Morgunblaðið - 16.09.1994, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 16. SEPTEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Fjölskyldan
í Hewlett-
Packard
geisla-
prenturum
HP LaserJet 4L & 4ML
Tilvalinn geislaprentari tyrir
einstaklinga og smærri fyrirtæki.
300 dpi + RET*. 4 síður á mínútu.
HP LaserJet 4L á einstöku tilboði
kr.69.900
stgr. m. vsk.
HP LaserJet 4P & 4MP
Hágæða 600 punkta útprentun
i fyrirferðalitlum geislaprentara.
600 dpi + RET*. 4 síður á mínútu.
HP LaserJet 4P
kr. 137500
stgr. m. vsk.
HP LaserJet 4 PLUS
& 4M PLUS
Nýr HP geislaprentari með hágæða
600 punkta útprentun. Hraðvirkur.
600 dpi + RET*. 12 síðurá minútu.
HP LaserJet 4 PLUS
kr.209.900
stgr. m. vsk.
HP LaserJet 4Si
& 4Si MX
Hraðvirkur alhliða geislaprentari
fyrir meðalstór og stór netkerfi.
600 dpi + RET*. 16 siður á minútu.
HP LaserJet 4Si
kr.414.900
stgr. m. vsk.
Kynntu þér heila fjölskyldu
af Hewlett-Packard
geislaprenturum
hjá Tæknivali.
* dpi = Upplausn ^
punkta á tommu.
RET = HP
upplausnaraukning.
.*»
'ötok*
Tæknival
Skeifunni 17 - Sími (91) 681665
Fax(91)680664
AÐSENDAR GREINAR
Hvernig á að tryggja gæði
starfsnáms í framhaldsskólum?
Svar við grein
Friðriks Eysteins-
sonar lektors
Í FRAMHALDI af útkomu skýrslu
Nefndar um mótun menntastefnu
hafa orðið nokkuð líflegar umræður
um mennta- og skólamál. Er það
vel, ekki síst vegna þess, að ekki
hefur verið um auðugan garð að
gresja í uppbyggilegri skólamálaum-
ræðu hér á landi undanfarin ár.
Ég fagna þessari umræðu af sömu
ástæðu og Guðmundur Sæmundsson,
kennari, sem skrifaði ágæta grein í
Morgunblaðið föstudaginn 26. ágúst
sl. og óskaði eftir „frjórri umræðu
um þau stórtíðindi, sem Nefnd um
mótun menntastefnu boðar“. Ýmsir
fleiri hafa tekið sér penna í hönd og
ýmist verið sammála nefndinni, eða
fundið einstökum tillögum hennar
sitthvað til foráttu. Ég mun í þess-
ari grein einungis gera eitt atriði að
umtalsefni, þótt freistandi hefði verið
að huga að ýmsum fleiri. Ég hvet
hins vegar til áframhaldandi umræðu
vegna þess að skóla- og menntamál
þurfa sífellt að vera til umræðu og
verða í rauninni aldrei að fullu rædd.
Að móta menntastefnu
Menntastefna verður aldrei að
fullu mótuð, því í raun er enginn
einn sannleikur til í þessum efnum.
Jafnvel þótt menn kæmu sér saman
um markmið, sem allir væru sam-
mála um að keppa að, er hitt ljóst,
að á hveijum tíma verður ávallt álita-
efni hvaða leiðir skuli fara til að ná
þeim markmiðum. Mótun mennta-
stefnu er mannanna verk, sem hlýtur
að vera sífellt til endurskoðunar.
Menntastefna grípur á svo mörgum
þáttum mannlífsins og snertir svo
marga þjóðfélagsþegna að sammæli
þjóðarinnar allrar um stefnuna þarf
að nást í sem allra ríkustum mæli
ef til heilla á að horfa. Þetta grund-
vallaratriði endurspeglast mjög
sterkt í áliti Nefndar um mótun
menntastefnu. Nefndin hefur lagt
fram margar beinar tillögur um út-
færslu, en í fjölmörgum atriðum
dregur hún einvörðungu upp meginl-
ínur og gerir ráð fyrir að frekari
útfærslur fylgi á síðara stígi, eftir
að nauðsynlegar umræður hafa átt
sér stað víðsvegar í þjóðfélaginu og
sameiginlegur skilningur og sam-
staða hefur náðst. í sama anda telur
nefndin valddreifða ákvörðunartölju
betur fallna til
árangurs en mið-
stýrða, eins og m.a.
má sjá af tillögum
hennar um skipt-
ingu námskrár í
aðalnámskrá, sem
menntamálaráðu-
neytið hefur for-
göngu um, og
skólanámskrá, sem
alfarið er- í verka-
hring skólanna.
