Morgunblaðið - 06.03.1994, Qupperneq 24

Morgunblaðið - 06.03.1994, Qupperneq 24
24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. MARZ 1994 fltagiinMiifrffe Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Rftstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar: 691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið. Flutningsjöfnun afnumin Sighvatur Björgvinsson, við- skiptaráðherra, lagði fram á ríkisstjórnarfundi í fyrradag frumvarp um niðurfellingu laga um flutningsjöfnunarsjóð og innkaupajöfnun olíu og benzíns. Ríkisstjórnin samþykkti að leggja frumvarpið fyrir þing- flokka stjómarflokkanna. Hér er hreyft mikilsverðu máli, sem m.a. vartil umfjöllun- ar hér í Morgunblaðinu fyrir skömmu. Það kerfi, sem nú rík- ir, hefur það m.a. í för með sér, að olíufélag getur haft meiri tekjur af því að flytja olíu langar leiðir en að selja hana! Þar að auki hefur þetta kerfi áreiðanlega þýtt hærra olíuverð mjög víða en ella hefði orðið. Forstjórar tveggja olíufélaga af þremur hafa mjög hvatt til þess, að fiutningsjöfnun verði afnum- in og bent á, að kerfið kæmi í veg fyrir eðlilega samkeppni á milli félaganna. Viðskiptaráðherra lýsti af- leiðingum þessa jöfnunarkerfis m.a. á þennan veg í samtali við Morgunblaðið í gær: „Nú hefur komið í ljós, að þetta stendur meðal annars í vegi fyrir við- skiptum okkar við skip, sem koma hingað til lands að landa afla og til viðgerða. Vegna hás olíuverðs, sem af þessu leiðir, þýðir það að þessi skip skipta ekki við okkur um olíuvörur heldur sigla héðan eftir landan- ir til hafna í Noregi eða í nær- liggjandi löndum, þar sem þau fá olíuna á miklu lægra verði. Þetta er þáttur í að gera okkur mögulegt að eiga eðlileg við- skipti við þá aðila, sem vilja eiga viðskipti við okkur.“ Olíuviðskipti landsmanna hafa áratugum saman verið reyrð í viðjar hafta og margvís- legra takmarkana. Það hafa aldrei komið fram nokkrar hald- bærar skýringar á því, hvers vegna viðskipti með olíu og olíu- vörur hafa ekki mátt vera fijáls eins og viðskipti með aðrar vör- ur. Fyrir nokkrum árum fengu olíufélögin loks leyfí til að kaupa olíu hvaðan, sem þeim sýndist. Þá var verðlag gefíð frjálst, sem dugði þó skammt m.a. vegna flutningsjöfnunar á olíu. Nú er von til þess að breyting verði á. Fyrirfram verður að ætla, að frumvarp viðskiptaráðherra eigi greiða leið í gegnum þingflokka stjórnarflokkanna. Væntanlega hefur ráðherrann rætt þetta mál í eigin flokki. Sjálfstæðisflokk- urinn hefur áratugum saman barizt fyrir frelsi í viðskiptum og þess vegna má ætla, að stuðningur þingmanna Sjálf- stæðisflokksins sé vís, þótt um- mæli Matthíasar Bjarnasonar í Morgunblaðinu í dag veki að vísu upp spumingar um annað. Þær takmarkanir, sem nú eru á olíuviðskiptum, eru síðustu leifarnar af gömlu hafta- og skömmtunarkerfí, sem hér var við lýði fyrr á árum. Fengin reynsla sýnir, að við getum haft mikinn hag af því að laða eriend fiskiskip hingað til lands til þess að landa físki, selja físk og taka olíu og aðrar vistir. Það er frá- leitt að viðhalda lengur kerfí, sem veldur því, að erlend físki- skip sigla til annarra landa eftir