Morgunblaðið - 29.08.1995, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 29. ÁGÚST 1995 21
SJÖUNDA HAGYRÐINGAMÓTIÐ
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
SNILLINGAR svara með vísum. DÚLLARINN á hagyrðingamótinu. VESTANMENN og sunnanmenn skanderast.
Ólína Þorvarðardóttir var mótsstjóri.
Lj óðadans á vörum
Hagyrðingamótið um helgina var líf-
legt og flugu botnar og fyrripartar á milli
gesta. Gunnar Hersveinn fékk það
staðfest að skensið er í fyrirrúmi þegar
hagyrðingar koma saman.
„FERSKEYTLAN kveikti mönnum
ljós í baðstofunni. Hún kveikti ást
í hjörtum rnanna," sagði Steinunn
Finnbogadóttir á sjöunda hagyrð-
ingamótinu sem haldið var í Súlna-
sal Hótels Sögu síðastliðið laugar-
dagskvöld. Fullur salurinn af mat-
argestum var Steinunni sammála.
Hún sagði: „Lækningarmátt gleð-
innar skyldi enginn vanmeta. Fer-
skeytlan er eign íslenskrar alþýðu.
Hún er tafl í sjálfu sér,“ og hún
fullyrti að ferskeytlan ætti auknu
fylgi að fagna meðal þjóðarinnar,
enda eins og kveðið er: „Snjalla rím-
an stuðlasterk stendur alla daga.“
Spurst hefur út að hagyrðinga-
mótin séu góð skemmtun og þau
hafa orðið fjölsóttari með hveiju
árinu. Þar eru bæði flutt stutt og
hnitmiðuð erindi og svo gestum
boðið að láta Ijós sitt skína. Þar er
náttúrlega líka sungið og dansað.
Mörður skýjaglópur
Helgi Hálfdanarson þýðandi
flutti erindi um listina að binda
orð. Hann fjallaði meðal annars um
samband skáldsins og málsins og
sagði að þegar formið leiði skáldið
í erfiða stöðu skerist málið í leikinn
og finni leið út úr vandanum. Helgi
nefndi dæmi um hvernig móðurmál-
ið geti séð sér leik á borði og lagt
nokkuð í púkkið:
Mörður gígja maður hét
mikill skýjaglópur.
Helgi segir að einkenni dýrt
kveðinnar vísu sé að ekki er hægt
annað en að rifja hana upp rétt-
kveðna. Dæmi: Eiginmaður renndi
augum til konu sinnar og sagði
glettinn:
Því ertu svo þykk að framan?
því ertu svona fól á kinn?
Kona hans brosti og svaraði að
bragði:
- Við höfum löngum sofið saman
. sú er reyndar orsökin.
Löngu síðar var fyrri parturinn
notaðar aftur:
Því er ég svona þykk að framan?
Því er ég svona föl á kinn?
Og svarið var:
Þú hefur verið að gera þér gaman
og gamninu hefur slegið inn.
Helgi Hálfdanarson segir ís-
lenska tungu vel fallna til yrkinga
og að engin önnur þjóð hafi lagt
slíka stund á stökuna.
Kvölda tekur sest er sól
Fátt er það sem ekki má semja
um. Helgi nokkur, fylgismaður
stjórnmálamannsins Björns á Brún,
fékk til dæmis vísu frá Agli
Jónassyni hagyrðingi fyrir
fylgispekt sína:
Ef hann Helgi eignast böm,
öll þau heita lætur
Björn, Bjöm, Björn, Bjöm, Bjöm, Björn,
Bjöm.
Bæði syni og dætur.
Kröfur formsins orka fijóvgandi
á hugsun þess sem yrkir. Kosturinn
við bragformið er að með því má
koma fyrir í minni sínu öllu því sem
best hefur verið sagt. Það er ekki
lítils virði að búa að slíku listasafni
HALLSTEINN Heimisson er
yngsti meðlimur kvæðafélags
Iðunnar, nýorðinn 12 ára. Hann
flutti kvæði á hagyrðingamótinu,
bæði um sjálfan sig og vin sinn
Andrés Valberg. Stakan um
Andrés er svona:
Valberg karlinn yrkir enn
áfram lengi vakir.
Gjaman eru gamlir menn
gríðarlega spakir.
Hallsteinn er i Fellaskóla í
Breiðholtinu og lærði að yrkja
af ömmu sinni um tíu ára aldur.
Hann er sá eini í bekknum sem
í kolli sínum og geta sótt góða gripi
hvenær sem er.
Helgi Hálfdanarson nefndi einnig
dæmi um frábært listaverk, þar sem
ekkert er of eða van, ekkert óþarfa
skraut, ekkert tildur. Öll
lýsingarorð þarflaus. „Vísan er
Island, íslensk þjóð, íslensk náttúra
og íslenskir búskaparhættir og
samin af íslenskri alþýðu."
f
Kvölda tekur, sest er sðl
sígur þoka á dalinn.
Komið er heim á kvíaból,
kýrnar féð og smalinn.
fæst við svona kveðskap.
Amma hans, Sigurbjörg Hall-
dórsdóttir, er formaður kvæða-
félagsins Iðunnar í Reykjavík.
Hún segist hafa heyrt hann fara
með atómljóð og þá ákveðið að
kenna honum um stuðla og höf-
uðstafi. Hallsteinn var fljótur að
ná því og kennarinn hans Kristín
Böðvarsdóttir studdi hann í
ljóðagerðinni.
Hallstein Heimisson ætlar að
leggja áfram stund á kveðskap-
inn og ef til vill á hann eftir að
láta að sér kveða á næsta hagyrð-
ingamóti.
