Morgunblaðið - 21.01.1995, Blaðsíða 29

Morgunblaðið - 21.01.1995, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995 29 AÐSEIMDAR GREIIMAR PRÓFKJÖR Rannveig framkvæmir - og lætur verkin tala í STUTTRI ráðherratíð hefur Rannveigu Guðmundsdóttur tekist að hrinda í framkvæmd viðamiklum málum sem rekið hafa á reiðanum í all langan tíma. Stórmálum sem varða einstak- linga sem hafa ekki notið sama réttar og aðrir þegnar landsins. Þrátt fyrir stutta ráðherratíð Rann- veigar er af mörgu að taka. Fyrst er að nefna rétt heyrnar- lausra til táknmálstúlkunar. Það er mál sem búið er að liggja (nánast) óhreyft í félagsmálaráðuneytinu sl. sex ár. Heyrnarlausir hafa búið við það óréttlæti að geta ekki tekið virkan þátt í samfélaginu sökum þess að eiga ekki greiðan aðgang að tákn- málstúlkun. Þeim hefur verið mis- boðið of lengi og löngu tímabært að þeir fái notið nauðsynlegra sam- skipta við aðra og fari ekki á mis við lögvarin réttindi sín. Fagleg, góð túlkaþjónusta heyrn- arlausra í samskiptum við aðra hjálpar þeim til að hafa greiðan aðgang að samfélagi sínu og kem- ur í veg fyrir einangrun þeirra. Sem félagsmálaráð- herra hefur Rannveig sýnt vilja sinn til þess að rétta hlut þessa hóps með því að tryggja rétt hreymarlausra til túlk- unarþjónustu í framtíð- inni. I tillögum Rann- veigar sem ríkisstjórnin hefur samþykkt leggur hún áherslu á að skipuð verði nefnd, sem á að finna heppilegar lausnir til úrbóta. I tillögum sínum leggur Rannveig áherslu á að stuðlað verði að lausnum til bráðabirgða meðan beðið er eftir niðurstöðum nefndarinnar. Það verði gert með þeim hætti að veita fjármagn til táknmálstúlkunar. Síðan er áætlað að setja reglur um rétt heymarlausra til táknmálstúlkunar sem taka gildi í febr- úar og gildi þar til frambúðarlausn er fengin. Með þeim öðlast þeir rétt til táknmáls- túlkunar í viðskiptum við opinberar stofnan- ir. Einnig mun félags- málaráðherra beina þeim tilmælum til sveitarfélaga að þau veiti heyrnarlausum þennan rétt, svo þeir geti átt þess kost að geta tekið virkan þátt í tómstunda- og menn- ingarstarfi. Fyrir heymarlausa er þetta stórt skref í réttindamálum þeirra. Al- menningur gerir sér ef til vill ekki grein fyrir því misrétti sem heym- arlausir hafa mátt sætta sig við í gegnum tíðina. Sólveig Helga Jónasdóttir ISLENSKT MAL Umsjónarmaður Gísli Jónsson 780. þáttur Hafðak endr Ynglings burar, ríks konungs, reiði fenpa; drók djarfhott of dokkva skgr, létk hersi heim of sóttan, Þessi vísa er úr Arinbjarnar- kviðu sem eignuð er Agli Skalla- grímssyni. Hver má trúa því sem vill um aldur hennar og upp- runa. Svo sem nafnið Arin- bjarnarkviða bendir til, er vísan með kviðuhætti. Eins og hún er prentuð hér, er hátturinn al- veg reglulegur, átta vísuorð (braglínur) og þrjú atkvæði í frumlínum og fjögur í síðlínum. Nú skal reynt að endursegja vísuna á nútímamáli, en verður svolitlum vandkvæðum bundið, þar sem skáldið hefur brugðið til líkingamáls: Ég hafði áður orðið fyrir reiði hins volduga konungs af Ynglingaætt. Eg (dökkhærði