Morgunblaðið - 21.01.1995, Síða 27

Morgunblaðið - 21.01.1995, Síða 27
26 LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík. FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson. RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. DAVIÐ ÞEGAR Davíð Stefánsson kvaddi sér hljóðs kvað við nýjan tón í íslenzkri ljóðlist. Hann gekk, ungur og ferskur, fram á sviðið og einstæð rödd hans heyrðist víða enda var tungutakið nýtt og öðruvísi enn menn áttu að venjast. Því fylgdi fersk- ur blær og annar en hefðbundinn skáldskapur bauð upp á. Samt var skáldskapur Davíðs hefðbundinn að formi þótt innihaldið væri með nýstárlegum hætti. Það var eins og þjóðfélagið hafi þurft á þessum ísabrotum að halda ef marka má þær viðtökur sem skáldið hlaut. Má ætla að þær hafi verið betri og almennari en skáld hafa átt að venjast hér á landi. Kveðskaparþjóðin eignaðist skáldskap um frelsi og ástir sem beðið hafði verið eftir, enda nærðist skáld- skapur hans á þjóðfélagi í deiglu og þá ekki síður þeim gamla arfi sem var innsti kjarni þess fólks sem barðist fyrir sjálfstæði sínu með arfleifð sina að vopni og þær vongóðu og allt að því rómantísku væntingar sem slíkum hugsjónum eru samfara. Þjóðin fann þennan tón í Ijóðum hins unga skálds og ákvað þá þegar að hún og skáldið ættu samleið. Það var síður en svo vegna þess að hún ætti ekki völ á öðrum skáldskap, því hann var hátt á hrygg- inn reistur með Einar Benediktsson í broddi fylking- ar og önnur þau skáld sem mörkuðu sín djúpu spor í menningarsögu okkar. Þrátt fyrir Jóhann Sigur- jónsson og Stefán frá Hvítadal og aðra þá sem breyttu erlendu nýnæmi í íslenzkan veruleika með svo eftirminnilegum hætti að við búum að því enn, kom Davíð eins og vorhlýir vindar og leysti úr læð- ingi þann íslenzka skáldskaparveruleika sem átti spöl í landi með þjóðinni fram undir miðja öldina. En þá urðu ný ísabrot og veitti ekki af. Nýr tími gekk í garð eftir hildarleik heimsstyrj- aldarinnar og ungu skáldin gerðu sér ljóst að sú gamla hefð sem við höfðum búið.við öldum saman var gengin sér til húðar og væri á góðum vegi að breytast í venju og kæk, ef ekki yrði brugðizt við af afli og einlægni. Þá komu nýir spámenn til sög- unnar og má til sanns vegar færa að Steinn Stein- arr hafi verið einskonar forystumaður þeirra þótt skáldskapur hans hefði ávallt verið með hefðbundn- um hætti öðrum þræði. Davíð sætti sig ekki við þessa þróun og lenti upp á kant við hana, öllum til óþurftar og raunar leið- inda. Ágreiningur Steins og Davíðs voru óþarfar andlegar kræsingar, en við slíku má alltaf búast þegar nýr tími gengur í garð og gamalt og nýtt tekst á. Á þessum árum var Davíð þjóðskáldið, en nýskáldin allt að því fyrirlitin. En þróunin varð þeim hagstæð og eftir dauða Davíðs tók að fyrnast yfir skáldskap hans. Það var slæm þróun fyrir ís- lenzkt þjóðlíf og menningu, svo mikilvægur og gef- andi sem skáldskapur Davíðs er. Það er því kominn tími til að hann endurheimti sinn fyrra sess og skipi hann ásamt öðrum þeim skáldum íslenzkum sem hafa hvað mest auðgað skáldskapararfleifð okkar og hefðbundna ást á ljóð- list. Þess er að vænta að hundrað ára afmæli hins ástsæla skálds verði til þess að minna rækilega á fegurstu og beztu verk hans því þau eru meðal helztu dýrgripa sem okkar hafa verið gefnir. Það eru ekki einstaklingar eða ákvörðun þeirra sem hafa síðasta orðið, heldur tíminn sem kemur okkur alltaf í opna skjöldu og fer sínu fram hvað sem hver segir. Nú er skáldið unga frá Fagraskógi enn í fylgd með honum, því tíminn