Morgunblaðið - 28.02.1995, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 28. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Trygging friðar í
Evrópu kostar sitt
Poul Nyrup Rasmussen,
forsætisráðherra Dan-
merkur, lagði áherzlu á
það í ræðu sinni í Nor-
ræna húsinu á sunnu-
dag að Vestur-Evrópu-
ríkin yrðu að opna
markaði sína fyrir
Austur-Evrópu.
POUL Nyrup Rasmussen, forsætis-
ráðherra Danmerkur, hélt ræðu í
Norræna húsinu á sunnudag, en
hann er staddur hér á landi vegna
þings Norðurlandaráðs. Forsætis-
ráðherrann ræddi aðallega um fram-
tíð Evrópusamstarfsins og ríkjaráð-
stefnu Evrópusambandsins, sem
hefst á næsta ári.
Nyrup Rasmussen sagði að fimm
málaflokkar yrðu efst á baugi á ríkj-
aráðstefnunni. í fyrsta lagi aðild
Austur-Evrópuríkja að sambandinu
og aðlögun þess að fjölgun aðildar-
ríkja. I öðru lagi öryggis- og vamar-
mál. Í þriðja lagi atvinnu- og um-
hverfismál innan ESB. í fjórða lagi
aðgerðir gegn alþjóðlegri glæpa-
starfsemi og samstarf í dómsmálum
og málefnum flóttamanna. Loks yrði
nálægðarregla Evrópusambandsins,
þ.e. að ákvarðanir eigi að taka á því
stjórnstigi, sem bezt eigi við, og sem
næst borgurunum, útfærð betur.
ESB-ríkin þurfa að aðlaga sig
Hvað varðaði fyrsta þáttinn, fjölg-
un aðildarríkja, sagði danski forsæt-
isráðherrann að tilgangur hennar
væri að tryggja frið og stöðugleika
í Evrópu allri. Það væru ekki aðeins
Austur-Evrópuríkin, sem yrðu að
laga eigin löggjö| og hagkerfí að
því, sem gerðist í Evrópusamband-
inu, heldur yrði ESB sjálft að aðlaga
t.d. landbúnaðarstefnu og byggða-
stefnu sínu aðild nýrra ríkja.
Núverandi ESB-ríki yrðu að átta
sig á að trygging friðar í Evrópu
kostaði sitt. Opna yrði markaði Vest-
urlanda fyrir vörum hinna nýfijálsu
ríkja. Það myndi kosta eitthvað til
skemmri tíma, en verða öllum til
hagsbóta til lengri tíma litið. Nyrup
sagði að Vestur-Evrópubúar ættu
að hugsa til baka til þess, er lönd
þeirra fengu Marshall-aðstoð til að
reisa efnahagslífíð úr rústum eftir
seinna stríð.
Nyrup Rasmussen ræddi hina
stofnanalegu hlið fjölgunar aðildar-
ríkja. Hann sagði mikið rætt um
það, meðal annars í Danmörku, að
stóru ESB-ríkin óttuðust að hags-
muna sinna yrði ekki gætt, þegar
aðildarríkjum fjölgaði. Nyrup sagðist
ekki hafa áhyggjur af að stóru ríkin
sæju ekki um sig. Hann legði meiri
áherzlu á það hvernig litlu ríkin
gætu gætt hagsmuna sinna. Hann
sagðist meða! annars þeirrar skoð-
unar að það myndi ekki standa skil-
virkni innan ESB fyrir þrifum, þótt
hvert land hefði að minnsta kosti
einn framkvæmdastjómarmann.
Flestar ríkisstjómir væru ágætlega
starfhæfar, þótt í þeim væru fleiri
en 15 ráðherrar.
Hlutverk Norðurlanda í
atvinnu- og umhverfismálum
Poul Nyrup Rasmussen sagði að
miklu máli skipti að horfa ekki
framhjá innri málum Evrópusam-
bandsins á rikjaráðstefnunni; mál-
efnum, sem snertu íbúa þess bein-
línis. „í þeim efnum tel ég að Norð-
urlöndin hafi alveg sérstöku hlut-
verki að gegna. Það er okkar hlut-
verk á ríkjaráðstefnunni að gera
það sem við getum til þess að beina
kastljósinu að atvinnumálum, um-
hverfismálum og réttindamálum
neytenda á innri markaðnum,“
sagði hann.