Nefndin gerir
fjölmargar tiliögnr
um starfsnám og
leggur m.a. til að
stóraukin áhersla
verði lögð á þennan
þátt menntunar,
sem hingað ti! hefur verið allt of lít-
ill gaumur gefinn. Ein af mikilvæg-
ustu tillögum nefndarinnar sem
snertir starfsfræðsluna gerir ráð fyr-
ir starfsgreinaráðum, sem ráðherra
skipi til fjögurra ára í senn og séu
skipuð fulitrúum tilnefndum af sam-
tökum atvinnurekenda og launþega
í viðkomandi starfsgreinum og einum
án tilnefningar. Allar starfsgreinar
sem njóta fræðslu á framhaldsskóla-
stigi skulu eiga kost á fulltrúaaðild
að starfsgreinaráðunum og skal
gætt jafnræðis milli fulltrúa atvinnu-
rekenda og launþega. Starfsgreinar-
áðin eiga að skilgreina þarfir starfs-
greina fyrir kunnáttu og hæfni
starfsmanna og setja fram markmið
starfsnáms. Jafnframt eiga þau m.a.
að gera tillögur um uppbyggingu
starfsnáms og námskrá í sérgreinum
viðkomandi starfsnáms, svo og um
tilhögun námsmats og hvemig haga
skuli eftirliti með gæðum starfsnáms
í skóla og á vinnustöðum. Ennfremur
eiga ráðin að hafa frumkvæði að til-
lögugerð um breytta skipan náms.
Um gagnrýni Friðriks
Eysteinssonar
Friðrik Eysteinsson, lektor, gæða-
stjóri í Tækniskóla íslands og
stundakennari við Iðnskólann í
Reykjavík, bregst f Morgunblaðs-
grein 24. ágúst sl. ókvæða við tillög-
um um starfsgreinaráð og kallar þær
grínþátt, sem hljóti að vera saminn
fyrir þorrablót. Hann lýsir yfir með
nokkrum þjósti, að á sama tíma sem
engar kröfur séu gerðar til þeirra
sem sitja eiga í starfsgreinaráðunum
séu gerðar strangar menntunarkröf-
ur.til þeirra sem kenna í framhalds-
skólunum. Síðan segir hann
orðrétt í grein sinni:
„Ég held að ástæðan fyrir
þessari vitleysu sé sú að þeir
sem frumvarpið sömdu viti
ekki hvemig best eigi að
tryggja gæði starfsmenntun-
ar á framhaidsskólastigi.
Með gæðum í þessu sam-
bandi á ég við hversu vel
viðkomandi starfsnám fuil-
nægir þörfum starfsgrein-
arinnar (leturbreyting ÞJ)
fyrir kunnáttu og hæfni
starfsmanna. Ef námið er
ekki í samræmi við þarfírnar
eru gæðin röng.“ Og niður-
staða Friðriks er sú að vit-
leysuna megi einungis laga
með því að gera skóiana, og
þá eina, ábyrga fyrir gæðum starfs-
námsins.
Friðrik dregur hér upp gamlan
svart/hvítan hugsunarhátt, sem um
of hefur einkennt umræður um fyrir-
komulag starfsnáms hér á landi. Þessi
hugsunarháttur felst í því að í augum
sumra skólamanna hefur fólk í at-
vinnulífínu ekkert vit á skóla- eða
menntamálum. Þetta endurspeglast
svo í því að ýmsir í atvinnulifínu telja
skólamenn ekkert skynbragð bera á
þarfír atvinnulífsins.
