Morgunblaðið - 26.11.1994, Qupperneq 32

MORGUNBLAÐIÐ
82 LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 1994
AÐSEIVIDAR GREIIMAR
Otrúleg skammsýni
- eða bamaskapur
forystu flokksins
„Bara eitt atkvæði 1 Brussel,“
segir sjávarútvegsráðherra
ÞEGAR úslit þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar í
Svíþjóð um aðild að
ESB lágu fyrir, kom
sj ávarútvegsráðherra
íslands, Þorsteinn
Pálsson, fram í ríkis-
sjónvarpinu og sagði:
„Þessi niðurstaða
breytir engu varðandi
þá spurningu hvort við
Islendingar eigum að
leita eftir umsókn að
ESB eða ekki. Fyrir
mér er málið afskap-
lega einfalt, þetta er
spurningin um eitt at-
kvæði í Brussel eða
afsal á fískimiðunum í
kringum landið.“ Þannig svarar sjáv-
arútvegsráðherra íslands, þegar
hann er spurður um eitt mikilvæg-
asta málefni íslendinga í dag. Þetta
er hið dæmigerða svar Sjálfstæðis-
flokksins þegar fjallað er um ESB.
Hjá þessum stærsta stjórnmála-
flokki landsins er þetta mál ekki
einu sinni á dagskrá.
Hvað er að hjá þessum flokki?
Menn hljóta að velta því fyrir sér
hvað vakir fyrir forystu Sjálfstæðis-
flokksins í ESB málinu. Formaður
flokksins, Davíð Oddsson forsætis-
tH’áðherra hrekst í þessu máli fram
og aftur. Satt best að segja er ekki
heil brú í málflutningi hans. Hann
hefur þó lengst af hamrað á því að
ESB-málið sé ekki á dagskrá. Hvað
þýðir þessi dæmalausi frasi? í mínum
huga hlýtur hann að þýða þá dapur-
legu staðreynd, að forysta Sjálfstæð-
isflokksins vill einfaldlega ekki leyfa
þjóðinni að kjósa um það, hvort hún
telur hugsanlega samninga, sem ef
til vill nást við ESB, nægilega góða
fyrir okkur. Við megum ekki einu
sinni ræða það, hvort við eigum að
sækja um aðild, til þess eins að
kanna hverra kosta er völ fyrir okk-
ur. Þetta er allt traustið sem forysta
Sjálfstæðisflokksins ber til þjóðar-
Jnnar. Hvað er að í Sjálfstæðis-
"flokknum?
Það hlýtur að enda
með átökum
Margir sjálfstæðismenn, einkum
menn úr atvinnulífínu, eru farnir að
hundskammast sín sín fyrir forystu
flokksins. Sögur eru sagðar af ýms-
um leynifundum sjálfstæðismanna
þar sem stöðugt fleiri og fleiri hvetja
mjög til þess að íslendingar sæki
formlega um aðild að ESB. Á þess-
um leynifundum er harkalega deilt
á forystu Sjálfstæðisflokksins í
þessu máli og hún sökuð um vinguls-
hátt og þröngsýni.
Margir hafa sagt, að afstaða for-
^,ystu Sjálfstæðisflokksins í ESB-mál-
inu sé í sjálfu sér alveg eins fálm-
kennd og ruglingsleg eins og þegar
umræðan byrjaði um EES-samning-
inn. Þá hafi forystan verið á móti
samningnum á meðan flokkurinn var
utan stjórnar, en eftir að Alþýðu-
flokkurinn hafði komið vitinu fyrir
forystu flokksins í núverandi ríkis-
stjórn, söðlaði hún um og sam-
þykkti samninginn.
Athafnamenn í Sjálfstæðisflokkn-
um munu ekki ætla sér að láta for-
ystu flokksins komast upp með að
þvælast öllu lengur fyrir í þessu
*'máli og því mun sverfa til stáls inn-
an skamms.
Alitin ekki á vegum
ríkisstjórnar
Það er ekki einungis að forysta
Sjálfstæðisflokksins sé komin í full-
komna andstöðu við marga lykil-
menn í flokknum heldur hefur hún
'neitað að gefa út álit hinna ýmsu
deilda Háskóla íslands um kosti og
galla aðildar að ESB.
Þrátt fyrir að ríkis-
stjómin hafi samþykkt
að leita eftir áliti Há-
skóla íslands á hinum
ýmsu þáttum ESB, þá
hefur forysta Sjálf-
stæðisflokksins neitað
að gefa þessi álit út,
sem upplýsingarit á
vegum ríkisstjómar-
innar, heldur hefur
heimilað hinum ein-
stöku deildum að birta
álitin í eigin nafni.