olíu, og íslenzk skip, hvort sem um er að ræða fiskiskip eða kaupskip, leggja áherzlu á að fylla sig af olíu í erlendum höfn- um til þess að komast hjá því að kaupa dýra olíu hér. ÞÓAÐ BIRT- • ingur haflund- irfyrirsögnina bjartsýni fjallar skáldsagan um alvarlegt efni en er skrifuð inní kaldhasðn- islegar og léttar um- búðir. Svartsýni er undirstraumurinn en fyndnin einkennir stíl og yfirbragð. Nei, við getum ekki hugsað okkur skapara sem ber ábyrgð á öllum þess- um hörmungum í kringum okkur. Leibniz og Pope eru á villigötum, það er bjargföst sannfæring Voltaires. Ef guð er forsjón, hlýtur hann þá ekki að bera ábyrgð á öllu því sem illa fer í heiminum? Og nóg er af því. Það er einungis til að bæta gráu ofaná svart að telja að margt gott geti leitt af því sem er vont og sársaukafullt. Það geti ekki verið rétt hjá Leibniz að veröld okkar sé sú bezta sem völ sé á. Birtingur fjallar í aðra röndina um sama efni og Jóbsbók, Hvers vegna bíður góðs fólks jafnmikil ógæfa og raun ber einatt vitni? Og af hverju vegnar illmennum oft vel? Það hafa ekki allir sama trúarþrek og Job. Og það hafði Voltaire ekki. Hann taldi því eina- leiðin til farsældar væri að rækta sinn garð, eða einsog Snæfell- ingar sögðu áðurfyr, Hver maður við sinn sala. Um þetta er einnig flallað í Innansveitarkroniku enda engin til- viljun að Halldór Laxnes snaraði Birt- ingi á íslenzka tungu. í Innansveitar- kroniku segir svo: „Kolbeinn í Kolla- fírði segir þá eftirfarandi sögu: Einu- sinni voru tveir feðgar að tæa hross- hár. Þá segir pilturinn uppúr eins manns hljóði: er það satt, pápi minn, að lausnarinn hafí stigið niður til hel- vítis? Ég veit það ekki, segir karlinn. Prestamir eru eitthvað að segja það. Viskum ekki gefa um það. Viskum vera að tátla hrosshárið okkar." Það er í anda Voltaires að vera ekki að bijóta heilann um alla skapaða hluti heldur ættum við að snúa okkur að því sem nærtækara er, garðinum okk- ar. Við höfum verið skilin eftir í sköp- unarverkinu, aðvísu ekki alltaf ein, en ekkert óttast maðurinn frekar en ein- veru segir Pascal. Voltaire telur dag- leg stjómun guðs á sköpunarverkinu sé ekki meiri en þegar soldáninn send- ir skip til Egyptalands. Er hann þá að hugsa um mýsnar um borð? Nei. Við eram mýsnar um borð. Það er þá eitthvað annað hljóð í Jónasi Hallgrímssyni þegar hann lofsyngur sköpunarverkið og þann sem stjórnar því frá degi til dags, algóð- an föður og skapara himins og jarðar. Fjallræðufólkið íslenzka lifði vand- ræðalaust og óáleitið og hélt sig við garðinn sinn. Það var enginn fjölmiðla- garður á nútímavísu. Nei, þetta fólk var ekki öllum stundum að leita að arfanum í annars garði, það ræktaði sína litlu spildu. En það þekkti víst ekki Voltaire eða Birting eða Leibniz. Né Lao Tze eða taó. En það þekkti forsjón Jónasar Hallgrímssonar. Hún var bakhjarlinn að ráðdeildar- og holl- ustuheimspeki þess. En hagfræðiguð- in vora öðrum ætluð. Þetta fólk lifði í metingslausri sátt við umhverfi sitt og forsjón og taldi sig eiga hlut að þeirri beztu mögulegu veröld sem sköpuð varð. Og því leið víst einatt vel á sálinni; kannski var það stundum