Morgunblaðið - 13.07.1995, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 13. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
4
AÐSENDAR GREINAR
Af fálkum
2. Embætti byggingarfulltrúa
um allt land verði skipuð arkitekt-
og smáfuglum
arkitektar
ARKITEKTUR kall-
ast hin formræna um-
gjörð utan um líf
mannsins. Óhætt er að
fullyrða að íslendingar
eyði mestum tíma lífs
síns innan þessarár
umgjarðar eða í hýbýl-
um heimilis og vinnu.
" Þeir eyða ennfremur
dijúgum hiuta ævinnar
í að koma sér upp þaki
yfir höfuðið og leggja
ýmist meiripart tekna
sinna eða aleiguna í
húsnæðiskaup. Allt
þetta hlýtur að stað-
festa hversu ákaflega
mikilvægu hlutverki
gegna í íslensku samfélagi. Það er
þess vegna engin tilviljun að nám í
arkitektúr er með lengsta námi á
háskólastigi sem stundað er og er
einungis hægt að sækja það erlend-
is. Fjöldi háskólaáranna spannar allt
frá 6-8 árum eftir því hvar í heimin-
um námið fer fram. Námskostnað-
urinn er líka í samræmi við þetta
-langvarandi há útgjöld hvað varðar
uppihald, námsgögn og ferðalög.
Þar fyrir utan eru námsmenn í þess-
ari námsgrein fjarri ættjörð sinni,
ættingjum og vinum á meðan á þess-
um langa námstíma stendur. það
er sem sagt mikið á sig lagt til að
verða arkitekt, en ekki í frásögur
færandi væri staðreyndin sú að lífs-
skilyrðin bötnuðu til muna þegar
heim væri komið að námi loknu. Því
^ miður er það svo að þá tekur við
lífsbarátta af öðrum og verri toga -
barátta milli fálka og smáfugla, þar
sem fálkarnir hafa gegnum tíðina
unnið sér land og mega einungis sjá
af nokkmm brauðmolum í soltna
smáfuglana.
Heim í heiðardalinn
Páll Björgvinsson
KlllER

UMJJ
Sólgleraugu
í sérflokki
V'í '*is.i -'iiu -vo *C'oC./Ji"-.*
mmuTiLiFPm^
GLÆSIB/E • SÍMI 581 2922
heiminn. Reynsla
þeirra ungu arkitekta
sem hafa snúið heim á
nýliðnum árum er sú
að á íslandi er mark-
aðurinn í höndum
fárra útvaldra og hér
ríkir algjört áhuga-
leysi ráðamanna í því
sambandi að hleypa
að nýju blóði í stéttina.
Þegar heim er komið
þurfa arkitektar að
byija á því að sækja
um leyfi fyrir starfs-
heiti sínu hjá Iðnaðar
-og viðskiptaráðu-
neytinu og ganga í
Arkitektafélagið. Hinum nýju út-
lærðu arkitektum er síðan uppálagt
að starfa í 2 ár hjá öðrum arkitekt-
um hérlendis, bannað að auglýsa
sig og þannig komið í veg fyrir að
þeir geti starfað sjálfstætt. Að
þessum 2 árum liðnum verða þeir
síðan að framvísa starfsvottorðum
uppá þennan starfstíma með undir-
skrift vinnuveitenda til þess að fá
leyfi til að skila inn teikningum til
bygginganefnda. Tekið skal fram
að Island er eitt tveggja landa í
heiminum sem leyfir sér slíka með-
höndlun á háskólamenntuðum
arkitektum og það er með öllu
óskiljanlegt að þessi rangindi séu
látin lifa áfram í stéttinni. Eina
raunhæfa skýringin á því að menn
hafa látið bjóða sér þetta hlýtur
að vera sú að það tekur nokkurn
tíma að átta sig á því hvernig hlut-
irnir ganga fyrir sig hér heima,
menn eru langvarandi blankir og
fegnir að fá loksins kaup, og illa
haldnir af heimþrá þegar þeir að
endingu snúa heim.
Samstaða
Samkvæmt upplýsingum Arki-
tektafélagsins eru nú ca. 250 arki-
tektar starfandi á íslandi. Árlega
útskrifast ca. 12 og þegar þetta
er skrifað er 81 einstaklingur í
námi í arkitektúr víðs vegar um
AMDREW
✓ Úrval fylgihluta fyrir
GSITl farsíma
✓ Hraðhleðsla í bílinn
- Rafhlöður - Ýmsir
gagnlegir aukahlutir
✓ Gaeðavara á góðu
verði