Nyrup Rasmussen lagði áherzlu á
að á ríkjaráðstefnunni yrði að gera
starf Evrópusambandsins opnara og
skiljanlegra. „Það má ekki gerast
að aðeins nokkrir stjómmálamenn
og embættismenn skilji Evrópusam-
starfíð," sagði hann. „An stuðnings
almennings mun samstarfið aldrei
skila varanlegum árangri."
Árangxir af nálægðarreglunni
Nyrup Rasmussen sagði að ná-
lægðarreglan, sem skráð er í Maas-
tricht-sáttmálann, hefði verið
mikilvæg nýjung. Hún hefði þegar
haft í för með sér að margar tillög-
ur framkvæmdastjórnarinnar
hefðu verið dregnar til baka, þar
sem við nánari skoðun hefði verið
ljóst að viðkomandi málum væri
betur fyrir komið hjá aðildarríkjun-
um sjálfum.
Þór Tulinius leikari og leikstjóri
Leikstjórinn
hefur yfirsýn
yfir lilekkina
Þór Tulinius
RÁTT fyrir fyöl-
breytta flóra leiklist-
ar vekur ávallt at-
hygli þegar leikarar söðla
algjörlega um eða taka að
sér að leikstýra einstaka
leikverkum. Einn þeirra
ungu leikara sem hefur
verið að hasla sér völl á
sviði leikstjórnar er Þór
Tulinius. Hann hefur ný-
lokið við að leikstýra eigin
verki, Framtíðardraugum,
á fjölum Borgarleikhússins
og er í óða önn að leikstýra
nýju íslensku verki, Maríu-
sögum, í Leiklistarskóla
íslands.
- Hvað olli því að leikar-
inn ákvað að taka leik-
stjórnina í sínar hendur?
„Þar sem ég var að leika
sex kvöld í viku annað árið
í röð í skemmu leikfélagsins vest-
ur í bæ, á áranum 1986 til 1988,
hafði ég nægan tíma aflögu á
daginn og úr varð að við stofnuð-
um nokkur saman leikhópinn Þí-
bilju. Við, ég og Ása Hlín Svavars-
dóttir, leikstýrðum saman sýning-
unni Gulur, rauður, grænn og blár.
Síðan óx áhuginn og tveimur árum
síðar setti ég upp Dal hinna blindu.
Uppúr því var mér boðið að leik-
stýra í leikhúsunum."
- Hafði þá aldrei hvarflað að
þér að reyna leikstjórn?
„Jú, svona hálft í hvoru. Áður
en ég fór í leiklistarskólann hérna
heima sótti ég fjögurra mánaða
leiklistarnámskeið í Eugene
O’Neill Theatre Center í
Connecticut í Bandaríkjunum.
Nemendur vora látnir fást við allt
í tengslum við leikhús á námskeið-
inu. Við vorum látin teikna bún-
inga og leikmynd, leikstýra,
skrifa, leika og allt. Sú kenning
var höfð að leiðarljósi að hvað svo
sem maður gerði innan leikhússins
fengist betri yfirsýn og maður
stæði sig betur ef maður þekkti
allt hitt. Kenningin hefur alltaf
setið svolítið í mér. Síðan er mað-
ur meiri heildarskapari þegar
maður er leikstjóri en leikari. Leik-
ari er einn hlekkur af mörgum.
Leikstjórinn hefur síðan yfirsýn
yfir alla hlekkina."
- Hvað felst í starfi leikstjóra?
„Því er erfitt að svara. Verkin
og hóparnir kalla á mismunandi
vinnubrögð í hvert skipti. En í
grófum dráttum reynir leikstjór-
inn að koma verkinu á sem skýr-
astan og mest spenn-
andi hátt yfír til áhorf-
andans. Hann mótar
heildarstíl og reynir að
láta alla þætti verksins
lúta honum. Mér finnst
mjög mikilvægt að
móta góða heildarsýn og eiga góð
samskipti við alla, leikmynda-
teiknarann, ljósamanninn og leik-
arana.“
- Hefur þú tileinkað þér ein-
hvern sérstakan stíl?
„Eg veit ekki. Annars, eins og
ég sagði, læt ég verkefnin svolítið
ráða því og þau verk sem ég hef
hingað til leikstýrt eru mjög ólík.“
- Þú ert nýbúinn að leikstýra
þínu eigin verki, Framtíðardraug-
um í Borgarleikhúsinu. Hvernig
gengur slík vinna fyrir sig?
„Eitt af því sem ég hafði í huga
við leikstjórnina var að reyna að
aftengja mig sem höfund. Mér
fannst nauðsynlegt að reyna að
sjá verkið með nýjum augum og
opna það fyrir leikurunum. Ég
held að það hafí tekist ágætilega.
►Þór Tulinius, leikari og leik-
stjóri, er fæddur.22. júní árið
1959 í Reykjavík. Þór varð stúd-
ent frá Menntaskólanum í
Hamrahlíð árið 1978 og stund-
aði nám í Leiklistarskóla ís-
lands frá 1981 til 1985. Hann
hefur starfað sem leikari og
leikstjóri siðan. Sambýliskona
Þórs er Linda Björg Árnadótt-
ir. Hann á tvær dætur Örnu
Sif, 6 ára, og Freyju, 5 ára.
Reyndar hef ég stytt verkið svolít-
ið eftir framsýninguna enda lít ég
ekki á hana sem algjöran enda-
punkt. Við höfðum heldur ekki
mikinn tíma til að æfa verkið með
áhorfendum. Þegar svo er vantar
svo margt. Áhorfandinn er auðvit-
að einn mikilvægasti þátttakand-
inn í sýningunni og þegar fundur
hans og leikarans á sér stað skýr-
ist svo margt.“
- Hvað ert þú að gera núna?
„Ég er að leikstýra Maríusögum
eftir Þorvald Þorsteinsson, höfund
Skilaboðaskjóðunnar, í Nemenda-
leikhúsinu. Leikritið er skrifað
sérstaklega fyrir krakkana hérna
í skólanum. Sagan gerist í nútím-
anum og segir frá kunningjum
sem hittast aftur eftir nokkurt
hlé. Tilefnið er dapurlegt því að
tveir úr hópnum hafa nýlega misst
föður sinn. Engu að síður er bjart
yfir samkomunni en smám saman
koma ýmsir hlutir upp á yfirborð-
ið. Leikritið er mjög sterkt og
skemmtilegt. En um leið fullt af
kímni. Eins konar spegilmynd af
íslensku samfélagi."
- Hvernig er að leik-
stýra í Leiklistarskó-
lanum?
„Mér fínnst alveg
frábært að leikstýra
hér. Áhuginn og eljan
er svo brennandi hjá krökkunum.
Síðan er leikhúsið svo náið og lít-
ið. Línurnar eru svo hreinar og
sambandið milli leikstjórans og
leikaranna svo hreint. Yfírbygg-
ingin er einföld. Þeir eru líka svo
yndislegir krakkarnir. Bekkurinn
allur.“
- Hvað tekur svo við hjá þér
eftir að hafa skilað Maríusögunum
úr hlaði síðari hluta aprílmánaðar?
„Eiginlega er það ekki ljóst.
Ég er ekkert hættur að leika. Ég
lék tvö hlutverk í haust, Macbeth
hjá Frú Emilíu og svo lék ég í
Hvað um Leonardo? hjá leikfélag-
inu. Ég fer með Macbeth á leiklist-
arhátíð til Danmerkur í apríl þann-
ig að ég er ekkert hættur. Eg lít
fyrst og fremst á mig sem leikara
enda er ég menntaður til þess.“
Frábært að
leikstýra í
Nemendaleik-
húsinu