hamingjusamt. Samt skorti það allt sem við gimumst. Allt — nema gott hjartalag. Það er engin tilvistarkreppa í lífí þessa fólks. Það sækir ekki endiiega veraleikareynslu í veraldlegt umhverfi sitt, heldur miklu fremur í fyrirheit um himneska Jerúsalem og allsráð- andi fQrsjón. Það á sér því fagnaðarer- indi á píslargöngu sinni. Lífíð er þá ekkisízt mikilvægt í dauðanum. Við lifum semsagt ekki í fáránlegum heimi tilvistarstefnunnar. Það era tengsl milli hugmynda og staðreynda, milli okkar og umhverfisins. Við erum ekki hér af tilviljun. Við eram ekki að bíða eftir Gódót. Lífíð hefur merkingu. Og tilgang. En þó koma ekki allir dagar í böggli. En er þá mannlífíð óþolandi að dómi Voltaires? Nei, en það er einungis þolanlegt meðan maðurinn ræktar garðinn sinn og er ekkert að hugsa útfyrir hann. Þá — og einungis þá — lifum við því bezta lífí sem hugsanlegt ðr í þeirri beztu veröld sem guð gat mögulega skapað. Þetta er sú kald- hæðnislega bjartsýni sem umvefur líf okkar og er í innsta eðli sínu einskon- ar uppgjöf og miskunnarlaus svart- sýni. Það er löng leið milli þessara hugmynda Voltaires og fullyrðingar Leibniz og ég sé ekki betur en þær séu einnig kjaminn í trúarsannfær- ingu Jónasar Hallgrímssonar. Þessi sannfæring á ekkert skylt við þá útúr- snúninga sem tönnlazt var á eftir land- skjálftana í Lissabon, að þeir yrðu öllum til góðs vegna þess erfíngjar hinna dauðu kæmust nú í álnir og byggingameistarar yrðu ríkir vegna þess nú þyrfti að byggja upp borgina! Harmleikurinn yrði semsagt til góðs með tíð og tíma. En slíkar vangavelt- ur einhverra heimspekinga á dögum Voltaires koma þeim hugmyndum ekkert við að guð stjómi sköpunar- verki sínu á þann bezta veg sem hægt er og þá er ástæða til að minnast þess að friðþægingin var ekki sárs- aukalaus heldur kostaði hún fórnar- dauða Krists á naglköldum krossi, en án dauða hans hefðum við ekki kynnzt upprisunni. Blóð einkasonarins var forsenda upprisunnar en hún er ekki sársaukaiaus og án fóma. Kristindómurinn er „fögnuður dauðans" sagði Kierkegaard í 0jeblik- ket, þegar hann gagnrýnir lærimeist- ara Jónasar, J.P. Mynster Sjálands- byskup 1855, eða ári eftir dauða hans. Fólk átti jafnvel að deyja af ástríðu vegna kristinna fyrirheita. En slík trú er ekki fyrir fjöldann, heldur einstakl- inginn\ þannig getur einungis hver og einn þjáðst, ekki heildin; eða mergðin. En þó ætti hún að geta trúað (0jeblik- ket Nr. 10, Hlutverk mitt). Það er á þessum kristnu þymistráðu forsendum sem við eigum þá beztu veröld sem möguleg er þótt háðsglósur Voltaires dynji með skemmtilegum hætti og eftirminnilegum á Leibniz í lok XXVIII kafla Birtings. Ekkert er án fyrirvara og í þessu tilfelli er fyrir- varinn sá bezti sem hægt er að hugsa sér að áliti kristinna manna einsog Kierkegaard kallar þá stríðandi ein- staklinga sem reyna ekki að koma.sér undan lífsþjáningunni, heldur gltma við hana, ekki einsog Mynster eða Grandtvig, eða prestar þjóðkirkjunnar, heldur af fórnandi ástríðu. En það era víst ekki allir sammála um svo kröfuhafða afstöðu. Og líklega er hægt að elska guð án þess hata veröldina. En kristindómurinn er bara ekkert límonaði. Hann sækir ekki kraft sinn í kjaradeilur og dómstóla. M (meira næsta sunnudag) HELGI spjall + MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. MARZ 1994 25 ÞAÐ HEFUR HALLAÐ mjög undan fæti í at- vinnulífí Vestfirðinga á undanförnum árum. Raunar svo mjög, að ekki hefur verið fráleitt að ræða þann mögu- Ieika, að Vestfírðir fari í eyði. Fyrir u.