Morgunblaðið - 17.02.1995, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1995
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Jeltsín Rússlandsforseti flytur stefnuræðu sína á rússneska þinginu
Boðar uppstokkun í hern-
um og átelur y firstj órnina
Moskvu. Reuter.
BORÍS Jeltsín, forseti Rússlands,
gagnrýndi yfirstjórn rússneska
hersins fyrir slæma frammistöðu í
stríðinu í Tsjetsjníju og boðaði
uppstokkun í hernum í árlegri
stefnuræðu sinni á þinginu í gær.
Ræðan þótti hins vegar benda til
þess að forsetinn hygðist hverfa
frá róttækum efnahagsumbótum.
Ræðan tók klukkustund og litið
var á hana sem prófstein á það
hvort hann héldi tökunum á stjórn
landsins eftir tíu vikna bardaga í
Tsjetsjníju. Ræðan þótti einkenn-
ast af baráttuhug og forsetinn hét
því að styrlq'a rúbluna og koma á
stöðugleika í efnahag landsins.
Lítt breytt
utanríkisstefna
Jeltsín boðaði ekki miklar breyt-
ingar á utanríkisstefnunni. Hann
fordæmdi áform um að veita fyrr-
verandi kommúnistaríkjum í Mið-
og Austur-Evrópu aðild að Atlants-
hafsbandalaginu þegar fram líða
stundir og sagði að leiðtogar Vest-
urlanda yrðu að láta af grunsemd-
um um að Rússar væru með
„ískyggilegt ráðabrugg“.
Jeltsín hét því að framfylgja
utanríkisstefnu sem væri sjálfri sér
samkvæm, skýr, sveigjanleg og
raunsæisleg, með það að markmiði
að koma á raunsæislegri samvinnu
við öll ríki, þeirra á meðal Banda-
Öryggi
Serba verði
tryggt
Sarajevo. Reuter.
SERBAR gáfu í gær í skyn að
tryggja þyrfti öryggi serbneska
minnihlutans í Króatíu og Bosníu
áður en þeir gætu viðurkennt sjálf-
stæði ríkjanna sem aftur yrði til
þess að viðskiptabanni Sameinuðu
þjóðanna á Júgóslavíu, sambandsríki
Serbíu og Svartfjallalands, yrði af-
létt. Fimmveldin svokölluðu hafa
lagt þetta til.
Stjóm Júgóslavíu hefur enn ekki
svarað þessu tjlboði fimmveldanna
en talsmaður hennar sagði í gær að
hún hefði miklar áhyggjur af afdrif-
um serbneska minnihlutans í ríkjun-
um tveimur.
Andrej Kozyrev, utanríkisráð-
herra Rússlands, sagði að öll ríkin
sem ynnu að því að koma á friði í
lýðveldum fyrrum Júgóslavíu, væru
sammála um að Slobodan Milosevic,
forseti Serbíu, vildi ná samkomu-
lagi. Kozyrev er væntanlegur til
Belgrad um helgina til viðræðna við
Milosevic en Kozyrev átti í gær við-
ræður við sáttasemjara í Bosníu.
ríkin, Kína, Japan og ríki Vestur-
Evrópu.
Hernaðarmistök
gagnrýnd
Forsetinn gaf ekki til kynna að
hann sæi eftir þeirri ákvörðun að
grípa til hernaðaraðgerða í
Tsjetsjníju. „Ríkinu er heimilt, og
ber skylda til, að beita valdi til að
veija fullveldi sitt og sjálfstæði og
hindra upplausn,“ sagði hann.
Jeltsín gagnrýndi þó yfirstjórn
hersins harðar en áður. Hann sagði
að ekki væri við hermennina að
sakast en yfirstjómin hefði ekki
reynst starfi sínu vaxin. „Mistök
þeirra og afglöp eru kvalræðislegt
áfall fyrir tilfinningar föðurlands-
vina og rússneskra borgara.11
„Árið 1995 verðum við að gera
ráðstafanir til að endurskipuleggja
herinn og taka mið af raunveruleg-
um vandamálum við
að varðveita öryggi
Rússlands og efna-
hagslegt og lýðfræði-
legt bolmagn lands-
ins.“
Jeltsín sagði að efla
bæri herinn og sam-
hæfa betur starfsemi
hinna ýmsu deilda
hans. Hann kenndi
engum sérstökum
embættismanni um lé-
lega frammistöðu
hersins í Tsjetsjníju,
þrátt fyrir vangaveltur
um að Pavel Gratsjov
vamarmálaráðherra
kynni að verða vikið
frá.
