Morgunblaðið - 21.01.1995, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995
33'
Hluti af miklu öryggi Svölu var
sterk trú hennar og rík réttlætis-
kennd. Þáttaskilin þessa heims og
annars voru í hennar augum eins
og að skreppa á milli bæja frá ein-
um vinahópi til annars, eins og að
skreppa austur í Þórlaugargerði
fyrir ofan Hraun. Megi góður Guð
fylgja henni á milli bæja, megi hún
lifa í Suðurgarði eilífðarinnar og
sinna verkum hversdagsins í Ofan-
byggjarabyggðum annars heims.
Guð styrki Ola, systkinin og allt
þeirra fólk, vini og vandamenn og
hana móður mína sem hefur nú
misst svo mikið því þær systur voru
eins og eineggja tvíburar og töluðu
saman oft á dag, ög hana Bubbu í
Þolló sem var svo annt um Svölu.
Það eru gullvæg sannindi að hún
Svala var ekki aðeins persóna, hún
var samfélag af vinarþeli sem gaf
og gaf og gaf. Við Dóra og Breki
vottum henni þakklæti og dýpstu
virðingu.
Ámi Johnsen.
Hún Svala frænka er dáin. Ekki
það að það komi svo mjög á óvart.
Hún var búin að þjást lengi. Eigin-
lega allt of lengi. Einhvem veginn
held ég að hún hafi vonast til að
fá að kveðja okkur. Ég hafði það
á tilfinningunni þegar ég kvaddi
hana uppi í Suðurgarði, núna rétt
fyrir jól, að við myndum ekki sjást
framar. Og sú varð raunin.
Hún Svala frænka verður alltaf
sérstök í minningunni. Ofanbyggj-
arar í Vestmannaeyjum eru sér-
stakur þjóðflokkur. Sérstaklega þó
þeir sem eiga ættir sínar að rekja
að Suðurgarði. Og hún Svala
frænka var Ofanbyggjari af lífi og
sál. Mér liggur við að segja að hún
hafí verið síðasti móhíkaninn á
svæðinu. Allt það sem gerði Ofan-
byggjara svolítið öðmvísi en aðra
Vestmanneyinga, allt þetta góða,
gamla og íhaldssama í fari þeirra,
mátti finna hjá henni.
Ég var heimagangur í Suður-
garði, alveg frá því að ég man eft-
ir mér. Við frændurnir fyrir ofan
hraun áttum okkar leiksvæði vítt
og breitt um lendur þessara óðala,
klettana við Þorlaugargerði þar sem
þeir Roy Rogers og Lone Ranger
endurfæddust í íslensku landslagi.
Og ekki hvað síst á túnunum í
Suðurgarði þar sem um tíma var
starfræktur fjögurra holu golfvöllur
og heill íþróttavöllur með hlaupa-
braut og stökkaðstöðu. Að
ógleymdum fótboltavelli og kýlu-
boltavelli. Og ekkert svæði jafnaðist
á við Suðurgarð að hausti þegar
farið var í leiki á borð við fallna
spýtu og eltingaleiki hvers konar.
Gestrisni var aðalsmerki fyrir
ofan hraun. Og hvergi reis kúrfa
gestrisni hærra en í Suðurgarði.
Þar voru allir alltaf velkomnir,
bæði fullorðnir sem börn og þáðu
góðgjörðir. Nota bene! Einn hópur
manna var þar undanskilinn, þeir
sem voru að drekka brennivín. Þeir
voru ekki velkomnir að Suðurgarði.
Þeir áttu þangað ekkert erindi,
sagði hún frænka mín og vandaði
þeim ekki kveðjurnar. Þær systurn-
ar, hún og Ingibjörg, voru einhveij-
ir hatrömmustu fjandmenn brenni-
víns sem ég hef kynnst. Ættu þær
sér fleiri jafningja í þeirri baráttu
væri sjálfsagt búið að þurrka landið
gersamlega.
Þau eru orðin mörg þúsund spor-
in sem liggja eftir þann sem þetta
ritar milli Þorlaugargerðis og Suð-
urgarðs þótt ekki sé leiðin löng.
Nær hvern dag og hvert kvöld var
trítlað á milli á yngri árum. Alltaf
eitthvað um að vera, borðstofuborð-
inu umbreytt í borðtennisborð,
stofugólfinu í vígvöll fyrir tindáta-
leik eða þá spilað í eldhúsinu, taum-
ar hnýttir á öngla, nú eða hlustað
á framhaldsleikrit í útvarpi. Alltaf
var eitthvað um að vera í Suður-
garði. En mest var þó gaman þegar
sumir úr ættinni komu saman í
Suðurgarði til að spila brids. Það
voru stundir sem við frændurnir
létum ekki fram hjá okkur fara.