tengir sig við þá sem skilja eftir sig mikilvæg verðmæti, hvað sem öllum átökum, já, hvað sem allri samtíð líður. ALÞÝÐUFLOKKUR Á REYKJANESI Snýstum stílog áherslur FJÖLMARGIR blaðamenn mættu á fund Guðmundar Árna Stef- ánssonar þegar hann í septembermánuði gerði grein fyrir sjónar- miðum sínum. Það stöðvaði ekki atburðarásina sem endaði með afsögn hans sem ráðherra. af INNLENDUM VETTVANGI Þau mál sem leiddu til afsagnar Guðmundar Áma Stefánssonar úr embætti félagsmálaráð- herra vaka í undirmeðvitund kjósenda í prófkjörí Alþýðuflokksins. Á yfirborðinu er ekki að sjá að þau valdi framb]'óðandanum teljandi erfíðleikum í baráttunni við Rannveigu Guðmundsdóttur um forystusætið, hvað svo sem gerist í kjörklefanum. Helgi Bjamason kynnti sér viðhorf frambjóð- enda og spáir í spilin fyrir prófkjörið. Rannveig og Guðmundur Árni eru sammála um að málefnaágrein- ingur sé ekki teljandi milli þeirra, þau hafi yfirleitt staðið fyrir sömu viðhorf í flokknum. „Þetta snýst frekar um stíl og áherslur," segir Guðmundur Árni. Hann leggur áherslu á að flokkurinn þurfi öflug- an málsvara og að æskilegt sé að hann sem varaformaður fái góða kosningu. Rannveig leggur frekar áherslu á reynslu sína, sáttasemj- arahlutverk á erfiðum tímum í flokknum og að hún sitji nú í for- ystusæti listans. „Gerandi, ekki talandi" „Ég er gerandi í pólitík, ekki talandi. Tel að til séu nógu margir stjórnmálamenn sem tala en of fáir sem framkvæma. Gerendum er hættara við mistökum og fá á sig meiri gagnrýni en skilja aftur á móti eftir sig fleiri verk í pólitík,“ segir Guðmundur. Hann segir að kosningabaráttan hjá alþýðuflokksmönnum á Reykja- nesi komi í beinu framhaldi af próf- kjörinu. „Hvernig sem mál þróast verður Alþýðuflokkurinn áfram fyr- ir gagnrýni. Honum er því þörf á öflugum málsvara í kosningabaráttunni." Segir Guðmundur Árni að ________ átök hafi verið milli ein- “ staklinga í flokknum á undanfömum mánuðum og vilji hann leggja sitt af mörkum til að flokkurinn geti komið einhuga fram fyrir kosningarnar. Leiðin til þess sé að hann sem varaformaður flokksins fái traust til að leiða list- ann. „Róandi áhrif “ Rannveig segir að lengi hafi leg- ið fyrir að bæði sæktust eftir fyrsta sætinu sem hún hafi skipað síðustu árin, eða frá því breytingar urðu í þingmannahópnum. Telur hún eðli- legt að hún skipi það sæti áfram og bendir á mikla stjórnmála- TVEIR þingmenn úr hópi helstu forystumanna Al- þýðuflokksins sækjast eftir efsta sætinu á fram- boðslista flokksins í Reykjaneskjör- dæmi. Rannveig Guðmundsdóttir er núverandi félagsmálaráðherra, fyrrverandi þingflokksformaður og varaformaður flokksins. Guðmund- ur Árni Stefánsson er núverandi varaformaður og fyrrverandi fé- lagsmálaráðherra. Bæði komu inn í landsmálin efti'r langan feril I sveitarstjórn, Rannveig úr bæjar- stjóm Kópavogs og Guðmundur Árni sem bæjarstjóri Hafnarfjarðar. Barátta þeirra setur mestan svip á prófkjör Alþýðuflokksins sem fram fer í dag og á morgun. Frambjóðendur hafa sammælst um að kaupa ekki auglýsingar og því hefur verið frekar hljótt um prófkjörið. Frambjóðend- ______ ur og stuðningsmenn reyna þó að ná til kjós- enda með fundum, sím- hringingum og útgáfu- starfsemi og fer próf- kjörsbaráttan mest fram á þeim vettvangi. Mismunandi ímynd Töluverð barátta er einnig um þriðja sætið milli Petrínu Baldurs- dóttur þingmanns úr Grindavík og Hrafnkels Óskarssonar læknis úr Keflavík en þau gefa bæði kost á sér í 2.-3. sæti listans. Þá gefa þrír frambjóðendur kost á sér í 3.