Morgunblaðið - 23.04.1995, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 23. APRÍL 1995 11
Morgunblaðið/Kristinn
| Eitt helsta uerkefni okkar hefur verið að tryggja
að réttur okkar innan efnahagslögsögunnar
yrði ekki skertur.
fartegundir eru aftur á móti fisk-
stofnar sem gera mjög víðreist
eins og túnfiskurinn í Atlantshafi.
Svæðisbundin ríkjasamtök
Að sögn Helga Ágústssonar
hefur sú leið verið valin í samn-
ingsdrögunum á úthafsveiðiráð-
stefnunni að stjórnun veiða úr
deilistofnum verði í höndum svæð-
isbundinna ríkjasamtaka. Ekki er
fyrirfram gefið hveijir muni eiga
aðild að slíkum samtökum nema
hvað það segir sig sjálft að við-
komandi strandríki munu eiga þar
sjálfkrafa aðild. Ekki er gengið
svo langt í samningnum að ákveða
hvar slík svæðissamtök eiga að
vera né hve stórt svæði hver þeirra
eigi að hafa umleikis. „Það verður
einfaldlega að koma í ljós. Uthafs-
veiðisamningurinn verður nokkurs
konar rammi um samstarf ríkja.
Og það hefur einmitt verið tekist
á um það hvað mikið eigi að vera
í samningnum sjálfum og hvað
mikið eigi að eftirláta svæðissam-
tökunum á hveijum stað að semja
um. Úthafsveiðiríki vilja hafa sem
minnst af reglum inni í samningn-
um sjálfum. En gengi það eftir
væri auðvitað hætta á að þau
gætu í krafti fjöldans borið strand-
ríki ofurliði innan viðkomandi
svæðissamtaka.“
Helgi er spurður hvaða afstöðu
íslendingar hafi tekið í þessum
ágreiningi milli úthafsveiðiríkja og
strandríkja. „Við höfum alla tíð
verið í svokölluðum kjarnahópi
strandríkja á ráðstefnunni sem
hafa með sér náið samstarf. Þar
eru nú auk íslands, Kanada, Perú,
Chiie, Indónesía, Noregur, Arg-
entína og Nýja-Sjáland.“
Norömennlögdust gegn tillögu
Íslendinga
Og hvernig hefur íslendingum
og Norðmönnum gengið að vinna
saman á ráðstefnúnni eftir að
Smugudeilan kom til sögunnar?
„Það hefur gengið á ýmsu. Norð-
menn lögðust til dæmis gegn til-
lögu okkar um að sérstakt tillit
yrði tekið til ríkja sem byggja af-
komu sína að stórum hluta á fisk-
veiðum. Þeir sögðu það óviðeig-
andi að ýta undir að við gætum
haslað okkur völl á fjarlægum
miðum. Skoða yrði tillöguflutning
okkar í samhengi við Smugudeil-
una. Þeir mótmæltu því að taka
ætti sérstakt tillit til Islands, þar
sem byggi hátæknivædd þjóð með
umframveiðigetu.
Mörg önnur ríki í kjarnahópnum
eru hins vegar meðal okkar dygg-
ustu stuðningsmanna að þessu
leyti,“ segir Helgi. Aðspurður seg-
ir hann að ekki hafi aðrir tekið
undir þessa gagnrýni á ráðstefn-
unni nema Rússar að einhveiju
leyti.
Samningsdrögin gera ráð fyrir
að ekkert ríki geti öðlast veiðirétt-
indi nema það gangi í viðkomandi
svæðissamtök eða gangist undir
að fara eftir þeim reglum sem þar
hafi verið ákveðnar. Ekki eru í
drögunum bein ákvæði um það við
hvað eigi að miða ákvarðanir um
kvóta og úthlutun hans. Að sögn
Helga hafa úthafsveiðiríkin á ráð-
stefnunni reynt að tryggja sér
áhrif innan lögsögu strandríkja.
Strandríkin hafi svo reynt að snúa
taflinu sér í vil.
Strandrtkin koma ár sinni vel
fyrir borö
„Eitt helsta verkefni okkar hef-
ur verið að tryggja að réttur okk-
ar innan efnahagslögsögunnar
yrði ekki skertur." Helgi segir að
strandríkjunum hafi, miðað við
fyrirliggjandi drög, tekist að koma •
ár sinni vel fyrir borð með ýmsum
hætti. Þannig segi að verndarað-
gerðir utan og innan lögsögu eigi
að vera samrýmanlegar og veiðar
utan lögsögu megi ekki grafa und-
an verndaraðgerðum strandríkis
innan lögsögu sinnar.
Einnig sé þar ákvæði um að
taka verði tillit til þess að hvaða
marki viðkomandi strandríki og
úthafsveiðiríki séu háð veiðum úr
stofninum, sem í flestum tilvikum
kæmi strandríkjum til góða.
