Morgunblaðið - 26.03.1995, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 26. MARZ 1995 11
BÁTAR bundnir við bryggju í St. John’s.
hafa verið stórtækastir eftir að þess-
ar þjóðir gengu í Evrópusambandið
árið 1986.
Það er löng hefð fyrir veiðum
Evrópubúa á Mikla banka og þær
eru raunar upphafíð að fastri byggð
á Nýfundnalandi. Raunar hafa fund-
ist minjar frá 10. öld um búsetu
norrænna manna á L’Anse aux Me-
adows, nyrsta odda Nýfundnalands,
sem eru í samræmi við fornar ís-
lenskar sagnir um Vínlandsferðir.
Þess má geta að Leslie Harris kom
til Islands fýrir nokkrum árum í
tengslum við rannsóknir á þessum
minjum.
Fyrstu heimildir um ferðir enska
sæfara að ströndum Nýfundnalands
eru frá árinu 1481 og árið 1491
helgaði landkönnuðurinn John Cabot
svæðið fyrir England. í byijun 16.
aldar sögðu evrópskir sjómenn mikl-
ar tröllasögur af Mikla banka, þar
sem fiskurinn væri svo þéttur að
skipin kæmust varla áfram. Sjómenn
frá Portúgal, Spáni, Englandi og
Frakklandi fóru í veiðiferðir til Ný-
fundnalands þrátt fyrir hættulega
siglingu yfir Atlantshafið og fleiri
og fleiri sjómenn settust að á Ný-
fundnalandi.
Þótt Englendingar reyndu lengi
vel að halda yfirráðum yfír svæðinu
og fiskimiðunum var nýlendan Ný-
fundnaland stofnuð árið 1824. La-
brador sameinaðist Nýfundnalandi
1927 og fylkið gekk í kanadíska
ríkjasambandið 1949.
Ráðist á grálúðu
Veiðar Evrópubúa hófust aftur
fyrir alvöru á sjötta og sjöunda ára-
tugnum og héldu áfram meðan ein-
hver fiskur fékkst. Mörg íslensk skip
veiddu þarna fil dæmis karfa á árun-
um 1958-1959. Nú er grálúða eina
botnfisktegundin sem talin er veiðan-
leg á svæðinu og um þær veiðar
snýst grálúðudeilan svokallaða sem
blossaði upp fyrir skömmu milli
Kanada og Evrópusambandsins.
Fyrir um sex árum fór grálúðan
að safnast í torfur rétt utan 200
mílna lögsögu Kanada á Flæmingja-
sundi milli Mikla banka og Flæmska
hattsins, þar sem íslensk skip hafa
stundað ræðjuveiðar síðustu tvö ár.
Lesiie Harris segir að eftir þetta
hafi veiðifloti Spánar og Portúgals
náð til grálúðunnar og ráðist á hana
með sama ákafa og þorskinn áður.
„Á síðustu 2-3 árum hefur stofn-
inum verið eytt skipulega. Það er
nánast ekkert eftir á þessu svæði
nema smáfiskur," segir Harris.
Hann segir að nokkuð fínnist enn
af kynþroska grálúðu á Davíðssundi,
á svæði sem Kanada og Grænland
ráða yfir sameiginlega. Þetta er ekki
stór stofn en samt í tiltölulega góðu
ástandi. Kanadískar útgerðir hafa
leyfi til að veiða þarna og margar
þeirar leigja rússneska togara til
veiðanna, því kanadískir sjómenn
telja þær ekki svara kostnaði.
Náttúruvernd nauðsyn
Harris segist telja eðlilegt
Kanada og önnur strandríki fái al-
þjóðlega viðurkenningu á rétti til að
stjórna veiðum og nýtingu fiskistofna
á landgrunni sínu á sama hátt og
strandríki hafa rétt yfir öðrum nátt-
úruauðlindum á landgrunninu, svo
sem málmum og olíu. En ef það
náist ekki fram verði að setja á fót
alþjóðlega stofnun sem hafi vald til
að gefa út kvóta og löggæsluvald til
að sjá um að reglum sé fylgt. Það
hafi alltaf verið afstaða Kanada-
manna að þeir myndu hlíta alþjóð-
legri nýtingarstjórnun, svo framar-
lega sem sú stjórnun virki.
Ef Mikli banki fær að vera í friði
ætti hann að gera náð sér aftur að
einhveiju marki, að mati Harris.
