Morgunblaðið - 26.11.1994, Qupperneq 4

4 LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Málþing um rit
Sigurðar Nordals
STOFNUN Sigurð-
ar Nordals gengst í
dag, laugardag, fyr-
ir dagskrá í Nor-
ræna húsinu og
hefst hún kl. 14.
Dagskráin er í til-
efni þess að út eru
komin þijú bindi í
ritsafni Sigurðar
Nordals, sem hafa
að geyma ritsmíðar
hans um fornbók-
menntir.
Dr. Jónas Krist-
jánsson, fyrrverandi
forstöðumaður
Stofnunar Árna
Magnússonar, dr. Gunnar Karls- þinginu
Sigurður Nordal
son prófessor og dr.
Gunnar Harðarson
lektor flytja erindi
um Sigurð, verk
hans og áhrif. Sér í
lagi ijalla þeir um
það efni sem nú hef-
ur birst á prenti
fyrsta sinni. Þá les
Þorleifur Hauksson
cand. mag. úr áður
óbirtum drögum að
2. bindi íslenskrar
menningar, en það
kallaði Sigurður
Fragmenta ultima.
Óllum er heimill
aðgangur að mál-
á meðan húsrúm leyfir.
Svanfríður Jónasdóttir gengur til liðs vlð Jóhönnu
Lausnir flokkakerf-
isins hafa ekki dugað
Svanfríður
Jónasdóttir
Dómsmálaráðuneytið
Aminningar sýslu-
manns ógiltar
DÓMSfyfÁLARÁÐUNEYTIÐ hef-
ur úrskurðað að fella úr gildi þrjár
áminningar sem sýslumaðurinn á
Akranesi, Sigurður Gizurarson,
veitti sýslumannsfulltrúanum á
Akranesi, Kristrúnu Kristinsdótt-
ur, en sýslufulltrúinn kærði til
ráðuneytisins þá ákvörðun sýslu-
manns að veita kærumar. Auk
áminninganna kærði sýslumaður-
inn sýslumannsfulltrúann til Rann-
sóknarlögreglu ríkisins vegna
meintrar ofreiknaðrar yfirvinnu,
og er sú kæra nú til meðferðar
hjá ríkissaksóknara.
Áminningamar sem sýslu-
mannsfulltrúanum vora veittar
vora í fyrsta lagi fyrir að rjúfa
trúnað. við sýslumann með því að
skrifa dómsmálaráðuneytinu bréf
að honum forspurðum þar sem
ósannar staðhæfingar um fjarvistir
hans væru hafðar í frammi, í öðra
lagi fyrir að hafa skrifað í apríl-
mánuði sl. yfirvinnutíma ófijálsri
hendi og í þriðja lagi fyrir að hafa
sem staðgengill sýslumanns í ág-
úst sl. skrifað án heimildar upp á
yfirvinnutíma eins starfsmanna
embættisins.
Efnislegar ástæður
ekki fyrir hendi
í úrskurði dómsmálaráðuneytis-
ins kemur fram að í engu þessara
tilvika hafi efnislegar ástæður ver-
ið til staðar til að veita sýslumanns-
fulltrúanum áminningu og því fall-
ist á kröfur fulltrúans um að fella
þær úr gildi.
SVANFRÍÐUR Jónas-
dóttir, forseti bæjar-
stjómar á Dalvík, vara-
þingmaður og fyrrver-
andi varaformaður Al-
þýðubandalagsins, hefur
sagt sig úr Alþýðu-
bandalaginu og lýst
stuðningi við Jóhönnu
Sigurðardóttur. Svan-
fríður segir að sú geijun
sem sé í gangi í kringum
Jóhönnu sé sterkasti vís-
irinn að því uppróti sem
eigi eftir að verða á næstunni.
Gamla flokkakerfið
staðnað
„Ég geng til liðs við Jóhönnu Sig-
urðardóttur vegna þess að mig lang-
ar til að taka þátt í því sem mér
fmnst vera að gerast í kringum
hana. Jóhanna er einarður og rétt-
sýnn stjómmálamaður sem á fullt
erindi í íslenska pólitík, enda þótt
gamla flokkakerfið rúmi hana ekki.
