Morgunblaðið - 17.02.1995, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1995
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
r Sexára fangelsi
fyrir að henda fískil
- eí hugmyndlr Þornteins Pálssonar ná íram að ganga.
Það var þessi sera henti raér fyrir borð
Stykkishólmsbær býður eftir svörum
frá félagsmálaráðuneytinu
Hugsanlega kosið um
sameiningu 8. apríl
ÁHUGI er á því innan sveitarstjórnar Stykkishólmsbæjar að láta
fara fram kosningar um sameiningu Stykkishólms og Helgafells-
sveitar um leið og alþingiskosningar fara fram 8. apríl nk. Olaf-
ur H. Sverrisson, bæjarstjóri í Stykkishólmi, segir að dagsetning
kosninga verði ekki ákveðin fyrr en fyrir liggi svör frá félags-
málaráðuneytinu um hvort sveitarstjórnin, sem kosin var 1. októ-
ber sl., má starfa áfram, verði tillaga um sameiningu samþykkt.
Flokksráðs- og formannaráðstefna
Sjálfstæðisflokksins
Rætt um kosn-
ingaundirbúning
FLOKKSRÁÐS- og formannaráð-
stefna Sjálfstæðisflokksins hefur
verið boðuð laugardaginn 18.
febrúar í Félagsheimili Seltjarnar-
ness við Suðurströnd og hefst ráð-
stefnan kl. 9. Auk flokksráðs-
manna og formanna félaga og
samtaka eru frambjóðendur í aðal-
sætum við alþingiskosningarnar
boðaðir á fundinn og kosninga-
stjórar kjördæmanna.
Rætt um málefna-
grundvöll
Davíð Oddsson, formaður
flokksins, mun setja fundinn kl.
9.30 en síðan verður rætt um
kosningaundirbúninginn. Fram-
sögu hafa Kjartan Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Sjálfstæðis-
flokksins, Egill Jónsson, alþingis-
maður, Erna Nielsen, formaður
kjördæmisráðs Reykjaneskjör-
dæmis, og Anna Blöndal, formað-
ur kjördæmisráðs Norðurlands-
kjördæmis eystra.
Að loknu hádegishléi verður
fjallað um helstu verkefni ríkis-
stjórnarinnar og hugmyndir og til-
lögur frá málefnanefndum Sjálf-
stæðisflokksins um málefnagrund-
völl flokksins í komandi alþingis-
kosningum.
Framsögu hafa Davíð Oddsson,
forsætisráðherra, Friðrik Sophus-
son, fjármálaráðherra, Þorsteinn
Pálsson, sjávarútvegs- og dóms-
málaráðherra, Halldór Blöndal,
samgöngu- og landbúnaðarráð-
herra, Ólafur G. _ Einarsson,
menntamálaráðherra, Ásta Möller,
formaður heilbrigðisnefndar Sjálf-
stæðisflokksins, og Guðbjörg Sig-
urðardóttir, formaður upplýsinga-
nefndar Sjálfstæðisflokksins.
Hæstiréttur dæmdi kosningar
um sameiningu Stykkishólms og
Helgafellssveitar ógildar í lok síð-
asta árs. Áður en til þess kom var
búin að fara fram önnur kosning
um sameiningu og tvennar sveitar-
stjómarkosningar. Félagsmála-
ráðuneytið hefur ákveðið að sveit-
arstjórn Stykkishólmsbæjar skuli
láta kjósa aftur um sameiningu.
Ekki er búið að ákveða hvenær
kosningin fer fram.
Ríkislögmaður gaf
ráðuneytinu álit
Bæjarstjórn Stykkishólms sendi
félagsmálaráðuneytinu bréf fyrir
nokkrum vikum og óskaði eftir
upplýsingum um nokkur atriði
varðandi framkvæmd kosning-
anna. Svör báust í vikunni við öll-
um spurningum nema þeirri hvort
sveitarstjórn, sem kosin var 1.
október, mætti starfa áfram ef til-
laga um sameiningu yrði sam-
þykkt. Félagsmálaráðuneytið ósk-
aði eftir áliti ríkislögmanns um það
atriði. Ríkislögmaður hefur svarað
ráðuneytinu, en lögfræðingur
ráðuneytisins hafði ekki fengið
álitið f síðdegis í gær.
Ólafur sagði að það væri algert
grundvallaratriði áður en kosn-
ingadagur væri ákveðinn, að fyrir
lægi hvort sveitarstjórnin mætti
starfa áfram. Ef tillaga um sam-
einingu yrði felld væri hins vegar
Ijóst að kjósa þyrfti nýjar sveitar-
stjórnir í báðum sveitarfélögunum.
Ólafur sagði að það hefði marga
kosti í för með sér að láta kosning-
una fara fram sama dag og þing-
kosningar. Með því móti væri hægt
að tryggja góða þátttöku í kosning-
unni, en hann sagði ástæðu til að
óttast að lítil þátttaka yrði ef kos-
ið yrði um sameiningu sérstaklega.
ígildisviðskipti í orkunýtingaráformum
Birgjar sjá
sér hag í
sköpun atvinnu
Edgar Guðmundsson
EF FARIÐ verður út
í stóriðjufram-
kvæmdir standa
menn frammi fyrir þeirri
staðreynd að framleiðslu-
störfum f stóriðju hefur
fækkað gífurlega á síð-
ustu tveimur til þremur
áratugum. Edgar Guð-
mundsson verkfræðingur
segir að með svokölluðum
ígildisviðskiptum megi
skapa fjölda starfa f
tengslum við stóriðju.
- Hvað eru ígildisvið-
skipti?