J. áSTVRLDSSON HF.
Skipholti 33.105 Reykjavik, sími 553 35E0
omRon
sjóðsvélar
verð frá kr. 24.900
26
ít*
ARÁt

NÝHERJI
SKAFTAHLÍÐ 24 - SlMI 569 7700
Alltaf skrefi ú utulun
Nálægt 250 arkitektar
eru starfandi hér
á landi, segir Páll
3. Ráðuneyti sem sjá um hús-
eignir ríkisins hafí arkitekta í föstu
starfi.
4. Krafist verði starfa arkitekta
hjá Fasteignamati ríkisins, Fram-
kvæmdasýslu Ríkiskaupa, Ríkisspí-
tölum, Borgarverkfræðingi, banka-
stofnunum landsins svo og trygg-
ingarfélögum og lífeyrissjóðum.
5. Leitað verði fanga fýrir arki-
tekta á fasteignamarkaði og komið
á samvinnu við fasteignasala.
Björgvmsson, og
Stéttleysisfélagið
rúmlega 80 eru rétt
ókomnir úr námi.
ljóst að máttur samstöðu er afger-
andi til þess að ná árangri í stöðu-
veitingum og lífskjarabaráttu. Þeim
kæmi heldur ekki til hugar að taka
þátt í samkeppnum til þess að fá
eitthvað að gera og eyða hundruð-
um eða þúsundum vinnustunda í
verkefni sem þeir vissu ekki hvort
þeir fengju borgað fyrir eða ekki:
Þessar stéttir gefa ekki vinnuna
sína! Arkitektar og fjöldi annarra
stétta geta margt lært af fyrr-
greindum stéttum, bæði hvað sam-
stöðu varðar og hvernig best er að
koma ár sinni fyrir borð í samfélag-
inu. Að undanskildu Tækni-og verk-
fræðingafélaginu ganga menn í
þessum stéttarfélögum ekki um at-
vinnulausir og þegar útlit er fyrir
að þeir missi spón úr askinum leggj-
ast þeir allir á eitt gegn því og
nota óspart fjölmiðlana til að koma
sínu fram. Gott dæmi um þetta er
tilvísanakerfið og sérfræðingarnir.
Sem sagt:“... Samhugur er vegur
vorrar giftu.“
Kröfur - framtíðarmarkmið
Þær stéttir sem hafa náð hvað
bestum lífskjörum á íslandi eru
læknar, lögfræðingar, tannlæknar
og verkfræðingar. Áðferðin sem
stéttarfélög þeirra hafa beitt er ein-
föld -óhagganlegur einhugur og
samstaða. Stéttarfélögum þeirra er
Arkitektar eru ein af fáum stétt-
um sem sameinar bæði fagurfræði
og tækni og þeir eru þ.a.l. ómiss-
andi sérfræðingar þegar taka á
ákvarðanir er varða húsagerðarlist
og skiputag jafnt innan- sem utan-
dyra. Það er tímabært að ráðamenn
landsins virði þennan sannleika og
styðji í verki eftirfarandi sanngirn-
iskröfur úngra arkitekta sem eru
að hasla sér völl á markaðinum:
1. Allar byggingarnefndir á
landinu hafi a.m.k. einn arkitekt
innanborðs.
VIRKA
MÖRKINNI 3 (VIÐ SUÐURLANDSBRAUT), SIMI 568 7477
Bútasattmsefní
Bútasaumsvörur, nýjar bækur, ný föndursnið,
nýjar smávörur fýrír bútasaum.
ingaleiðum fyrir stéttina. Nærtæk-
asta lausnin á vanda ungra félags-
manna gæti legið í því að gangia
í eina sæng með Tækni-og verk-
fræðingafélaginu og sameinast
einnig lífeyrissjóði þeirra. Slíkt
stéttarfélag ætti að hafa þann
'styrk til að bera að geta stigið öld-
una þegar óveður ganga yfir í at-
vinnulífinu. Úrræða er þörf sem
fyrst - unga blóðið sættir sig ekki
lengur við stéttlaus réttindi sín og
máttlausa forystu atvinnurekenda
sem hafa hreiðrað makindalega um
sig og kæra sig kollótta um neyð
ungu kynslóðarinnar.
Eins og komið hefur fram er 81
nemi rétt ókominn heim úr arki-
tektanámi. Verði ekkert að gert á
atvinnumarkaðinum er hætt við að
heimkoma þessa fólks verði full
vonbrigða. Það væri hreint ábyrgð-
arleysi af Arkitektafélaginu að
taka þetta unga fólk upplýsinga-
laust inn í félagið og láta það
greiða himinhá félagsgjöld án þess
að greiða á nokkurn hátt götu þess
