Morgunblaðið - 10.08.1995, Blaðsíða 27

MORQUNBf/AÐip ,
FIMMTUDAGUR 10. ÁGÚST 1995 27,.
rttni Ilrlll/. ..I iij.Jí.y.i.]'..............—)í:
AÐSEIMDAR GREIIMAR
Endurskoðun líf-
eyriskerfisins
SAMKVÆMT frétt í Morgun-
blaðinu 27. júlí sl. verður innan
skamms skipuð enn ein lífeyris-
sjóðanefndin. Meginverkefni henn-
ar verður að leggja fram tillögur
er miða að því að treysta starfs-
grundvöll lífeyrissjóðanna, finna
leiðir til að auka valfrelsi og sam-
keppni í lífeyrismálum, útfæra
hvemig tryggja megi bein áhrif
sjóðfélaga á stefnumörkun og stjórn
sjóðanna og skilgreina stöðu og
hlutverk séreignasjóða lifeyrisrétt-
inda. Þá á nefndin að finna leiðir
til að samræma skattalega meðferð
iðgjalda til lífeyrissjóða. Hún á einn-
ig að kanna hvort lífeyrissjóðir geti
leyst af hólmi einstaka þætti al-
mannatryggingakerfisins og leita
leiða sem hvetja lífeyrissjóði til að
verja auknum hluta af árlegu ráð-
stöfunarfé sínu til fjárfestingar í
atvinnulífinu.
Orðið er aðkallandi, seg-
ir Finnur Sveinbjörns-
son, að setja reglur um
umsvif lífeyrissjóða á
fj ármagnsmarkaði.
Af þessari upptalningu má sjá að
nefndinni er ætlað umfangsmikið,
flókið og afar viðkvæmt verkefni.
Ef marka má fyrri reynslu af endur-
skoðun lífeyriskerfisins má ætla að
tvennt geti gerst. Annars vegar að
nefndin starfi lengi (sautjánmanna-
nefndin starfaði í ellefu ár frá 1976
til 1987) og hafi náið samráð við
aðra aðila í þeirri von að sæmileg
sátt geti náðst um tillögur hennar.
Hins vegar að hún vinni tiltölulega
hratt en á kostnað nauðsynlegs sam-
ráðs og að langan tíma taki að ná
sátt um tillögur hennar þegar þær
koma fram, ef það þá tekst á annað
borð. Fyrstu viðbrögð talsmanna
aðila vinnumarkaðarins benda ekki
til að friður muni ríkja um starf
nefndarinnar eða þau verkefni sem
henni verða falin.
Ég tel að standa eigi að endur-
skoðun lífeyriskerfisins með ailt öðr-
um hætti en nú virðist fyrirhugað.
Umsvif lífeyrissjóða á ijármagns-
markaði hafí vaxið hratt á liðnum
árum. Eignir þeirra eru komnar vel
yfir 200 milljarða króna og árlegt
ráðstöfunarfé er rúmlega 40 millj-
arðar króna. Til samanburðar má
nefna að samanlagðar innstæður í
viðskiptabönkum og sparisjóðum eru
um 160 milljarðar króna, útistand-
artdi spariskírteini ríkissjóðs nema
um 70 milljörðum króna, útistand-
andi húsbréf tæplega 70 milljörðum
króna og markaðsverðmæti hluta-
bréfa þeirra félaga sem skráð eru á
Verðbréfaþingi Islands og opna til-
boðsmarkaðnum eru tæplega 50
milljarðar króna. Af þessu má Ijóst
vera að lífeyrissjóðir eru umsvifa-
mestu aðilarnir á innlendum fjár-
magnsmarkaði.
A síðustu tveimur árum hefur
löggjöf um alla helstu aðila á fjár-
magnsmarkaði verið endurskoðuð
frá grunni. Hefur það reynst nauð-
synlegt vegna örrar framþróunar
hér á landi á síðustu tíu árum og
vegna aðildar íslands að Evrópska
efnahagssvæðinu. Tiltölulega frjáls-
legar en jafnframt strangar reglur
gilda nú um starfsemi viðskipta-
banka, sparisjóða, fjárfestingarlána-
sjóða, eignarleigufyriitækja, verð-
bréfasjóða og Verðbréfaþings ís-
lands. Ná lögin til allra grundvallar-
þátta í starfsemi þessara fyrirtækja
og setja þau jafnframt undir eftirlit
bankaeftirlits Seðlabanka íslands.