Þessi sjónarmið leiða ekki til þeirr-
ar fijóu umræðu um fræðslu- og
skólamál sem mikilvægt er að eigi
sér stað um þessar mundir og með
þau að leiðarljósi komumst við ekkert
áfram í umræðunni. Það er rétt hjá
Friðriki að nauðsynlegt er að þeir
aðilar, sem koma þurfa að ákvarðana-
töku um þessi mál, þurfa að fínna til
ábyrgðar. Sú spuming hlýtur hins
vegar að vakna hver eigi að bera
ábyrgð á hveiju. Ég er sammála Frið-
riki um skilgreininguna á gæðum
náms hér að framari. Og ég tek heils
hugar undir greiningu þans á því
hvemig gæðin geta tapast, þ.e. ýmist
á þann hátt að þarfír viðkomandi
starfsgreinar eru rangt skiigreindar;
ekki tekst að setja upp námsbrautir
eða námsáfanga sem ftillnægja þörf-
um námsgreinanna; ef námsefninu
eða kennslunni sjálfri er ábótavant
eða ef atvinnurekendum í viðkomandi
starfsgrein er lofað betri starfsmönn-
um en starfsnámið stendur undir.
Eins og fram kemur í þessari upp-
talningu er hér um að ræða atriði
sem snúa misjafnlega að þeim sem
þurfa að hafa eitthvað um námið og
uppbyggingu þess að segja, enda
Þórleifur
Jónsson
Sammæli þjóðarinnar
um menntastefnu þarf
að nást, segir Þórleifur
Jónsson, enda snertir
hún nánast alla þætti
mannlegs lífs og samfé-
lagsins.
keppist Friðrik við að segja í grein
sinni að mikils samráðs sé þörf.
Engu að síður kemst hann að þeirri
niðurstöðu að skólarnir séu best
fallnir til að tryggja gæði allra þess-
ara þátta. Ég hlýt því að spyija hvort
kennarar séu betur falinir til að skil-
greina grundvallarþátt þessa máls,
þ.e. þarfir starfsgreinanna fyrir
hæfni og kunnáttu, en fagmenn í
viðkomandi grein. Þegar þeirri
spurningu er svarað er rétt að hafa
í huga að hér er ekki síst um að
ræða atriði, sem snerta sérhæfða,
faglega og verklega þætti námsins.
Nefnd um mótun menntastefnu
lítur svo á að starfsmenntun eigi að
vera samstarfsverkefni skóla, at-
vinnulífs og menntamálayfírvalda.
Tillögur hennar miða því fyrst og
fremst að því að skilgreina farveg
fyrir verkaskiptingu milli þessara
aðila, þar sem kostir hvers og eins
þeirra nýtist sem best. Jafnframt lít-
ur nefndin svo á að til þess að efla
gæði náms þurfí að virkja samstarfs-
aðilana með þeim hætti að tryggja
þeim hveijuin fyrir sig ákveðin skil-
greind áhrif og um leið gera þá
ábyrga fyrir sínum þætti. Þannig
leggur hún til að starfsgreinaráðin
skilgreini í samráði við menntamála-
ráðuneytið og skólana, þegar það
þykir henta, þarfir atvinnulífsins fyr-
ir viðkomandi nám og meginmark-
mið þess, þ.e.a.s. leggi meginlínurn-
ar. Eftir stendur geysilega mikilvægt
og viðamikið verkefni fyrir skólana.
Það er að útfæra námið í skólanám-
skrá á þann hátt að það verði að-
gengilegt fyrir nemendur svo-og að
tryggja gæði kennslunnar og annars
skólastarfs. Væntanlega munu skól-
amir valda því mikilvæga hlutverki
með sóma.
Höfundur er viðskiptafræðingur
hjá Samtökum iðnaðarins og dtti
sæti íNefnd um mótun mennta-
stefnu.
Jöfnun atkvæðisréttar
- nú eða á næstu öld!
Á HÁTÍÐARFUNDI
Alþingis á Þingvöllum
hinn 17. júní sl, var
samþykkt þingsálykt-
unartillaga um að end-
urskoða mannréttind-
akafla stjómarskrár-
innar. í þessari yfírlýs-
ingu fólst mikilvæg
stefnuyfirlýsing Al-
þingis, en þó gleymdist
að taka tillit til grund-
vallarmannréttinda,
sem ekki eru að fínna
í VII. kafla stjórnar-
skrárinnar.
