Morgunblaðið - 26.03.1995, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 26. MARZ 1995 17
Sambandið átti fyrir
skuldum, en var
greiðsluþrota. Að
óbreyttu hefði bankinn
þurft að leggja Sam-
bandinu til rekstrarfé.
ef miðað væri við 12,25% ávöxt-
unarkröfu, sem ekki var óeðlileg
ávöxtunarkrafa fyrir tveimur og
hálfu ári.
Á móti kom, í reikningum Reg-
ins, að eignarhluti félagsins í Is-
lenskum aðalverktökum og Samein-
uðum verktökum var ekki bókfærð-
ur nema á 521 milljón króna, en
þar var talið að um umtalsvert van-
mat væri að ræða. Dulda eignin í
Regin átti því að mati Landsbanka-
manna, að nægja til þess að vega
upp á móti ofmati eigna.
Bankinn hafði af því áhyggjur, á
þessum tíma, að Sambandinu tæk-
ist að ná út þeirri duldu eign sem
talin var leynast í Regin, en hana
átti, að mati bankans, að nota til
þess að greiða niður 1,8 milljarða
lán í Landsbankanum.
Heildarskuldbindingar Jötuns hf.,
í Landsbanka námu í ágústlok 1992
331 milljón króna. Mat bankans var
það, að tryggingar vantaði fyrir 200
til 250 milljónum króna. Taldi bank-
inn að ef til gjaldþrots fyrirtækisins
kæmi, ætti bankinn á hættu að tapa
a.m.k. 100 milljónum króna.
Heildarskuldbindingar Samskipa
hf. í Landsbankanum á þessum tíma
voru 416 milljónir króna, en trygg-
ingar bankans í fasteignum félags-
ins og skipum voru þess eðlis, að
þær stóðu fyllilega undir skuldbind-
ingum félagsins við bankann.
Loks skal þess getið, að í lok
ágústmánaðar, 1992, námu heildar-
skuldbindingar Goða hf. í Lands-
banka 305 milljónum króna, og mat
bankinn það svo, að tryggingar
vantaði fyrir um 130 milljónum
króna af skuldbindingunum.
Bankastjórn taldi ekki ástæðu til
þess að fjalla sérstaklega um ís-
Jenskar sjávarafurðir hf. í skýrslu
sinni, íslenskan skinnaiðnað hf.,
Kaffibrennslu Akureyrar hf. eða
Sjöfn sf. þar sem gjaldþrot Sam-
bandsins hefði ekki haft bein áhrif
á þau fyrirtæki.
Úrræði til lausnar
Eftir að hafa gefið nákvæmt yfir-
lit um stöðu Sambandsins og ein-
stakra Sambandstengdra fyrir-
tækja, á grundvelli þess starfs sem
unnið var í þremenningaklíkunni,
var fjallað um þau úræði sem
Landsbankinn gæti gripið til.
Bankinn gekk út frá því, allt frá
endurskipulagningu Sambandsins í
desember 1990, að forgangsverk-
efni SÍS yrði að selja eignir sínar
til að gera upp skuldir. Það eina
sem gerst hefði í sölumálum á þess-
um tæpu þremur árum, hafí á hinn
bóginn verið að hlutur í Olíufélaginu
var seldur til kaupfélaga og siðsum-
ars 1992 voru hlutabréf í Samskip-
um seld, en stór hluti þeirra fór til
félaga sem tengd voru Sambandinu,
m.a. til uppgjörs á skuldum við þau.
Landsbankinn taldi að svo lítt
hefði miðað, við eignasölu og
skuldauppgjör, m.a. vegna þess að
eignir væru of hátt bókaðar hjá
félaginu, og Sambandið vildi ekki
sýna sölutap í ársreikningum. Að
auk var ekki talið ólíklegt að al-
mennir flárfestar héldu að sér hönd-
um, þar sem þeir hefðu ekki áhuga
á að leggja fé í fyrirtæki þar sem
Sambandið hefði meirihlutavald.
Hinn hægi gangur á eignasölu
og skuldauppgjöri Sambandsins og
vaxandi óróleiki erlendra lánar-
drottna, voru meginástæður þess
að að Landsbankinn tók af skarið
haustið 1992, þar sem þá var Sam-
bandið beinlínis greiðsluþrota og
að óbreyttu hefði bankinn þurft að
leggja Sambandinu til rekstrarfé.