Þarna voru annálaðjr skapmenn
sestir við spilaborð, Arni Johnsen,
eldri, synir hans, Gísli og Sigfús,
Bjarnhéðinn Elíasson og húsbónd-
inn, Ólafur Þórðarson. Yfirleitt end-
uðu spilakvöldin í Suðurgarði með
því að einhver reiddist, grýtti frá
sér spilunum og yfirgaf samkvæm-
ið. Svo næsta kvöld var allt grafið
og gleymt, spilin tekin fram á nýjan
leik og sama sagan endurtók sig.
Þarna lærðum við frændurnir undir-
stöðuatriðin í því göfuga spili brids
en höfum að ég held að mestu látið
hamaganginn eiga sig í okkar spila-
mennsku. En þetta voru aldeilis
ógleymanlegar stundir.
Fyrir ofan hraun voru ákveðnar
hefðir í gildi og höfðu verið frá
örófi alda að ég best veit. Ein af
þeim hefðum var sú að fullorðnir
skyldu sem minnst skipta sér af
væringum milli ungra manna á
svæðinu. Því var það svo að ungir
menn urðu að koma bláir og blóðug-
ir heim og heldur illa leiknir áður
en forsvarsmenn tækju að skipta
sér af slíku. Allt sem hét klögumál
var illa séð og þar var Svala frænka
fremst í flokki. Kæmi einhver væl-
andi undan öðrum var hann um-
svifalaust sendur til baka og sagt
að gera sjálfur upp sín mál. Og
flyttist aðkomufólk Upp fyrir hraun
var því gert það ljóst hveijar leik-
reglur giltu í samgangi ungra
manna á staðnum. I þessu and-
rúmslofti ólumst við frændur upp
og höfðum trúlega gott af.
En þó að hún Svala frænka virt-
ist stundum kaldranaleg (eins og
það að taka ekki einhvern vælukjóa
og sleikja úr honum) hafði hún stórt
og mikið og gott hjarta. Hún hjúkr-
aði til dæmis henni ömmu okkar
um langt árabil meðan gamla konan
háði þungt stríð. Og móðir mín
heitin lá sína hinstu legu í suðvest-
urherberginu í Suðurgarði. Þar naut
hún bestu umönnunar sem unnt var
að fá, hjá Svölu frænku. Milli þeirra
var alltaf einkar kært.
Og nú er hún Svala frænka far-
in. Einhvem veginn verður það tóm-
legra að koma upp að Suðurgarði
núna þegar hún er ekki lengur til
að hella í bollann og leggja manni
til lífsspeki, bjóða í hádegismat þeg-
ar maður átti síst von á og ræða
landsins gagn og nauðsynjar.
En hún Svala frænka á sér góða
heimvon. Einhvern tíma sagði hún
mér hvað hún hlakkaði til að hitta
þessa og hina hinum megin, hún
kviði því ekki að kveðja þetta jarð-
líf. Og afskaplega er það nú gott
að vita af einhverjum hinum megin,
svona eins og henni Svölu frænku,
sem í fyllingu tímans tekur á móti
manni, sennilega með kaffi og
kleinum, jafnvel reyktum lunda og
getur uppfrætt mann um þá siði
sem tíðkast hinum megin. Ég gæti
best trúað að þeir siðir væru ekki
ósvipaðir þeim sem tíðkuðust fyrir
Ofan hraun í gamla daga. Ef slíkt
þekkist ekki þar, væri hún frænka
mín vís með að reyna að kenna
þarlendum góða siði, hún var nefni-
lega þannig kona.
Hafðu þökk fyrir allt, frænka
mín.
Sigurg. Jónsson.
Við fráfall Svölu frænku okkar
í Suðurgarði eftir erfið veikindi
koma upp í hugann minningar um
þessa einstöku konu sem seti svo
ákveðið mark á æsku okkar og
unglingsár og reyndist svo góður
vinur allt til síðasta dags. Svala í
Suðurgarði var fyrir okkur systkin-
unum fulltrúi ólíkrar veraldar. Við
bjuggum í Kirkjubæjarbrautinni í
nýbyggðu hverfí austur á eyju.