þ.b. hálfri öld lagðist síð- asta byggðin af á Hornströndum og í Jök- ulfjörðum. Byggðin á norðanverðum Ströndum stendur mjög tæpt og álitamál hversu lengi fólk helzt við í Trékyllisvík og í Norðurfirði. Þó er ánægjulegt að sjá, hve mikið líf færist í það svæði á sumrin. Byggðin á sunnanverðum Vestfíörðum stendur á brauðfótum. Það er rétt, sem Halldór Blöndal, samgönguráðherra, segir í Morgunblaðinu í dag, laugardag: „Þessi byggðarlög eru einangruð og það hefur mjög sneiðst um aðra atvinnumöguleika á þessu svæði. Fyrirtæki, sem verið hafa burðarásar, hafa brotnað niður þannig, að ef við erum á annað borð að velta fyrir okkur byggðaaðgerðum hlýtur þetta svæði að vera efst á blaði.“ Sjávarútvegsfyrirtækin við Djúp voru lengi gífurlegá sterk fjárhagslega og sum þeirra eru það enn. Engu að síður hefur staða fyrirtækjanna við Djúp og í nálægum byggðum versnað mjög á síðustu árum. Til þess liggja í megindráttum tvær ástæð- ur: Vestfirðingar hafa byggt meira á þors- kveiðum en aðrir landshlutar og niður- skurður þorskveiðanna þar af leiðandi komið verr við þá. Að auki er væntanlega flestum orðið ljóst, að kvótakerfið hefur svipt Vestfírðinga því forskoti, sem þeir áður höfðu vegna nálægðar við gjöful fiskimið. Forystumenn í sjávarútvegi á Vestfjörðum hafa ekki verið stuðnings- menn kvótakerfísins en þeir hafa heldur ekki^haldið uppi baráttu gegn því af nok- kurri sannfæringu. Þvert á móti hafa þeir látið forystumenn LÍÚ kúga sig. Hin meginástæðan fyrir vanda sjávarút- vegsfyrirtækjanna við Djúp er sú, að þau hafa verið sein til þess að endurskipu- leggja rekstur sinn miðað við breyttar aðstæður. Skref í þá átt var þó yfirtaka Norðurtangans og Súðvíkinga á útgerð og fiskvinnslu í Súgandafirði, þótt hún hefði sennilega þurft að gerast nokkrum árum fyrr, þegar betur áraði. Tregða vestfirzkra sjávarútvegsfyrir- tækja til þess að endurskipuleggja rekstur sinn og byggja upp stærri einingar bygg- ist ekki einvörðungu á þröngum staðar- sjónarmiðum. Augljóst er, að samgöngu- erfíðleikar hafa átt þar mikinn hlut að máli. Það hefur ekki legið jafn beint við og víða annars staðar að sameina fyrir- tæki og flytja fólk til vinnu á milli byggðar- laga vegna þess hve samgöngur hafa ver- ið erfíðar og þá ekki sízt að vetri til. Jarðgöngin gjörbreyta þessum aðstæð- um. Frá sjónarhóli þjóðarheildarinnar ber að líta á Vestfírði sem verstöð, sem hefur alla möguleika til mjög hagkvæms rekstr- ar og framkvæmdir við jarðgöngin sem fjárfestingu í atvinnulífí til þess að há- marka þann arð, sem hægt er að hafa af rekstri hinnar vestfírzku verstöðvar. Jarð- göngin opna fyrir samgöngur á milli Flat- eyrar, Suðureyrar og byggðanna við Djúp á þann veg, að hægt er að flytja fólk og físk á milli á örskömmum