Morgunblaðið - 09.07.1995, Side 4

4 SUNNUDAGUR 9. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 2/7 - 8/7.
►HAFT var eftir frú Vig-
dísi Finnbogadóttur, forseta
íslands, í stærsta dagblaði
Tævan, United Daily News,
á mánudag, að forseti Tæv-
an, Lee Teng-hui, væri vel-
kominn í einkaheimsókn til
íslands þrátt fyrir mótmæli
kínverskra stjórnvalda. Frú
Vigdís sagði í yfirlýsingu
frá skrifstofu forseta ís-
lands að blaðakonan sem
skrifaði greinina hefði haft
rangt eftir sér. Blaðakonan
sagði í viðtali viðMorgun-
blaðið að forseti íslands
hefði ekki boðið forseta
Tævan í heimsókn heldur
sagt að hann væri velkom-
inn í einkaheimsókn til ís-
lands jafnt og aðrir.
►SLÁTURFÉLAG Suður-
lands flutti inn erlendan ís
og dreifði í verslanir á
þriðjudag en innflutningur
á ís varð heimill 1. júlí.
Guðrún Hafsteinsdóttir,
framkvæmdastjóri Kjöríss,
sagði að innflutningurinn
mundi skekkja samkeppnis-
stöðu fyrirtækisins veru-
lega en danskir isframleið-
endur greiði t.d. aðeins um
þriðjung af því hráefnis-
verði sem Kjörís þurfi að
greiða.
►VERSLUNINNI Bónus
bárust 100 klló af kalkúna-
lærum frá Danmörku í vik-
unni en lærin hafa ekki
fengist tollafgreidd. Jó-
hannes í Bónus framvísaði
í fyrstu vottorðum frá Dan-
mörku en síðar kom í ljós
að þar sem lærin eru fram-
leidd í Hollandi þurfti hol-
lensk vottorð.
Nýr meirihluti
i Hafnarfirði
NÝR meirihluti Alþýðuflokks og
tveggja bæjarfulltrúa sjálfstæðis-
manna tók við í Hafnarfírði á þriðju-
dag. Ingvar Viktorsson er bæjarstjóri
og Ellert Borgar Þorvaldsson er for-
seti nýju bæjarstjórnarinnar. Málefna-
samningurinn var einróma samþykkt-
ur á fulltrúaráðsfundi Alþýðuflokks á
mánudagskvöld. Davíð Oddsson, for-
sætisráðherra, lét hafa eftir sér að
Sjálfstæðisflokkurinn myndi verða í
andstöðu við nýja meirihlutann.
Davíð Oddsson í
Namibíu
DAVÍÐ Oddsson, forsætisráðherra,
var í fjögurra daga opinberri heimsókn
í Namibíu í vikunni, ásamt eiginkonu
sinni og sjö manna föruneyti. Sam
Nujoma, forseti Namibíu, sagði í
ávarpi í upphafí heimsóknarinnar að
Namibíumenn mætu aðstoð Islendinga
í sjávarútvegsmálum mikils. Fram kom
að aðstoðin næmi 240 milljónum króna
á árunum 1995-98. Samstarf þjóðanna
beinist nú að menntun og þjálfun
heimamanna í sjávarútvegsmálum.
Leit hætt vegua
illviðris
HÆTTA varð leit að tveimur spænsk-
um ferðamönnum, sem ætluðu að
ganga á Drangajökul, á miðvikudags-
kvöld vegna illviðris. Aftakaveður var
á svæðinu, 10-12 vindstig af norð-
austrij og snjóaði niður í byggð. Átta-
tíu björgunarsveitarmenn tóku þátt í
Ieitinni. Ferðamennirnir fundust heilir
á húfí um sólarhring eftir að leit hófst
og virtust hissa á að þeirra væri leit-
að. Björgunarsveitarmenn telja brýnt
að fólk sem ferðast á Drangajökul og
um nágrenni hans geri grein fyrir ferð-
um sínum áður en það leggur 'af stað.