Margir erlendir stjórnarerind-
rekar og sérfræðingar í málefnum
Rússlands hlýddu á ræðuna í þing-
húsinu til að meta hvort Jeltsín
væri enn fær um að stjóma víð-
feðmasta ríki heims. Vangaveltur
hafa verið um að hann hafi misst
tökin á stjórn landsins og orðrómur
hefur verið á kreiki um að hann
eigi við alvarlegan drykkjuvanda
að stríða. Vinsældir hans hafa aldr-
ei verið jafn litlar.
Jeltsín las ræðuna án teljandi
vandræða og látbragðið var sköru-
legt. Ræðan þótti miklu áhrifarík-
ari en ávarp hans á fundi leiðtoga
fyn-verandi sovétlýð-
velda í vikunni sem
Jeið, en þá skjögraði
hann um og talaði
óskýrt.
Vernda ber
fyrirtæki
Þegar Jeltsín vék að
efnahagsmálunum
sagði hann að Rússar
yrðu að skapa skilyrði
fyrir auknar erlendar
íjárfestingar og laga
efnahag sinn betur að
umheiminum.
Forsetinn sagði þó
að vemda bæri bænd-
ur og fyrirtæki í Rúss-
landi fyrir skæðri sam-
keppni frá öðrum ríkjum og setja
þyrfti lágmarkskröfur um útgjöld
til heilbrigðis-, umhverfis- og fé-
lagsmála.
Jeltsín lagði fram 104 síðna
stefnuskrá sína í innanríkis- og
utanríkismálum fyrir þetta ár og
hún þótti til marks um að farið
yrði hægar í sakirnar í efnahags-
umbótum. Skörulegar yfirlýsingar
um nauðsyn þess að stemma stigu
við verðbólgunni hafa vikið fyrir
óskýrari ummælum um að þriðja
tilraun stjórnarinnar til að hemja
verðbólguna „verði að bera árang-
ur“.
Reuter
BORÍS Jeltsín
ávarpar þing
Rússlands.
Blóð úr Simpson a morðstaðnum
Afall fyrir vörnina
Los Angeles. Reuter.
SAKSOKNARAR í málinu gegn
bandarísku íþróttahetjunni O.J.
Simpson skýrðu frá því í fyrradag,
að blóð úr honum hefði fundist á
garðhliði við hús eiginkonu hans
fyrrverandi en hún var myrt ásamt
vini sínum. Veijandi Simpsons
hélt því hins vegar fram, að blóðið
hefði ekki fundist fyrr en þremur
vikum eftir morðin og gaf í skyn,
að ekki væri allt með felldu um
fundinn.
Rockne Harmon saksóknari
varpaði þessari sprengju eftir að
kviðdómendur höfðu kynnt sér
aðstæður á morðstað og sagði, að
engin tímamörk væru varðandi
blóðfund eða rannsóknir á blóðinu.
Ófá dæmi væru um, að blóð hefði
verið rannsakað 10 mánuðum eftir
að það fannst.
Þetta var annað áfallið, sem
veijendurnir urðu fyrir á miðviku-
dag, en áður höfðu þeir tilkynnt
dómaranum, að helsta vitni varn-
arinnar, sem var sagt geta veitt
skjólstæðingi þeirra fjarvistar-
sönnun, væri farið úr landi.
20 milljóna ára
hauskúpa apa finnst
VÍSINDAMENN sögðu í gær að
hauskúpa apa, sem fundist hef-
ur í Andes-fjölium í Chile, gefi
vísbendingar um loftslagsbreyt-
ingar fyrir 20 milljónum ára,
eða á þeim tíma sem apinn er
talinn hafa lifað. Hauskúpan
fannst í hrauni og er með heil-
legar augntóftir og efri tennur
apans hafa varðveist allan þenn-
antíma. Vísindamennirnir
sögðu að svo virtist sem lofts-
lagið í Suður-Ameríku hefði
hitnað fyrir 20 milljónum ára,
þannig að skógar og graslendi
hefði færst ofar í fjöllunum.
