Morgunblaðið - 05.03.1995, Blaðsíða 34

34 SUNNUDAGUR 5. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
+ Dr. Þórir Kr.
Þórðarson pró-
fessor fæddist í
Reykjavík 9. júní
1924. Hann lést á
heimili sínu í
Reykjavík 26. febr-
úar síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Þorbjörg
Baldursdóttir hús-
móðir og Þórður
Nikulásson vél-
stjóri. Fyrri eig-
inkona Þóris var
Inger Margrethe
Schiöth Þórðarson
húsmóðir. Hún lést 15. nóvem-
ber 1961. Síðari eiginkona Þór-
is er Jakobína Guðriður Finn-
bogadóttir húsmóðir, f. 6. des-
ember 1928. Sjúpbörn Þóris,
börn Jakobínu, eru fimm og
afabörnin sautján.
Þórir lauk stúdentsprófi frá
MR árið 1944 og embættisprófi
í guðfræði frá HÍ 1951. Árið
1959 lauk hann doktorsprófi í
guðfræði frá University of
Chicago. Auk þessa nam Þórir
fornleifafræði í Jórdaníu árið
1956, kynnti sér félagslega
í FYRSTA skipti sem ég sá Þóri
Kr. Þórðarson þá nánast rákumst
við saman. Hann var að koma út
af skrifstofu fasmikill og vörpuleg-
ur, ég var að fara inn. Mér er þetta
atvik minnisstætt af því að þá þeg-
ar var hann orðinn í mínum huga
hálfgerð þjóðsagnapersóna. Samt
grunaði mig ekki þá hve mikil áhrif
þjónustu í Kaup-
mannahöfn 1964 og
var við framhalds-
nám í Edinborg
1971-72. Þórir var
dósent í guðfræði
við HÍ 1954-57 og
prófessor frá 1957.
Auk þess var hann
gistiprófessor við
McCormick-presta-
skólann í Chicago
1957-59 og kennari
við Edinborgarhá-
skóla árið 1972.
Þórir var borgar-
fulltrúi Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík og fyrsti
varaforseti borgarstjórnar
1962-1970 auk fjölmargra ann-
arra starfa. Hann var sæmdur
heiðurspeningi Skálholts 1963,
varð riddari Dannebrogsorð-
unnar árið 1966 og hlaut ridd-
arakross hinnar íslensku fálka-
orðu árið 1984. Hann var gerð-
ur að heiðursdoktqr við guð-
fræðideild Háskóla íslands árið
1994.
Útför Þóris fer fram frá
Hallgrímskirkju á morgun og
hefst athöfnin kl. 13.30.
þessi maður átti eftir að hafa á líf
mitt.
Ég var þá nýlega innritaður í
guðfræðideildina og hafði heyrt eitt
og annað um manninn. Ekki var
það allt á einn veg. Þeir rétttrúuðu
grunuðu hann um guðfræðilega
græsku, þeir fræðilega sinnuðu
hneyksluðust þegar hann ræddi um
MINNINGAR
útgerð á Flateyri í ritskýringu á
Job, þeir róttæku skildu það ekki
þegar hann vitnaði í félagsmálapró-
gram Sjálfstæðisflokksins á Við-
reisnarárunum. Allir voru þó sam-
mála um að maðurinn væri óvenju
snjall; um leið margslunginn og
jafnvel mótsagnakenndur; Flestir
stúdentanna báru nánast elsku-
blandna virðingu fyrir honum.
Prófessor Þórir Kr. eins og hann
var venjulega nefndur var enginn
venjulegur kennari. Þegar hann
komst á flug voru fyrirlestrarnir
hjá honum eins og flugeldasýning
á festingu heimsmenningarinnar.
Eitt andartak var á lofti íslenskur
raunveruleiki Breiðholtsins eða
Bíldudals, en í næstu andrá hinn
rússneski Kristur Dostojefskís eða
málaralist Endurreisnarinnar — allt
út frá einu versi í hinni fomu spá-
dómsbók Jesaja. Menn gátu ekki
annað en heillast af þessum sér-
stæða manni. Því fór fýrir mér sem
mörgum öðrum að ég dróst inn á
sporbaug utan um hann. Hann hafði
þann sérstaka eiginleika að um
hann safnaðist gjaman hirð læri-
sveina sem margir hveijir voru hei-
magangar hjá honum og Bíbí. Ekki
vom það allt guðfræðingar, heldur
einnig listamenn, raunvisindamenn
og venjulegir menn.
Þórir var samt ekki ánægður með
okkur stúdentana nema ef við stóð-
um uppi í hárinu á honum. Hann
hataði lognmollu og ládeyðu. Vora
menn ekki komnir í guðfræðideild-
ina til að glíma við Guð eins og
Jakob forðum — hvað þá við pró-
fessorana sína?
