Morgunblaðið - 23.04.1995, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 23. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
I
ÞUMALPUTTA-
AÐFERÐIN
msapniavamúF
Á SUNNUDEGI
►HELGI Vilhjálmsson er fæddur í Reykjavík 8. febrúar
1942. Hann fór ungur að vinna og stofnaði eigið fyrir-
tæki, Sælgætisgerðina Góu, rúmlega tvítugur að aldri.
Árið 1980 opnaði hann fyrsta Kentucky Fried-matsölustað-
inn í Hafnarfirði, en síðar bættist annar við í Reykjavík
og fyrir skömmu sá þriðji, sem er á Selfossi. Árið 1993
keypti hann rekstur Sælgætisgerðarinnar Lindu á Akur-
eyri og rekur fyrirtækið nú undir nafninu Góa-Linda hf.
eftir Hildi Friðriksdóttur
FTIR að Helgi Vilhjálms-
son í Góu keypti Lindu á
Akureyri í ágúst 1993
rekur hann annað stærsta
sælgætisfyrirtæki landsins. Helgi
er um margt sérstakur, hann er
áræðinn og vinnur starf sitt meira
af tilfínningu og útsjónarsemi en
að hann styðjist við nútímaaðferðir
eins og tölur og linurit. Þegar sá
gállinn er á honum getur hann tek-
ið stórt upp í sig og lætur allt flakka.
Hann byrjaði fyrir þrjátíu árum
með tvær hendur tómar og hefur
tekist á þessum tíma að byggja upp
þrjá Kentucky Fried-kjúklingastaði
auk sælgætisverksmiðjunnar. Hann
hefur ekki látið staðar numið, því
húsnæði verksmiðjunnar er orðið of
lítið og næsti áfangi er kominn
nokkuð vel á veg. Reiknar Helgi
með að taka húsnæðið í notkun á
þessu ári.
Þegar blaðamaður hitti hann í
húsnæði Góu-Lindu í Bæjarhrauni
24 í Hafnarfírði var erfítt að halda
honum við efnið og hvað eftir annað
var hann kominn á kaf í pólitískar
umræður. Honum líkar ekki hvemig
lífeyrissjóðirnir hafa safnað að sér
fé og veita því lítið til baka til inn-
lendra fyrirtækja, hann fordæmir
pólitíkusana sem koma í heimsókn
í fyrirtækin rétt fyrir kosningar, en
láta ekki sjá sig þess á milli. Honum
fínnst það vera þjóðfélaginu til
skammar, þar með talið atvinnurek-
endum og verkalýðsfélögum, að eft-
ir áratuga góðæri skuli 50 þúsund
króna launataxtar vera ennþá við
lýði.
Hann hefur ákveðna skoðun á
innflutningi landbúnaðarvara og
reyndar innflutningi yfírleitt, s.em
hann segir að sé góð leið til þess
að auka atvinnuleysið enn frekar.
„Við þurfum að spyma við fótum
varðandi innflutninginn, en það ger-
ir maður ekki nema í samvinnu við
viðskiptavinina og fólkið í landinu,"
segir hann.
Páskaegg í fyrsta sinn
Helgi tók þátt í páskaeggjaslagn-
um í fyrsta sinn núna og segir að
viðtökumar hafi verið frábærar og
betri en hann þorði að vona. Öll
eggin hafí selst upp nokkrum dögum
fyrir páska og því hefði þurft að
framleiða meira. „Það er ljóst að
við erum á réttri leið og munum
ótrauðir halda áfram um næstu
páska,“ sagði hann.
Helgi kveðst hafa velt páska-
eggjaframleiðslu fyrir sér í nokkur
ár, en eftir að Góa keypti Lindu
hafí hugmyndin fyrir alvöru farið
að geijast. Síðastliðið haust festi
hann kaup á vél og mótum og hóf
að þróa sérstakt Góu-súkkulaði.
„Gegnum tíðina hef ég verið að
bæta súkkulaðið, en þama varð ég
verulega að taka mig á. Það tók
mig svolítinn tíma þar til ég varð
það ánægður að ég treysti mér til
að setja eggin á markað. Eg á eftir
að þróa súkkulaðið enn frekar og
hef eitt ár fram að næstu páskum."