Major vinnur
ótvíræðan signr
JOHN Major, forsætisráðherra Bret-
lands, sigraði með nokkrum yfírburðum
í leiðtogakjöri breska íhaldsflokksins á
þriðjudag, með at-
kvæðum 218 af
329 þingmönnnum.
Daginn eftir stokk-
aði hann upp í
stjóm sinni og Mic-
hael Heseltine tók
við embættum að-
stoðarforsætisráð-
herra og fyrsta rík-
isráðherra. Hægri-
maðurinn Michael
Portillo, áður atvinnumálaráðherra, tók
við embætti vamarmálaráðherra og
Malcolm Rifkind tók við utanríkisráðu-
neytinu af Douglas Hurd. Rifkind sagði
það einarðan ásetning sinn að styrkja
samstarf Bandaríkjamanna og Breta
og efla Atlantshafsbandalagið (NATO).
Morð varpar skugga
á viðræður í Grosní
SAMNINGAMENN Rússa og Tsjetsj-
ena hófu viðræður að nýju í Grosní
eftir að við hafði legið að þeim yrði
hætt þegar sjö manna fjölskylda var
myrt í úthverfi borgarinnar. Aðalsamn-
ingamaður Tsjetsjena hafði lýst því
yfír að viðræðunum yrði ekki haldið
áfram fyrr en morðingjamir næðust.
Rússneski herinn kveðst ekki hafa átt
þátt í morðunum en Tsjetsjenar segja
að menn í rússneskum herklæðum hafí
framið morðin snemma á föstudag.
Borís Jeltsín Rússlandsforseti skipaði
á fímmtudag Anatolíj Kúlíkov í emb-
ætti innanríkisráðherra en hann var
yfirmaður herafla Rússa í Tsjetsjnfju.
Er skipun hans talin merki um að auka
eigi ítök hersins i Rússlandi.
►BOSNÍU-Serbar skutu
sprengjum að þyrlu Carls
Bildts, sáttasemjara Evr-
ópusambandsins i Bosníu,
skömmu áður en henni var
flogið frá flugvelli smábæj-
ar skammt frá Sarajevo á
föstudag. Bildt sakaði ekki
en hann var á leiðinni til
viðræðna við forseta Serbíu
í Belgrad.
►ÍRAKAR hafa viðurkenrtt
í fyrsta sinn að þeir hafi
framleitt sýklavopn í þvi
markmiði að nota þau í
hemaði, að sögn Rolfs Ek-
eus, formanns nefndar
Sameinuðu þjóðanna sem
fylgist með eyðingu íraskra
vopna.
►NORSKIR hvalfangarar
veiddu ekki allan hrefnu-
kvótann, sem norska stjórn-
in hafði heimjlað þeim á
þessu ári. Alls höfðu 213
hrefnur veiðst þegar veiði-
tímabilinu, sem stóð i tvo
mánuði, lauk á miðvikudag
en kvótinn hjjóðaði upp á
232 dýr.
►ÍSRAELAR og Palestínu-
menn hafa ákveðið að 25.
júlí muni þeir skrifa undir
samkomulag um útfærslu
sjálfstjórnarsvæðis Palest-
inumanna á Vesturbakkan-
um. Yasser Arafat, leiðtogi
Palestinumanna, sagði eftir
viðræður við Shimon Peres,
utanrikisráðherra ísraels, á
þriðjudag að þeir vonuðust
til að komast mætti að sam-
komulagi um brottflutning
ísraelskra hermanna og
kosningar meðal Palestínu-
manna fyrir þann tíma.
Ragnar Torseth, leiðangursstjóri á Gaia og sérfræðingur
um víkingaskip segir þau hafa reynst örugg
Morgunblaðið/Þorkell
RAGNAR Torseth er nú að skipuleggja leiðangur víkingaskipa í tilefni af 1000 ára afmæli Þránd-
heims 1997. Haldið verður frá Þrándheimi 1. ágúst 1996 norður fyrir Noreg, inn Hvítahaf og um
fornar vatnaleiðir Garðaríkis allt til Eystrasalts. Þaðan verður haldið suður fyrir Skandinavíu og
aftur til Þrándheims.
