Morgunblaðið - 21.02.1995, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SIGUR
HEILBRIGÐRAR
SKYNSEMI
KJARASAMNINGAR þeir, sem samkomulag tókst um
í gærmorgun, eru fyrst og fremst sigur heilbrigðrar
skynsemi. Þeir eru staðfesting á því, að samningarnir, sem
voru gerðir í febrúar 1990 og mörkuðu þáttaskil í efna-
hags- og atvinnumálum á seinni hluta aldarinnar, voru
engin tilviljun eða undantekning, heldur upphafið að gjör-
breyttum tímum í samskiptum verkalýðshreyfingar, vinnu-
veitenda og ríkisvalds.
Með samningum þessum hefur verið tryggt, að svo
miklu leyti, sem slíkt verður yfirleitt tryggt, að stöðug-
leiki mun ríkja í efnahags- og atvinnulífi þjóðarinnar á
síðari hluta þessa áratugar með áþekkum hætti og verið
hefur frá árinu 1990. Með samningunum hafa verið sköp-
uð skilyrði til þess að þjóðarskútan geti siglt hraðbyri upp
úr öldudalnum. Að öllu óbreyttu á að blasa við batnandi
tíð og betri lífskjör á næstu árum.
Þessj samningagerð var fyrst og fremst vandasöm fyr-
ir verkalýðshreyfinguna og forystumenn hennar. Hún var
prófsteinn á það, hvort þeir hefðu kjark og bolmagn til
að halda áfram á þeirri braut, sem mörkuð var í ársbyrj-
un 1990. Samningagerðin var prófsteinn á það, hvort
verkalýðsleiðtogarnir væru tilbúnir til að halda áfram á
þessari braut, þrátt fyrir miklar fórnir, sem félagsmenn
þeirra hafa fært á undanförnum kreppuárum. Verkalýðs-
foringjarnir hafa staðizt þetta próf. Þeir hafa vegið og
metið þá kosti, sem fyrir hendi voru, og komist að réttri
niðurstöðu
Þessir samningar eru mikill sigur fyrir ísienzku þjóð-
ina. Fólk hefur haft þungar áhyggjur af því, að uppnám
og upplausn væri framundan á vinnumarkaðnum. 011 rök
hafa hnigið að því, að slík þróun yrði verst fyrir þá efna-
minnstu. Með kjarasamningunum, sem gerðir voru í gær,
er þess vegna þungu fargi létt af öllum almenningi. Hætt-
an á vinnustöðvunum og nýrri verðbólgu er liðin hjá.
Ljóst er, að þessir samningar eru innan þeirra marka,
sem greiðslugeta atvinnulífsins leyfir á næstu tveimur
árum, og tryggir þar með óhindraða starfsemi útflutnings-
atvinnuvega okkar í samkeppni við atvinnuvegi helztu
viðskiptaþjóða. Þeir eiga þess vegna ekki og geta ekki
verið tilefni til nokkurra verðhækkana af hálfu atvinnulífs-
ins. Seljendur vöru og þjónustu geta ekki hækkað verð
með tilvísun til þessara samninga.
Fjölmörg atvinnufyrirtæki hafa unnið mikið starf við
hagræðingu og endurskipulagningu í rekstri á undanförn-
um árum. Þau hafa verið tilbúin til að hefja nýjar fjárfest-
ingar um skeið en haldið að sér höndum á meðan þau
hafa beðið eftir niðurstöðum nýrra kjarasamninga. Þeir
samningar, sem nú hafa verið gerðir, eiga að hleypa nýj-
um krafti í allt atvinnu- og viðskiptalíf landsmanna. Fyrir-
tækin geta nú gengið að því sem vísu, að stöðugleiki verði
áfram í efnahagslífinu næstu tvö árin.
Samningarnir eru samningar um kjarajöfnun. Samið
hefur verið um krónutöluhækkun launa en ekki prósentu-
hækkun nema í undantekningartilvikum. Þetta þýðir, að
þeir lægstlaunuðu fá mest í sinn hlut og hinir hærra laun-
uðu minna. Þar með hefur verið komið til móts við grund-
vallarkröfu verkalýðshreyfingarinnar.