En glíman við Guð var að mati
Þóris líka glíma við sjálfan sig og
samskiptin við aðra menn. Fagnað-
arerindið var félagslegt, það fjallaði
um réttlætið í samskiptum manna.
Trúin var ekki bara guðlegt ele-
ment í kollinum á mönnum, hún
hafði siðferðilegar afleiðingar í líf-
inu, hvort sem því var lifað í sveit
eða sjávarplássi. Þessi afstaða Þóris
gjörbreytti viðhorfum heillar kyn-
slóðar í íslensku kirkjulífí — þ. á m.
mínum.
Samskipti okkar Þóris komust á
nýtt stig þegar ég og yngsta stjúp-
dóttir hans ragluðum reitum. Þá
kynntist ég fjölskylduhliðinni á hon-
um. Reyndar höfðum við stúdent-
arnir heyrt heilmikið um bamaböm-
in því hann var óspar á að taka
dæmi af þeim til útskýringar á ein-
hveiju flóknu fýrirbrigði í guðfræð-
inni. Þórir hafði mikið dálæti á
barnabömunum og það var honum
kappsmál að koma þeim til þroska,
opna þeim nýjar víddir, t.d. í tónlist
og myndlist. Ef hann var að passa
bamabömin þá tók hann þau gjam-
an með á myndlistarsýningar og
útskýrði fýrir þeim hvað þar var á
ferðinni. Stundum skrifaði hann
þeim löng bréf, ekki síst þeim sem
bjuggu fjær.
Sendibréf Þóris til bamabama
og gamalla nemenda era kapítuli
út af fýrir sig nú þegar sú merka
bókmenntagrein að skrifa bréf hef-
ur að mestu lagst af.
Þórir var ekki alitaf auðveldur í
samskiptum. Hann hafði nokkuð
stríða lund, var tilfínningaheitur og
vandlátur. Vandlæti hans birtist
ekki síst í því að reyna koma þeim
sem honum var trúað fyrir til nokk-
urs þroska. Kannski var það lífs-
starf hans fyrst og síðast að reyna
að laða fram það sem hann taldi
nemendur sína hafa að geyma,
stundum með því að koma róti á
hug þeirra.
Lengi skal manninn reyna. Ég
fylgdist vel með veikindum hans
seinustu árin og uppgötvaði þá
raunverulegan styrk hans. Æðra-
leysi og baráttuvilji hans var ein-
stæður og loks var svo komið að
hann lifði á viljastyrk einum. Öllu
heldur, hann lifði til koma sem
mestu í verk af þýðingarstarfí því
sem hann vann að síðustu árin,
nýrri þýðingu á Gamla testament-
inu. En jafnvel baráttumenn verða
að lúta lægra haldi fyrir þungri
hönd dauðans.
Núna fyrir nokkram vikum rædd-
um við Þórir um hvað trú væri.
Hann sagði að trú væri m.a. að
vona. Von Þóris, sú von sem fylgdi
honum frá bamæsku þegar hann
sat við fótskör séra Friðriks, var
vonin blíð, vonin sem Kristur vekur
með okkur í lífí og dauða. Það er
í þeirri von sem ég kveð stórbrotinn
læriföður og vin.
Halldór Reynisson.
Okkur langar til þess að kveðja
afa Þóri með nokkram fátæklegum
orðum og þakka honum allt það sem
hann var okkur.
Þegar við komum til hans á Ara-
götuna var hann reyndar oftast úti
í Háskóla en þegar hann vissi að
við væram komin flýtti hann sér
heim til að fagna okkur. Og ef við
færðum honum teikningar og
myndir var alltaf eins og hann hefði
fengið dýrmæt listaverk. Hann setti
myndimar upp á áberandi stað,
heima eða á skrifstofunni í Háskól-
anum. Það var eins og hann vildi
segja með þessu: Ég vil alltaf hafa
ykkur í kringum mig.
Svo var afí alltaf að kenna okkur
eitthvað um tónlist og stundum
geymdum við hljóðfærin okkar
heima hjá honum og spiluðum fyrir
hann, ekki síst þegar hann var veik-
ur. Ef við áttum afmæli skrifaði
hann alltaf fallega kveðju á kort
og ef hann komst ekki urðu kortin
stundum að heilum bréfum. Þegar
við voram erlendis skrifaði hann
okkur stundum löng bréf og hvatti
okkur í því sem við voram að gera.
Hann var óspar á hrósið og fannst
okkar áhugamál svo merkileg. Svo
var hann alltaf að opna augu okkar
fyrir einhveiju fallegu í kringum
okkur og láta okkur fínna að við
væram merkilegt fólk.
Að lokum viljum við senda afa
okkar lítið vers sem hann hélt mik-
ið upp á:
Vertu nú yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni.
Sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
Afabörn.
Kynni okkar dr. Þóris Kr. Þórðar-
sonar, prófessors, hófust fyrir tæp-
um flöratíu áram, þegar ég stund-
aði nám við guðfræðideild Háskóla
íslands. Hann hafði þá lokið dokt-
orsprófí í guðfræði með Gamla
testamentisfræði sem sérgrein við
eina virtustu menntastofnun
Bandaríkjanna, University of
Chicago. Námsferill Þóris var einn-
ig sérlega glæsilegur að öðra leyti,
margra ára nám í Árósum, Uppsöl-
um og Lundi og síðan embættispróf
í guðfræði við Háskóla íslands. Frá
okkar fyrstu kynnum átti ég því
láni að fagna að njóta vináttu Þór-
is og einstakrar velvildar, jafnt í
einka- og fyölskyldulífí sem í dags-
ins önn á sameiginlegum starfsvett-
vangi okkar í guðfræðideild um ald-
arfjórðungsskeið. Reyndar hafði
Þórir bein áhrif á ýmislegt sem
miklu réð um framvindu viðbót-
arnáms míns við erlenda háskóla,
og það var fyrir hans tilstuðlan og
áeggjan að ég hóf störf hjá Reykja-
víkurborg við bamaverndarmál og
félagslega þjónustu að námi loknu.
Ég tel mig því hafa haft ærinn tíma,
tilefni og aðstæður allar til að læra
að þekkja Þóri, kæran vin og starfs-
bróður, til þó nokkurrar hlítar. En
aldrei þó betur en á allra síðustu
árum, þegar hann háði harðvítuga
baráttu við illvígan sjúkdóm er dró
hann til dauða. Ekki samt í þeim
skilningi að ég þekkti hann nú af
einhveiju öðra en fyrram, heldur
þannig að fá fullreynt allt það sem
mér hefur þótt mest um vert í fari
hans og ég löngum hafði vitað að
bjó með honum og gerði hann að
þeim sterka persónuleika sem hann
sannarlega var. í andstreyminu
reyndi til hins ýtrasta á hina lífs-
glöðu og glaðbeittu trú, sem var
svo ríkur þáttur í skaphöfn hans
og allri framgöngu. Sú trú var reist
á óbifandi trúnaðartrausti til Guðs.
Prófraun sína stóðst hann með láði,
magna cum laude. Helsjúkur nýtti
hann hvert tækifæri sem bauðst til
að vinna að því verkefni sem hann
hafði með höndum til hins síðasta,
en það var þýðing 1. Mósebókar
t
Innilegar þakkir færum við öllum þeim
sem sýndu okkur samúð og vottuðu
minningu
JÓNS E. GUÐMUNDSSONAR
Hamarsbraut 10,
Hafnarfirði,
virðingu við andlát hans.
Halldóra Sigurðardóttir,
Sigrfður J. Jónsdóttir, Bjarni Jóhannsson,
Guðrún Bjarnadóttir, Jón Eyvindur Bjarnason,
Jökull Guðmundsson, Jón Trausti Guðmundsson.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og út-
för eiginmanns míns, föður, tengdaföður, afa og langafa,
ÁSGRÍMS STEFÁNS BJÖRNSSONAR
stýrimanns,
Langagerði 116,
Reykjavík.
Sérstakar þakkir færum við félögum og starfsmönnum
Slysavarnarfélags íslands.
Camilla Pétursdóttir,
Þorbjörg Ásgrímsdóttir, Helgi Gunnarsson,
Agnar Ásgrímsson, Edda María Guðbjörnsdóttir,
Ásgrímur Lárus Ásgrímsson, Sigurveig Hjaltested,
barnabörn og barnabarnabarn.
Birtíng afmælis- og
minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar end-
urgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjóm blaðsins í Kringl-
unni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Hafnarstræti 85, Akur-
eyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinamar í símbréfí í númer
691181. Það era vinsamleg tilmæli blaðsins að lengd greinanna fari
ekki yfir eina og hálfa örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega
línulengd — eða 3600-4000 slög. Greinarhöfundar era beðnir að hafa
skímamöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins era birtar
greinar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar era birtar afmæl-
isfréttir ásamt mynd.í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í daglegu tali
era nefndar DOS-textaskrár. Þá era ritvinnslukerfín Word og Word-
perfect einnig auðveld í úrvinnslu.
ÞORIR KR.