Um lífeyrissjóðina gilda hins vegar
einungis lög um ársreikninga og
endurskoðun. Að öðru leyti fer um
starfsemi fijálsu lífeyrissjóðanna
samkvæmt þeim samþykktum sem
þeir setja sér og um opinbeiu sjóðina
samkvæmt þeim (rýru) sérlögum
sem um þá gilda. Er unnt að full-
yrða að þar er ekki teírið á málum
með eins traustum og ítarlegum
hætti og í löggjöf um aðra aðila á
fjármagnsmarkaði.
Þessi skortur á reglum um starf-
semi lífeyrissjóða verður áberandi
þegar bornir eru saman lífeyrissjóð-
ir og verðbréfasjóðir. Ólíkt því sem
gildir um greiðslu iðgjalda til lifeyr-
issjóða er einstaklingum í sjálfsvald
sett hvort þeir kaupa hlutdeildar-
skírteini í verðbréfasjóðum. Útgefin
hlutdeildarskírteini
verðbréfasjóða nema
um 13 milljörðum
króna þannig að þeir
eru nánast sem dverg-
ar i samanburði við líf-
eyrissjóðina. Til að
vernda kaupendur
hlutdeildarskírteina
hafa verið settar
strangar reglur um
fj árfestingarstefnu
verðbréfasjóða. Þar
eru settar skorður við
því hvers konar verð-
bréf verðbréfasjóðir
mega kaupa og lág-
marksáhættudreifing
tryggð. Einnig gilda
um þá ítarlegar reglur um umsjá
og varðveislu verðbréfa, ársreikn-
ing og endurskoðun, eftirlit og aft-
Finnur
Sveinbjörnsson
urköllun starfsleyfís.
Er í raun furðulegt að
talið sé mikilvægara
að setja ítarlegar regl-
ur um starfsemi verð-
bréfasjóða en um starf-
semi lífeyrissjóða. Er
þetta þeim mun furðu-
legra þegar haft er í
huga að stór hluti af
spamaði fjölmargra
landsmanna er lög-
bundinn í lífeyrissjóði.
Vegna mikilla um-
svifa lífeyrissjóða á
fjármagnsmarkaði er
orðið aðkallandi að
settar verði reglur er
lúta að þeim þætti í
starfsemi þeirra. Þar er brýnast að
til viðbótar þeim reglum sem nú
þegar gilda um ársreikning þeirra
og endurskoðun verði settar reglur
um fjárfestingarstefnu og eftirlit
með starfsemi lífeyrissjóða. Ég tel
að tiltölulega auðvelt og fljótlegt
ætti að vera að ná góðri sátt um
atriði af þessu tagi. Að mínu mati
á að byrja á þessu. Síðan á að kljást
við það sem er flóknara og við-
kvæmara.
Tölvufyrirtæki stæra sig af því
að bjóða heildarlausnir. Ég fæ ekki
séð að stjómvöld þurfi að hafa það
sama að leiðarljósi þegar kemur að
endurskoðun lífeyriskerfisins. Það
væri miður og í raun óásættanlegt
fyrir launamenn í landinu ef enn ein
tilraun til að glíma við aðra og
umdeildari þætti lífeyriskerfísins
yrði til að slá mögulegum úrbótum
á frest.
Höfundur er hagfræðingur.
Fyrstur íslenskra banka
býður Búnaðarbankinn
upp á fjármálahugbúnað
fyrir heimili
fjármálahugbúnaður heimilisins
Hómer er auöveldur og þægilegur í notkun.
Heimilislína Búnaðarbankans stendur að útgáfu á fjármálahug-
búnaðinum Hómer en hann er kjörinn fyrir alla þá sem vilja hafa
reglu og yfirsýn yfir fjármálin. Heimilisbókhaldið má færa beint inn
í tölvu heimilisins og nota í samskiptum við þjónusturáðgjafa
Búnaðarbankans. i Hótner er auðvelt að gera fjárhagsáætlanir og
útreikninga, reikna út greiðslubyrði lána og ávöxtun sparireikninga
svo eitthvað sé nefnt. Þú þarft aðeins að skrá inn upphæðir og
Hómer sér sjálfkrafa um útreikninginn. Með Hómer fylgir ítarlegur
bæklingur með öllum nauðsynlegum leiðbeiningum.
Hómer er sérstaklega hannaður fyrir íslenskar aðstæður í
„Windows". Leitið upplýsinga í aðalbankanum, Austurstræti 5, og
útibúum Búnaðarbankans um land allt.
BUNAÐARBANKINN
Traustur banki
HEIMILISLINAN
HVlTA HÚSIO / SÍA