Ríkisstjórnin hefur lagt sitt af mörkum til þess, að
samningar mættu takast, þótt endanlegt samkomulag um
þá hlið málsins hafi ekki verið í höfn, þegar Morgunblað-
ið fór í prentun laust eftir miðnætti. Framlag ríkisstjórnar-
innar kostar verulega fjármuni en ekki má gleyma því,
að batnandi hagur þjóðarbúsins þýðir auknar tekjur fyrir
ríkissjóð. Ríkisstjórnin hefur þess vegna meira svigrúm
til að koma til móts við aðila vinnumarkaðarins en hún
hefur haft á undanförnum árum.
Eftir þessa samningagerð er bjartara framundan. Vissu-
lega á eftir að ganga frá samningum við fjölmarga þjóðfé-
lagshópa og kennarar eru í verkfalli. Það er hins vegar
væntanlega öllum ljóst, að þessir samningar eru stefnu-
markandi. Aðrir hljóta að semja á sama grundvelli. Það
eru engin rök fyrir því, að aðrir hópar launþega geri til-
raun til þess að bijótast út úr þeim ramma, sem hér hef-
ur verið settur utan um kjarasamninga allra aðila næstu
tvö árin.
Var 22 tíma að ganga 4 tíma leið af Fimmvörðuhálsi í Þórsmörk
ÞEGAR ég kom í skálann í
Þórsmörk blasti við mér
sú óþægilega staðreynd að
ég var einn kominn niður
af Fimmvörðuhálsi 22 tímum eftir
að við lögðum sex af stað úr Útivist-
arskálanum á hálsinum. Mér var það
efst í huga að láta grennslast fýrir
um félaga mína. Þegar ég kom í
skálann var mér sagt að verið væri
að leita að einum úr hópnum. Ég
spurði hvar hinir væru og var þá
sagt að fimm væru heilir á húfi í
Fimmvörðuhálsskálanum," segir
Reynir Þór Sigurðsson sem lenti í
hrakningum á Fimmvörðuhálsi á
laugardag og aðfaranótt sunnudags.
Umfangsmikil leit var hafin að hon-
um þegar hann kom fram heill á
húfi á sunnudagsmorgunn.
Sex ferðafélagar, allt vanir og
velbúnir útivistarmenn, hófu þriggja
daga ferð á gönguskíðum á föstu-
dag. Létu þeir aka sér upp á Skóga-
heiði og gengu í skála Ötivistar á
Fimmvörðuhálsi sem er á vinsælli
gönguleið í Þórsmörk, milli Eyja-
fjalla- og Mýrdalsjökuls. Á laugar-
daginn var ætlunin að ganga á Eyja-
fjallajökul og síðan niður í Bása í
Þórsmörk og á sunnudag var ætlun-
in að ganga að Falljökulslóni undir
Eyjafjallajökli en þangað átti að
sækja þá á jeppum.
Hafði mestar áhyggj
ur af félaga mínum
Tveir urðu viðskila
Reynir segir að veðrið hafi verið
gott á föstudag en þeir heyrt slæma
veðurspá í skálanum um kvöldið. Á
laugardag hafi veðrið verið farið að
versna og þá verið hætt við að ganga
á jökulinn en þeir talið óhætt að
fara niður í Bása, enda þekktu þeir
svæðið vel og vissu að þær kæmust
þar niður úr skafrenningnum. „Þeg-
ar við vorum að leggja af stað um
tólfleytið varð það óhapp að aftasti
maðurinn missti af sér skíði sem
fauk í burtu og ég fór með honum
að reyna að ná því. Skíðið fannst
ekki og hinir héldu áfram án þess
að taka eftir því að við urðum eft-
ir,“ segir Reynir. Hann og félagi
hans, Jósef Hólmjám, fóru aftur inn
í skálann og þar fékk Jósef lánað
annað skíði og við svo búið héldu
þeir í slóðina.
Sigurður Sigurðarson, einn fjór-
menninganna, segir að veðrið hafi
ekki verið svo slæmt þegar þeir
misstu sjónar af félögum sínum.