eða vara það við hinum erfiða
markaði hérlendis. En það er líka
siðferðileg skylda þeirra sem lifa
nú þegar við sultarkjörin hér heima
að láta heyra í sér öðrum til viðvör-
unar og hvatningar. Svo vikið sé
að vanda félagsins. sjálfs þá snýst
hann m.a. um það að ekki er um
raunverulegt stéttarfélag að ræða
heldur fagfélag manna sem reka
eigin teiknistofur og byggja rekst-
urinn oft á tíðum á ungum nýút-
skrifuðum arkitektum sem einnig
eru félagsmenn. Uppbygging þessa
fagfélags hefur ævinlega miðast
við góðæri eða nægilegt framboð
og eftirspurn: Þetta er ástæðan
fyrir því að þegar á móti blæs á
vinnumarkaðinum eins og nú
standa arkitektar uppi eins og höf-
uðlaus her - án stéttarfélags og
talsmanna sem gætu tekið upp
baráttumál og samningagerð fyrir
þeirra hönd í samfélaginu. Arki-
tektar fara heldur aldrei í verkfall,
þeir hafa ekki heimild til þess og
þeir virðast heldur ekki geta samið
um launin sín við hið opinbera -
fagfélagið hefur fram að þessu.
miðað laun þeirra við taxta stéttar-
félags verkfræðinga á hveijum
tíma! Núverandi félag hefur eins
og gefur að skilja engan veginn
bolmagn til þess að gegna róttæku
hlutverki stéttarfélags í öldudal
atvinnuleysis og verkefnaskorts,
og mun ekki finna uppá nýjum sigl-
Hvað er siðleysi?
- Að þrátt fyrir yfirlýsta útboðs-
stefnu reki ríkið stærstu teiknistofu
landsins sem fleytir ijómann af
helstu verkefnum sem bjóðast á
landinu eða verkefni hins opinbera
séu boðin út á fijálsum markaði og
öllum tryggð vinna á þann hátt?
- Að eyða mestum tekjum fagfé-
lagsins í afborganir af gömlum lán-
um og laun starfsmanna eða byggja
upp virkt og öflugt stéttarfélag með
sjóð til atvinnuleysisbóta sem stend-
ur vörð um samstöðu og hagsmuni
allra félagsmanna?
- Að láta síversnandi markaðsá-
stand reka á reiðanum eða krefíast
viðræðna við stjórnvöld um stórauk-
ið framboð á stöðum og verkefnum
félagsmönnum til handa?
- Að ætlast til að félagsmenn
gangi “betligang" á milli teiknistofa
í leit að vinnu eða rekin verði sóma-
samleg vinnumiðlun fagmanna fyrir
þá sem ekki óska að starfa sjálf-
stætt?
Að syngja í kór
Það er ljóst að ekkert er auðveld-
ara fyrir ungan arkitekt en að
gefast upp á Islandi og gerast far-
fugl, en það er nú einu sinni svo
að landið þarfnast söngs smáfugla,
og síðan hvenær geta fálkar sung-
ið einir? Smælingjarnir verða ein-
faldlega að taka sig saman um að
temja ætisþörf fálkanna ef þeir
ætla að ná tilverurétti sínum og
mannsæmandi kjörum: Þeir verða
að læra að syngja í kór! Það getur
sem sagt verið sársaukafullt að
fæðast “með blágrýti í beinum“
eins og ungur íslenskur rithöfund-
ur komst að orði og ungir arkitekt-
ar eru þar engin undantekning:
Fæstir hverfa þeir sjálfviljugir af
landi brott, en hver getur dregið
fram lífið á ættjarðarástinni einni
saman? Látum Tómas setja orð á
þessar tilfinningar sem hann skrif-
aði á sínum tíma til fóstuijarðar-
innar með þeirri von að framundan
sé betri tíð samstöðu í arkitekta-
stéttinni og fálkar gerist nú vinir
og kórfélagar smáfugla:
„Og er þitt trygga tiilit hvíldi á mér,
ég tók mér nærri að lesa úr augum þér
þá spurn, hvort nokkur vinur gæti vikið
frá vini, sem hann unni svona mikið.“
Höfundur er sjálfstætt starfandi
arkitekt.

vantar þig
fæst hia ok
.■

Skeljungsb
Suöuríandsbraut 4 Sími 560 3878
úöi n Cl!
i
1
€
I
i
i
i
í
í