tíma. Með jarð- göngunum hefur verið lagður grundvöllur að nýju blómaskeiði í útgerð og físk- vinnslu á Vestfjörðum, þótt meira þurfí til að koma. Nú skiptir máli, að Vestfirðingar grípi þau tækifæri til endurskipulagningar í sjávarútvegi sínum, sem jarðgöngin skapa. Stefna ber að því að mynda tvær til þijár stórar og öflugar einingar í sjávarútvegi á þessu svæði. Þótt þorskafli sé í lág- marki nú kemur sú tíð, að hann eykst á nýjan leik og þá þurfa Vestfírðingar að vera vel í stakk búnir til þess að hagnýta sér til hins ýtrasta nýja uppsveiflu í þors- kveiðum. Tillögur ríkisstjórnarinnar um aðgerðir til styrktar VestQörðum eru til þess falln- ar að ýta undir slíka endurskipulagningu Vestfirðir og ferða- þjónusta REYKJAVÍKURBREF Laugardagur 6. marz í sjávarútvegi. Þær byggjast m.a. á því að til komi stuðningur við þau fyrirtæki, sem vilja sameina rekstur sinn til þess að skapa hagstæðari einingar. Þröng staðar- sjónarmið mega ekki koma í veg fyrir, að forystumenn í sjávarútvegi á Vestfjörðum grípi þetta tækifæri. Heldur ekki óraun- sæi, sem því miður er enn á ferðinni eins og t.d.. í Bolungarvík, þar sem tæpast er hægt að búast við lífvænlegum rekstri til frambúðar á þeim grunni, sem lagður var eftir gjaldþrot fyrirtækja Einars Guðfínns- sonar. Kröfur Vestfírðinga um auknar þors- kveiðiheimildir hafa ekki verið traustvekj- andi. Að óbreyttu er útilokað að leyfa meiri þorskveiði en ákveðið hefur verið fyrir þetta fiskveiðiár. Þær umræður, sem nú standa yfir um stöðu fískistofnanna og hvaða ályktanir ber að draga af þeim upplýsingum, sem fyrir liggja, eru áhuga- verðar. Vísindamenn Veiðimálastofnunar hafa sett fram önnur sjónarmið en físki- fræðingar Hafrannsóknastofnunar. Það er bæði gagnlegt og nauðsynlegt að fá fram önnur sjónarmið og ræða þau. Ekki var annað að sjá en talsmaður vísindamanna Veiðimálastofnunar stæði fyrir sínu á at- hyglisverðum fundi um þetta mál í háskó- lanum fyrir nokkrum dögum. Kristinn Pétursson, fískverkandi og fyrrum alþing- ismaður á Bakkafírði, hefur verið óþreyt- andi við að gagnrýna fiskifræðinga. Sérfræðingar Hafrannsóknastofnunar eiga að ræða þessa gagnrýni á málefnaleg- um grundvelli og standast þær freistingar að grípa til stóryrða í þeim umræðum. Þjóðin treystir fiskifræðingunum og Ha- frannsóknastofnun, hvað sem þessari gagnrýni líður. Almenningur gerir sér grein fyrir, að kröfur Vestfírðinga um auknar þorskveiðiheimildir eru ábyrgðar- lausar og staðhæfingar um þorsk um allan sjó duga ekki til að sannfæra fólk um annað. Framtíð þjóðarinnar í þessu landi er í húfí. Þess vegna er óhugsandi að taka þá áhættu að fara ekki að ráðum fiskifræð- inga. í stað þess að hafa uppi kröfur um auknar þorskveiðiheimildir eiga Vestfirð- ingar að bíta á jaxlinn og grípa þau tæki- færi, sem bjóðast með tillögum ríkisstjórn- arinnar til þess að endurskipuleggja vest- firzkan sjávarútveg og búa sig þar með undir nýja og betri tíma, sem koma innan nokkurra ára. Og ekki verður það framtíð- arhagsmunum Vestfirðinga til óþurftar að þeir taki kröftuglegar á með þeim, sem haldið hafa uppi baráttu gegn kvótakerf- inu. Yfírlýsingar