Flokkakerfið gamla er orðið staðnað
og það hefur sýnt sig að það nær
ekki að takast á við þau mál sem
helst brenna á í dag, sem era með-
al annarra atvinnumál og þau sem
snúa að velferð fólks og fjölskyldna.
Þær lausnir sem menn hafa verið
með hafa einfaldíega ekki dugað.
Þess vegna hlýtur fólk eins og ég,
með áhuga á stjórnmálum, að vilja
taka þátt í og ýta undir þær bylgjur
sem geta orðið til breytinga.
Þetta snýst kannski fyrst og
fremst um að nálgast mál með nýj-
um hætti. Menn hafa verið að tala
um breytingar og uppstokkun á
þessum væng stjómmálanna og mér
finnst sú geijun sem þama er í
gangi vera sterkasti vísirinn að því
uppróti sem við munum sjá á næst-
unni,“ segir Svanfríður.
Aðspurð að því livort hún telji sig
ekki geta unnið að framgangi áður-
Ólafur Ragn-
ar Grímsson
Jóhanna Sig-
urðardóttir
nefndra mála innan Alþýðubanda-
lagsins sagði Svanfríður að sér
sýndist að þar yrði gamli þingflokk-
urinn aftur í framboði og að hann
væri ekkert líklegri nú en fyrr til
þeirra verka sem hún vildi sjá unnin.
Alþýðubandalagsfólki
fjölgar
Ólafur Ragnar Grímsson, formað-
ur Alþýðubandalagsins, segir að síð-
an Svanfríður Jónasdóttir féll í vara-
foiTnannskjöri á landsfundi Alþýðu-
bandalagsins 1989. hafí hún af skilj-
anlegum ástæðum ekki tekið mikinn
þátt í flokksstarfinu, þó hún hafi
aðeins komið inn á þennan vettvang
aftur fyrir ári síðan. Það sé hins
vegar margt gott um Svanfríði að
segja og hún sé hin mætasta mann-
eskja í alla staði.
Hann segir að hver og einn hafi
rétt á að ákveða hvar hann standi
í pólitík. Staðreyndin sé engu að
síður sú, að þrátt fyrir að þrír ein-
staklingar hafí yfirgefíð Aiþýðu-
bandalagið og það vakið athygli fjöl-
miðla, þá hafí félögum í Alþýðu-
bandalaginu fjöigað. Til dæmis hafí
tæplega 40 manns gengið í Alþýðu-
bandalagsfélagið í Suðurnesjabæ á
síðustu vikum án þess að eitthvert
átak hafí verið í gangi.
Aðspurður hvort það sé ekki
umhugsunarefni fyrir Álþýðubanda-
lagið að virkir féiagar til
margra ára velji að vinna
hugsjónum sínum braut-
argengi annars staðar,
segir hann að það sé ein-
kenni íslenskra stjóm-
mála á síðustu tímum,
eftir að þau ágreinings-
efni sem hér áður skiptu
flokkunum í harðar fylk-
ingar hafi vikið til hlið-
ar, eigi fólk auðveldara
með að færast milli
flokka en áður. Það gildi
um alla flokkana.
Forvitnilegt
að sjá áherslur
Ólafur Ragnar sagðist bíða með
töluverðri forvitni eftir að sjá
stefnuáherslu þessa stjórnmála-
flokks sem Jóhanna væri að mynda.
Þannig væri Ágúst Einarsson, sem
gengið hefði til liðs við Jóhönnu úr
Alþýðuflokknum, einn helsti veij-
andi núverandi kvótakerfís í sjávar-
útvegi, en Svanfríður hefði innan
Alþýðubandalagsins eindregið
gagnrýnt þetta sama kvótakerfi.
Það eigi alveg eftir að skýrast á
hvaða málefnagrundvelli þessi
stjórnmálasamtök séu granduð, að
öðra leyti en hvað snerti tilfínn-
ingaástæður gagnvart þeim ágæta
þingmanni Jóhönnu Sigurðardóttur.