Þannig reynir forysta
Sjálfstæðisflokksins að
gera niðurstöður Há-
skóladeildanna tor-
tryggilegar og að engu hafandi.
Hægt að skipta um skoðun
Forsætisráðherra hefur verið í
Noregi síðustu daga og þar hefur
hann fengið ýmsar spumingar varð-
andi afstöðu íslenskra stjómvalda
Sj álfstæðisflokkurinn
virðist gæta sérhags-
muna, segir Guðmund-
ur Oddsson, fremur en
heildarhagsmuna.
til ESB. Hann reyndi í fyrstu að
halda sig við þá kenningu sína að
ESB væri ekki á dagskrá á íslandi
fyrr en um aldamót. Þetta fannst
erlendum fréttamönnum undarleg
afstaða, einkum vegna hinnar miklu
umræðu sem er um málið alls staðar
á Norðurlöndum, og spurðu því hvort
íslendingar ætluðu sér að einangrast
frá öðmm Evrópuþjóðum.
Sjálfsagt hefur forsætisráðherra
lent í vandræðum með að svara
nægilega trúverðugt, því nú hafa
þær fréttir borist hingað frá Noregi
og þær hafðar eftir Davíð Oddssyni
„að hægt sé að skipta um skoðun
eftir tvö ár“. Er nú svo komið fyrir
formanni Sjálfstæðisflokksins, að
hann verður að fara til annarra landa
til að sjá hve mikilvægt það er fyrir
okkur Islendinga að sækja um aðild
að ESB og úr því að hann er farinn
að tala um 1996 í stað aldamóta,
er þá ekki bara tímaspursmál hve-
nær hann samþykkir að sækja um
aðild sem allra fyrst?
Davíð Oddsson er kominn á flótta
í þessu máli, og því er ástæða til
að hvetja alla framsýna menn til að
reka þann flótta eftir af ákveðni.
Alþýöuflokkurinn ávallt á
undan
Það ætlar að sannast í þessu
máli eins og í mörgum öðrum í þessu
stjómarsamstarfí, að Alþýðuflokk-
urinn, undir forystu Jóns Baldvins,
er ávallt skrefinu á undan þegar
tekist er á um framfaramál Islend-
inga. Sjálfstæðisflokkurinn hefur
sýnt sig í að vera íhaldsamur gamal-
dags kerfisflokkur, sem hvorkj þorir
né getur haft nokkurt frumkvæði í
málum. Flokkurinn virðist alltaf vera
að gæta einhverra sérhagsmuna, en
forðast að líta á heildarhagsmuni
þjóðarinnar. Að slíkur flokkur skuli
vera stærsti stjómmálaflokkur á ís-
landi er með ólíkindum.
Viðsýni þeirra Jóns Baldvins og
Davíðs er ólíkt, en við alþýðuflokks-
menn höfum lengi mátt búa við það,
að ryðja brautina, en síðan hafa hin-
ir minni spámenn komið og sagt „nú
get ég“.
Höfundur er bæjarfulltrúi
Alþýðuflokksins íKópavogi.
Guðmundur
Oddsson
Þú tryggir ekki
eftir á - eða hvað?
I.
EINS og kunnugt er
þá féll snjóflóð á útivist-
arsvæði ísfirðinga í
apríl sl. og eyðilagði
m.a. skíðamannvirki. I
kjölfarið gaf ríkisstjóm-
in ísfirðingum fyrirheit
um ijárstuðning til end-
urreisnar ög uppbygg-
ingastarfa eftir nátt-
úruhamfarimar. Til að
efna það fyrirheit sam-
þykkti ríkisstjómin 6.
september sl. að beita
fyrir sér breytingum á
lögum Viðlagatrygg-
ingar íslands. Mark-
miðið var m.a. að aftur-
virkja lög tryggingarinnar þannig að
hægt væri að bæta ísfirðingum að
fullu tjón á þeim þremur skíðalyftum
er eyðilögðust í snjóflóðinu, en Við-
lagatrygging var aðeins bótaskyld að
mjög litlu leyti vegna eyðileggingar
á lyftunum.