um, að Vestfírðingar muni „bjarga sér“ og halda áfram veiðum, þótt þeir hafi ekki heimild til þess.'eru ekki til þess fallnar að skapa skilning meðal ann- arra landsmanna á vandamálum Vest- fjarða. Þvert á móti ýta þær undir and- stöðu við aðgerðir til aðstoðar Vestfjörð- um. í þessu sambandi er athyglisvert að sjá, hvað víða gætir mikillar andúðar á því að efnt verði til sérstakra aðgerða vegna Vestfjarða. Vestfirðingar þurfa að hafa þjóðina með sér en ekki á móti sér. Þess vegna eru kröfur forystumanna þeirra um auknar þorskveiðiheimildir óhyggileg- ar, að ekki sé talað um yfirlýsingar um, að þeir muni „bjarga sér“. Þar að auki er ljóst, að mikið þarf til að sannfæra þjóðina um að „sértækar“ aðgerðir séu nauðsynlegar á Vestfjörðum án þess að menn telji, að þar sé á ferðinni gamaldags sjóðastefna Framsóknarflokks- ins eða venjulegar atkvæðaveiðar á kostn- að skattgreiðenda um land allt. Morgunblaðið/RAX ÞAÐ ER AUG- ljóst, að Vestfirð- ingar hafa afar tak- markaða mögu- leika til þess að byggja upp aðra atvinnustarfsemi en sjávarútveg. Þó vekur furðu, hversu lítil áherzla hefur verið lögð á að byggja upp ferðaþjónustu á Vestfjörð- um. Hópar erlendra ferðamanna, sem koma hingað til lands, fara yfirleitt fram- hjá Vestfjörðum. Svo virðist, sem þessi landshluti sé að jafnaði ekki inni í áætlun- um ferðaskrifstofa og annarra þeirra, sem skipuleggja ferðir erlendra ferðamanna hér á landi. Þetta er þeim mun undarlegra, sem náttúra Vestfjarða býr yfir meiri fegurð en hægt er að finna víðast hvar á land- inu. Djúpið sjálft er stórbrotið náttúruund- ur. Á fögrum sumardegi, þegar Djúpið er spegilslétt, svo langt sem augað eygir, er það veröld út af fyrir sig. í Jökulfjörðum er að finna stórbrotna fegurð. Ferðamenn, sem setjast að í nokkra daga á Hesteyri og fara í gönguferðir þaðan, kynnast ekki öðru eins umhverfí á íslandi. Gönguferð um Hornstrandir er ævintýri út af fyrir sig. Norðanverðar Strandir eru ekki síður ævintýraheimur. Tækifærin til þess að njóta náttúrunnar með gönguferðum, sigl- ingum og að fara á skak svo að dæmi sé nefnt eru nánast óteljandi. Á ferðum um norðanverðar Strandir, Jökulfirði og Horn- strandir finnur fólk nálægðina við einsemd norðursins, sem engu er lík. Aðrir hlutar Vestfjarða eru einnig eftir- sóknarverðir áfangastaðir fyrir ferða- menn. í Skötufirði og á Barðaströnd má sjá erni á flugi, sjón, sem enginn gleymir. Segja má, að hvar sem komið er blasi við ólýsanleg náttúrufegurð. Hvers vegna hafa Vestfírðingar ekki gert stórátak í því að laða til sín innlenda og erlenda ferða- menn? Fengin reynsla sýnir, að ferðaþjón- ustan skilar miklu fé til þeirra byggða, sem leggja sig eftir henni. Það hafa Vestfirð- ingar ekki gert nema að takmörkuðu leyti. En að frátalinni útgerð og fiskvinnslu er ferðaþjónustan tvímælalaust sú atvinnu- grein, sem býður upp á mesta möguleika fyrir Vestfirðinga. Fyllsta ástæða er til að gera átak í þeim efnum, nú þegar stefnir í sérstakar aðgerðir til eflingar Vestfjörðum. Vestfírðir eru ónumið land að þessu leyt.i. Þetta er ekki bara spurning um fram- tak Vestfírðinga sjálfra. Þær