Öflugur liðsmaður
Jóhanna Sigurðardóttir, alþingis-
maður, fagnaði þessari ákvörðun og
sagði þáð ótvírætt að Svanfríður
væri mjög öflugur liðsmaður. Að-
spurð sagði hún að þær Svanfríður
hefðu rætt saman. „Hún er stjóm-
málamaður sem ég met mjög mik-
ils, mjög kröftugur og hæfur stjórn-
málamaður sem ég vænti mjög mik-
ils af í þeim breytingum sem þessi
nýja stjórnmálahreyfing er að
boða,“ sagði Jóhanna.
Hæstaréttarlögmenn um staðhæfingu Sævars Ciesielskis um afturköllun játningar
STARFANDI lögmenn sem Morgunblaðið
ræddi við í gær telja a4 það kunni að gefa
tilefni til að rannsókn og dómar i Guðmund-
ar- og Geirfínnsmálum verði skoðuð með til-
liti til þess að ástæða kunni að vera til að
endurapptaka dómana ef rétt reynist, sem
Sævar M. Ciesielski heldur fram, að tii sé
með gögnum málsins bréf sem Öm Höskulds-
son, stjómandi lögreglurannsóknar málsins,
sem jafnframt var á þeim tíma dómarafull-
trúi við sakadóm, ritaði dómuram þeim sem
dæmdu í málinu í héraði.
í bréfinu sé viðurkennt að Sævar hafí í
þinghaldi 11. janúar 1976 á fyrstu vikum
rannsóknar þeirrar sem síðar varð Guðmund-
ar- og Geirfínnsmálið, borið harðræði á rann-
sóknarmenn og reynt af þeim sökum að bera
af sér játningar sem hann hafði gefið 4. og
6. sama mánaðar fyrir lögreglu um að hafa
banað Guðmundi Einarssyni. Þetta hafí hins
vegar ekki verið fært í dómsbækur við þetta
tækifæri þar sem dómarafulltrúinn hafi talið
sig vita betur. í dómi Hæstaréttar í málinu
era játningar þessar lagðar til grandvallar
sakfellingu fyrir morð á Guðmundi og aftur-
köilun þeirra hafnað með vísan tii þess að
þær hafí fyrst verið afturkallaðar í mars
1977, rúmu ári eftir að þær vora gefnar.
„Ég man ekld til að hafa skrifað --------
sakadómi þetta bréf,“ sagði Örn
Höskuld^son er Morgunblaðið
spurði hann um bréf þetta í gær.
„Það kann að vera en ég minnist
þess ekki. Það væru þá 18 ár síðan
þetta var. Hvemig ætti maður að
muna eftir einu bréfí eftir 18 ár?“
Öm sagðist jafnan vísa blaðamönnum sem
spyrðu um Guðmundar- og Geirfinnsmálið á
saksóknaraembættið enda væra 16 ár síðan
hann hefði hætt störfum hjá hinu opinbera.
Örn starfar nú sem hæstaréttarlögmaður í
Reykjavík.
Páil A. Pálsson, sem var verjandi eins sak-
Sé bréf af þessu
tagi til krefst
málið skoðunar
Lögmaður
taldi málin
alltaf vera
óupplýst
bominganna í málinu, sagðist í gær ekki
minnast þess að hafa séð bréf þetta í öllum
þeim skjalabunka sem fylgdi málinu. Hann
vildi að öðru leyti lítið segja um hugsanlega
þýðingu þess eina bréfs fyrir hugsanlega
endurapptöku málsins þar sem skjólstæðing-
ur sinn hefði ekki óskað eftir því að málið
yrði endurupptekið.
Morgunblaðið ræddi að auki við fjóra lög-
menn í Reykjavík í því skyni að kanna hvort
þeir teldu að það gæti haft þýðingu á við-
brögð við kröfu um endurapptöku málsins
ef bréf þetta kæmi fram meðal
gagna sem því tengjast.