Helgi þurfti ekki að fjölga starfs-
fólki svo neinu nam í páskalotunni,
því starfsmennimir þáðu allir að
vinna aukavinnu. Starfsfólk fyrir-
tækisins skilar fullri vinnuviku á
íjórum dögum og á því frí á föstu-
dögum. „Við tókum þetta kerfí upp
fyrir um það bil tíu árum. Það kom
til af því að fólk komst ekki til að
sinna einkaerindum eins og fjármál-
um, klippingu, læknaheimsóknum
og slíku nema að fá frí í vinnú. Nú
vill starfsfólkið ekki hafa það öðm
vísi og fínnst notalegt að hafa langa
helgi, sérstaklega yfir sumartím-
ann.“
Sígandi lukka best
Frá því Góa var stofnuð hefur
hún stækkað jafnt og þétt þar til
Linda bættist við, en þá átti sér
stað umsvifamesta breytingin á fyr-
irtækinu fram til þessa. „Ég hef
reyndar aldrei gáð að því og velti
því ekki fyrir mér hvar í röðinni
fyrirtækið er,“ svarar hann aðspurð-
ur um umsvif og stærð fyrirtækisins
í sælgætisgeiranum.
„Ég hef lýst sjálfum mér við
skjaldböku, sem fer alltaf áfram,
rólega að vísu, en miðar alltaf rétta
leið. Ég er ekki að velta mér svo
mikið upp úr þessu öllu, heldur nota
mína þumalputtaaðferð, sem hefur
reynst nokkuð vel. Hitt er annað
mál, að ekki er_ víst að allir vilji
hlusta á hana. Ég hef alltaf sagt
að ég sé svolítill einræðisherra, því
ég er ekkert gefinn fyrir að mæta
á fundi til að ræða um hvort hlutirn-
ir séu góðir eða slæmir. Ég vil frek-
ar taka áhættuna strax sjálfur. Oft
fer alltof mikill tími í fundahöld til
að ræða um framleiðsluna í stað
þess að ganga hreint til verks. Ef
varan líkar ekki þá er málið hrein-
lega að gleyma henni.“
Góa verður til
Þegar Helgi er spurður hvemig
fyrirtækið hafi orðið til brosir hann
kankvíslega og segir að svolítil saga
sé í kringum það. „Ég hafði starfað
sem verkstjóri hjá Nóa í fjögur ár
þegar ég komst að því að símastúlk-
an hafði hærri laun en ég. Ég fór
fram á launahækkun og var sann-
gjam því ég bað einungis um að fá
sömu laun og hún, en var neitað.
Þá átti ég bara eitt tromp eftir og
það var að segja upp. Þegar ég
uppgötvaði að konan mín var orðin
ófrísk vildi ég hætta við, en þá vildu
þeir mig ekki lengur," segir hann.
Helgi tók því á leigu húsnæði og
framleiddi karamellur á. kvöldin en
vann I byggingarvinnu á daginn.
Þar sem karamellurnar fengu góðar
viðtökur hóf hann framleiðslu á
kúlum og rúsínum. Síðan tók kex-
bakstur við og þá varð hraunið til
ásamt hraunbitum. „Sambærilegar
vömr vom til á markaðnum nema
hraunið, sem sló í gegn og hefur
haldið vinsældum síðan. Ætli ég sé
ekki búinn að selja mörg hundmð
tonn af því,“ segir hann.
Linda bætist við
Þegar Linda var til sölu hafði
Helgi ekki sérstaklega verið að spá
í að stækka við sig. „Ég keypti
rekstur Lindu á 20 milljónir króna,
sem margir hafa talið of hátt verð.
Flestir em þó að reyna að hagræða
innan fyrirtækja sinna til að auka
veltuna og því spyr ég á móti: Hvað
má borga fyrir að auka veltuna um
20% á einni nóttu? Ef ég hefði keypt
vélar í staðinn hefði ég orðið að
byrja frá gmnni og það hefði jafn-
vel tekið mig áratugi að sannfæra
fólk um ágæti vörunnar. í staðinn
held ég áfram að selja Lindu-buff
og alla þá framleiðslu sem markað-
urinn þekkir."
Þegar Helgi er spurður út í hag-
ræðingu fyrirtækjanna segir hann
að hún gerist ekki á einni nóttu.
