Morgunblaðið - 07.06.1995, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
llnnfluttar landbúnaðarvörur verða 100 til 200 prósentum dýrari en innlendrar
vegna ofurtolla I GATT-frumvarpi ríkisstjómarinnar
„Ég var blekktur"
Deilur í þingflokki framsóknarmanna um val í nefndir og ráð
Nútímavæðingin
ekki átakalaus
VAL fulltrúa Framsóknarflokksins
í ýmsar nefndir og ráð, sem Alþingi
kýs að öllum líkindum síðar í vik-
unni, hefur valdið nokkrum titringi
í þingflokki framsóknarmanna.
Gunnlaugur Sigmundsson, þing-
maður Vestfjarða, gekk af þing-
flokksfundi á sunnudag vegna
óánægju með tillögu stjómar þing-
flokksins og fleiri þingmenn eru
óánægðir. Misklíðin ber vott um að
„nútímavæðing" FVamsóknarflokks-
ins gangi ekki átakalaust fyrir sig.
Það markmið að fjölga konum í
nefndum og ráðum stangast til
dæmis á við önnur markmið, svo sem
að öll kjördæmi fái nokkuð fyrir sinn
snúð — og á við gamlar hefðir.
Starf Framsóknarflokksins hefur
löngum þótt einkennast nokkuð af
því að þingflokkurinn og nokkrir
lykilmenn í kringum hann hafí hald-
ið valdaþráðum í hendi sér og skipt
með sér embættum þeim og stöðum,
sem fallið hafa flokknum í skaut.
Þetta er að sjálfsögðu ekki einsdæmi
meðal íslenzkra stjómmálaflokka,
en hefur kannski átt við um Fram-
sóknarflokkinn í meira mæli en aðra.
Þetta hefur verið hluti af hinni
gömlu ímynd Framsóknarflokksins.
Undanfarin misseri hafatalsmenn
nýrrar ímyndar sótt mjög í sig veðr:
ið innan Framsóknarflokksins. í
kosningabaráttunni lagði flokkurinn
til dæmis áherzlu á að sýna breidd,
og konur eru nú áberandi í forystu-
sveit flokksins.
Fleiri konur, færri þingmenn
Segja má að tillaga stjórnar þing-
flokksins um fulltrúa flokksins í
opinberar nefndir, stjómir og ráð
hafí miðað að því að halda áfram
að breyta ímynd flokksins. Stjórnin,
þau Valgerður Sverrisdóttir þing-
flokksformaður, Ólafur Örn Har-
aldsson og Siv Friðleifsdóttir, lagði
fyrir þingflokksfund á fimmtudag
Átök í þingflokki
framsóknarmanna
um kjör í nefndir og
ráð bera vott um að
„nútímavæðing“
flokksins gengur
ekki átakalaust,
skrifar Ólafur Þ.
Stephensen.
tillögu, þar sem gat að líta færri
þingmenn en áður, en fleiri konur
og aðra utan þingflokksins.
Nokkrum dögum áður hafði
Samband ungra framsóknarmanna
hvatt þingmenn flokksins til að setj-
ast ekki í nefndir og ráð utan Al-
þingis. Erfitt er að meta hvort
ályktun SUF hafði einhver áhrif á
tillögu þingflokksstjómarinnar;
sennilega féllu viðhorf þeirra að
einhveiju leyti saman hvort sem
var. Jafnframt er ljóst að stjóm
þingflokksins hafði í einhveijum til-
fellum ráðfært sig við Halldór Ás-
grímsson, formann flokksins, um
það hveijum hún styngi upp á í þser
nefndir, sem um ræddi.
Þingmenn vanhæfir?
Á þingflokksfundinum á fímmtu-
dag kom fram andstaða við tillögu
stjórnarinnar frá nokkrum þing-
mönnum. Gunnlaugur Sigmunds-
son og Stefán Guðmundsson gagn-
rýndu einkum tillögu stjómar þing-
flokksins og töldu að þar ættu að
vera fleiri þingmenn.
Gunnlaugur segist hafa hvatt til
þess að þingflokkurinn ræddi uppá-
stungu ungra framsóknarmanna til
enda; hvort þingmenn væru yfirleitt
vanhæfír til að sitja í nefndum og
ráðum eða hvort taka ætti tillit til
þekkingar og reynslu þeirra jafnt
sem annarra. Gunnlaugur segist
hafa sett tvennt á oddinn; að til
trúnaðarstarfa veldist annars vegar
fólk með faglega þekkingu á við-
komandi málaflokki, og hins vegar
að öll kjördæmi ættu fulltrúa í þeim
hópi, sem velja ætti.