Ójafn
atkvæðisréttur er
mannréttindabrot
Viktor B.
Kjartansson
heldur en
réttindabrotið felst í því
að þetta fólk, meirihluti
þjóðarinnar, hefur ekki
jafn mikil áhrif á þróun
þjóðfélagsins og aðrir.
Áhrif ójafns
atkvæðisréttar
Ójafn atkvæðisréttur
hefur ýmis áhrif á dág-
legt líf í gegnum
ákvarðanir Alþingis.
Meðan atkvæðisrétt-
urinn er ójafn endur-
speglar Alþingi ekki
vilja þjóðarinnar og
hætt er við að þróunin
verði því eftir á; taki
frekar mið af fortíðinni
framtíðinni. í núverandi
fyrirkomulagi eru ákveðnir kjósend-
Þó að kjördæmaskipunina sé ekki
að finna í sama kafla stjórnarskrár-
innar og önnur mannréttindaákvæði,
telst atkvæðisréttur til mannréttinda
og er forsenda lýðræðis. Meðan íbúar
suðvesturhornsins hafa þrisvar sinn-
um minna vægi í þingkosningum en
íbúar annars staðar, þá er verið að
bijóta á þeim mannréttindi. Mann-
ur verðmætari en aðrir. Þetta leiðir
til þess að þingmenn úr þessum kjör-
dæmum freistast oft til að taka
hagsmuni þeirra fram yfir þjóðar-
hagsmuni. Hvað eftir annað reyna
þessir þingmenn að beita áhrifum
sínum til að hafa áhrif á úthlutun
fjármagns. Með þessu móti ieitar
Atkvæðisrétturinn, sem
er í senn mannréttindi
o g forsenda lýðræðis,
verður að vera sá sami
í höndum allra lands-
manna, segir Viktor B.
Kjartansson,
misréttið má ekki
líða lengur.
fjármagnið ekki þangað sem arð-
semin er mest heldur ræður bak-
tjaldamakk mestu. Ekki þarf að líta
lengra en til frænda okkar Færey-
inga til að sjá reynsluna af því
hvernig kjördæmapot getur leikið
litla þjóð.
Hvaða leið skal farin
Margar Ieiðir eru mögulegar við
að jafna atkvæðisrétt landsmanna.
I umræðunni að undanförnu hafa
verið nefndar leiðir til að minnka
misræmið en ekki leiðrétta það að
fullu. Slíkt er ekki fullnægjandi. Ná
þarf sem mestum jöfnuði og gera
það með fækkun þingmanna. Fækk-
un er mikilvægt markmið, enda
mætti gera Alþingi skilvirkara og
ná fram sparnaði á ríkisútgjöldum í
leiðinni. Ef þingmenn fækkuðu sjálf-
um sér bæri það vott um mikinn
vilja til þess að ná niður fjárlagahal-
lanum. Hvaða leið verður farin er
ekki aðalmálið heldur það markmið
að jafna atkvæðisrétt að fullu.
Bið fram á næstu öld
Til að ná fram breytingum á vægi
atkvæða er nauðsynlegt að breyta
stjórnarskránni. Slíkar breytingar
verða ekki gerðar nema á tveimur
þingum með kosningum á milli. Af
þessum sökum er nauðsynlegt að
breyta stjórnarskránni á næstkom-
andi þingi, til þess að breytingarnar
komi tii framkvæmda í þarnæstu
kosningum, sem væntanlega verða
árið 1999. Það væri kærkomin alda-
mótagjöf til þjóðarinnar, að tryggja
henni þau mannréttindi að allir þjóð-
félagsþegnar hefðu jöfn áhrif á af-
greiðslu mála á Alþingi. Ef ekki
tekst að afgreiða breytinguna í vetur
verður að bíða fram á næstu öld
eftir að kosið verði eftir réttlátara
kjördæmafyrirkomulagi.
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins í
Reykjanesumdæmi.
I

>
í
\
>
í
I