Morgunblaðið - 23.04.1995, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 23. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Fyrri umferð frönsku forsetakosninganna fer fram í dag
CHIRAC kannar afurðir skóverksmiðju í
Beauprau í vesturhluta Frakklands.
Reuter
Hver
keppir
við
Chirac?
Ekkert virðist geta ógnað Jacques Chirac, borgar-
stjóra Parísar, í fyrri umferð frönsku forsetakosn-
inganna, segir Steingrímur Sigurgeirsson.
Baráttan stendur því á milli þeirra Edouards
Balladurs forsætisráðherra og Lionels Jospin,
frambjóðanda sósíalista.
FYRIR nokkrum mánuðum
hefði enginn trúað því að
Jacques Chirac, borgar-
stjóri Parísar og fyrrum
forsætisráðherra, ætti möguleika á
sigri í fyrri umferð frönsku forseta-
kosninganna, sem fram fara í dag.
Nú á enginn von á öðru. Jafnvel
má telja víst að Edouard Balladur
sem mánuðum saman var talinn
öruggur með að verða næsti forseti
Frakklands nái ekki að komast
áfram í síðari umferð kosninganna
eftir tvær vikur.
Það sem helst hefur einkennt
kosningabaráttuna fram að þessu
er togstreita frambjóðandanna
tveggja á hægri vængnum, þeirra
Chiracs og Bailadurs.
Eftir yfirburðasigur hægrimanna
í þingkosningum fyrir tveimur árum
áttu flestir von á því að Chirac yrði
forsætisráðherra á ný en hann
gegndi því embætti á árunum
1986-1988. Hann tók hins vegar
ákvörðun um að einbeita sér að
framboði sínu fyrir forsetakosning-
amar og valdi vin sinn Edouard
Balladur, fyrrum efnahagsmálaráð-
herra í ríkisstjórn Chiracs, í emb-
ætti forsætisráðherra. Chirac hafði
slæma reynslu af fyrri „sambúð"
sinni með Mitterrand Frakklands-
forseta en hún einkenndist af eilífri
togstreitu milli forsetahallarinnar
Elysée og forsætisráðherrahallar-
innar Matignon. Hafði Mitterrand
oftar en ekki betur í þeim deilum.
Mjög hefur hins vegar dregið af
Mitterrand undanfarin misseri.
Hann er fársjúkur af krabbameini
og er talið eiga skammt eftir ólifað.
Balladur hefur því haft mun rýmra
svigrúm sem forsætisráðherra en
Chirac hafði á sínum tíma. Honum
tókst að byggja upp trúnaðarsam-
band við þjóðina, en stíf og allt að
því aristókratísk framkoma hans
virtist falla vel í kramið hjá almenn-
ingi, sem var orðinn yfir sig þreytt-
ur á hinni spilltu ríkisstjóm sósíal-
ista.
Skoðanakannanir allt síðastliðið
ár sýndu fram á að Bailadur gæti
sigrað hvern sem er í forsetakosn-
ingunum en framboð Chiracs virtist
fá mjög takmarkaðan hljómgrunn.
Balladur, sem upphaflega varð for-
sætisráðherra í umboði Chiracs, til
að sá síðamefndi gæti orðið forseti,
ákvað á endanum að fara sjálfur í
framboð. Hart var lagt að Chirac
að draga sig í hlé og haft var eftir
forystumönnum á hægrikantinum á
borð við Charles Pasqua innanríkis-
ráðherra að þeir teldu Chirac vera
BALLADUR skálar við eiginkonu sína Marie-Josephe í Beaujolais-víni í fæðingarbæ hennar Saint-Amour.
„vonlausan frambjóðanda“ og að lít-
ill akkur væri í því að hann byði sig
fram í forsetakosningum í þriðja
skiptið. Ekkert virtist geta komið í
veg fyrir að Balladur yrði forseti,
ekki sist eftir að helsta von sósíal-
ista, Jacques Delors, fyrmm forseti
framkvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins, ákvað í desember í fyrra
að fara ekki í framboð.
Allt í einu snerist dæmið hins
vegar við á nokkrum vikum. Fjöldi
spillingarmála kom upp í ríkisstjóm
Balladurs, ráðherrar vom handtekn-
ir og yfirheyrðir á báða bóga, og
forsætisráðherrann sjálfur kom
klaufalega fram, þegar spumingar
vöknuðu um persónulegan fjárhag
hans. Þá kom það mjög illa við kjós-
endur þegar Balladur og stuðnings-
menn hans reyndu að blása upp
njósnir Bandaríkjamanna í Frakk-
landi, að því er virðist til að dreifa
umræðu um spillingu ráðherra.
Hinn kraftmikli Chirac, sem neit-
að hafði að gefast upp, færðist á
sama tíma allur i aukana og rak
lifandi og spennandi kosningabar-
áttu. í skoðanakönnunum saxaði
hann hratt á forskot Balladurs og
flaug loks fram úr honum.