I fréttablaðinu B.B. sem gefið er
út á Vestfjörðum er 7. september sl.
vitnað í Kristján Þór Júlíusson, bæjar-
stjóra á ísafirði, í ofangreindu sam-
bandi, þar sem hann segir: „Aðstoð
ríkisins við endurbygginguna verður
í því formi að lögum um Viðlaga-
tryggingu Íslands verður breytt á
næsta þingi, þannig að skíðamann-
virki verða skyldutryggð og laga-
breytingin verður afturvirk svo að
ísfirðingar fá greiddar bætur vegna
mannvirkjanna í Seljalandsdal eins
og að þau hafi verið tryggð, það má
því segja að skíðalyftumar sem eyði-
lögðust í snjóflóðinu í vetur verði
tryggðar eftir á!“
Enn er vitnað í Kristján og kemur
þar fram að ekki sé búið að reikna
út námvæmlega hver upphæðin sem
Viðlagatrygging muni leggja til verði
en ljóst sé að um rúmar 90 milljónir
króna sé að ræða.
En margt er skrítið í
kýrhausnum. I fréttum
Stöðvar 2 hinn 7.
nóvember sl. sagði: „Is-
firðingar byggja ekki
aðeins fyrir tryggingafé.
Svo stórhuga em þeir
að þeir hyggjast bæta
við íjórum skíðalyftum
þannig að eftir uppbygg-
ingu verða lyfturnar sjö
talsins en ekki þijár eins
og var fyrir snjóflóð og
er áætlaður heildar-
kostnaður verksins kr.
230 milljónir!"
II.
í hátt á annað ár hef
ég ítrekað reynt að halda
uppi málþófi vegna nokkurra ung-
menna er slösuðust alvarlega fyrir
gildistöku skaðabótalaga 1. júlí 1993
og enn eiga óuppgerðar skaðabætur.
í því sambandi óskaði ég eftir að sá
hluti skaðabótalaga er snéri að bótum
til bama og ungmenna yrði afturvirk-
ur á þeim forsendum að ævitekjur
ofangreindra barna myndu hækka
verulega og þau þar með njóta fullra
mannréttinda og fá hjálp til endur-
-reisnar og uppbyggingastarfa á lífi
sínu eftir persónulegar náttúruhamf-
arir. Á vegum dómsmálaráðuneytis-
ins var málið sett í nefnd. Nefndin
komst að þeirri niðurstöðu að lögin
skyldu ekki afturvirk barnanna vegna
og var ástæðan' fyrir því að trygg-
ingafélögin sem haldið er gangandi
með iðgreiðslum fólksins í landinu,
myndu tapa á því. Með loforði ríkis-
stjómarinnar við ísfírðinga hefur hins
vegar komið í ljós að hægt er að
afturvirkja lög ef markmiðið er að
bæta fjárhagslegt tjón á leiktækjum
fólks sem virðist fullfært um - ef
marka má fréttir Stöðvar 2 - að sjá
sjálft um sín mál. Skiptir þá engu
máli þó þær skaðabætur séu greiddar
Hægt er að tryggja
skíðalyftur eftir á, en
ekki alvarlega slösuð
ungmenni. Svona gera
menn ekki, segir Auður
Guðjónsdóttir.
af iðgjöldum þeim er fólkinu í landinu
er gert að greiða til að halda Viðlaga-
tryggingu íslands gangandi.
Svo mikið er haft við vegna skíða-
lyfta að sjálf ríkisstjórnin lofar að
flytja stjórnarfrumvarp og kemur
mér það spánskt fyrir sjónir að einn
aðili að því loforði skuli vera Þor-
steinn Pálsson, dómsmálaráðherra,
en ég hef þurft að fara í tvígang
bónleið til búðar hans í tilraunum
mínum við að tryggja fjárhagslega
framtíð fyrrnefndra ungmenna sem
öll hafa misst hæfni til að sjá sjálfum
sér farborða að hluta eða að öllu leyti.
Skíðalyftumar á ísafirði voru
tryggðar en ekki nægjanlega.
Börnin voru tryggð en ekki nægj-
anlega.
Það fjárhagslega tjón sem hlaust
af eyðileggingu skíðalyftanna verður
bætt að fullu samkvæmt ákvörðun
stjórnvalda.
Það ijárhagslega tjón, sem börnin
munu hljóta til 67 ára aldurs vegna
eyðileggingar á starfsþreki þeirra,
verður ekki bætt að fullu samkvæmt
ákvörðun stjórnvalda. Ákvarðana-
taka stjórnvalda í báðum tilvikum
sýnir best á hvaða stigi verðmæta-
mat stjórnanda þjóðarinnar er og
hversu helsjúk af siðleysi þjóðarsálin
er. Svona gera menn ekki.