Niðurstaðan á þingflokksfundin-
um á fimmtudag var að fela stjóm
þingflokksins, ásamt varastjórn
sem skipuð er Isólfi Gylfa Pálma-
syni, Hjálmari Ámasyni og Jóni
Kristjánssyni, að endurskoða tillög-
una. Þegar árangur þeirrar endur-
skoðunar lá fyrir á sunnudag, ákvað
Gunnlaugur Sigmundsson að ganga
af fundi. Hann segir að tillagan
hafí verið jafnlangt frá því að upp-
fylla skilyrði sín tvö og áður, og
hann hafi ekki séð ástæðu til að
ræða málið frekar.
Sumir samþingmenn Gunnlaugs
segja ástæðuna fyrir óánægju hans
vera þá, að nafn hans hafi ekki
verið í tillögunni, en hann hafi ætl-
að sér sæti í bankaráði Landsbank-
ans. Gunnlaugur segir hins vegar
að það hafi verið afgreitt fyrir löngu
að hann myndi ekki taka þar sæti,
og hafí ekki verið til umræðu nú.
Horft á heildarmyndina
Valgerður Sverrisdóttir bendir á
að ekki verði kosið á þessu þingi
nema í hluta þingkjörinna nefnda
og ráða. Horfa verði á heildarmynd-
ina, sem raðist saman næsta haust
og jafnvel ekki fyrr en 1997. „Við
höfum reyndar ekki unnið þannig
að kjördæmin eigi ákveðna kvóta,
þótt reynt sé að koma til móts við
óskir sem flestra," segir hún.
Verkfall hefur verið boðað í álverinu
Neyðarúrræði
til að knýja á
Yerkfall hefur verið
boðað í álverinu í
Straumsvík frá og
með næstkomandi laugardegi
10. júní hafi samningar ekki
tekist fyrir þann tíma. Gylfi
Ingvarsson, aðaltrúnaðar-
maður starfsmanna, segir að
verkfallsboðunin sé neyðarúr-
ræði sem gripið sé til til að
knýja á eftir að viðræður um
nýja kjarasamninga hafí stað-
ið í fjóra mánuði án árangurs.
Hveijar eru helstu kröfur
starfsmanna?
-Viðræðumar snúast fyrst
og fremst um tvennt, launa-
flokkatilfærslur annars vegar
og hagræðingarsamkomulag
hins vegar, en það síðar-
nefnda á sér sögu allt frá
árinu 1989, þegar gert var
samkomulag um greiðslur
vegna ákjósanlegra rekstrarskil-
yrða og mikillar framleiðslu. Árið
1990 var gerður samningur á
grundvelli þessa samkomulags og
fyrir 15. júní það ár átti nefnd að
hafa gengið frá rammasamkomu-
lagi um skiptingu á ábata vegna
framleiðniaukningar í fyrirtækinu.
Nefndarvinnan gekk brösuglega.
Hún tók ár í viðbót, þannig að það
var ekki fyrr en 31. maí árið eftir
sem nefndin hafði lokið störfum.
Síðan gerðist það að þegar til kast-
anna kom varð ágreingur um flest
þau dæmi sem til álita komu, þann-
ig að það var einungis í tveimur
tilvikum af sjö þar sem fékkst nið-
urstaða, um önnur varð ágreining-
ur. Þannig að vonir okkar um að
launaauki skilaði sér til starfs-
manna rættist ekki.
í kjarasamningunum 1993 var
samkomulag um að leggja þessi
mál til hliðar með tilliti til afkomu-
erfíðleika fyrirtækisins og þessa
ágreinings sem var stöðugt um öll
málefni varðandi hagræðingu, en á
samningstímanum átti að vinna að
nýjum hugmyndum um form
greiðslu vegna aukinnar hag-
kvæmni í rekstrinum. Engar við-
ræður hafa hins vegar fengist og
þess vegna var það aðalkrafan
núna með tilliti til þeirra miklu
hagræðingar sem hefur átt sér stað
að samkomulag í þessum efnum
verði gert nú.
Gylfí nefnir sem dæmi að fram-
leiðslan árið 1989 þegar þessi um-
ræða hafí hafíst hafí verið 88 þús-
und tonn og það hafí verið met-
framleiðsla. Samsvarandi fram-
leiðsla hafí verið 98 þúsund tonn í
fyrra. Starfsmönnum hefði samt
sem áður fækkað úr 651 árið 1989
niður í 430 í fyrra að meðaltali.