ÞÓRÐARSON
úr hebresku yfír á íslensku. Þetta
starf sem hann vann af einstakri
atorkusemi varð honum til sannrar
gleði og jók honum lífsþrótt svo
undram sætti í hinni erfíðu sjúk-
dómsbaráttu. Að loknu fjöratíu ára
starfí við rannsókn helgra ritninga
og miðlun á afrakstri þeirrar iðju
til ævarandi þakklátra guðfræði-
stúdenta og fjölmargra annarra,
lokaðist ferill starfsævi hans þar
sem hann hófst, í Genesis, framsög-
unni í Biblíunni, þar sem byijar að
segja frá máttarverkum Guðs, um
Lífíð sem fyrir sívirka sköpun hins
Hæsta eilíflega sigrast á dauðanum.
í þeim stórbrotna og kosmíska trú-
ar- og hugmyndaheimi, sem þar er
upp lokið, eignaðist prófessorinn í
Gamla testamentisfræðum ungur
sitt andlega heimili, og tók við það
ævilanga tryggð.
Þórir var alla tíð maður „stóra
sviðsins". Hann var fullur lífsorku
og naut þess að takast á við þau
stóra og dramatísku hlutverk á leik-.
sviði Lífsins, þar sem andstæður
ljóss og myrkurs, góðs og ills, ástar
og haturs, réttlætis og ranglætis,
hins hæsta sem hins lægsta, gefa
lífínu lit og dýpri merkingu.
„Um hvað er guðfræði?“ Sú
spuming var lögð fyrir Þóri í blaða-
viðtali. „Um lífíð,“ svaraði hann,
„lífsgildin, tilgang lífsins og guð-
dómsins, um samband fólks hvert
við annað, um ástina og hatrið,
dauðann og lífíð, einsemdina og
samsemdina. Tungumál trúarinnar
í ritningunni er ljóðið, sannleikurinn
er ekki sagður í formúlum."
— „Lífíð er Guð“, sagði hann enn
fremur. Ekki í merkingu algyðistrú-
ar, heldur í samræmi við þá stað-
föstu biblíutrú, að Guð hefur kjörið
sér mannlífíð að vettvangi opinber-
unar sinnar og máttarverka, og
gengur þar til fundar við manneskj-
una til að deila með henni kjöram
í lífsbaráttunni, — og frelsa hana
fyrir nafn Jesú Krists.
Óvenju fjölþættar gáfur Þóris og
hæfíleikar opnuðu honum greiða
leið inn á margvísleg svið mennta,
menningar og þjóðmála, enda lét
hann viðfangsefni þeirra ævinlega
mikið til sín taka. En að starfsvett-
vangi kaus hann sér ekkert minna
en hið stóra svið trúar- og lífssýnar
Biblíunnar þar sem opnast heildar-
sýn til allra annarra sviða mannlífs-
ins.
„Drottni heyrir jörðin og allt sem
á henni er, heimurinn og þeir sem
í honum búa.“ (S1 24:1)
Svo hátt er til lofts og vítt til
veggja innan þeirrar heimssýnar,
þar sem Þórir vildi búa guðfræðinni
stað og sjálfum sér vettvang sem
guðfræðing. Guðfræðihugsun hans
og túlkun var sterkt mótuð af því-
líkum ómælisvíddum, þanin út til
hins hæsta sem hins lægsta og
smæsta, i djúpri lotningu fyrir guð-
dóminum.
Guðfræði hans var í senn biblíu-
leg og kirlquleg. Biblíuleg í þeim
skilningi að leita enn á ný til upp-
hafsins, rannsaka trúarvitnisburð-
inn eins og hann er að fínna í helg-
um ritningum. Og kirkjuleg að því
leyti, að sé ritningunum lokið upp
birtist lýður Guðs, söfnuðurinn, á
vegferð sinni gegnum tíð og tíma,
undir fyrirheitum hins gamia sátt-
mála á vit uppfyllingar þeirra í hin-
um nýja sáttmála sem fullkomnast
í Jesú Kristi. Guðfræði sem spyr
um rök Guðs ætíð í félagslegu,
menningar- og sögulegu samhengi.
Trú og saga, trú og þjóðfélag,
trú og pólitík, trú og menning, trú
og líf, aldrei skoðað sem aðskildar
veraldir, ætíð sem vettvangur, þar
sem maðurinn stendur undir ávarpi
Guðs, ýmist dómsorði vegna brigða
hans eða sáttarorði vegna trúfesti
Guðs og kærleika.
Sem guðfræðingur og guðfræði-
kennari var Þórir sívakinn að miðla
þeirri guðfræði sem ætíð er tíma-
bær, flytur Guðs orð með ferskum
og áhrifaríkum hætti til samtíðar-
innar. I því efni réð miklu sú heild-
arsýn til manns og heims, sem sá
öðlast er leitar fanga í guðfræðinni
jafnt í hinu gamla testamenti sem
hinu nýja. Heildstæð guðfræðisýn
á grunni biblíulegrar hefðar, sem
af trúmennsku við uppruna sinn