-4. sæti, Elín Harðardóttir matreiðslu- meistari úr Hafnarfirði, Garðar Smári Gunnarsson verkstjóri úr Hafnarfirði og Gizur Gottskálksson læknir úr Garðabæ. GuAmundar- mál vaka undir niðri reynslu sína, fyrst í sveitarstjórn armálum og síðan í landsmálum. Sem kona hafi hún orð- ið til að bijóta ýmsa múra á þessu sviði og sé stolt af því en segir óþolandi hvað það þyki sjálfsagt að karlar hljóti forystusætið og bendir í því sambandi að hún eigi mun lengri stjómmálaferil að þaki en Guðmundur Árni. „Óháð því býð ég mig nú fram til að axla áfram þær skyldur að vera oddviti listans í Reykj aneskjördæmi, “ segir hún. Hún bendir einnig á að vegna þess að ekki hafi verið átök í kring- um sig megi vera að fólk telji forystu hennar á listanum hafa róandi áhrif eftir þau innan- flokksátök sem verið hafi í Alþýðuflokknum. Áhrif afsagnarmálsins í kynningu stuðn- ingsmanna Rannveigar og stuðningsgreinum í blöðum er meðal ann- ars lögð áhersla á heið- arleika og heilbrigða siðferðiskennd frambjóðandans. Aðspurð segist Rannveig ekki telja að með þessu sé verið að vísa til þeirra atburða sem leiddu til af- sagnar Guðmundar Árna sem ráð- herra fyrr í vetur. „Ég vona það ekki, ætlunin er ekki að leggja að öðrum frambjóðendum. Ég vil ná árangri út á kosti mína frekar en samanburð við aðra,“ segir hún. „Ég les- það ekki úr þessum orð- um,“ segir Guðmundur Árni spurð- ur um það sama. „Ég vil heyja þessa prófkjörsbar- áttu á grundvelli þess sem ég er og stend fyrir, þann- ig berst ég.“ Hann segist telja að málið sitji enn í einhveijum en hann hafi fundið mikinn stuðning frá kjósendum, bæði innan Alþýðuflokksins og utan, sem hefði þótt fjölmiðlaum- fjöllunin ósanngjöm. Þrátt fyrir þessi orð frambjóð- endanna er ljóst af viðtölum að þau mál sem komu upp í aðdraganda afsagnar Guðmundar Árna og ákvörðunin sjálf vaka í undirmeð- vitundinni hjá væntanlegum þátt- takendum í prófkjörinu og hefur áhrif á afstöðu þeirra til Guðmund- ar Árna, bæði með og á móti. Guð- mundur Árni er í raun að leggja málin í dóm stuðningsmanna flokksins í kjördæmi sínu og leita eftir upp- reisn æru hjá þeim. Útkoman hlýtur að ráða miklu um póli- tíska framtíð hans, að minnsta kosti' næstu árin. Frambjóðendur hafa hlutverkaskipti Erfitt er að ráða í stöðuna, einmitt vegna þess máls sem hér er nefnt, því flestir hafa tekið ákveðna afstöðu til málsins á sínum tíma. Á yfirborðinu er ekki að sjá að málið valdi Guðmundi Árna teljandi erfiðleikum í prófkjörsbaráttunni, hann virðist á góðri siglingu, hvað svo sem gerist í kjörklefanum. Það er eins og Rann- veig og Guðmundur Ámi hafi haft hlut- verkaskipti í þessari baráttu og viðurkennir Rannveig það. Hún var í 3. sæti listans við síð- ustu kosningar og færðist upp í oddvita- sætið þegar þingmenn- imir sem fyrir ofan hana vom hurfu til annarra starfa. Guð- mundur Árni var varaþingmaður til sama tíma. Staðan nú er hins vegar sú í hugum margra að Rann- veig sé að sækja að Guðmundi Árna en ekki öfugt. Rannveig seg- ist hafa orðið vör við þessa ímynd sem gert hefur baráttu hennar erf- iðari. Suðurnesjamenn kljást Nær öruggt má teljast að sá frambjóðandi sem tapar í barátt- unni um fyrsta sætið hljóti annað sætið. Keppnin um þriðja sætið virðist vera milli tveggja suðumesjamanna, Petr- ínu Baldursdóttur alþing- ismanns úr Grindavík og Hrafnkels Óskarssonar læknis úr Keflavík en aðrir frambjóðendur fá vafalaust mörg atkvæði í það sæti einnig. Það er mat margra að Petrína standi vel að vígi í baráttunni enda er keppinautur hennar lítið þekktur utan eigin