Elsti og yngsti kvæðafélaginn
Ólína Þorvarðardóttir var kynnir
á mótinu en Sigurður Sigurðsson
dýralæknir setti mótið. Hann er
félagi í kvæðamannafélaginu
Iðunni í Reykjavík.
Ólína kynnti til sögunnar elsta
félagsmann Iðunnar Þórð
Kristleifsson 102 ára. Hann kom
fram fyrir mótsgesti á öldum
tækninnar eða í skjámynd af
myndbandstæki. Þórður flutti
sléttubandavísur. Þórður vildi ekki
fara með nýjar stökur. Hann myndi
lúra á þeim áfram, léti þær ekki
fljúga. „Þær eru tómt dægur-
lagabull," sagði hann.
Níutíu árum yngri meðlimur,
Hallsteinn Heimisson, sem er 12
ára, steig svo á svið. Þórður og
Hallsteinn eru þó jafngamlir í
kvæðamannafélaginu Iðunni.
Hallsteinn kvað:
Ég er Hallsteinn Heimisson
heldur smár og magur.
Á í brjósti veika von
að verða stór og fapr.
Frumortar sjálfs-
lýsingar gesta
Njáll Sigurðsson hélt erindi um
listina að kveða. Hann sagði meðal
annars að góðir kvæðamenn hefðu
í gamla daga haft af því atvinnu
að ferðast milli bæja og skemmta
með rímnakveðskap. Fáir gestir
voru jafn kærkomnir og þáðu þeir
af því gistingu og veitingar.
Gvendur dúllari og Simon DalaskáM
voru þeirra þekktastir á síðustu öld.
Iðunnarfélagar fluttu tvísöngs-
stemmur. Það telst ekki gömul list
eða frá siðustu öld. Sungu þeir
skemmtivísur, barnagælur og
margt annað, jafnvel hestavísur:
Einu sinni átti ég hest
ofurlítið skjóttann.
Það var sem mér þótti verst
þegar dauðinn sóttann.
Mikið bar á einum kvæðamanni
á hagyrðingamótinu eða Andrési
Valberg. Hann reið á vaðið í
dagskrárþætti sem nefndist „Frum-
ortar sjálfslýsingar". Leikurinn
fólst í því að mótsgestir stigu á
svið og fluttu eigin vísur. Andrés
kvað:
Af veislugestum er ég einn
ætíð fijáls og glaður.
Skagfírðingur skýr og hreinn
skáld' og listamaður.
Jóhannes Kristjánsson skemmti-
kraftur gerði góða lukku á mótinu.
Hann hermdi eftir stjórnmála-
mönnum og kvað þeim í orðastað.
Rödd Halldórs Blöndal samgöngu-
ráðherra barst úr munni
Jóhannesar:
Yfir kaldan eyðisand,
eitthvað suður á bæi.
Nú er horfíð Norðurland,
nú er allt í lagi.
Þingeyingar og Skag-
firðingar yrkjast á
Keppni var á hagyrðingamótinu,
til dæmis milli vestan- og sunnan-
manna, einnig milli Þingeyinga og
Skagfirðinga. Vísur voru gerðar á
staðnum og snillingar svöruðu með
vísum. Ekki þarf að orðlengja um
það, en skensið var í fyrirrúmi enda
skemmtu gestirnir sér vel.
Þingeyingar og Skagfirðingar
tóku að yrkjast á. Fyrir hönd
Þingeyinga voru Friðrik Stein-
grímsson og Ósk Þorkelsdóttir en
fyrir Skagfirðinga Jóhann Guð-
mundsson í Stapa og Sigurður
Hansen. Kváðust þau á um
ýmiskonar efni eins og náttúru-
vernd, kynslóðabilið og samskipti
kynjanna. Ekki laust við að liðunum
þætti gaman að skjóta á uppruna
hvors annars. Friðrik kvað:
Af hinu og þessu hygg ég má
hæla Skagfírðingum
en í monti aldrei ná
okkur Þingeyingjum.
Liðsmönnum varð aldrei orða-
vant og svöruðu því Skagfirðingar
að bragði:
Þingeyingar stefna í stríð
stæltan bera andans kraft.
Þeirra er iðja alla tíð
að ýrkja ljóð og þenja kjaft.
Eins og djásn á festi
Þannig gengu skotin á milli
Þingeyinga og Skagfirðinga lengi
vel. Einnig flugu fyrripartar á
samkomunni og yfirleitt voru menn
ekki lengi á sér að botna þá. Sérstök
dómnefnd var í salnum og hafði það
verkefni að taka við seinni pörtum
við fyrri parta sem hafði verið dreift
til mótsgesta.
Bjargey Arnórsdóttir bar sigur
úr bítum. Fyrri parturinn var
ferskeytlan:
Hagmælskan er hal og snót,
holiast vegamesti.
Bjargeyju tókst að smíða seinni
part sem hljómaði svo:
Orðin ljóma okkur mót
eins og djásn á festi.
Leynigestur kvöldsins var
„dúllari“. Hann kom fram í
minningu Gvendar „dúllara". Dúll
er sérkennileg listgrein. Það er
lágvært raul gert með skjálfandi
röddu. Ekki er hægt að lýsa því á
prenti. Grunur lék á að Sigurður
Sigurðsson Iðunnarfélagi hefði
verið dúllarinn.
Hagyrðingamótinu lauk svo með
dunandi gömlum dansi, og heyrðust
menn kveða í hveiju horni. Ekki
er enn ljóst hvort þær hafi verið
dýrt kveðnar eður ei.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
HALLSTEINN og Sigurbjörg amma hans.
Hallsteinn ungi