Þeir hafi ákveðið að taka vestlæga
stefnu og töldu sig hitta á þá með
því móti. Það hafi ekki gerst og veðr-
ið að versna. „Við snerum við eftir
að hafa gengið í eina klukkustund
og héldum kyrru fyrir í skálanum.
Við héldum að þeir hefðu haldið
áfram niður í Bása,“ segir Sigurður.
Reynir telur að félagar þeirra hafí
hrakist eitthvað út úr slóðinni á leið-
inni til baka og því hafi þeir ekki
mæst. Veðrið var orðið mjög slæmt
um þetta leiti, að sögn Reynis. Þeir
börðust þó áfram norður, á eftir fé-
lögum sínum að þeir töldu, Reynir á
undan með áttavitann en Jósef á
eftir með GPS-staðsetningartæki.
Þá urðu þeir viðskila í kófínu. Reyn-
ir segist hafa stoppað strax og geng-
ið aðeins til baka og hrópað til að
láta vita af sér og Jósef hafi gert
það saman en þeir hafi ekki heyrt
mannsins mál fyrir látunum í veðr-
inu. Báðir grófu sig niður og hafa
væntanlega verið örskammt frá hvor
öðrum í að minnsta kosti eina
klukkustund. „Það var úr vöndu 'að
ráða fyrir mig. Ég velti því fyrir mér
hvort ég ætti að fara aftur í skálann
eða áfram norður í Bása. Jósef var
með staðsetningartækið og ég vissi
að með hjálp þess kæmist hann aft-
ur í skálann en erfitt myndi vera
Morgunblaðið/Sigurður Sigurðarson
LEITARMENN að störfum á Fimmvörðuhálsi á sunnudag.
^ Morgunblaðið/Kristinn
FÉLAGARNIR Reynir Þór Sigurðsson t.v. og Jósef Hólmjárn, sem
urðu viðskila í slæmu veðri á Fimmvörðuhálsi á laugardag, grófu
sig í sitt hvorn skaflinn í innan við 100 metra fjarlægð án þess
að finnast. Þeir hittust aftur í gær.
fyrir mig einan að hitta á skálann í
þessu veðri. Hins vegar þekki ég
leiðina norður yfir Heljarkamb mjög
vel og taldi það skárra,“ segir Reyn-
ir sem hélt þá leiðina þegar aðeins
rofaði til. Þegar hann kom að brún-
inni á Heljarkambi, um klukkan sex
um kvöldið, gat hann ekki séð ná-
kvæmlega hvar hann var og ákvað
að grafa sig aftur þar niður og bíða
betra veðurs.
„Vantaði 20 kíló“
Þegar Jósef missti sjónar af Reyni
kveðst hann hafa gengið nokkur
skref í þá átt sem hann hefði farið
en þá hafi verið orðið svo hvasst að
hann hefði fokið um koll. Hann hefði
þurft að vera 20 kílóum þyngri til
að hafa það á móti vindinum. Hann
hefði grafíð sig niður og beðið af sér
veðrið. „Ég hafði það ágætt í skaflin-
um og þegar vindinn lægði gat ég
rennt mér í fínu færi að skálanum.
Mér leið auðvitað ekki vel að vita
ekkert hvað orðið hefði um Reyni
þó ég treysti honum fullkomlega til
að bjarga sér. Ég var nokkuð dasað-
ur þegar ég kom í skálann en varð
afar undrandi að sjá félaga mína
ijóra þar, ég hélt að þeir hefðu farið
í Bása,“ segir Jósef.
Sigurður Sigurðarson segir að
ákveðið hefði verið að kalla út björg-
unarsveitir þegar Jósef kom einn í
skálann. Þó menn hafi treyst Reyni
var hugsanlegt að hann hefði orðið
fyrir slysi. Leit hófst á þriðja tíman-
um aðfaranótt sunnudags, enda
veðrið orðið betra. Ferðamenn sem
voru í Fimmvöruhálsskálanum hófu
leit með ferðafélögunum fimm og
aðstoð kom úr byggð. Um klukkan
tíu um morguninn, þegar Reynir
komst sjálfur í skálann í Básum, var
fjöldi björgarsveitarmanna kominn
til leita og fleiri á leiðinni, og voru
þeir með leitarhunda, nokkra snjó-
sleða og marga vélsleða, auk þess
sem þyrla Landhelgisgæslunnar var
kominn á svæðið.