ferðaskrif- stofur, sem skipuleggja ferðir erlendra ferðamanna hingað, eiga að gefa Vest- fjörðum meiri gaum. Þar er að fínna nýja áfangastaði, sem geta orðið vítamín- sprauta fyrir ferðastarfsemina. Vegir eru sæmilegir og gisting einnig, t.a.m. ágæt á ísafirði. í þessu sambandi er ástæða til að benda á, að menn hafa vaxandi áhyggjur af því, að umferð um suma ferðamannastaði á hálendinu sé að verða of mikil. Þetta sézt t.d. berlega í Landmannalaugum, þar sem veruleg hætta er á, að staðurinn verði ein- faldlega subbulegur vegna mikils álags af völdum ferðamanna að sumri og vetri. Það mundi létta mjög á hálendinu og öðrum vinsælum ferðamannastöðum að beina umferðinni að einhveiju leyti á nýja áfangastaði eins og t.d. til Vestfjarða. ÞAÐ ER MIKIL kúnst að halda fjar- lægð í þessu fá- menna þjóðfélagi, þar sem návígið ætlar allt að drepa. En fjarlægð er mörgum nauðsynleg. Stjórnmálamaður, sem heldur ekki hæfí- legri fjarlægð, kemst fljótt að raun um, að pólitískt æviskeið hans verður þeim Hæstiréttur og fjarlægð- in mun styttra. Fáir þola lengi návígið í ís- lenzku samfélagi. Hæstiréttur Islands er sú stofnun, sem jafnan hefur haldið mestri fjarlægð í okk- ar þjóðfélagi. Að nokkru leyti á það einnig við um forsetaembættið, þó í minna mæli í embættistíð núverandi forseta. Fjarlægð- in og þögnin í kringum Hæstarétt hafa verið mikill styrkur fyrir réttinn. Auðvitað skipta réttlátir dómar mestu um það traust, sem rétturinn nýtur og hefur notið meðal þjóðarinnar. En að því frátöldu er það fjarlægðin og þögnin. Þjóðin hefur ekki kvartað undan þessari þögn. Þvert á móti má ætla, að hún hafí fagnað henni, þegar horft er til þess hvern- ig hvert embættið á fætur öðru og hver stofnunin á fætur annarri hafa horfíð af stalli vegna þátttöku í dægurþrasi líðandi stundar, nú síðast Seðlabanki íslands í því sjónarspili, sem orðið er í kringum ráðn- ingu nýrra bankastjóra. Er nokkurt vit í því að auglýsa embætti bankastjóra? Þátt- taka í daglegu masi þjóðmálaumræðna er ekki eftirsóknarverð fyrir þá, sem vilja halda trausti og trúnaði, þvert á móti er hún hættuleg fyrir þá hina sömu. Að undanförnu hefur þess gætt, að Hæstiréttur íslands hefur vikið af þeirri braut að halda ákveðinni fjarlægð og þögn og láta í þess stað dómana tala. Þessi stefnubreyting er réttinum ekki til fram- dráttar. Þvert á móti er hún stórhættuleg. Hæstiréttur íslands á að halda óbreyttri þeirri stefnu, sem rétturinn hefur haft frá upphafi, að dómarar hans séu lítt sjáanleg- ir, að þögnin ríki að öðru leyti en því að dómarnir tali og að fjarlægðin frá masi og þrasi líðandi stundar sé ótvíræð. „Nú skiptir máli, að Yestfirðingar grípi þau tæki- færi til endur- skipulagningar í sjávarútvegi sín- um, sem jarð- göngin skapa. Stefna ber að því að mynda tvær til þrjár stórar og öflugar einingar í sjávarútvegi á þessu svæði. Þótt þorskafli sé í lág- marki nú kemur sú tíð, að hann eykst á nýjan leik og þá þurfa Vest- firðingar að vera vel í stakk búnir til þess að hag- nýta sér til hins ýtrasta nýja upp- sveiflu í þors- kveiðum.“ +

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.