Rannsókn á kúpunni leiddi í ljós
að apinn nærðist á ávöxtum eða
laufum, eins og margir litlir
hitabeltisapar. Skýrt er frá nið-
urstöðunum í nýjasta hefti tíma-
ritsins Nature.
Á stærri myndinni heldur vís-
indamaður á hauskúpu apans,
sem mun hafa verið á stærð við
beinagrindina sem einnig sést.
Olíusmygl
frá írak?
BANDARÍSKA dagblaðið The
New York Times fullyrti í gær
að stjórn Saddams Husseins í
írak stundaði umfangsmikla
sölu á olíu í trássi við viðskipta-
þvinganir Sameinuðu þjóð-
anna. Olían væri send með litl-
um tankskipum frá Umm Qasr
í suðurhluta landsins og um-
skipað í stærri skip í Dubai.
Einnig væri olíu smyglað með
hundruðum tankbíla yfir tyrk-
nesku landamærin.
Fulltrúar íraka vísuðu þess-
um fregnum á bug í gær, sögðu
að ekkert nýtt væri í frásögn
blaðsins og væri um eitthvert
smygl að ræða þá væri það
ekki með vitund stjórnvalda.
Þeir gáfu í skyn að um áróður
væri að ræða vegna þess að
öryggisráð SÞ myndi á næst-
unni ræða hvort aflétta ætti
viðskiptabanninu en Bandarík-
in vilja viðhalda banninu.
Spilling
í Lettlandi
UM 20% íbúa í Lettlandi hafa
haft einhver samskipti við
spillta embættismenn og verið
gert að greiða mútur til að fá
afgreiðslu sinna mála. Kemur
þetta fram í könnun, sem birt
var í gær, en 13% neituðu að
greiða en hinir létu tilleiðast.
Rúm 60% sögðu auðvelt að
múta embættismönnum og að-
eins 20% töldu þá heiðarlega
almennt. Oftast snerust mút-
urnar um tilraunir fólks til að
komast yfir ríkisíbúð eða fá
sem fyrst góða læknismeðferð.
Einkavæðing
í Eþíópíu
EINKAVÆÐINGIN er að hefj-
ast í Eþíóþíu og verða hótel,
gosdrykkjaverksmiðjur, veit-
ingastaðir og stórverslanir með-
al annars á sölulistanum. Verð-
ur starfsmönnum gefínn kostur
á að kaupa fýrirtækin eða vinna
fyrir nýja eigendur. Vonast er
til, að einkavæðingin hleypi fjöri
í efnahagslífið en marxista-
stjómin fyrrverandi þjóðnýtti
hvert einasta fyrirtæki og skildi
við ríkið gjaldþrota.
Kröfur stúd-
enta ræddar
FULLTRÚAR Sameinuðu þjóð-
anna eiga nú viðræður við Tal-
eban-stúdentahreyfinguna í
Afganistan en hún er orðin einn
öflugasti herflokkurinn í land-
inu. Hefur hún stökkt á flótta
helsta andstæðingi stjórnarinn-
ar í Kabúl, Gulbuddin Hek-
matyar, og ógnar nú stjórninni
einnig. Vill hún uppræta fylk-
ingarnar, sem barist hafa um
völdin í landinu, og koma á
íslömsku rétttrúnaðarríki.
Búist er við, að bráðabirgða-
stjórn verði skipuð í Afganistan
á næstunni.
Ostrufjall í
Frakklandi
FRANSKIR skelfiskræktendur
sitja nú uppi með 4.000 tonna
ostrufjall og er ástæðan annars
vegar minni sala erlendis og
hins vegar mildur vetur. Hann
hefur valdið því, að ostran hef-
ur hlaupið í spik og er orðin
of stór fyrir markaðinn. Vega
sumar allt að hálfu kílói. Verð-
ur líklega að farga þessum
skelfiski öllum.