra
máia í nýju sveitarfélagi. Vegna
beiðni einstakra umdæmanefnda
og erindis frá Stéttarsambandi
bænda hefði Jóhanna
Sigurðardóttir félagsmálaráðherra
látið skoða þetta mál og fengið
álitsgerð frá_ landbún-
aðarráðuneytinu. í framhaldi af
því hefði hún óskað eftir því að
gefin verði út sameiginleg
viljayfirlýsing ráðherranna um að
þeir muni beita sér fyrir því að
lögum verði breytt á þann veg að
tryggt verði að óbreytt skipan
muni verða á upprekstrarrétti,
afréttarmálefnum fjallskilum og
fleiru eftir sameiningu
sveitarfélaga nema sveitarfélögin
semji á annan veg.
Skúli sagði að framtíðarskipan
skólamála hefði einnig valdið fólki
nokkrum áhyggjum, en boðað hef-
ur verið að málefni grunnskólanna
færist að fullu frá ríki til sveitarfé-
laga 1. ágúst 1995, óháð samein-
Gert til að mæta ástandinu í
þjóðfélaginu
Anna G. Sverrisdóttir, aðstoðar-
framkvæmdastjóri Vöku-Helga-
fells, sagðist vona að viðskiptavin-
irnir skilji hvað bókaútgefendum
gengur til þótt ekki verði eins mik-
ið auglýst og áður. „Fyrir forgöngu
Félags íslenskra bókaútgefenda
hafa fyrirtækin ákveðið að reyna
að gera alit sem þau geta til að
halda bókaverði niðri, þ.m.t. að
augiýsa ekki einstakar bækur í ljós-
vakamiðlum heldur vera með sam-
eiginlegar auglýsingar. Þetta var
ákveðið til að mæta ástandinu í
þjóðfélaginu, reyna að skilja þarfír
kúnnans betur og er liður í að halda
kostnaði niðri. Við vitum að það
kemur illa við alla að hækka bækur
og þótt mikil samstaða væri um að
reyna að koma í veg fyrir að virðis-
aukaskatturinn yrði settur á, tókst
það ekki. Við ætlum að reyna þetta
og vonum að viðskiptavinirnir skilji
hvað við erum að gera þótt ekki
verði auglýst eins mikið og áður,“
sagði Anna.
ingu sveitarfélaga. „Það liggur al-
veg ljóst fyrir að einstök sveitarfé-
lög munu lenda í erfiðleikum með
reksturinn á þessum smáu skólum
þegar þessi boðaði tilflutningur
hefur átt sér stað. Sú spurning
brennur á fólki hvað verður um
litlu skólana, og þá hvort einhveij-
ir þeirra verði lagðir niður í nýju
sameinuðu sveitarfélagi,“ sagði
hann. ■
Björgunaraðgerð gegn rangri
ákvörðun
Ámi Einarsson, framkvæmda-
stjóri Máls og menningar, segist
líta á samræmdar aðgerðir bókaút-
gefenda sem björgunaraðgerð gegn
rangri ákvörðun sem þeir hafi verið
skikkaðir undir. „Fyrir mér er þetta
bara eitt dæmið enn um ranga
ákvörðun ríkisstjórnarinnar. Allir
benda á hversu röng ákvörðunin
er og síðan verða aðrir að bjarga
stjórninni út úr því sem hún er
búin að koma sér í. Miðað við við-
brögðin sem við fundum fyrir eftir
1. júlí þá hefði virðisaukaskatturinn
rústað bókaútgáfunni í landinu og
við urðum að bjarga því sem bjarg-
að varð í bili. Þetta eru a.m.k. okk-
ar viðbrögð til þess að fólk geti
haldið áfram að kaupa bækur og
við styðjum þetta heilshugar úr því
sem komið er. Ef þetta reynist síð-
an ganga af bókaútgefendum dauð-
um þá stendur bókaskatturinn upp
úr sem minnismerki og skrifast á
reikning ríkisstjórnarinnar. Hvaða
áhrif skatturinn mun hafa næstu
Viljayfirlýsing
hefði verið æskileg
Tillagan um skiptingu
Austur-Húnavatnssýslu í tvö
sveitarfélög hefur að sögn Skúla
verið nokkuð gagnrýnd, en hins
vegar væru skoðanir mjög
mismunandi á því hvað hefði átt
að koma í staðinn. Hann sagði að
í viðræðum umdæmanefndar við
einstakar sveitarstjórnir í
ár get ég ekki sagt til um en ótt-
ast því miður að þau verði miklu
verri en menn hafa reiknað með,“
sagði Árni.