Óráðlegt að
breyta skipinu
Ragnar Torseth nýtur mikillar
viðurkenningar fyrir þekk-
ingu sína á víkingaskipum
og siglingu þeirra. Ragnar telur
Gauksstaðaskipið hápunkt skipa-
smíðalistar víkingatímans og segir
að nútímamenn séu búnir að þraut-
reyna það byggingarlag við erfiðar
aðstæður. Ætli menn að breyta út
af því sé verið að renna blint í sjóinn
og ómögulegt að segja fyrir um til
hvers það leiði.
Siglingamálastofnun hefur krafíst
verulegra breytinga á bol víkinga-
skipsins, sem Gunnar Marel Eggerts-
son er að byggja. Ragnari var kunn-
ugt um þessar kröfur, enda hefur
Gunnar meðal annars leitað til hans
um ráðgjöf.
Um kröfurnar sagði Ragnar: „Þær
bera vott um að menn skilja ekki
hvað við erum að gera þegar við
byggjum víkingaskip eftir gamalli
fyrirmynd. Gauksstaðaskipið var allt
að því fullkomið, menn voru þá
komnir á hápunktinn í skipasmíði.
Það hafa ekki fundist nein betri skip
frá þessum tíma. Það hafa verið
gerðar prófanir á skrokklaginu við
NTH í Þrándheimi og ef hið full-
komna fær einkunnina 1 þá fær þessi
skrokkur 0,999. Hann er eins góður
og mögulegt er.“
Gauksstaðaskipið fannst 1880 og
1893 var fyrsta eftirmyndin, Viking,
smíðuð. Viking sigldi yfír Atlantshaf-
ið og lenti í óveðrum en komst á
leiðarenda. Árið 1928 var önnur eft-
irmynd Gauksstaðaskipsins, Hjem-
komst, byggð í Duluth í Bandaríkjun-
um og sigldi hún til Noregs án vand-
kvæða. Þriðja skipið var Gaia sem
sigldi 1991 frá Noregi til Ameríku
og alla leið til Brasilíu. „Það hefur
ekkert komið fram í þessum skipum
sem bendir til neinna alvarlegra galla
í byggingu eða hönnun og alls ekk-
ert sem gefur tilefni til krafna af
þessu tagi,“ segir Ragnar um at-
hugasemdir Siglingamálastofnunar.
Vanþekking á víkingaskipum
- En nú telja yfírvöld sig vera
að gæta öryggis með kröfunum?
„Það er tvennt sem þarf að athuga
í því sambandi. Ef menn ætla að
byggja víkingaskip og nota það í
menningarlegu samhengi, þá verður
að byggja sem líkast hinu uppruna-
lega. Það er út í hött að reyna að
betrumbæta það. Hitt snýr að svo-
kölluðum endurbótum sem siglinga-
málayfirvöld krefjast. Það veit eng-
Ragnar Torseth, leið-
angursstjóri á Gaia, og
sérfræðingur um vík-
ingaskip telur óráð að
breyta frá hefðbundnu
byggingarlagi
Gauksstaðaskipsins.
Guðni Einarsson ræddi
við Ragnar.
inn hvað þær breytingar hafa í för
með sér. Það getur vel verið að skip-
ið verði mun verra."
Ragnar Torseth segir að ýmislegt
í bréfí Siglingamálastofnunar til
Gunnars Marels opinberi vanþekk-
ingu á skipum af þessari gerð. Ragn-
ar ræddi athugasemdimar bæði við
skipasmiði í Noregi og sérfræðinga
við Óslóarháskóla.