Svala bjó í Suðurgarði fýrir ofan
hraun sem kallað var. Þetta var
suður á miðri Heimaey. Hún og
Óli höfðu kýr, hesta og hænsni og
voru á tímabili ein fárra bænda í
Eyjum. Óli veiddi lunda í Stórhöfða
á sumrin auk sjómennskunnar og
Svala reytti fuglinn og útbjó kræs-
ingar handa heimilunum. Við sváf-
um undir sængum sem hún saum-
aði og notaði til lundadúninn, sem
hún fullyrti að væri aðeins fyrir
kónga. Hún sagði okkur líka sögur
um álfakirkju.
í minningunni var Svala sívinn-
andi og ætíð gefandi. Við sjáum
hana fyrir okkur við gömlu Sóló-
eldavélina í eldhúsi Suðurgarðs með
ilmandi kleinur eða flatkökur handa
gestum og nýja mjólk handa börn-
unum. Eða við að bera á borð lunda
eða fýl sem enginn matreiddi bet-
ur. Eitt okkar dreymdi reyndar um
að skrifa með Svölu alþjóðlega
matreiðslubók um vestmanneyska
matargerð! Eldavélin var miðpunkt-
ur heimilisins. Hún steikti flatkök-
urnar og hitaði húsið. Undir henni
þróuðust margar kynslóðir af lötum
heimilisköttum. Oftar en einu sinni
yljaði hún lömbunum okkar sem
orðið höfðu köld og hrakin á um-
hleypingasömu vori. Fram eftir
hausti fengum við að geyma ýmiss
konar brenni í gömlum brunni fýrir
sunnan Suðurgarð og á gamlársdag
flutti Lalli á Búastöðum skranið í
bálköst mikinn við austanverða
Kirkjubæjarbrautina skammt frá
Vilpu. A sumrin var jafnvel hægt
að fá í Suðurgarði jarðarber úr
gróðurhúsi. Þá lét Svala eftir sér
þann munað að tjalda gamla
sænska tjaldinu sínu í túnfætinum
og sofa þar nokkrar nætur í alvöru
sumarfríi. Suðurgarður var heimur
fyrir okkur börnin þar sem allt virt-
ist svo einstakt. Kynni okkar af
sveitinni tókust þar og við skildum
hvemig ávextir jarðarinnar em
nýttir með skynsamlegum hætti.
Svala var með afbrigðum rök-
föst. Hún var heima á flestum svið-
um mannlegs lífs, glögg og greind.
Var nokkurs konar náttúralæknir
gædd sterkum lífsvilja og mikilli
kátínu. Húmoristi og gjörsamlega
laus við tepraskap eða slepju. Við
fráfall hennar hefur mannfélagið í
Eyjum misst sterkan bjarma litríkr-
ar persónu.
Það verður tómlegra að flúga inn
yfír Ofanleitishamarinn og stefna
til lendingar að vita að í Suður-
garði er ekki lengur kaffíð hennar
Svölu á könnunni í faðmi hlýlegasta
eldhúss sem við höfum þekkt. Minn-
ingin um hana mun lifa svo lengi
sem kvöldsólin lýsir Álfakirkjuna
sem ber við himin í brúninni við
Blátind.
Blessuð sé minning Svölu frænku
í Suðurgarði.
Þorsteinn Ingi, Árni, Gylfi,
Margrét, Þór, Sif og fjölskyldur.
Að leiðarlokum blessum við Gíde-
onfélagar minningu Svölu í Suður-
garði.
Góð kona er gengin. Undanfama
mánuði var vitað að hveiju stefndi,
en sálarró og trúarstyrkur Svölu
var einstakur, aldrei æðruorð.
I hugum okkar rifjast upp ótal
minningar um samvera í Suður-
garði, er við nutum ljúflyndis og
kræsinga Svölu á fundum, sem
undanfarin ár hafa verið haldnir til
skiptis á heimilum okkar.
Þegar komið er upp fyrir Hraun
opnast alltaf nýr heimur, stórkost-
legt útsýni yfir eyjar og sund.
Hvergi meiri blíða og friður, þeg-
ar náttúran skartar sínu fegursta
og andstaðan alger — þegar storm-
aldan stríð bylur á og hamfarir í
algeymingi.
í Suðurgarði hafa þijár kynslóðir
búið. Ingibjörg og Jón Guðmunds-
son móðurforeldrar Svölu fluttu frá
Hallgeirsey í Landeyjum 1903 og
byggðu fljótlega upp staðinn, sem
síðan hefur verið óðal ættarinnar.
Sala ólst þarna upp í systkina-
hópi hjá sínum mætu foreldrum,
Margréti og Árna Johnsen.
Mikil gestablíða hefur ávallt fylgt
þessu heimili og margir eru þeir
orðnir, ungir og gamlir, sem notið
hafa þessa í gegnum tíðina.