í samningnum komi einnig fram
sjónarmið sem nýst geti strand-
ríkjum þegar ákveða á hve mikið
af heildarkvóta úr deilistofni eigi
að veiða innan lögsögu og hve
mikið utan.
í viðauka séu einnig athyglis-
verð ákvæði um upplýsingagjöf
þeirra sem veiða úr deilistofnum,
til strandríkja.
Auk þess hljóti hin ströngu
ákvæði um stjórnun veiða utan
lögsögu almennt að vera strand-
ríkjunum í hag. Heigi Ágústsson
metur samningsdrögin svo að í
krafti þeirra séu strandríkin að
tryggja hagsmuni sína varðandi
deilistofna.
Hverjir mega ganga í samtökin?
En mega þá allir ganga í slík
svæðissamtök? Um það segir í
drögunum: „I samræmi við þátt-
tökureglur skulu stofnanir eða
fyrirkomulag vera opin öllum ríkj-
um á jafnréttisgrundvelli sem hafa
hagsmuni af viðkomandi fiskveið-
um“. Hvað það þýðir nákvæmlega
er svo túlkunaratriði. „Nálægð við
miðin og veiðireynsla hlýtur að
hafa þar sitt að segja,“ að sögn
Helga.
í samningsdrögunum er mælt
fyrir um réttindi nýrra aðildarríkja
að slíkum svæðissamtökum. Þau
á að ákvarða meðal annars á
grundvelli hagsmuna nýja ríkisins
af veiðunum, ástands fískstofna,
veiðireynslu og veiðiaðferða nýja
ríkisins. Einnig á að taka tillit til
þarfa strandhéraða sem byggja
afkomu sína á veiðum úr stofnin-
um.
Loks er þarna mjög mikilvægt
ákvæði fyrir hagsmuni íslendinga
sem kom inn í drögin fyrir tilstilli
íslendinga og Norðmenn mót-
mæltu ákaflega. Þar segir að þeg-
ar ákvörðuð eru réttindi nýrra
aðildarríkja að svæðissamtökum
eigi að taka tillit til þarfa þeirra
strandríkja sem eru að mjög miklu
leyti efnahagslega háð nýtingu líf-
ríkis sjávar.
Styrkir stöðu okkar
Helgi er ófús að ræða hvaða
áhrif samningurinn komi til með
að hafa á þeim svæðum þar sem
íslendingar hafa mestra hags-
muna að gæta. „Samningurinn er
stefnumarkandi um allar fiskveið-
ar í framtíðinni og því er engin
spurning um það að hann hefur
áhrif á þessi átakasvæði í kringum
okkur. Hann getur styrkt stöðu
okkar íslendinga varðandi veiðar
utan lögsögu okkar t.d. á úthafs-
karfa á Reykjaneshrygg og síld í
síldarsmugunni,“ segir Helgi.
Samningurinn sé þó fyrst og
fremst almenns eðlis og færi ríkj-
um ekki lausnir á milliríkjadeilum
á silfurfati.
Vortilboð
Vegna stöðugleika og hagstæðrar
gengisþróunar bjóðum við 15%
afslátt af öllum flísum út apríl
ALFABORG
KNARRARVOGI4
H
F
NÁMS ff
2 Búnaðarbanki Islands
auglýsir eftir umsóknum um
z styrki úr Námsmannalínunni
á
Umsóknarfrestur er til 1. maí
Veittir veröa 12 styrkir hver aö
upphæö 125.000 krónur
Styrkimir skiptast þannig:
* útskriftarstyrkir til nema í Háskóla íslands
* útskriftarstyrkir til nema á háskólastigi/
sérskólanema
* styrkirtil námsmanna erlendis í SÍNE
Einungis aðilar í Námsmannalínunni eiga
rétt á að sækja um þessa styrki.
Umsóknareyðublöó eru afhent í öllum
útibúum Búnaðarbankans og á skrifstofum
Stúdentaráðs, SÍNE og BÍSN.
Umsóknum skal skilað fyrir 1. maí til
BÚNAÐARBANKA ÍSLANDS
Markaðsdeild, Austurstræti 5
155 Reykjavík
BÚNAÐARBANKI
ÍSLANDS
LÍNAN
mÓlflKL 1B©»®
65 ára
Afmælismatsebill og
sérréttamatsebill frá kl. 18-23.30.
Föstudags- og laugardagskvöld
Hljómsveitin
SKÁRREM EKKERT
Hljómsveitin Skárren ekkert og leikarinn
Ingvar E. Sigurðsson spila og syngja
frá kl. 21 til miðnættis í Pálmasal.
Símar 551 1247 og 551 1440