Svæðið hafi verið það gjöfult og eng-
ar sérstakar breytingar hafi orðið á
umhverfinu aðrar en ofveiðin.
„Ég er ekki eins viss um hafsvæð-
ið þar fyrir norðan. Þar hefur átt sér
stað slík ofveiði og vaxtarhraði sjáv-
arlífsins er svo lítill vegna kuldans.
Labradorstraumurinn er banvænn og
þótt loftslagið í heiminum hitni vegna
gróðurhúsaáhrifa held ég að það
hafi þau áhrif að straumurinn verði
sterkari vegna þess að íshafsjökull-
inn bráðnar,” segir Harris.
Hann segir það hafa verið köllun
sína undanfarin ár að vekja athygli
á nauðsyn þess að vernda náttúruna.
„Ég hef ferðast um og talað við sjó-
menn og sagt þeim að hagsmunum
þeirra sé best borgið með því að
umgangast náttúruna af gætni.
Ég vona að sumir okkar hafi lært
sína lexíu af sársaukafullri reynslu
síðustu ára. Því ef við fáum annað
tækifæri, og nýtum það ekki með
umhverfisvernd í huga, veit ég ekki
hvað verður um okkur. En ég óttast
að jafnskjótt og fiskurinn birtist aft-
ur hefjist kapphlaupið að nýju.“
FELLIHYSI — TJALDVABIMAR ARG. '35
Tjaldvagnar: Landsins mesla úrval tjaldvagna. Allir vagnarnir koma med hördu, læsanlegu
loki med loppgrind, þýskri fjóirun og undirvagn, Ten Cale Ijalddúk af beslu og þykkuslu
gerö 1350 gr.). Vagnornir eru niösterkir, smekklegir og auiveldir i tjöldun.
Sendum bæklinga um allt land
\ EVROHF
Suðurlandsbraut 20, sími 588-7171.
Fellihýsi: Dæmi um staðalbúnað: Tvö slór svefnrými, fullkomið eldhús og voskur, olh.
elduvél úti og inni, slór kæliskópur, öflugur Thermoslol hitori, gluggotjöld, svefntjöld,
vorodekk og morgl fleiro. Árgerðir '95 til sýnis fró og með 20. opril nk.
NEYTENDUR - GATT - VERÐ MATVÆLA
Neytendasamtökin boða til almenns fundar um áhrif Gatt-samningsins á
matvælaverð mánudaginn 27. mars kl. 20.30.
Fundarstaður: Grand hótel, Sigtúni 38, salur: Hvammur, 2. hæð.
Hefur atkvæði þitt áhrif? Hvað vilja stjórnmálaflokkarnir?
Meta þeir hagsmuni neytenda til jafns við hagsmuni framleiðenda?
Dagskrá:
1. Hver er stefna Neytendasamtakanna: Jóhannes Gunnarsson, formaður.
2. Hver er stefna stjómmálaflokkana?
Alþýðubandalag og óháðir: Bryndís Hlöðversdóttir
Alþýðuflokkur: Þröstur Ólafsson
Framsóknarflokkur: Jóhannes Geir Sigurgeirsson
Kvennalisti: Kristín Ástgeirsdóttir
Sjálfstæðisflokkur: Sólveig Pétursdóttir
Þjóðvaki: Mörður Árnason
3. Fyrirspurnir
Fundarstjóri: Jón Magnússon, formaður Neytendafélags höfuðborgarsvæðisins.
Neytendasamtökin
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
N
Tegund: 373144
Stærðir: 36-41
Litur: Hvítur
Tegund: 373070
Stærðir: 36-41
Litur: Hvítur
Tegund: 343033
Stærðir: 36-41
Litur: Hvítur
Póstsendum samdægurs • 5% staðgreiðsluafsláttur
STEINAR WAAGE
SKOVERSLUN
EGILSGÖTU 3 SÍMI 18519
-P^
T"oppskórinn STEINARWAAGE ^
XvELTUSUNDI ; SÍMI: 21212 SKÓVERSLUN ^
VIO INGOLFSTORG
KRINGLAN 8-12 SÍMI 689212 #
1.995
Tegund: 5800
Stærðir: 36-41
Litur: Hvítur
teguna: u/uiu
Stærðir: 36-41
Litir: Svartur og beige
Tegund: Kristel
Stærðir: 36-41
Litir: Hvítur, blár, vínrauður
V
/