maðurinn) tók í mig kjark (setti dirfskuhattinn yfir dökka hárið) og heimsótti kon- ung. Vísan á að vera frá ferð Eg- ils til Eiríks blóðöxar Haralds- sonar hárfagra, en þeir lang- feðgar röktu ætt sína til Yng- linga, afkomenda Yngva. Freyr sjálfur hét öðru nafni Yngvi, og kunnu menn að rekja ætt til hans lið fyrir lið. Bur er sonur, sá sem borinn er (í heiminn), sbr. að eiga böm og buru, tvíburar og allt það. Ríkur merkti að fornu voldug- ur, sbr. ríki, og nafn Eiríks merkir annaðhvort „einstaklega voldugur" eða „sívoldugur“, og má einu gilda. Völdum fylgir oft auður, og því breyttist merking lýsingarorðsins ríkur í það sem við þekkjum nú best. Djarfhöttur er „dirfskuhatt- ur“, og þetta er líkingamál. Höttur beygðist eins og köttur. Snautlegt þætti okkur nú, ef köttur hefði breyst í *kattur, eins og höttur í hattur. Málið er duttlungafullt sem betur fer. Skör er skorið hár. Það var fremur á körlum en konum, enda var kvenhár nefnt haddur. Geislaflóð sólarinnar nefndi Páll Ólafsson hadd, enda hefur hann líklega séð sólina í líki fagurrar konu. Páll var skarpskyggn á kvenlega fegurð. Merkilegt er að sol í latínu skuli vera karl- kyns. Hersir er einhvers konar her- foringi, í þessu dæmi konungur, enda fór herstjórn og konung- dæmi jafnan saman í fymsku. Láta er höfð hér sem óeigin- leg hjálparsögn. Það merkir að sögnin er aðeins notuð til þess að mynda samsetta tíð, í þessu dæmi þátíð: lét sóttan er = sótti. Sú bábilja hefur verið kennd að nútíð og þátíð séu ætíð ósamsettar, en frá því eru veigamiklar undantekningar. ★ Hlymrekur handan kvað (með rímhnykkjakveðju til Sverris Páls sem hér með er komið til skila): Þótti á vertshúsum vel syngja Geiri, en vera hljóð Samúels ringjafleiri. Svo döpruðust dáðir, þeir drukku á sig náðir úti á dalli á Helsingjaeyri. ★ Baldur Pálmason er einn þeirra baráttumanna sem aldrei lætur sverð sitt digna í sókn og vörn fyrir góðri íslensku. Hér koma nokkrir punktar frá hon- um fyrr og síðar: 1) Hann er á móti þeim vælu- tón allmargra að tala svo, að hitt eða þetta gerist „hér uppi á skerinu“ eða „hér uppi á klakan- um“. Hann er að vonum andvíg- ur því að menn niðurlægi föður- land sitt með þvílíku orðalagi. 2) B.P. er sammála pistlahöf- undi um „ádrepuna sem þú veitt- ir sagnarómyndinni að funda“. Höfundi þykir gott að eiga liðs- mann og skoðanabróður í Baldri Pálmasyni. 3) Þá vill hann að menn gleyrrri ekki orðinu kornabarn sem öðru heiti er nefnt ung- barn, en stundum með lakara orði „ungabarn" [og jafnvel í flugstöðvum „infant"]. 4) B.P. mislíkar að ég skyldi taka athugasemdalaust úr Guð- mundar sögu (byskups) þol- fallsmyndina „Már“ fyrir Má. Umsjónarmaður var aðeins að sýna gamalt mál, en ekki óbeint að mælast til að menn tækju þessa orðmynd sér til fyrirmynd- ar. 5) Bréfritari styður eindregið baráttu ýmissa manna til við- halds móðurmálinu, t.d. í þess- um Morgunblaðspistlum, og kveður svo hvor annan með virktum, hann og umsjónarmað- ur. ★ „Ætli starfsmenn Ríkisút- varpsins að vera til fyrirmyndar í málfarsefnum