„Var aldrei hræddur“
Reynir segist hafa haft það gott
á Heljarkambi, nema hvað erfitt
hafi verið að vita ekki um afdrif fé-
laga síns. Um klukkan tvö um nótt-
ina hafi veðrið verið orðið gott og
tunglskin og þá hafi hann haldið
áfram niður eða þar til hann kom
að Kattahryggjum þar sem leiðin
liggur niður þverhnípt klettabelti.
Segist Reynir ekki hafa treyst sér
til að fara þar niður í myrkri og
ákveðið að bíða betri birtu. Um
klukkan 8 um morguninn hafi leiðin
verið greið og hann verið kominn
að skálanum í Básum þegar klukkan
var langt gengin í tíu eftir 22 ferð
sem venjulega tekur 4 tíma. Þegar
þangað var komið varð hann
áhyggjufullur af því að félagar hans
voru ekki komnir en frétti það fljótt
að þeir hefðu allir komist til baka í
skálann á Fimmvörðuhálsi.
„Ég varð aldrei hræddur. Það er
auðvitað óþægilegt að vera einn á
ferð við svona aðstæður og vita ekk-
ert hvað orðið hefði af Jósef. Hins
vegar hafði ég nóg um að hugsa við
að bjarga sjálfum mér,“ segir Reyn-
ir. Jósef og Reynir segja að röð
óhappa hafi orðið til þess að þeir
hafí orðið viðskila við hópinn og síð-
an týnt hvor öðrum. Ef hægt hefði
verið að halda hópinn hefði ekkert
mál orðið úr þessu og þeir þá vænt-
anlega ákveðið að halda til baka
þegar veðrið versnaði.
Miklar annir voru hjá björgunar-
sveitarmönnum á Suðurlandi um
helgina. Auk leitarinnar á Fimm-
vörðuhálsi og banaslyssins á
Mýrdalsjökli sem þeir komu að, að-
stoðaði björgunarsveitin á Hvolsvelli
fólk sem sat fast í bílum í ófærð og
ógöngum á Fljótshlíðarafrétti og
Rangárvallaafrétti á laugardag.
ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRÚAR 1995 33.
Morgunblaðið/RAX
FLÓÐIÐ, sem varð Snorre Sanner að bana. Myndin er tekin úr lofti fljótlega eftir að maðurinn fannst
meðan björgunarmenn voru að virða fyrir sér ummerkin.
Lést í snjóflóði
í Bláfjöllum
26 ÁRA gamall Norðmaður, Snorre
Sanner, beið bana á sunnudag þegar
snjóflóð hreif hann með sér þar sem
hann var á gönguskíðum ásamt fé-
laga sínum í Draumadalsgili. Menn-
irnir voru að skíða eftir hlíðinni þeg-
ar flóð fór af stað undir fótum þeirra
og hreif manninn með sér. Félagi
hans, Eldar Heide, norskur náms-
maður hér á landi, komst undan flóð-
inu og gekk niður á Bláfjallaveg þar
sem sem hann bað aðvífandi bíl um
aðstoð.
Lögreglu og slökkviliði var til-
kynnt um atvikið um klukkan 15 og
voru strax sendir á staðinn menn
úr neyðarsveit slökkviliðs sem voru
komnir á staðinn eftir um 20 mínút-
ur.
Björgunarsveitarmenn, sérþjálf-
aðir við leit í snjóflóðum, voru á
námskeiði í Hamragili, og voru fljót-
lega komnir á staðinn. Þeirra á með-
al voni menn frá Björgunarhunda-
sveit íslands.