Deilt um frankann
Helsta deilumálið milli þeirra á
lokastigi kosningabaráttunnar hef-
ur verið staða franska frankans.
Hófst sú deila á því að Balladur
JOSPIN flytur ræðu á kosningafundi í París.
sakaði Chirac um hentistefnu í yfir-
lýsingum um efnahagsmál og að dýr
kosningaloforð hans kynnu að veikja
frankann. Balladur hefur verið mik-
ið í mun að sýna fram á að hann
sé ekki staðnaður kerfiskarl heldur
einnig maður breytinga, en þó ekki
jafn róttækra og Chirac. Hann þyk-
ir mun daufari en Chirac í fram-
komu og virðist sárna sá sam-
anburður. „Hvað þýðir það eiginlega
að vera „kraftmikill"? Að tala hátt
og baða út höndunum,“ spurði
Balladur í viðtali á dögunum.
Chirac brást við með því að ráð-
ast á seðlabankastjóra Frakklands-
banka, Jean-Claude Trichet, sem
hefur hvatt til þess að launahækk-
unum verði haldið í skefjum. Sakaði
hann Triehet um óeðlileg afskipti
af stjómmálum. Telja stjórnmála-
skýrendur að sú árás geti reynst
honum tvíbent. Annars vegar geti
hún aflað honum aukins fylgis með-
al láglaunastétta, sem Iíti á hann
sem harðskeyttan baráttumann
gegn kerfinu, en hins vegar vekja
ótta meðal millistéttarkjósenda og
í viðskiptalífmu um að hinn peninga-
legi stöðugleiki sé í hættu.
Gengi franska frankans hefur
lækkað nokkuð undanfama daga
og saka þeir Chirac og Balladur
hvor annan um að bera ábyrgð á
því með óábyrgum ummælum.
I síðustu skoðanakönnunum fyrir
kosningar, sem birtust um síðustu
helgi, var Chirac spáð um 26% fylgi.
Hann hefur þó undanfarna daga
varað stuðningsmenn sína við að
vera of sigurvissa og enn og aftur
minnt á að ekkert sé öruggt, enda
benda kannanir til að stór hluti
þeirra 39,9 milljóna Frakka, sem
em á kjörskrá, sé enn óákveðinn
eða hikandi.
Það sýnir þó kannski best hversu
sigurviss Chirac er að hann neitaði
á dögunum stórblaðinu Le Monde
um viðtal á þeirri forsendu að hann
væri „of upptekinn". Le Monde er
það blað, sem mest áhrif hefur á
pólitíska umræðu í Frakklandi, og
hafði það áður birt viðtöl við alla
aðra frambjóðendur. Hefur Chirac
á undanförnum vikum oft veitt
svæðisbundnum blöðum með mun
minni útbreiðslu viðtöl.
Jospin vanmetinn?
Þau miklu umskipti, sem orðið
hafa á síðustu vikum og mánuðum
í franskri pólitík, sýna að þrátt fyr-
ir þægilega forystu í skoðanakönn-
unum verður Chirac að beijast í síð-
ari umferð kosninganna. Telja
margir að kannanir vanmeti styrk
Jospins.
Philippe Mechet, hjá Louis Harris-
stofnuninni, sem sér um framkvæmd
skoðanakannana, segir veika stöðu
vinstrimanna torvelda alla spádóma
varðandi kosningamar.
„Jospin á möguleika á mun meira
fylgi en kannanir segja til um. Vandi
hans er sá að honum hefur ekki
tekist að sannfæra óákveðna kjós-
endur um að hann eigi möguleika
á að ná kjöri,“ sagði Mechet í sam-
tali við sjónvarpsstöðina La Chaine
Info.
Telja stjórnmálaskýrendur að
margir vinstrimenn muni fremur
kjósa róttæka frambjóðanda á
vinstri vængnum á borð við komm-
únistann Robert Hue eða trotskíist-
ann Arlette Laguiller í stað Jospin
í fyrri umferð kosninganna.
Það gæti þó farið svo að deilur
þeirra Balladurs og Chiracs, síðustu
dagana fyrir kosningar, komi Jospin
til góða. Að minnsta kosti bendir
flest til að honum takist að komast
áfram í síðari umferð kosninganna,
sem fram fara þann 7. maí.
Jospin er 57 ára gamall fyrrum
menntamálaráðherra og hagfræði-
prófessor og þykir hann fremur
þurr og óspennandi stjómmálamað-
ur. Framboð hans fyrir hönd sósíal-
ista var líka hálfgerð redding á síð-
ustu stundu eftir að óskaframbjóð-
andi Sósíalistaflokksins, Jacques
Delors, fyrrum forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópusambands-
ins, greindi frá því í lok síðasta árs
að hann gæfi ekki kost á sér. Þetta
olli upplausn í röðum sósíalista, sem
höfðu gengið út frá því sem vísu
að Delors gæfi kost á sér og litu
raunar á hann sem þeirra einu von.