byggðarlags. Suðumesjamenn Qölmenntu í prófkjör Sjálfstæðisflokks og Fram- sóknarflokks fyrr í vetur og settu mark sitt mjög á þau. Hrafnkell kemur úr stærra bæjarfélagi en Petrína og við mikla þátttöku á svæðinu getur saxast á forskot þingmannsins. Rannveig Guðmundsdóttir Guðmundur Árni Stefánsson Hver er að sækja að hverjum? LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995 27 Landssöfnunin Samhugur í verki fær eindreginn stuðning þjóðarinnar Gefið án tillits til aldurs eða efnahags SEX ára gömul stúlka opnaði spari- baukinn sinn í gær og gaf allt sem- þar var í landssöfnunina Samhugur í verki, landssöfnun vegna náttúm- hamfaranna í Súðavík. Séra Pálmi Matthíasson, talsmaður söfnunar- innar, segir framlag stúlkunnar ekki einsdæmi, ótal dæmi séu um vilja einstaklinga og fyrirtækja til að leggja söfnuninni lið. „Attræð kona gaf tæplega eina milljón króna, eldri borgarar hafa ákveðið að gefa dagpeninga sína í eina viku, starfsfólk á sjúkrahúsi ákvað að gefa daglaun sín, sauma- klúbbur í Vesturbænum sem hafði fyrirhugað sólarlandaferð gaf and- virði hennar, framhaldsskólanemar hafa margir hveijir gefið ferðasjóði sína og meðal annars útgerðarfyrir- tæki hafa verið mjög öflug við að láta eitthvað af hendi rakna. Börn hafa sent vasapeninga Böm í leikskólum og gmnnskóla- nemar hafa sent vasapeninga sína, bæði stóra og smáa, ótal dæmi em um að konur hafi ekki gefið mönnum sínum blóm á bóndadaginn heldur gefíð andvirði blómvandar til söfnun- arinnar. Starfsmannahópar hafa hætt við leikhúsferðir, kvöldverði á veitingahúsum og árshátíðir og gefið andvirði þeirra í söfnunina. Fjöldi einstaklinga hefur einniggefið stórar upphæðir, og þeir sem eiga minnst gefa oft hlutfallslega mest. Fólk gefur eftir efnum og ástæðum en um allt land leggst fólk á eitt um að gefa. Um 600 sjálfboðaliðar Söfnunin hefur mikinn hljóm- grunn, auk þess sem fjölmiðlar hafa aldrei áður sameinað kraft sinn með þjóðinni í þágu eins verkefnis af þessum toga. Fólki er mikið niðri fyrir vegna harmleiksins í Súðavík, hluttekningin heyrist í röddum þeirra sem hringja, og allir vilja láta gott af sér leiða,“ segir Jón Axel Ólafs- son, fulltrúi íslenska útvarpsfélags- ins í stjórn söfnunarinnar. . ^ Morgunblaðið/RAX SEÐ yfir Súðavík. Eyða er í mitt þorpið, þar sem snjóflóðið féll og jafnaði húsin við jörðu. Ofarlega til hægri er frystihús Frosta, þar sem stjórnstöð björgunaraðgerða var. Á neðri myndinni lítur Sigurður Andri Hjör- leifsson, sjálfboðaliði í landssöfnuninni, á spjald sem á er prentuð heildarupphæðin, sem safnazt hefur. Morgunblaðið/Kristinn Síðdegis í gær var 30 símalínum bætt við þær 30 línur sem miðstöð söfnunarinnar hafði til umráða, til að taka við þeim hringingum sem voru í vændum á meðan átakið næði hámarki í gærkvöldi hjá ljósvaka- miðlum. Framlög bárust jafnt og þétt í gær, bæði símleiðis og beint inn á bankareikning söfnunarinnar. Á milli 500-600 sjálfboðaliðar störfuðu að söfnuninni I gær. „Við erum fyrst og fremst snortin og þakklát yfir þeim hug sem þjóðin sýnir í verki. Ég átti langt samtal í gær við Sigríði Hrönn Elíasdóttur, sveitastjóra Súðavíkur, sem kom á framfæri þökkum allra Súðvíkinga sem eru meiri en orð fá lýst fyrir þann samhug sem fólk sýnir þeim í yfirstandandi sorgum," segir Pálmi. Ávarp biskups BISKUPINN yfir íslandi, Ólafur Skúlason, flutti í gær eftirfarandi ávarp í tengslum við söfnunina „Samhugur í verki": Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen. Mér er það meira en ljúft að nota þetta tækifæri til þess að