Morgunblaðið - 28.02.1995, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 28. FEBRÚAR 1995 31
AÐSEIMDAR GREINAR
Tvöfalt heil-
brigðiskerfi?
ÉG ER einn þeirra heilsugæslu-
lækna sem hafa staðið við hliðarlín-
una og fylgst með framvindu mála
í tilvísanamálinu. Nú er svo komið
að ég er farinn að hafa verulegar
áhyggjur af þróun mála og hvert
stefnir að öllu óbreyttu.
Tilvísanakerfíð er hugmynda-
fræðilega hið besta kerfí frá sjónar-
hóli heilsugæslulækna, a.m.k. á
pappírnum. í framkvæmd kemur
það þó til með að verða þungt og
stirt í vöfum, það er miðstýringar-
kerfi sem heftir frelsi einstaklinga
til að velja sér lækni, er að mörgu
leyti illa mótað og mun valda
óánægju bæði hjá læknum (líka
heilsugæslulæknum) og sjúkling-
um. Kerfíð útheimtir að sérfræðing-
ar starfí í sátt við það, en ekki er
minnsta von til þess eftir þróun
mála síðustu vikur.
Núverandi kerfí er ágætt að
mörgu leyti. Vandamálið liggur í
Ég sé það fyrir mér,
segir Þórír V. Þóris-
son, að sérfræðingar
utan Tryggingastofnun-
ar muni stofna eigin
sjúkratryggingar.
Reykjavík. Á landsbyggðinni er í
meginatriðum tilvísanakerfi við lýði
og sjúklingar vanir því. Sjúklingur
í Reykjavík með verk í kvið mundi
að öllu jöfnu leita til meltingarsér-
fræðings eða skurðlæknis, en úti á
landsbyggðinni, þ.m.t. þar sem slík-
ir sérfræðingar eru til staðar, myndi
sjúklingur leita til síns heilsugæslu-
læknis, sem gæti leyst úr flestum
slíkra vandamála en vísa hinum
áfram til viðeigandi sérfræðinga. í
Reykjavík hefur heilsugæslukerfið
verið illa uppbyggt og sjúklingar
því vanir að haga sér á þann hátt
sem að ofan greinir. Maður breytir
ekki þessu hegðanamynstri, sem
hefur skapast af hefð, með þvingun-
um. Nær væri að halda áfram upp-
byggingu heilsugæslunnar á höfuð-
borgarsvæðinu og í gegnum vax-
andi afkastagetu og innrætingu
breyta viðhorfum sjúklinganna.
Gjaldtökustýring er mun vænlegri
kostur til að stýra sjúklingaflæðinu
án þess að þvinga nokkurn. Þar
mætti e.t.v. einhveiju breyta, t.d.
afnema afsláttarkort en bjóða
áfram upp á endurgreiðslu við há
útgjöld, og þá tekjutengt.
Eg er hræddur um að tilvísana-
kerfíð eigi eftir að valda sundrung
í læknastéttinni. Því miður hafa
samskipti sérfræðinga og heilsu-
gæslulækna ekki verið sem skyldi
í gegnum árin og hafa þessir brest-
ir skotið upp kollinum í skrifum
margra kollega að undanförnu.
Hvaða tilgangi þjónar það að gera
lítið úr heilsugæslulæknum? E_ru
það rök gegn ti]vísanakerfinu? Ég
hefði viljað sjá LÍ koma á viðræðum
sérfræðinga og heilsugæslulækna
innbyrðis, þar sem skoðanaágreing-
urinn væri brotinn til mergjar og
ráðherra síðan beðinn um ákveðinn
frest á framkvæmdinni á meðan
fundin væri viðunandi lausn fyrir
alla aðila. Þar á meðal mynda leik-
reglur í samskiptum sérfræðinga
og heilsugæslulækna, þar með talin
boðskipti sem e.t.v. væri hægt að
skilyrða til að fá greiðslur frá TR.
Að öllu óbreyttu sé ég fram á
fremur dökka þróun heilbrigðis-
mála. Nú þegar hefur mjög stór
hluti starfandi sérfræðinga sagt
upp samningum við TR. Ég sé fyr-
ir mér illa skilvirkt heilbrigðiskerfí
þar sem sjúklingar,
sem heilsugæslulækn-
ar vísa til sérfæðings,
lenda í erfiðleikum með
að fá þjónustu. Sér-
fræðimóttakan á kjör-
um TR verður inni á
göngudeildum sjúkra-
húsanna þar sem þjón-
ustugetan verður tak-
mörkuð. Þar get ég
bent á reynslu Svia í
göngudeildarstarfsemi
þar sem útkoman varð
margra mánaða biðtími
eftir sérfræðingi, að ég
tali ekki um biðtímann
eftir aðgerð. Sjúklingar
munu neyðast til að sækja til sér-
fræðinga í einkageiranum og borga
fýrir það fullt verð. Ég sé fyrir mér
að sérfræðingar utan TR jafnvel
taki sig saman og
stofni eigin sjúkra-
tryggingar, þar sem
sjúklingar borga
ákveðið iðgjald á ári
gegn aðgang að þeim
á' hóflegu verði. Þá
verðum við komin með
tvöfalt sérfræðinga-
kerfi, ekki ósvipað og
í Bandaríkjunum; eitt
fyrir þá efnameiri og
annað fyrir þá efna-
minni, þar sem biðin
er löng og þjónustan
treg. Heilsugæslu-
læknar í slíku um-
hverfi verða í mjög
erfíðri aðstöðu. Staðreyndin er sú
að heilsugæslulæknar þurfa á að-
gangi að sérfræðingum að halda
og sérfræðingar þurfa á heilsu-
gæslulæknum að halda ef þeir ætla
að starfa fagmannlega en ekki
leggjast niður á það plan að fara
að meðhöndla kvilla og sjúkdóma
utan við það svið sem þeir eru sér-
menntaðir til.
Kannski er það nú þetta sem rík-
isstjórnin vill. Að losna alveg við
sérfræðingskostnaðinn og velta
honum á herðar aimennings. Er það
spamaðurinn sem af hlýst?
Ég skora á heilbrigðisráðherra
að fresta gildistöku tilvísanakerfis-
ins og á alla aðila málsins að skoða
það ofan í kjölinn. Hver veit hvort
hægt verði að snúa við ef þessi
þróun á sér stað, því tvöfalt heil-
brigðiskerfi er ekki það sem nokkur
íslendingur vill sjá, síst ráðherra í
flokki sem kennir sig við alþýðuna.
Höfundur er heilsugæslulæknir.
STOP
SAFIR **'
Frá 588.000,- kr.
148.000,- kr. út og
14.799,- kr.
í 36 mánuði.
Frá 677.000,- kr.
169.250,- kr. út og
17.281,- kr.
í 36 mánuði.
SAMARA
677
Frá 624.000,- kr.
156.000,- kr. útog
15.720,- kr.
í 36 mánuði.
624
Frá 949.000,- kr.
237.250,- kr. út og
24.101,- kr.
í 36 mánuði.
949
Tökum notaða bíla sem greiðslu upp í nýja og bjóðum
ýmsa aðra greiðslumöguleika.
Tekið hefur verið tillit til vaxta í útreikningi á
mánaðargreiðslum.
ÁRMÚLA 13 • SÍMI: 568 12 00 • BEINN SÍMI: 553 12 36
Þórir V. Þórisson
Nýbýlavegi 12, sími 44433