„Það á meira og minna
við um alla stóriðju að
framleiðnin hefur aukist
gífurlega og störfum
fækkað að sama skapi.
Þegar svo er komið verða
menn að reyna að leita
eftir störfum annars stað-
ar. Það er farið að gerast með
þeim hætti að birgjar, þ.e. þeir
sem framleiða t.d. vélar og búnað
í virkjanir, sjá sér hag í að fjár-
festa á svæðinu þar sem stóriðju-
uppbygging fer fram og skapa
þannig langtímastörf í verkefnum
sem geta verið algjörlega óháð
stóriðjunni. Þetta er það sem ég
hef kallað ígildisviðskipti.“
- Geturðu nefnt dæmj um
þetta?
„Fyrirtækjasamsteypan ABB
(Asea Brown Boveri) seldi búnað
í kolaorkuver í New Brunswick í
Kanada og í framhaldi af því setti
hún einnig upp verksmiðju til þess
að framleiða lím í spónapiötur.
Þannig urðu til langtímastörf í
verkefni sem er alveg óháð sjálfu
orkuverinu. Japanska stórfyrir-
tækið Mitsui, sem seldi túrbínur
í þetta sama orkuver, er nú að
hugleiða að fjárfesta um 100 millj-
ónir Bandaríkjadala í tijákvoðu-
verksmiðju í New Brunswick."
- Hvernig gengvr þetta fyrir
sig?
„Það sem um er að ræða að
allir helstu birgjar f stórum fram-
kvæmdum eru í mjög stórum við-
skiptalegum einingum. Ef ég tek
ABB sem dæmi þá er það með
um 1.500 fyrirtæki út um allan
heim og um 230 þúsund starfs-
menn. Heimurinn er allur orðinn
markaður kaupandans [e. buyer’s
market] og þessar stóru viðskipta-
heildir, sem samanstanda af
hundruðum eða jafnvel
þúsundum fyrirtækja,
sjá sér hag í að styrkja
stöðu sína á markaðn-
um með þessum hætti.
Æskilegt er að
frumkvæði komi frá
því þjóðlandi sem framkvæmdim-
ar eru. í okkar tilfelli myndum
við benda á atvinnutækifæri sem
við teljum að gætu hentað ís-
lensku atvinnulífi. Nú gera stórir
birgjar það meira og minna óum-
beðið að kynna slíkar hugmyndir
innan sinna fyrirtækja og oft á
tíðum finnast lausnir sem geta
skapað önnur atvinnutækifæri.“
- Er hægt að segja til um
hversu mikið hægt er að fjölga
störfum?
„Það er samhengi á milli fjár-
festingar annars vegar og þess
heildarfjölda starfa sem verður til
vegna hennar. Ef allt er talið sam-
an þá virðist mega líta svo á að
það séu u.þ.b. 10 þúsund ársverk
í frumstörfum á bak við hvern
milljarð Bandaríkjadala í fjárfest-
ingu.
► EDGAR Guðmundsson
fæddist 16. október 1940 í
Reykjavík. Hann útskrifaðist
sem byggingaverkfræðingur
frá Norges tekniske hojskole
í Þrándheimi 1966. Undanfar-
inn áratug hefur hann starfað
nær eingöngu erlendis, m.a. í
Hollandi, Þýskalandi, Svíþjóð,
Bretlandi, Japan og Sovétríkj-
unum. Hann starfar nú sem
samskiptasljóri Icenet-verk-
efnisins á vegum hollenskra
samstarfsaðila Reykjavíkur-
borgar í því verkefni.
í dag er hlutfall starfa sem
næst í byggingarfasa vegna orku-
framkvæmda um 25%. Kanada-
mönnum hefur tekist að ná þessu
hlutfalli upp í allt að 75% með
markvissum aðgerðum í sambæri-
legum verkefnum. Ef við gætum
aukið starfafjölda úr 25% í 75%
þá erum við að tala um svipaðan
starfafjölda og þann sem vinnur
í framleiðslunni.
Tökum dæmi um þetta. Stofn-
kostnaður 210 þúsund tonna ál-
vers ásamt virkjunum er áætlaður
um 1,6 milljarðar Bandaríkjadala.
Mesti hugsanlegi fjöldi starfa í
verkefninu væri því 16.000. Ef
við gætum náð 75% starfa út úr
byggingarfasa álvera og virkjana
þá erum við að tala um aukningu
úr 4.000 í 12.000 ársverk. Aukn-
ingin ein nemur því um
8.000 ársverkum eða
400 langtímastörfum
sé miðað við 20 ár. Til
samanburðar eru 500
ársverk í framleiðslu-
fasa álvera í dag.
Það er þetta sem ég er að
benda á að sé vannýttur mögu-
leiki á íslandi. Spurningin er
hvort við getum fjölgað störfum
í fjárfestingu og hvort við getum
breytt þeim úr skammtímastörf-
um í langtímastörf. Stóriðja er
orðin það tæknivædd að atvinnu-
sköpun í framleiðslu verður æ
minni. Þess vegna verður önnur
atvinnusköpun að koma til í sam-
vinnu við birgjana. Ef það er
ekki gert þá kunnum við að
standa frammi fyrir því að stór-
iðja er ekki jafn áhugaverð og
áður sökum þess hve litla atvinnu
hún skapar. Það er allt eins gott
að flytja orkuna út á ásættanlegu
yfirverði eða skapa störf með
ígildisviðskiptum vegna fjárfest-
inga í orkuútflutningi," sagði
Edgar Guðmundsson.
Framleiðslu-
störfum í
stóriðju fer
fækkandi