Um þijátíu björgunarsveitar-, lög-
reglu- og slökkviliðsmenn tóku þátt
í leitinni, auk starfsmanna skíðavæð-
isins. og var maðurinn fundinn um
fimmtíu mínútum eftir að tilkynning -
barst og tekist hafði að staðsetja
hann einungis um hálfri mínútu eft-
ir að fyrsti leitarhundurinn kom á
flóðasvæðið en áður höfðu slökkvi-
liðsmenn og starfmenn svæðisins
leitað í flóðinu með stöngum.
Eftir að björgunarhundur hafði
staðsett manninn neðarlega í um 100
metra löngu og 10 metra breiðu flóð-
inu var hafist handa um að bjarga
honum. Hann fannst á um 1,5 metra
dýpi og var ekki með lífsmarki.
Þyrla Landhelgisgæslunnar hafði
verið í viðbragðsstöðu meðan á leit-
inni stóð en kom á staðinn og flutti
manninn á Borgarspítalann. Hann
var úrskurðaður látinn við komu
þangað.
Snorre Sanner var 26 ára gamall,
fæddur 13. apríl 1968. Hann var
námsmaður í Tromsö en fjölskylda
hans er búsett í Þrándheimi.
Lést þegar sleði
féll í jökiilsprungn
JÓN Harðarson, 31 árs
gamall tölvunarfræð-
ingur, lést þegar vélsleði
sem hann ók hrapaði
ofan í jökulsprungu á
Mýrdalsjökli við upptök
Sólheimajökuls síðdegis
á sunnudag.
Hann var þar á ferð
í hópi félaga sinna úr
Hjálparsveit skáta í
Kópavogi, þaulvanra
fjallamanna, og voru
þeir á þremur vélsleðum
uppi á jöklinum.
Mennimir voru að
sögn Reynis Ragnars-
sonar, lögreglumanns í
Vík og varaformanns björgunar-
sveitarinnar Víkveija, á ferð á svæði
sem er tiltölulega slétt yfirferðar þar
til skyndilega er komið að fjögurra
metra breiðri sprungunni sem sleð-
inn lenti ofan í.
Talið er að fallið hafi
verið 10-15 metrar.
Sleðinn lenti ofan á
manninum. Félagar
hans kölluðu þegar til
aðstoð, og auk manna
úr hjálparsveitinni í
Kópavogi, sem staddir
voru við jökulinn, voru
menn frá Víkveija í Vík
og Flugbjörgunarsveit-
inni á Heliu sendir á
vettvang.
Björgunarmenn
í hættu
Þyrla Landhelgis-
gæslunnar var kvödd til
um klukkan 16 og flaug að Skógum
og sótti þangað menn sem hlotið
hafa sérstaka þjálfun í að síga í jök-
ulsprungur og flutti þá upp á jökul-
inn.
Að sögn Halldórs Nellets, skip-
herra hjá Landhelgisgæslunni, lögðu
hjálparsveitarmennimir sig í bráða
hættu við að síga 10-15 metra niður
í sprunguna þar sem snjóhengjur
slúttu yfir sprunguna meðan þyrlan
sveif yfir og jók á niðurstreymi.
Björgunarmönnunum tókst að
losa félaga sinn undan sleðanum og
flytja hann á börur ofan í sprung-
unni en síðan var hann hífður á
börum um borð í þyrluna sem flutti
hann rakleiðis á Borgarspítalann í
Reykjavík.
Úrskurðaður látinn
Fljótlega eftir komu þangað var
maðurinn úrskurðaður látinn.
Hann hét Jón Harðarson, 31 árs
gamall, fæddur 1. október 1963.
Hann var tölvunarfræðingur að
mennt og búsettur í foreldrahúsum
I Reynigrund 47 í Kópavogi.
Einnig komu á slysstaðinn land-
Jón Harðarson
leiðina menn á 2 snjóbílum og þrem-
ur vélsleðum frá björgunarsveitinni
Víkveija í Vík og frá Flugbjörgunar-
sveitinni Hellu að sækja mennina tvo
úr Kopavogi sem verið höfðu í vél-
sleðaferðinni og fimm félaga þeirra
sem tekið höfðu þátt í björgunarað-
gerðum.
Versta veður gerði og komust
mennirnir ekki niður af jöklinum
fyrr en snemma í gærmorgun.