þakka, þakka fjölmiðlum. Það er að þeirra frumkvæði, að íslendingum gefst kostur á því að sýna hug sinn í því tákni, sem fé okkar er, og gefa þeim, sem svo mikið hafa misst. Það eru mér forréttindi að þakka fjölmiðlum, bæði þetta og eins, hvernig þeir hafa fjallað um viðkvæmt mál, þar sem smáviðvik frá varfærni og mýkt, hefði skilið eftir sig dýpri sár og aumari und. Þó er ég ekki kominn hingað að morgni annars dags söfnunar vegna íbúa Súðavíkur til þess fyrst og fremst að segja þetta. Aðaltilgangur minn er að beina hug hlustenda til hæða. Að biðja ykkur um að sjá eins og svo glöggt hefur komið í ljós vik- una alla, að það sem fyrr fyllti yfir- leitt hug okkar er ekki þess virði að ríki þar, þegar borið er upp að hinu stóra og ógnþrungna. Það hefur ver- ið lágt og lítið sem áhugi alltof margra hefur beinst að og fangað at- hygli, - þangað til við vorum hryssingslega' hrifin af lágum beði og neydd til að horfa á það, sem í raun skiptir máli. Örlögin eru . aldrei trygg. Það eru fleiri en harmkvælamaðurinn Job, sem hafa sagt: „Því að óttaðist ég eitthvað, þá hitti það mig, og það sem ég hræddist, kom yfir mig.“ (Job. 3,25.) Landið okkar fagra og hátignarlega getur sýnt ýmsar hliðar og þarf þó ekki náttúruhamfarir ein- ar til þess að valda óvissu. Slys á götum, slys á sjó, slys í lofti, já, jafn- vel og ekki sýst slys á heimilum eru ekki aðeins tíð heldur eins og fylgi dögum. Það er þess vegna engin furða þótt margt valdi kvíða, ótta og kalli fram beyg. Það fylgir því að vera maður, sem hugsar, sem byggir á reynslu og þekkir mismun brauta. En Job sem allir þeir, er vilja beygja eyra að öðru en ógn umhverfis, og hlusta eftir rödd Föður- ins himneska, þiggja líka líkn, þótt síst skuli loka augum fyrir hætt- um og áföllum, já, þeim myrkasta örlagavaldi, sem er dauðinn sjálfur. Og þá heyra þeir ekki aðeins um kærleika, heldur sjá hann í Jesú Kristi. Hann er kærleik- urinn holdtekinn, vonin sem lifir, framtíðin sem hann opinberar í bjartri eilífð. Það er á hann, sem ég bendi. Bendi þeim, sem sorgin hefur vitjað með svo ógnþrungnum hætti. Og ég hrópa til þeirra, sem fjær hafa staðið og hvet þá til þess að láta ekki hið lága fylla vitund að nýju, heldur hafa augu opin og eyru næm fyrir því, sem eitt skiptir máli, svo allt annað bliknar andspænis, jafnvel dauðinn, já, ekki síst hann. Af því að Jesús Kristur er lífíð og hann gefur okkur hlutdeild í því með sér. Ég tala þess vegna um lífið, þegar ég beini orðum til sorgmæddra Súð- víkinga sem landsmanna allra, lífið í Jesú Kristi. Sorgin er raunveruleg, hún er líka eðlileg, en þegar við leyf- um honum að leggja ljúfa hönd að aumri und, fær sorgin líka annan svip. Það gerist, þegar vonin leikur um hana og trúin opnar dyr að himn- um sjálfum. Biðjum því Drottin um líkn. Hann líkni þeim, sem þjást, þjást á sálu, þjást á líkama, þjást í vonbrigðum vonleysis. Hann snerti alla og opni skjá mót himni, svo við fáum að líta dýrð drottins. Já, blessa þú himneski faðir byggðir lands og landsmenn alla. Vitjaðu þeirra, sem skuggar ógna og lát bjarma eilífðar leika um hvem og einn. Og svo sem við felum þér þá, sem enn eru á meðal okkar, þá gleymum við síst þeim, bömum sem fullorðn- um, er ekki áttu afturkvæmt í samfé- lag ástvina eftir örlagamorguninn harða. Leið þá í himni þínum og lát frið ríkja í sálum okkar allra. í Jesú nafni biðjum við, og hjá honum þiggjum við líkn og von, þótt hættur hverfi aldrei. Heyr þú bænir, Drottinn Jesús, Amen.“

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.