Bankinn lagði það niður fyrir
sér, að með því að hafast ekki að,
yrði Mikligarður gjaldþrota, sem
aftur leiddi til þess að Sambandið
og nokkur samstarfsfyrirtæki, eins
og Goði hf., Kirkjusandur hf., Reg-
inn hf. og Jötunn hf. yrðu einnig
gjaldþrota.
Kannað var hvort fýsilegur kost-
ur væri fyrir bankann, að Mikli-
garður yrði gjaldþrota, en Sam-
bandinu bjargað. Niðurstaðan varð
neikvæð, þar sem ekki varð séð að
hægt væri að standa að uppgjöri
við erlenda banka, án þess að
Landsbankinn legði til verulegt fjár-
magn og að Sambandinu tækist á
skömmum tíma að selja eignir í
stórum stíl. Var áætlað að fjárþörf-
in í þessu skyni gæti orðið tæplega
1.1 milljarður króna, en þá stóðu
heildarskuldir Miklagarðs í tæplega
2.1 milljarði króna og hætta á að
beint tap Landsbankans við gjald-
þrot fyrirtækisins yrði um 450 millj-
ónir króna.
Allt slæmir kostir
Þá var kannað hvað það hefði í
för með sér, að bjarga Miklagarði
og láta þar við sitja. Slíkt hefði að
mati bankans þýtt að Sambandið
og samstarfsfyrirtæki legðu Mikla-
garði til 600 milljóna króna hluta-
fjárframlag. Eftir stæði Sambandið
með 802ja milljóna króna skuld við
erlenda banka, sem það væri ófært
um að gera upp, nema með sölu
eigna eða aðstoð Landsbankans. Á
þessu stigi málsins var staða Sam-
bandsins svo slæm, að útilokað var
talið, að samningar tækjust við er-
lenda banka nema til kæmi bein
ábyrgð Landsbankans.
Allir þóttu ofangreindir kostir
slæmir kostir og voru ekki lagðir
til af bankastjórn.
Þremenningarnir komust að
þeirri niðurstöðu í skýrslu sinni að
Landsbankinn stæði frammi fyrir
tveimur kostum: Annars vegar að
bankinn leysti til sín eignir Sam-
bandsins milliliðalaust; Hins vegar
að bankinn stofnaði sérstakt eign-
arhaldsfélag, sem leysti til sín eign-
irnar. Töldu þeir að síðari kosturinn
væri í raun og veru eina færa leið-
in og forystumenn Sambandsins á
þessum tíma voru því mati sam-
mála.
Þremenningamir rökstuddu mál
sitt með eftirfarandi hætti:
• 1. Öll umsýsla hinna yfirteknu
eigna yrði með skilvirkari
hætti í sérstöku félagi.
• 2. Mat á árangri aðgerða er að-
gengilegra innan vébanda
sérstaks félags.
• 3. Endurfjármögnun vegna van-
skila og væntanlegra gjaldfall-
inna afborgana og vaxta væri
auðveldari með stofnun eign-
arhaldsfélags, m.a. með tilliti
til reglna um lausafjárstöðu
bankans.
Lögðu þeir til, að í fyrsta skrefi
yfirtökunnar, yrði eignarhaldsfélag
bankans stofnað og ráðist yrði í
BANKARÁÐ og bankastjórn Landsbankans, 1992. Sitjandi frá vinstri: Anna Margrét Guðmunds-
dóttir (varamaður Eyjólfs K. Sigurjónssonar), Steingrímur Hermannsson, Kjartan Gunnarsson
varaformaður bankaráðs, Lúðvík Jósepsson og Kristín Sigurðardóttir. Standandi frá vinstri:
Bryiyólfur Helgason aðstoðarbankastjóri, Sverrir Hermannsson bankastjóri, Björgvin Vilmund-
arson bankastjóri og formaður bankastjórnar, Halldór Guðbjarnason bankastjóri, Björn Lín-
dal aðstoðarbankastjóri og Stefán Pétursson aðstoðarbankastjóri.
Aðalsamningamenn Sambandsins
Lykilhlutverk
• Efasemdir voru um Hömlur í bankaráði Landsbanka íslands
Birgir Magnússon
Sigurður Markússon
Guðjón B. Ólafsson
Sigurður Gils Björgvinsson
Höfuðstöðvar Sambandsins við Kirkjusand
ÞREMENNINGARNIR fluttu inn í Sambandshúsið og með starfi þeirra
tókst Landsbankanum að ná vissu frumkvæði i aðdragandanum að
eiginlegum samningaviðræðum við forsvarsmenn Sambandsins, sem
nýttist þeim Landsbankamönnum á leiðarenda.
Jakob Bjamason
Hermann Eyjólfsson