„Linda er meira en 40 ára gamalt
fyrirtæki og mér fiiinst sanngjarnt
að ég fái 40 mánuði til þess að vinna
úr þessum málum,“ segir hann og
bætir við að ákveðin hagræðing
hafi auðvitað náðst strax eins og í
hráefniskaupum, sölumálum og
dreifingu.
Hann hefur ekki gert upp við sig
hvað verður um verksmiðjurekstur-
inn fyrir norðan því fyrir skömmu
seldi Landsbankinn húsnæðið sem
hún er í. „Uppsagnafrestur á hús-
næðinu er sex mánuðir og þann tíma
hef ég til að íhuga hvað ég geri í
stöðunni. Það er allt óráðið ennþá,“
segir hann.
Vinsælasta sælgætið
— Hvert er vinsælasta sælgætið
á markaðnum?
„Ja,“ segir Helgi og dæsir. „Rús-
ínur og kúlur em alltaf vinsælar.
Ég hef ekki skoðað nákvæmlega
hvað er selt, en veit að hvort tveggja
er vinsælt.“ |
— Þú virðist ekki liggja mikið |
yfir tölum. Hvernig ferðu að því að
hafa fingurinn á púlsinum og vita
hvað þú átt að gera næst og hvenær?
„Það er rétt, ég ligg ekki yfir
tölum. Að vita hvert er næsta skref
er eitthvað sem kemur af sjálfu
sér. Maður fylgist með þróuninni
bæði innanlands og utan og sér
hvaða tegund sælgætis er vinsæl.
Það sem þarf að hafa í huga er að |
vera með bragðbetri vöru en keppi- j
nautarnir.
Ég hef ágætis bragðlauka, sem *
em hvorki mengaðir af sígarettum
né brennivíni. Þannig reyni ég að
fínna nýja og betri framleiðslu,“
segir hann og bætir við eftir stutta
umhugsun: „Ja, þetta verður bara
til. Ég get ekki svarað þér öðruvísi,
því ég veit það ekki.
Við getum þó kannski tekið .
páskasmakkið sem dæmi. Þegar ég í
hóf framleiðslu á páskaeggjunum (;
þótti mér tilvalið að koma með lítið w
egg, svipað og keppninautamir hafa *
boðið. Það var augljóst að ég þurfti
að vera örðuvísi, þannig að ég ákvað
að setja fyllingu í eggið. Það er að
vísu svolítið dýrt í framleiðslu, en
okkur tókst vel upp og var rúmlega
50 þúsund stykkjum dreift í verslan-
ir fyrir páska.“
Sjálfur mikill sælkeri
Helgi kveðst vera mikill sælkeri t
sjálfur og einkum falli honum |
súkkulaði vel í geð. „Ég borða mik-
ið af því, alltof mikið. Eg væri ekki
hissa þótt ég hafí innbyrt hálft kíló
á dag í páskatörninni, en ég er mik-
ið á ferðinni og hleyp mest af því
af mér. Ég er stór trukkur sem
þarf mikið bensín," segir hann svo.
— Hefur hollustubylgjan á und-
anförnum árum skilað sér í minni i
sælgætissölu?
„Nei, ég held ekki,“ svarar hann I
og bætir við sposkur á svip: „Ætli |
fólk sé ekki bara farið að eyða
meiri tíma í að hlaupa það af sér!
Það getur vel verið að einhveijir
hugsi með sér að þeir verði að sleppa
sælgætinu og borða kál í staðinn.
Þá má ég til með að benda á af því
að ég á hesta, að þeir fitna um allt
að 50 kíló yfir sumarið, þótt þeir
borði bara gras!“ |
Hann bendir á að auk sykurs séu
einnig góð efni í sælgætinu eins og r
nýmjólkurduft, kakómassi og kakó- |
smjör. „Ég vil sjálfur ekta sælgæti
því mér fínnst það gott. Af þeim
ástæðum vil ég búa til góða vöru,
úr góðum hráefnum og hafa gott
verð á henni.“
Rekur þrjá veitingasteði
Fimmtán ár eru síðan Helgi opn-
aði Kentucky Fried-matsölustað í ^
Hafnarfírði, en auk þess rekur hann
tvo aðra, á Selfossi og í Faxafeni.
Hann segir að þegar hann hafi sótt P
um þá lóð hafi fólk látið í ljós van-