mega þeir ekki láta það henda sig að nota út- lenskuna „ókei“. Það hlýtur að mega taka saman höndum við að útrýma þessu „orði“ með öllu þannig að það heyrist alls ekki í Ríkisútvarpinu. „Ókei“ er óþarft í málinu, allt sem menn vilja segja er hægt að segja án þess að grípa til „ókeisins“. „Ókei“ hefur ekki beint skýra merkingu (það er mismunandi eftir tónfalli og aðstæðum) en mjög oft er hægt að segja allt í lagi þess í stað; annars t.d. ég er sawmála; þetta er tilbúið (eða ertu sammáia?; er þetta tilbúið?) o.s.frv. En „ókei“ getur ekki talist tæk íslenska, lagar sig illa að íslensku hljóðkerfí og ekki er hægt að segja að það bæti úr brýnni þörf.“ (Ari Páll Kristinsson í Tungutaki.) ★ Fróðárselur: 1) Barnalæknir á barnadeild... 2) Kaupfélags- stjóri Kaupfélags Steingríms- fjarðar. Selurinn sleginn: 1) Læknir á barnadeild... 2) Forstjóri Kaupfélags Steingrímsfjarðar, eða: Kaupfélagsstjórinn á Hólmavík. Og Bragi Jónsson veðurfræð- ingur sló selinn niður í einu höggi, þegar hann sagði að vindurinn hefði komist í 11 stig. Auk þess er beðist velvirðing- ar á rangri skiptingu milli lína á einum stað í síðasta þætti. Rannveig Guðmunds- dóttir setur mannleg gildi á oddinn, segir Sólveig Helga Jónas- dóttir, bæði í störfum og viðhorfum. Fjölmiðlar hafa skýrt frá fjár- hagsvandræðum Samtaka um kvennaathvarf og Stígamóta. Þetta eru samtök sem vinna þarft og gott verk við að aðstoða og koma þolendum ofbeldis og sifjaspella til hjálpar. Samtökin hafa innt af hendi ómetanlegt starf sem er óumdeilan- legt. Samtökin hafa allt frá stofnun búið við fjárhagslegt óöryggi. Rannveig Guðmundsdóttir hefur ekki látið þessi mál afskiptalaus. Hún hefur komið því til leiðar að nú hefur verið undirritaður þjón- ustusamningur milli samtakanna annars vegar og félagsmálaráðu- neytisins hins vegar. Samningur þessi tryggir samtökunum fjár- framlög frá ráðuneytinu er nemur 60% af rekstrargjöldum þeirra til næstu þriggja ára. Með samningi þessum er væntanlega aregið úr því rekstraróöryggi sem samtökin hafa búið við. Rannveig Guðmundsdóttir setur mannleg gildi á oddinn í sínum ' störfum og viðhorfum. Hún vinnur af alhug við þau störf sem hún inn- ir af hendi. Starf sitt tekur hún alvarlega og leggur metnað sinn í ' það að gera sitt besta bæði í smáum sem stórum málaflokkum. Hún vinnur og kynnir sér málin og kem- ur þeim í framkvæmd. Almenningur í þessu landi á rétt á því að stjórnmálamenn séu ábyrg- ir gerða sinna og taki störf sín al- varlega ekki síður en við hin í sam- félaginu. Stjómmálamenn eiga að hafa þann metnað fyrir sjálfum sér að vilja gera sífellt betur og sýna í verki að þeir sinni störfum sínum af fullri ábyrgð. Með því öðlast þeir trúnað og tiltrú fólksins í land* inu. Þeir eru í raun í vinnu hjá okkur - þér og mér. Þetta skilur Rannveig Guð- mundsdóttir. Hún hefur öðlast tiltrú ótalmargra með sínum pólitísku störfum í gegnum árin. Hún hefur sýnt það í verki að hún ber virðingu fyrir þér og mér. Þér er óhætt að treysta Rannveigu Guðmundsdótt- ur fyrir atkvæði þínu. Setjum