Fjöldi greiddra vinnustunda hefði
lækkað úr 1.300 þúsund stundum
á ári niður í 975 þúsund tíma og
yfirvinnustundum hefði fækkað úr
80 þúsund í 18 þúsund tíma. Þetta
teldi samninganefnd starfsmanna
borðleggjandi staðreyndir um hag-
ræðingu í fyrirtækinu og nú væru
starfsmenn að gera kröfu til hlut-
deildar í hagræðingu ----------
sem þeim hefði ítrekað
verið gefin fyrirheit um.
Það hefði verið klifað á
því í undanfömum deil-
um að forsendan fyrir
auknum greiðslum til starfsmanna
væri aukin hagræðing, en nú væri
því haldið fram að þessi hagræðing
hefði ekki Ieitt af sér virðisauka
sem væri til skipta fyrir starfs-
menn. Þetta sýndi að það hefði
aldrei verið meining stjómenda fyr-
irtækisins að standa við þetta sam-
komulag.
Fyrir nokkurum árum var talið
að laun í álverinu væru verulega
betri en almennt gerðist. Hefur það
breyst?
-Samningar í álverinu voru við-
miðunarsamningar fyrir aðra
starfshópa. Aðrir samningar hafa
Gylfi Ingvarsson
►Gylfi Ingvarsson, aðaltrún-
aðarmaður starfsmanna í ál-
verinu í Straumsvík er fimm-
tugur að aldri, kvæntur og
fimm barna faðir. Hann er
vélvirki að mennt og hóf störf
í álverinu árið 1972, en hefur
verið aðaltrúnaðarmaður
starfsmanna frá árinu 1989.
Ekki boðið þaö
sama og aðrir
hafa fengiA
tekið miklum breytingum þannig
að munurinn er orðinn miklu minni
en áður var. Til viðbótar hafa tekju-
möguleikar hrapað. Menn áttu
möguleika á því með mjög mikilli
vinnu að komast í góðar tekjur.
Núna er yfirvinna nánast liðin tíð,
þannig að þeir tekjumöguleikar eru
ekki lengur fyrir hendi. Þetta er
nú hörmungarsagan í kringum
hagræðingarmálin.
Varðandi kröfuna um breytta
launaflokkun byggist hún á því að
einfalda launakerfíð verulega og
taka inn í það kaupauka. Við legg-
um áherslu á launajöfnun í þessum
efnum og við gerum okkur grein
fyrir því að til þess að geta gert
þetta að nokkuð góðum jafnlauna-
samningi þá kostar það útgjöld.
Við höfum bent á að lausn í launa-
flokkamálinu tengist lausn í ha-
græðingarmálinu.
Það sem okkur hefur hins vegar
verið boðið í þessum viðræðum er
ekki sambærilegt við það sem sam-
ið hefur verið um í öðrum verk-
smiðjum, þrátt fyrir margítrekaðar
yfirlýsingar forstjóra fyrirtækisins
á opinberum vettvangi þess efnis
að okkur hafír verið boðið meira en
öðrum. Það er mjög athyglisvert
að athuga það að í hinum verk-
smiðjunum hefur tekist að gera
kjarasamninga í mjög jákvæðu
andrúmslofti. Það er sama verka-
lýðshreyfíngin sem á í hlut og í
mörgum tilfellum meira að segja
sömu formenn félaga og sambanda
sem eiga hlut að máli og eru í
samningum hér. Menn ættu að
hafa þetta í huga þegar þeir tala
um um hvað við suður í Straums-
vík séum erfíðir. Skyldi ekki mun-
urinn liggja í viðsemjandanum?
Gylfi bendir á að
1992 hefðu verið gerðir
þjóðarsáttarsamningar í
kjölfar þess að ríkis-
sáttasemjari lagði fram
miðlunartillögu. Verka-
lýðsfélögin í Straumsvík hefðu
samþykkt tillöguna, en Vinnuveit-
endasamband íslands hefði fellt
miðlunartillögu ríkissájtasemjara
gagnvart starfsmönnum í Straums-
vík að kröfu ÍSAL og það hefði
tekið starfsmenn 18 mánuði að ná
samningum. Miðlunartillagan hefði
verið felld vegna þess að ÍSAL
gerði ekki sömu kröfur og aðrir
atvinnurekendur í landinu og neit-
aði að fallast á miðlunartillögu rík-
issáttasemjara. Verkalýðshreyfíng-
in suður í Straumsvík hefði ekki
átt frumkvæði í þeim efnum heldur
VSÍ/ÍSAL.