Morgunblaðið - 21.01.1995, Síða 20

20 LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÚRVERINU
Morgunblaðið/Snorri Aðalsteinsson
SAMVINNA Borgeyrar og Húnarastar RE 550 við sfldveiðar og vinnslu hefur skilað báðum aðilum miklu.
Afkoma Borgeyjar
hf. á Höfn í Homa-
firði fer batnandi
HEILDARVELTA Borgeyjar hf. á
Homafirði jókst milli áranna 1993
og 1994 um 20%. Nokkuð meiri
aukning þurfti að verða á magni í
vinnslu eða um 70%, því vinnsla
hefur farið nokkuð úr dýrari afurð-
um í ódýrari. Spilar þar inn í staða
á mörkuðum fyrir sfldarafurðir sem
standa frekar í lægð hvað verð
snertir, en magnið hefur aukist
jafnt og þétt síðustu ár. Þar kemur
til að nýir markaðir hafa opnast
eftir stórbætta meðferð sfldarafla
frá því að byijað er að dæla úr
nótinni þar til vinnslu lýkur. Þar
er mjög hentugt rekstrar- og gæða-
lega séð að hráefninu er dælt beint
úr veiðiskipinu og inn í vinnsluna.
Hafa afurðimar líkað mjög vel
af kaupendum og Borgey styrkt
stöðu sína veralega sem framleið-
andi á síld. Þess má geta að Borg-
ey hf. hlaut verðlaun-frá íslenskum
sjávarafurðum, fyrir tækniþróun í
frystingu síldar og loðnu. Húnaröst
RE 550 og Borgey hf. hafa verið
í samvinnu við hráefnisöflun, sem
hefir miðað að því undanfarin ár
að bæta meðferð hráefnis. Húna-
70% aukning
vinnslu milli
áranna 1993
og 1994
röstin hefur fengið tvöföldun á
þeim kvóta sem lagður hefur verið
upp hjá Borgey, en hátt í sextán-
þúsund tonn komu á land út úr
þessu samstarfi á síðasta ári.
Samstarf af þessu tagi hefur
verið báðum til hagsbóta. Annars
vegar hefur Borgey fengið stöð-
ugra hráefni sem hefur gert það
að verkum að stöðug vinnsla hefur
haldist allt haustið, en veðurbönn
hömluðu hráefnisöflun á meðan
minni bátar sáu um veiðarnar, og
hinsvegar Húnaröstin hefur fengið
meira til veiða og landað öllu í
vinnslu sem hefur bætt afkomuna.
Hráefnisskortur í janúar
Nú í janúar hefur vinnsla legið
niðri hjá Borgey sökum hráefnis-
skorts en síldin hefur legið of djúpt
fyrir veiðarnar. Þá hefur tíminn
verið notaður til að undirbúa loðnu-
frystingu, sem að líkindum verður
í febrúar, en mjög góð afkoma
varð á síðasta ári eftir loðnufryst-
inguna þá. Unnið hefur verið mark-
visst að aukinni frystigetu á síðari
helmingi síðasta árs, sem miðar að
því að rúmlega tvöfalda það magn
sem fryst var á síðustu loðnuvertíð,
einnig er unnið að aukinni vinnslu-
getu í loðnubræðslunni á staðnum,
m.a. til að anna því hráefni sem
til fellur við frystingu loðnunnar.
Vitanlega er þetta allt háð sömu
forsendum um veiðar og hráefnis-
öflun og á síðasta ári.
1993 1994
tonn tonn
Frystar afurðir heild 3.543 6.208
Fryst sfld 1.646 4.142
Fryst loðna 152 1.189
Saltaðar afurðir heild 3.011 4.951
Saltfiskur 992 1.735
Saltsfld, tunnur 18.000 33.000
Heildarafurðir, tonn 6.554 11.159
Norðmenn auka útflutning
á ferskri síld og flökum
ÚTFLUTNINGUR Norðmanna á
frosinni sfld til Evrópusambands-
ríkja og Japans minnkaði nokkuð
á síðasta ári en jókst hins vegar
veralega til Austur-Evrópu. Þar
hefur víða opnast alveg nýr mark-
aður og ekki aðeins fyrir frosna
síld, heldur einnig fyrir ferska síld
og sfldarflök.
Evrópusambandið, ESB, og Jap-
an hafa lengi verið helstu markað-
ir Norðmanna fyrir frosna síld en
á síðasta ári minnkaði útflútningur-
inn til ESB úr 18.100 tonnum í
17.100 tonn og Japanir keyptu
12.300 tonn í stað 16.500 árið áður.
Heildarútflutningur frosinnar sfld-
ar jókst þó úr 64.300 tonnum 1993
í 93.400 1994. Var aukningin öll
í Austur-Evrópu.