Höfundur er hjúkrunarfræðingur
á Landspítalanum.
Auður
Guðjónsdóttir
„Nú vildu allir Lilju
kveðið hafa“
ÞAÐ ER réttlætismál
að taka tillit til þess við
álagningu skatta að
foreldrar geti millifært
persónuafslátt bama
sinna 16 ára og eldri
sem sannanlega em á
framfæri þeirra. Þetta
mál er nú í umræðu
eftir að Jóhanna Sig-
urðardóttir f.v. ráð-
herra hefur lagt fram
fmmvarp þess efnis á
Alþingi.
Frumvarp
Kvennalistans
Það er því rétt að
rifja það upp að árið
1989 lögðu þingkonur Kvennalistans
fram fmmvarp þess efnis að ein-
stætt foreldri og bam þess ættu rétt
á að telja fram og vera skattlögð
sameiginlega eins og karl og kona í
vígðri eða óvígðri sambúð. Með þessu
væri einstæðum foreldmm gert kleift
að nýta ónotaðan persónuafslátt
barna sinna, sem eiga hjá þeim lög-
heimili. Jafnframt var lagt til að
nýta mætti millifæranlegan persónu-
afslátt að fullu eða 100% en ekki
80% eins og nú er. Væri þar ekki
gert upp á milli sambúðarforma.
Þetta fmmvarp Kvennalistans var
afgreitt á vorþingi 1990. Fjárhags-
og viðskiptanefnd Alþingis fékk mál-
ið til meðferðar. í áliti nefndarinnar
segir: „Nefndin hefur fjallað um
fmmvarpið og leggur meiri hl. til að
gagngert mat fari fram á því hvaða
kostnað breytt skipan tekjuskatts,
samkvæmt þeirri tilhögun sem gerð
er í fyrirliggjandi fmm-
varpi, mundi hafa fyrir
ríkissjóð.“ Sú máls-
meðferð þýðir í raun
að ríkisstjórninni er fal-
in framkvæmd málsins.
Málið svæft í
ríkisstjórn
Á vorþingi 1991, eða
fyrir síðustu kosningar,
var spurt um hvað liði
þessari vinnu í fjár-
málaráðuneytinu.
Svarið var afar óljóst
svo ekki sé meira sagt,
og vitnað til að hér
væri um víðtæka milli-
færslu að ræða sem
nær útilokuð sé í framkvæmd. Þar
kemur þó fram að ónýttur persónuaf-
sláttur framteljenda 16-20 ára sé
um 2 milljarðar króna á verðlagi
ársins 1991. Ekki kemur fram ,hve
stór hluti þeirra tilheyrir einstæðum
foreldrum. Allt í einu virðist það úti-
lokað að framkvæma millifærslu í
skattakerfinu, þegar það hentar þeim
sem valdið hafa.
Hvar voru þau þegar á reyndi?
Síðan Kvennalistinn lagði fram
þetta frumvarp hefur ekki bara
þrengst hagur einstæðra foreldra,
heldur á nú jafnvel fjölskylda þar sem
báðir foreldrar eru útivinnandi fullt
í fangi með að láta enda ná saman
og hjálpa börnum sínum til menntun-
ar. Það er því augljóst að svo nauð-
synlegt sem þetta mál var fyrir fimm
árum er það enn brýnna nú. Nú hef-
ur Jóhanna Sigurðardóttir tekið und-
Þingmenn Kvennalista
fluttu frumvarp þess-
efnis að einstætt for-
eldri og barn þess gætu
talið fram saman til
skatts, sem samþykkt
hefði leitt til þess, að
mati Jónu Valgerðar
Kristjánsdóttur, að
foreldrið hefði getað
nýtt ónotaðan persónu-
afslátt bamsins
ir málflutning Kvennalistans hvað
varðar millifæranlegan persónuaf-
slátt barna og þingmenn Framsókn-
arflokksins lagt fram þingmál um
100% millifæranlegan persónuafslátt
hjóna og sambúðarfólks. Við kvenna-
listakonur erum að sjálfsögðu fylgj-
andi þessum málum þar sem við
höfðum frumkvæði að flutningi
frumvarps sama efnis árið 1989. Þá
voru reyndar bæði Alþýðuflokkur og
Framsóknarflokkur í ríkisstjórninni
(Jóhanna var ráðherra). En eins og
áður sagði er það ríkisstjórnar að sjá
um framgang mála sem vísað er til
hennar.
Höfundur er þingkona
Kvennalistans á Vestfjörðum.
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir