Morgunblaðið - 28.02.1995, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 28. FEBRÚAR 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Danski leikhópur-
inn Bádteatret
Karlinn
ítunn-
unni
DANSKI leikhópurinn Bádtea-
tret er staddur hér á landi um
þessar mundir á vegum menn-
ingarhátíðarinnar Sólstafa og
sýnir barnaleikritið „Karlinn í
tunnunni" á Norðurlandi og í
Reykjavík. Bádteatret hefur,
eins og nafnið bendir til, aðset-
ur í skipi í Kaupmannahöfn
og sýnir þar jöfnum höndum
leikrit fyrir börn og fullorðna.
í kynningu segir: „Yfir sum-
armánuðina siglir hópurinn
síðan leikhússkipi sínu milli
staða í Danmörku með leik-
sýningar. Hingað kemur hóp-
urinn þó ekki siglandi þessu
sinni, en býður þess í stað upp
á sýningar á „Kariinum í tunn-
unni“ í Dynheimum á Akur-
eyri, „Ungó“ á Dalvík og í
Möguleikhúsinu í Reykjavík.
Fjörug trúðasýning
Karlinn í tunnunni er fjörug
trúðasýning, full af gríni og
gamni. Þar er ijallað um
árekstur tveggja heima - þess
„rétta" og ævintýraheims
barnsins - en undirtónninn
gefur sýn inn í tilfinningalíf
þess sem er minnimáttar. Þess
sem er hafður að háði og
spotti, þess sem lendir í trúðs-
hlutverkinu.
Húsvörður með gólffötu og
skrúbb býr í dimmu og þröngu
skúmaskoti. Hann dreymir um
að ferðast út í hina víðu ver-
öld en þorir það ekki - ef allt
mistækist nú hjá honum og
gert yrði grín að honum - eins
og í gær.
Skyndilega birtist trúðurinn
og rótar upp í litla örugga
heiminum hans - og þá taka
hjólin að snúast...
Látbragðsleikur
Tungumálaörðugleikar
ættu ekki að koma í veg fyrir
að böm og fullorðnir fái notið
sýningarinnar því hún byggir
á látbragðsleik þar sem ekkert
er talað.“
Sýningar á „Karlinum í
tunnunni“ verða þriðjudaginn
28.2. kl. 10, í „Ungó“ á Dal-
vík sama dag kl. 17 og í Mögu-
leikhúsinu í Reykjavík laugar-
daginn 4. mars kl. 14 og 16.
17. JÚNÍ 1974 í Reykjavík. Klemenz Jónsson,
þá dagstjóri, ásamt Guðmundi syni sínum.
Hátíð í hálfa öld
BÓKMENNTIR
Hátíðarrit
HÁTÍÐ í HÁLFA ÖLD
Lýðveldi fagnað í Reykjavík 1944-
1994 eftir Klemenz Jónsson. Rit-
nefnd: Lýður Bjömsson, Böðvar Pét-
ursson, Gísli Ámi Eggertsson, Eyjólf-
ur Halldórs og Óskar Guðmundsson.
íþrótta- og tómstundaráð Reykjavík-
ur og Lýðveldishátíðamefnd Reykja-
víkur 1994. Prentun Oddi.
ÞAÐ VAR við hæfi að gefa út
bók um hátíðahöld í Reykjavík, þjóð-
hátíðabók frá 1944 til 1994 — þar
sem svo stór hluti þjóðarinnar býr.
Svo vegleg og fallega útgefin sem
bókin er, ríkulega búin ljósmyndum,
eru innviðir hennar hvað texta snert-
ir í notalegu samræmi.
Þeir sem lifðu sín fyrstu mann-
dómsár er ísland varð lýðveldi eiga
enn í vitundinni þessa sterku tilfinn-
ingu þjóðarstoltsins er gagntók hugi
á lýðveldisdaginn 1944 og var í raun
sameign allra er þá voru komnir til
vits og ára á íslandi. Hér verður
ritað innan efnisramma bókarinnar.
Það var samkvæmt tillögu for-
manns lýðveldishátíðamefndar
Reykjavíkur 1994, Júlíusar Haf-
stein, að gefín skyldi út bók um
hátíðahöldin í Reykjavík í hálfa öld.
Snemma á árinu 1993 var Klemenz
Jónsson leikari ráðinn ritstjóri vænt-
anlegrar bókar, en hann hafði starf-
að að þjóðhátíðarhöldunum í Reykja-
vík hátt á fjórða áratug og hafði
þegar safnað miklu efni þar um. í
ritnefnd voru valinkunnir menn und-
ir forystu Lýðs Björnssonar sagn-
fræðings.
Bókin hefst á ávörpum eftir þau
Vigdísi Finnbogadóttur forseta ís-
lands, Ingibjörgu Sólrúnu Gísladótt-
ur borgarstjóra og Júlíus Hafstein
formann lýðveldishátíðarnefndar í
Reykjavík.
Síðan er leiðin skemmtilega „vörð-
uð“ í máli og myndum frá þjóðhátíð-
inni 1874 til lýðveldishátíðarhalda í
Reykjavík 1944 og 17. júní birtist
ár hvert í tímans rás, í minningum,
ljóðum og frásögnum lífs og liðinna.
Þá er nánast stórkostlegt að geta
lesið samhliða ágætar ljósmyndir
sem alls staðar taka mikið rúm á
blaðsíðum.
Á spássíum er sagt frá myndefn-
inu og eru þar litlar frásagnir af
veðurfari og ýmislegt smá-frétt-
næmt, sumt kannski aðeins hroll-
kennt, eins og áfengisnotkun á
nokkrum þjóðhátíðum, sem myndir
undirstrika hressilega.
Þótt hlutur kvenna sé heldur rýr
í þjóðhátíðarhöldunum er þó ljóst að
Klemenz Jónsson og ritnefndin hafa
gert sitt til þess að gera hann nokk-
urn með myndum og minningum.
Þar skipar fjallkonan sitt rúm hveiju
sinni. Bráðskemmtileg er frásögr.
Kristjönu Millu Thorsteinsson er hún
komst við illan leik til Þingvalla á
lýðveldishátíð 1944, sem væntanleg
íjallkona. En fjallkonan flutti ekki
hátíðarljóð þennan merka dag af því
að fimleikaflokkur karla tróð sér
fram fyrir hana og tíminn flaug burt!
Í bókinni gegna dagblöðin miklu
hlutverki gegnum tíðina — oft með
orðum þeirra sem horfnir eru á
braut. Margar frásagnir bæði þeirra
og hinna núlifandi eru svo ágætar
að þær eru vandaðar bókmenntir.
Nefnt verður sem dæmi frásögn
Þuríðar Pálsdóttur af föður hennar
Páli ísólfssyni, sem öll þjóðin elskaði
og dáði.
Þetta er vönduð bók að útliti og
innihaldi. Klemenz Jónsson og rit-
nefndin mega líta stolt fram að loknu
verki. Þess gætir að Klemenz hefur
áður sýnt að hann er í eðli sinu
góður rithöfundur og vel skyggn í
þeim sökum.
Að lokum, það er hægt að óska
honum nú til hamingju með bókina
og raunar öllum sem að stóðu.
Skemmtilegur fjársjóður til ungu
kynslóðarinnar.
Jenna Jensdóttir

LOKAUTKALL

llHHr
■ '1
í síma!
4 4
C3ATXA5/S EBD
Hk URVAL UTSÝN
trygging fyrir gæðum
Lrif'tnúla 4,
í Hafnarfiröi, ( Keflavík,
á Akureyri, á Selfossi
■ of> bjá umboösmónnum urn laná alll.
Orgelleikur
tonpst
Ilallgrímskirkju
ORGELTÓNLEIKAR
Keith John lék verk eftir J.S. Bach,
Schumann og Messiaens. Sunnu-
dagurinn 26. febrúar 1995.
LISTVINAFÉLAG Hallgríms-
kirkju stóð fyrir tónleikum sl.
sunnudag, þar sem enskur orgel-
leikari, Keith John, lék á Klais-org-
el kirkjunnar. Tónleikarnir hófust á
h-moll prelúdíu og fúgu (BWV 544),
eftir meistara J.S. Bach, en stefíð
í fúgunni er að tónskipan mjög líkt
og upphaf íslenska þjóðlagsins
(raddsetning eftir Emil Thorodd-
sen) Undir bláum sólarasali, en
auðvitað í moll. Prelúdian er glæsi-
leg og víxlast tónmál hennar á milli
þess sem minnir á fantasíu eða
tokkötu, með smá fúgato innskot-
um og fúgan sjálf með sínu látlausa
og hryneinfalda stefí, er meistara-
leg raddflétta frá upphafi til enda.
Keith John lék verkið af öryggi og
með raddskipan sem vel má sætta
sig við.
Annað viðfangsefni tónleikanna
voru tveir kanónar, nr. 5 og 6, úr
„Æfingum fyrir Pedal-flygil“ eftir
Schumann, sem mun vera nær eina
tónskáldið er samdi tónverk fyrir
þetta sérkennilega hljóðfæri. Það
var upphaflega smíðað sem æfinga-
hljóðfæri fyrir orgelleikara. Kanón-
arnir eru skemmtileg tónlist en
þrátt fyrir að Schumann hefði
skömm á þeim „skólalærdómi“ er
tengdist kontrapúnktískum form-
um, átti hann það til að snúa við
blaðinu og reyna af miklum ákafa
að semja í ströngum formum, eins
og áðurnefnda kanóna. Þessar
sveiflur í viðhorfum hans, er eitt
dæmið um það andlega ósætti, er
síðar rændi hann heilsunni. Kanón-
arnir voru ágætlega leiknir og með
rómantískri raddskipan, sem hæfði
verkum nokkuð vel.
Besta leikna verk tónleikanna var
Barátta dauðans og lífsins, sem er
þáttur úr Les corps glorieux, eftir
Messiaen. Dauðaþátturinn er
Þnár konur
LEIKUST
Listaklúbbur Þjjöð-
lcikhúskjallara
DÓTTIRIN, BÓNDINN OG
SLAGHÖRPULEIKARINN
Höfundur: Ingibjörg Hjartardóttir.
Leikstjóri: Sigríður Margrét Guð-
mundsdóttir. 26. febrúar.
LÍFSHLAUP þriggja kvenna eru
efniviðurinn í þeim þremur einþátt-
ungum sem sýndir eru í Listaklúbbi
á sunnudagseftirmiðdögum um
þessar mundir. Lífshlaup venjulegra
kvenna; kvenna sem lifa hversdags-
legu lífí.
Einhver sagði einhvern tímann að
venjulegt fólk ætti ekki heima í leik-
ritum - en það er rangt. Þær þrjár
konur sem birtast í þessum verkum
eru svo venjulegar að við gætum
mætt þeim úti á götu án þess að
taka eftir þeim; án þess að sjá á
þeim hversu ómjúkum höndum lífið
hefur farið um þær. Eins og alla.
Það er nefnilega ekki til venjulegt
fólk. Allir eiga sér sögu sigra og
sorga, tímabil hamingju og harma;
atvik sem breyta lífsstefnunni og
gildismatinu.
I fyrstu sögunni, Dóttirín, er kona
beðin um að lýsa móður sinni, vegna
útvarpsþáttar sem verið er að gera
um hana. í fyrstu virðist það vera
létt verk að Iýsa manneskju sem er
einhveijum svo nákominn, eða allt
þar til fara að vakna spurningar um
þætti sem eru börnum manns huld-
ir. Stundum þegar konan telur sig
hafa fundið þráðinn, man hún eftir
atviki sem stangast á við það sem
hún er að segja og stundum er frá-
sögn hennar mótsagnakennd. Hún
er að reyna að klambra saman mynd
af móður sinni samkvæmt þeirri
skilgreiningu sem gamla konan hafði
í samfélaginu (hún var þekkt) en
tekst það ekki, því hún er of tilfinn-
ingalega tengd móður sinni til að
gera þá frásögn trúverðuga. Og þær
tilfinningar eru bæði vondar og góð-
ar, minningamar bæði sárar og ljúf-
ar. Hún þekkti ekki þessa konu eins
og aðrir sáu hana. Hún hefur annað
sjónarhom á hana en það er ekki
svo víst að það sé sjónarhornið sem
þáttagerðarmenn vilja heyra. En í
vangaveltum sínum um móðurina
segir hún sögu þeirra beggja.
I Bóndinn hefur kona á miðjum
aldri orðið fyrir sámm harmi. Þeir
atburðir hafa gerst í fjölskyldu henn-
ar að hún staldrar við og veltir því
fyrir sér hver aðdragandinn hafi
hugsanlega verið. Hún hefur lifað
lífi þar sem eiginlega ekkert gerist;
bara strit á strit ofan, fullt af börn-
um og hún er hvorki hamingjusöm
né óhamingjusöm. Hún er bara. í
rauninni virðist hún aldrei hafa
hugsað alvarlega um hvað hún sjálf
vill. Lífið hefur bara gerst og hún
tekið því. Samt getur maður ekki
varist því að finnast lífi hennar sóað.
Hún er ein af þessum konum sem
standa eins og klettar þegar aðrir
brotna; allir leita til hennar. Hún er
huggarinn, hún hlustar og gefur góð
ráð. Hún er, því miður, svo sterk
að það virðist ekki hvarfla að neinum
að stundum þurfi að hugga hana,
hlusta á hana og gefa henni góð ráð.
Slaghörpuleikarinn er eldfjörug
og hress kona, sem gefur dauðann
og djöfulinn í allt. Kaldhæðni hennar
og kæti brjótast út í bráðskemmti-
legum texta, sem er fullur af mót-
sögnum, brengluðu gildismati,
furðulegri afstöðu til foreldra - og
ekki að ástæðulausu. Konan á svo
skelfilega sögu að hún hlýtur að
gefa sér forsendur sem henta henni
sjálfri, bara til að lifa af. Hún forð-
ast nokk hið eldfima svæði sem til;