Rannveigu I 1. sætið í prófkjöri Alþýðuflokksins nk. laug- ardag. Höfundur er heyrnleysingjakennari. Prófkjör á Reykjanesi - Rannveig Guð- mundsdóttir EITT af athyglisverð- ari prófkjörum síðustu missera er prófkjör Al- þýðuflokksins á Reykja- nesi er nú stendur fyrir dyrum. Prófkjörið er einkum athyglisvert fyrir tvennt: í fyrsta lagi er ljóst að konur verða framarlega í próflqör- inu; í öðru lagi er tekist á um ákveðinn stjórnun- ar- eða stjórnmálastíl. Þ.e. þann stíl sem fram að þessu hefur aðallega verið rekinn á íslandi og við þekkjum öll og svo hins vegar hinn nýi stíll sem kenndur hefur verið við endurbætur í íslenskum stjórnmál- um. Konur á framabraut Það hlýtur að vekja vonir um fram- farir í íslenskum stjórnmálum að af sjö frambjóðendum á Reykjanesi eru þijár konur. Reyndar var fjórða kon- an orðuð við prófkjörið en vegna anna á öðrum vettvangi dró hún sig út úr baráttunni. M.ö.o. það var ekki langt frá því að algert jafnvægi væri milli kynja á mögulegum fram- boðslista íslensks stjórnmálaflokks. Rannveig Guðmunds- dóttir er, að mati Þóru Arnórsdóttur, merkis- berum nýs, fersks stjórnmálastíls. Ef það hefði verið raunin hefði það verið algert einsdæmi í sögu ís- lenskra stjómmála! Nýr stíll - Rannveig Guðmundsdóttir Því hefur verið haldið fram á opinberum vettvangi að Rannveig Guðmundsdóttir, félagsmálaráð- herra, sé einn af boðberum hins nýja stjórnmála- eða stjórnunarstíls. í þessum nýja stíl er talið felast að stjórnmálamaðurinn taki allar sínar ákvarð- anir með hliðsjón af ströngum reglum skráðs og óskráðs stjórnsýsluréttar að viðbættum siða- og lagareglum þeim er taldar eru gildar um íslenska stjómmála- menn. Með viðtöku hins nýja stíls er hinum forna og rammíslenska. stjómmálastíl lagðuri- fyrir róða. Hinn gamli stíll byggir ákvarðana- töku á grunni þéttof- inna og oft leyndra samskipta- og hagsmunatengsla. Hann víkur til hliðar siða- og jafnvel lagareglum ef því er að skipta. Hinn. nýi íslenski stjómmálastíll er í senn lög- og siðhyggjustíll. Hann er opinn, ljós og tekur hið fyllsta mark á siða- eða lagareglum. Hinn nýi stíll felur í sér vonir þeirra lqós- enda sem dreymir um og óska eftir hreinskiptum og heiðarlegum ís- lenskum stjórnmálum. Rannveig Guðmundsdóttir er einn af helstu merkisberum hins nýja og ferska íslenska stjómmálastíls. Þao hefur hún sannað með störfum sínum á Alþingi og sem félagsmálaráð- herra. Val Rannveigar - mikilvæg úrslit Urslit prófkjörsins eru mikilvæg fyrir margra hluta sakir. Þau em þó einkum áríðandi vegna vægis þeirra fyrir konur og möguleika þeirra í almennu flokkstarfi íslensks stjórn- málaflokks. Það er þó ennþá mikil- vægara fyrir þau skil sem það kann að marka í íslenskum stjómmálum —t milli hins nýja og nú „afdankaða" íslenska stjómmálastíls. Val á Rannveigu Guðmundsdóttur í fyrsta sæti í prófkjöri Alþýðuflokks- ins er því mikilvægt spor í rétta átt í íslenskri stjómmálasögu. Höfundur er formaður FUJ í Kópavogi. Þóra Arnórsdóttir

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.