Einn hæstaréttarlögmannanna
sagðí að það kynni að leiða tii þess
að rétt yrði talið að endurupptaka
málið en það yrði þó að vera háð
mati á því hve sterk önnur sönn-
„Mér fínnst að það hljóti að koma til alvar-
legrar skoðunar hvort þetta er ekki fullnægj-
andi til að málið verði endurupptekið," sagði
þessi lögmaður. „Hins vegar er ekki hægt
að leggja mat á það öðruvísi en að kynna
sér öll sönnunargögnin sem lágu fyrir vegna
þess að það er skilyrði fyrir endurupptöku
dóms að fram komi sönnunargögn sem haft
hefðu veralega þýðingu fyrir niðurstöðu
máisins. En það kemur manni undarlega fyr-
ir sjónir ef verið er að yfírheyra um sakar-
giftir sem þessar og sakbomingurinn dregur
til baka játningar sem þessar að ----------
þá sé það ekki bókað.“
unargögn, svo sem framburðir vitna og ann-
arra sakborninga, hafi verið.
Teljist þau gögn fullnægjandi til sakfelling-
ar þrátt fyrir afturköllun á játningu gefi bréf-
ið tæpast tilefni til endurupptöku en teldust
önnur gögn vera veik gæti verið rétt að líta
svo á að það hefði verulega þýðingu fyrir
úrslit málsins.
Eðlileg skoðun
„Er þetta bréf til? Að gefnum
þeim forsendum að svo sé, liggur
fyrir að meðferð málsins er ekki í _
lagi og þá er efni til að taka upp rnálið,"
sagði annar hæstaréttarlögmaður. „Menn
verða að átta sig á því að jafnvel þótt svo
kunni að vera að minni líkur en meiri séu á
því að sakfellingin hafí verið röng þá verður,
miðað við almenn réttlætissjónarmið, að gefa
máli mannsins eðliiega skoðun. Það liggur
fyrir að það er margt aðfinnsluvert við rann-
Rannsakandi
og verjandi
muna ekki
eftir bréfinu
sókn þessa máls. Ef þetta bréf er til þá tel
ég full rök fyrir því að málið sé tekið upp á
nýjan leik,“ sagði lögmaðurinn.
„Menn verða að geta treyst því að þeir
geti komið sannleikanum að fyrir dómi, það
getur verið eina von saklauss manns. Ef
dómarinn viðurkennir í bréfí að hafa ekki
gefíð manninum færi á að koma að upplýsing-
um um harðræði, sem hann segist hafa orð-
ið fyrir, og bóka að hann dragi játningamar
til baka vegna þess, þá á að taka málið upp,“
sagði annar lögmaður aðspurður um þetta.
Hann sagði að hafa þyrfti m.a. í huga að
allt framhald málsins kunni að hafa mótast
af þessum játningum.
Gæti gerst hér eins og annars staðar
„Við megum ekki halda að það geti ekki
gerst hér hjá okkur, sem hefur gerst í ríkjum
sem við miðum okkur gjarnan við, eins og í
Noregi og Bretlandi," sagði hæstaréttarlög-
maður og vísaði til nýlegra mála í Noregi
og Bretlandi. „Ef í ljós kemur að dómstóll
hafí verið leyndur gögnum gefur það fullt
tilefni til að taka málið upp.“
Meðal viðmælenda Morgunblaðsins, sem
allir eru' starfandi lögmenn í Reykjavík og
hafa komið nærri mörgum af umfangsmestu
--------- dómsmálum seinni ára, gætti efa-
semda um ýmis atriði í meðferð
Guðmundar- og Geirfinnsmálsins á
rannsóknar og dómstigi.
„Þegar maður skoðar málið í
heild þá er það slysalega unnið.
En það var mikil hystería í þjóðfé-
laginu á þessum tíma og allt hefur það haft
áhrif að mínu viti,“ sagði einn hæstaréttar-
lögmannanna.
Annar tók dýpra í árinni: „Ég hef alltaf
talið að Guðmundar- og Geirfinnsmálin væru
óupplýst. Þegar ég las þennan dóm fann ég
engan botn í að sekt þessa fólks væri talin
sönnuð með fullnægjandi hætti.“