Sólóvélin hennar Svölu er ennþá
í fullu gildi, en nú er skarð fyrir
skildi, þegar brott er kvödd hús-
freyjan, sem átti svo stórt hjarta,
alltaf tilbúin að veita gestum og
gangandi án möglunar, eins og
stendur í hinni helgu bók að við
eigum að gera, en við gleymum því
miður svo oft.
Við biðjum góðan Guð að styrkja
Óla og gefa honum friðsælt ævi-
kvöld. Þá er öllum niðjum, ætt-
mennum og vinafjöld, sem einnig
hafa svo mikið misst, vottuð dýpsta
samúð.
Jóhann Friðfinnsson.
t
Móðir okkar, amma, tengdamóðir og langamma,
KRISTÍIM JÓNA EGGERTSDÓTTIR,
lést á heimili dóttur sinnar í Texas 24. desember sl.
Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hinnar látnu.
Innilegar þakkir færum við öllum þeim, sem hafa sýnt okkur hlý-
hug og samúð.
Guðlaug Ásta Stefánsdóttir,
Árdís Kjartansdóttir, Kristín Þóra Kjartansdóttir,
Stefanie Izabel Vazquez, Victoria Marie Vazquez,
tengdabörn og barnabarnabörn.
t
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okk-
ar, tengdafaðir og afi,
GUNNAR TÓMAS JÓNSSON,
Hjarðarhaga 33,
sem lést 16. janúarsl., verður jarðsung-
inn frá Fossvogskirkju mánudaginn
23. janúar kl. 15.00.
Þeir, sem vildu minnast hans, láti
Landssamtök hjartasjúklinga njóta
þess.
Signý Hermannsdóttir,
Hermann Gunnarsson, Kristín Sverrisdóttir,
Una Björg Gunnarsdóttir, Benjamín Magnússon,
Sigrún Gunnarsdóttir
og barnabörn.
t

Hjartanlegar þakkir færum við öllum þeim, sem sýndu okkur samúð
og vinarhug við andlát og útför móður minnar, tengdamóður.ömmu
og langömmu,
SIGURÁSTAR SÓLVEIGAR SIGURÐARDÓTTUR,
Skúlagötu 40,
Reykjavik.
Gyða Gunnarsdóttir, Hilmar L. Sveinsson,
Þröstur Ólafsson, Guðbjörg Drengsdóttir,
Sólveig Arndfs Hilmarsdóttir, Elías Hilmarsson,
Ásta María Guðmundsdóttir,
Gyða Kolbrún Þrastardóttir.
t
Þökkum af alhug öllum þeim, er sýndu okkur samúð og hlýhug
við fráfall og útför eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður,
afa og langafa,
BJÖRGVINS ELÍASSONAR,
Rauðumýri 13,
Akureyri.
Þorbjörg Sigfinnsdóttir,
Bára Björgvinsdóttir, Hilmar Herbertsson,
Ása Björgvinsdóttir, Bjarni Jónsson,
Gunnar Björgvinsson, Sigurveig Bergsteinsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Innilegt þakklæti til allra þeirra, sem
sýndu okkur samúð og vinarhug við
andlát og útför eiginkonu minnar, móð-
ur okkar, tengdamóður og ömmu,
MJALLAR SIGURÐARDÓTTUR,
Suðurgötu 76,
Hafnarfirði,
Ragnar Jóhannesson,
Ásthildur Ragnarsdóttir, Jón Rúnar Halldórsson,
Ragnar B. Ragnarsson, Magnea Hilmarsdóttir,
Elfnborg Ragnarsdóttir,
Sigurður Þ. Ragnarsson, Hólmfríður Þórisdóttir
og barnabörn.
t
Hjartanlegar þakkir fyrir auðsýnda sam-
úð við fráfall og útför eiginmanns míns,
föður okkar, tengdaföður og afa,
JÓNS GUÐMUNDSSONAR,
Engjavegi 9,
Selfossi.
Sérstakar þakkir færum við læknum og
hjúkrunarfólki í Sjúkrahúsi Suðurlands
og gjörgæsludeild Landspítalans. Einn-
ig þakklæti til bifreiðastjórafélagsins
Okuþórs, Selfossi.
Brúnhild Pálsdóttir,
Guðmundur Paul Jónsson, Helga Jóhannesdóttir,
Kolbrún Jónsdóttir Petersen, Anton Heinsen,
Olgeir Jónsson, Bára Gísladóttir,
Birgir Jónsson
og barnabörn.