Ragnar segír svipað eiga við um
víkingaskip og hundasleða eskimóa
eða þá farþegaþotur. Sveigjanleikinn
sé nauðsynlegur eiginleiki allra þess-
ara farartækja. Þess vegna geti
hundasleðinn liðast yfír ójafnar ís-
breiður, en um leið og hann sé fast-
negldur þá brotni hann. „Öll hönnun-
in byggist á sveigjanleika," segir
Ragnar. „Ef menn ætla að læsa
ákveðnum þáttum með styrkingum
þá verður skipið vissulega sterkara
á þeim stöðum en kraftamir fá bara
útrás annars staðar. Það er út í hött
að fara fram á þetta. Það hafá þtjú
skip byggð á þennan hátt siglt yfír
Atlantshafið og lent í vondum veðr-
um. Þau hafa öll haft þennan sveigj-
anleika."
- Nú er hugmyndin að hafa vél
í skipinu. Breytir það engu?
„Vél eykur á öryggið, líkt og
björgunarbátar, bjargvesti og annað
slíkt. Vélin gerir kleift að hafa ör-
ugga stjórn á skipinu við flestar
kringumstæður. Ég hef notað vélar
í mínum víkingaskipum. Ef sett er
500 hestafla vél í skipið, þá þarf
örugglega styrkingu. En hér er verið
að tala um 50 hestafla vél sem knýr
skipið svipað og 20 til 30 ræðarar.
Þetta er því tvennt ólíkt.“
Ragnar segir að fyllstu kröfur eigi
að gera um öryggisbúnað. Ekki megi
heldur gleyma hlut áhafnarinnar.
Gunnar komi til með að verða með •
atvinnumenn í áhöfn.
Gaia fékk siglingaleyfið hér
Nú hafa þijú víkingaskip leyfi til
siglinga með ferðamenn gegn gjaldi
í Noregi - Gaia, Kvitserk og Borg-
und Knarren. Ragnar segir siglingar-
leyf! þeirra allra háð takmörkunum
hvað varðar starfstíma og siglinga-
svæði. Skipstjórnarmönnum þeirra
sé uppálagt að sigla ekki nema í
góðu veðri. Ekki sé hægt að leggja
sama mælikvarða á þessi skip og
farþegaskip í áætlunarferðum. „Vík-
ingaskip er ekki jafn gott og farþega-
skip sem byggð eru nú,“ segir Ragn-
ar. „Þess vegna er ljóst að það verða
að vera takmarkanir." ,
Hann segir víkingaskipið Gaia
hafa siglt undir íslenskum fána í
nærri tvö ár. „Hún hafði leyfi til að
sigla frá Noregi til Shetlandseyja,
Færeyja, íslands, Grænlands og til
Ameríku. Við sigldum með farþega;
kónga, drottningar, forseta og börn
í þúsundavís. Forseti íslands var
þarna á meðal. Það er undarlegt að
systurskipið skuli ekki fá siglingar-
leyfí hér.“
Ragnar hefur skoðað víkingaskip
Gunnars Marels Eggertssonar og
segir að það sé betra skip en Gaia.
Gauksstaðaskipið var allt smíðað úr
eik en Gaia er úr eik og furu. í skipi
Gunnars er meira af eik en í Gaia
og eins er betra efni í hnjám við
byrðing. Ragnar segir að þær at-
hugasemdir sem Siglingamálastofn-
un gerir við efnisval í skipi Gunnars
beri þess merki að menn viti ekki
um hvað þeir eru að tala.
Víkingaskip og landnám
„Það á að nota þetta skip til að
fræða um menningu okkar og hefð-
ir,“ segir Ragnar. „Hvað væri ísland
án víkingaskipa? Það væri ekki til
einn einasti íslendingur! Það er bein-
línis hlægilegt ef það verður bannað
að byggja víkingaskip á íslandi meira
en þúsund árum eftir landnám. Það
er svo hlægilegt að það tekur ekki
nokkru tali! Ætli það sé ekki vænleg-
ast fyrir Gunnar að skrá víkingaskip-
ið í Belize og fara svo í Smuguna,"
sagði Ragnar og hló að víkingasið.
Ragnar Torseth er staddur hér á
landi í tilefni víkingahátíðar. Hann
hélt erindi í Hafnarborg í gær og verð-
ur í Norræna húsinu kl. 20 í kvöld
með fyrirlestur og kvikmyndasýningu
um ferðir sínar á víkingaskipum.