Bókin hefði ekki þolað hækkun
Friðrik Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri Almenna bókafélags-
ins, segir aðgerðirnar vera nauð-
vörn útgefenda til að halda bókinni
inni á jóiagjafamarkaðinum. „Út-
gangspunkturinn í þessu er sú al-
menna niðurstaða útgefenda að
bókin hafí ekki þolað hækkun í
samkeppni við aðra gjafavöru. Það
er verið að reyna að skapa skilyrði
fyrir því að gera hana hagstæðari
en hún yrði ella. Þar sem stór hluti
kostnaðar við bókaútgáfu liggur í
markaðssetningu þá verður fróðlegt
að sjá hvaða mæling kemur út úr
því að skera niður markaðskostnað
með því að auglýsa ekki í ljósvaka-
miðlum. Þar verður aðeins minnt á
bókiná almennt undir sameiginlegu
merki bókaútgefenda og þá vænt-
anjega undir þeim formerkjum að
bókin sé ódýrari en áður. Þetta er
að vísu leikur að orðum, en segja
má að bókin sé án virðisaukaskatts
þessi jól. Sú aðferð að skera niður
kostnað við markaðssetningu bóka
reynist vonandi vel bæði fyrir útgef-
endur og kaupendur þótt allir viður-
kenni að verið sé að renna blint í
sjóinn um áhrifin sem þetta kemur
til með að hafa á eftirspurnina. Við
kjördæminu hefði komið fram vilji
meirihluta sveitarfélaga í Skaga-
firði fyrir því að þar yrði eitt
sveitarfélag og sömu sögu væri
að segja um sveitarstjórnir í
V estur-Húnavatnssýslu.
„í Austur-Húnavatnssýslu var
mikill minnihluti sveitarfélaga sem
vildi sjá sýsluna í einu sveitarfé-
lagi, eða einungis tvö af tíu. Önnu|É
sveitarfélög töldu einhverra
smærri sameiningu heppilegri, og
þar má segja að skýringin á tillögu
umdæmanefndar sé að stærstum
hluta til kominn,“ sagði hann.
Skúli sagði að í kjördæminu
hefði ekki verið vilji til þess af
hálfu einstakra sveitarstjórnar-
manna að leggja vinnu í það að
semja viljayfirlýsingar varðandi þá
sameiningu sveitarfélaga sem til-
lögur eru um í kjördæminu, en það
hefði hins vegar verið mjög æski-
legt að það hefði verið gert. „Það
hefði verið æskilegasta fyrirkomu-
lagið að við í samráði við sveitar-
stjórnarmenn hefðum getað sest
niður og útbúið plan sem gæfi
skýrari vísbendingar til kjósend-
anna um hvers mætti vænta, en
það var ekki almennur vilji fyrir
því meðal einstakra sveitarstjórn-
armanna,“ sagði hann.
Góð kjörsókn mikilvæg
Tillögur umdæmanefndarinnar
hafa verið ítarlega kynntar á fund-
um í kjördæminu að sögn Skúla,
og sagði hann þá fundi almennt
hafa verið mjög vel sótta af íbúum.
„Eins og víða annars staðar á
landinu þá erum við engu að síður
smeykir um það hérna að hugsan-
elga verði dræm kosningaþátttaka
á þéttbýlisstöðunum, og þess
vegna höfum við lagt mjög ríka
áherslu á það á þessum fundum
að almenningur kynni sér það sem
við höfum verið að gefa út og einn-
ig það sem kemur frá öðrum í
þessu sambandi og mæti á kjörstað
20. nóvember. Við höfum lagt á
það ríka áherslu að það verði al-
menn kosningaþátttaka og það
komi skýr skilaboð úr hveiju sveit-
arfélagi. Það kann að verða skoðað
mjög ítarlega eftir kosningarnar
hvernig þátttakan hefur verið mið-
að við úrslit atkvæðagreiðslunnar,“
sagði Skúli Þórðarson.
vonum auðvitað að bókaþjóðin sýni
það í verki að hún vilji veg bókarinn-
ar mikinn og að aðgerðir bókaútgef-
enda til að halda verði jólabókanna
óbreyttu þrátt fyrir virðisaukaskatt
falli í góðan jarðveg og bæti allra
hag,“ sagði Friðrik að lokum.
Þungt högg fyrir hvaða grein
sem er
Jón Karlsson, framkvæmdastjóri
Iðunnar, segir erfitt að starfa við
það óöryggi sem hefur skapast við
bókaskattinn og hann hafí verið
mikil kollsteypa á fá yfir sig óundir-
búið. „Við erum hræddir um stöðu
bókarinnar eftir þessar hremming-
ar. Hækkun sem þessi er afskap-
lega þungt högg fyrir hvaða grein
sem er, á tímum þegar fólk er
meðvitaðra um verð en það hefur
kannski verið nokkru sinni fyrr og
hefur þar að auki lítið handa á
milli. Við höfum gengið eins langt
og nokkur kostur er við að skera
niður kostnað til að þetta sé mögu-
legt en það er afskaplega erfitt því
bækur hafa í raun ekki haldið í við
verðlagsþróun í þrjú ár. Forlögin
hafa lagað rekstur sinn mikið en
það er ljóst að þau hafa gengið
mjög á sinn eigin hlut þannig að
þetta þrengir mjög möguleika út-
gáfunnar. Við höldum samt að þetta
sé vænlegast til að bókin haldi stöðu
sinni og verði hreinlega ekki und-
ir,“ sagði Jón.
Bókaútgefendur taka á sig virðisaukaskatt á bækur
Gert til að bjarga bókinni og
koma til móts við viðskiptavini
BÓKAÚTGEFENDUR eru sammála um að ákvörðunin um
taka á sig virðisaukaskatt á bækur og draga úr auglýsinga-
kostnaði á móti með því að auglýsa ekki einstakar bækur í
sjónvarpi hafi verið nauðsynleg til að halda bókinni inni á
jólagjafamarkaðinum. Þetta séu björgunaraðgerðir sem eigi
að koma bæði útgefendum og kaupendum til góða.