Útflutningur til Póllands fór úr
5.350 tonnum í 16.250; til Rúss-
lands úr 1.400 tonnum í 14.600;
til Lettlands úr 66 í 7.650; til Lit-
háens úr engu í 6.400; til Rúmeníu
úr 2.400 í 3.200; til Eistlands úr
160 í 2.800 og til Úkraínu úr fímm
tonnum í 1.800 tonn.
Aukningin öll í
A-Evrópu og
verðhækkun á
ferskri síld
Heildarverðmæti útflutningsins
á frystri síld var 2,14 milljarðar
fsl. kr. 1993 en tæpir þrír milljarð-
ar kr. á síðasta ári. Meðalverð á
kíló lækkaði hins vegar milli ára
úr 33,30 kr. í 31,50.
12% verðhækkun
Útflutningur á ferskri sfld
minnkaði milli áranna 1993 og ’94,
úr 93.000 tonnum í 86.000 tonn,
en verðmætið jókst þó vegna verð-
hækkunar upp á næstum 12%.
Mesti markaðurinn fyrir fersku
sfldina er í Danmörku en hann
hefur samt minnkað mikið. Þangað
vora seld 59.200 tonn 1993 en
30.500 tonn á síðasta ári. Til Rúss-
lands jókst hins vegar útflutningur
á ferskri síld úr 4.000 tonnum í
22.350 tonn en verðið var lágt,
ekki nema 1,20 kr. kg.
Pólland er orðið mikilvægasti
markaður Norðmanna fyrir frosin
síldarflök og þangað fóru 42.000
tonn á síðasta ári. Eru það 63%
af þessari framleiðslu.
Aukning í ferskum flökum
Útflutningsverðmæti ferskra
síldarflaka hækkaði verulega á síð-
asta ári en helsti markaður fyrir
þau er í ESB. Þangað fóra 3.900
tonn 1993 en 5.100 tonn í fyrra
og verðmætið fór úr tæplega 1,8
milljörðum í rúma 2,4 milljarða.
Til Póliands jókst útflutningurinn
úr 111 tonnum í 970 og það er
aðeins Þýskaland, sem er stærra
með 4.800 tonn.
Útflutningur Norðmanna á salt-
síld tvöfaldaðist í fyrra, fór úr 7.500
tonnum í 15.000, og verðmætið var
rúmlega helmingi meira, úr tæp-
lega 2,5 milljörðum kr. í tæpa 5,4
milljarða. Munaði mest um aukn-
inguna til Rússlands, úr 910 tonn-
um 1993 í 8.000 tonn í fyrra.
FRÉTTIR: EVRÓPA
Tungnmála-
átök í ESB
Strassborg. Reuter.
TUNGUMÁLAÁTÖK geisa nú í Evr-
ópusambandinu eftir að fulltrúar á
Evrópuþinginu skáru upp herör gegn
hugmyndum Frakka, sem nú eru í
forsæti í ráðherraráðinu, um að
fækka vinnutungumálum sambands-
ins í fimm. Frakkar eru sakaðir um
hroka og tvískinnung; að vilja í aðra
röndina viðhalda „menningarlegri
fjölbreytni" þegar franskan eigi und-
ir högg að sækja á alþjóðavettvangi,
en vaða yfir fámennari málsvæði á
evrópskum vettvangi.
Frakkar era reyndar þegar byijað-
ir að draga í land. Alain Lamasso-
ure, Evrópumálaráðherra, sendi frá
sér bréf, þar sem hann ítrekaði að
Frakkar hefðu ekki gert neina form-
lega tillögu um að fækka vinnu-
tungumálum og myndu ekki gera í
forsetatíð sinni. „Mér þætti afar erf-
itt að segja Grikkjum að þeir hefðu
ekki rétt til að tala tungu Sókratesar
á vettvangi ESB,“ sagði gríski Evr-
ópuþingmaðurinn Georgios Anastas-
sopoulos. „Við getum ekki farið fram
á það við kjósendur að þeir kjósi
aðeins frambjóðendur, sem tala
frönsku eða ensku.“
Maastricht-samningurinn
óskiljanlegur á ensku
Lis Jensen, Evrópuþingmaður
dönsku Alþýðuhreyfingarinnar gegn
ESB, sagði að yrði danska tekin af
lista vinnutungumála sambandsins,
myndu Danir endanlega segja sig
úr lögum við það. „Maastricht-sátt-
málinn var nógu torskiljanlegur á
dönsku. Hann yrði algerlega óskilj-
Kvóti á
kínversk
kvenföt
• EVRÓPUSAMBANDIÐ hefur
sett tímabundinn innflutnings-
kvóta á kvenföt frá Kína. Kvót-
inn gildir fram til 14. febrúar
o g er 2,12 milljón flíkur. Inn-
flutningstakmarkanirnar ná ekki
til pijónless, heklaðra fata,
skíða- eða skokkgalla.
• „SETZTU niður, Santer.
Höldum áfram að vinna,“ sagði
forseti Evrópuþingsins, Klaus
HSnsch, er nýkjörinn forseti
framkvæmdastjórnar ESB,
Jacques Santer, var í óðaönn að
taka við hamingjuóskum frá Evr-
ópuþingmönnum eftir að traust
var samþykkt á stjórn hans síð-
astliðinn miðvikudag. Santer
virti forsetann ekki viðlits og
hélt áfram að taka í hendur.
• EVRÓPUÞINGIÐ hafði í vik-
unni sigur í tveggja ára langri
baráttu sinni við framkvæmda-
stjórnina um hámarksafl vél-
hjólahreyfla. Eftir sáttafundi
með fulltrúum ráðherraráðs ESB
höfðu þingmenn sitt fram; nýjan
lagatexta, þar sem engin tak-
anlegur á ensku,“ sagði hún.
Wilfried Martens, fyrrverandi for-
sætisráðherra Belgíu, hefur sem slík-
ur fengið nóg af t.ungumálaetjum.
Martens, sem nú situr á Evrópuþing-
inu, segir að breytingar á núverandi
kerfi myndu fá almenningsálitið upp
á móti ESB. Andstæðingar Evrópu-
samranans muni grípa þetta hálm-
strá og nota gegn aukinni samvinnu.
Opinber tungumál ESB eru nú
ellefu, eftir að Svíþjóð og Finnland
bættust í hóp aðildarríkja. Alain
Lamassoure hefur bent á að nú séu
110 mismunandi samsetningar túlk-
unar á milli tungumála, sem út-
heimti heilan her af túlkum. Erfitt
sé að finna hæft fólk til að túlka
t.d. milli finnsku og grísku.
„Láttu orðið ganga“
Sænskir og finnskir þingmenn
hafa þó talað móðurmál sitt á Evr-
ópuþinginu nú í vikunni án þess að
það hafi haft veruleg vandamál í för
með sér. Embættismenn þingsins
viðurkenna að þingskjöl liggi ekki
fyrir á öllum opinbera málunum enn
sem komið er, og að stundum þurfi
að túlka óbeint milli minna þekktra
mála, til dæmis af finnsku yfir á
þýzku og af þýzku á grísku. Einn
embættismaðurinn sagði að þetta
minnti á leikinn „láttu orðið ganga“,
sem stundum er leikinn í barnaaf-
mælum. „Það er hvíslað í eyru koll
af kolli og það, sem kemur út á end-
anum er ekki endilega það, sem
menn töldu sig hafa sagt,“ sagði
hann.
Reuter
Aho í Moskvu
ESKO Aho, forsætisráðherra
Finnlands, er í opinberri
heimsókn í Rússlandi og sést
hér með Viktor Tsjernómyrd-
ín, rússneskum starfsbróður
sínum. Aho hefur kynnt rúss-
neskum stjórnvöldum áhyggj-
ur Evrópusambandsins vegna
borgarastyijaldarinnar í
Tsjetsjníu.
mörk eru sett á vélarafl. Fram-
kvæmdastjómin vildi takmarka
vélaraflið við 74 kilówött og hélt
því fram að samband væri milli
vélarstærðar og slysa á hrað-
brautum. Martin Bangemann,
framkvæmdastjórnarmaður, við-
urkenndi ósigur sinn og þáði far
um götur Strassborgar á vélhjóli
með brezka Evrópuþingmannin-
um Roger Barton.
Ösamið við Noreg um tolla
Ósló. Morgunblaðið.
NORÐMENN hafa ekki enn náð
samkomulagi við Evrópusambandið
um tollabreytingar á útfluttum sjáv-
arafurðum til Svíþjóðar og Finn-
lands, sem áður voru í EFTA, en
nú hafa gengði í ESB.
Grete Knudsen viðskiptaráðherra
Noregs sagði í fyrirspumatíma á
Stórþinginu í gær að viðræður um
þessi mál myndu ekki hefjast að
alvöru fyrr en í fyrsta lagi í lok
janúar.
Norðmenn vilja til að byija með
fá tollfijálsan kvóta, sem samsvarar
útflutningi þeirra til norrænu ná-
grannaríkjanna á síðasta ári.
Til lengri tíma litið stefna þeir
hins vegar að því að ná föstu sam-
komulagi um annað hvort tollfrelsi
að hluta eða að tollar falli almennt
niður.
Að sögn Knudsen geta Norðmenn
hafíð samningaviðræður við ESB á
grundvelli hins nýja GATT-sam-
komulags um bætur vegna þeirra
tolla sem lagðir voru á við inngöngu
Svía og Finna í ESB. Viðskiptaráð-
herrann tók þó fram að Norðmenn
hygðust ekki krefjast fullrar endur-
greiðslu vegna hinna auknu tolla.