Morgunblaðið - 29.08.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
hér að framan. Bankinn getur gripið
inn í ef reksturinn fer úr böndunum.
„Bankinn befur veð í eignum okkar.
Svo eru, eins og í öllum svona lána-
samningum, ákvæði um vanefnir og
hvað teljist vanefndir," segir Sigurður
þegar hann er spurður að því hvort
bankinn hafi íhiutunarrétt um rekstur
Stöðvar 2. „Það eru líka ákvæði um
það hversu langan tíma við höfum til
að koma vanefndum í lag eða semja
við bankann um að ekki sé um van-
efndir að ræða. Það er nákvæmlega
skilgreint hvernig við eigum að haga
okkur gagnvart þeim og þeir gagn-
vart okkur.
Já, alveg eins íslenskar lánastofn-
anir hefðu getað hirt það ef þetta hefði
farið úr böndunum hjá okkur. En þama
er það bara ein iánastofnun í stað
margra sem við þurfum að semja við
ef eitthvað mistekst," segir Sigurður
þegar hann er spurður að því hvort
bankinn gæti yfírtekið fyrirtækið ef
áætlanir stjómenda þess ganga ekki
eftir.
Minnihlutanum greitt í dag
Auk stóra lánsins hefur Chase
Manhattan Bank tekið að sér að fjár-
magna kaup Uthetja hf., sem er félag
meirihlutaeigenda Stöðvar 2, á hlut
nokkurra hluthafa sem áður mynduðu
meirihluta félagsins. Samkomulag
tókst um þessi kaup í apríl síðastliðin-
um fyrir milligöngu verðbréfafyrir-
tækisins Oppenheimer í New York.
Þessir hluthafar eiga 45,77% í ís-
lenska útvarpsfélaginu hf. Hlutur
þeirra er að nafnvirði 253 milljónir
kr. og fram hefur komið að hann var
keyptur á flórföldu nafnverði, eða lið-
lega einn milljarð kr. Dótturfélag
Chase Manhattan-bankans _ mun
kaupa hluta bréfanna af Utheija
n-
þannig að bankinn mun eiga um 20%
hlutaljár í fyrirtækinu.
Fyrirhugað var að ganga frá
greiðslu á hlut minnihlutamanna síð-
astliðinn föstudag, samkvæmt ákvæð-
um í kaupsamningi, en það dróst eins
og annað. Það var heldur ekki gert í
gær, að sögn Sigurðar G. Guðjónsson-
ar, vegna þess að bankar í Lundúnum
voru lokaðir, og er Útheiji því enn
ekki orðinn eigandi bréfanna. Sigurð-
ur segir að búið sé að gefa fyrirmæli
um greiðslu peninganna og fari þeir
af stað árdegis í dag.
Einn fulltrúa minnihlutans, Óskar
Magnússon forstjóri Hagkaups, segir
að vegna þess dráttar sem varð á
greiðslu fyrir bréfin hafi þurft að
semja um vexti og fleira. Hann segir
að samkomulag hafi náðst um þessi
atriði í gær og ekkert í veginum fyrir
því að afhenda hlutabréfin þegar
greiðsla hefði borist. Á hann jafnvel
von á að það takist í dag, enda bendi
allt til þess að peningarnir séu að
leggja af stað frá Lundúnum.
„Þessi kampavínsfrétt um helgina
kom okkur á óvart, hún var ekki tíma-
bær,“ segir Óskar þegar hann er
spurður álits á samningum Útheija
og Chase Manhattan og vísar með
þessu tii undirritunar samninganna í
sjónvarpssal Stöðvar 2. „Það sem þar
var sagt um eign á þessum bréfum
var rangt. Kaupum var ekki lokið.
Þeir hefðu getað fagnað lántökunni,
en það kemur okkur ekki við.“
Hjarðarholt hf., eignarhaldsfélag
Jóhanns Óla Guðmundssonar, eiganda
Securitas, og fjölskyldu, er stærsti
seljandi hlutabréfanna og fær 328
milljónir fyrir sinn hlut. Eigendur
Verslunarinnar 17, þau Bolli Kristins-
son og Svava Johansen, selja fyrir 189
milljónir kr. Stefán Gunnarsson og
féiagar í Húsvirki fá 111 miiljónir kr.
og I<járfestingarfélagið Þor hf., sem
er í eigu Hagkaups, fær 76 milljónir
kr. fyrir sinn lilut. Þá mun Ingimund-
ur Sigfússon fá 68 milljónir kr. fyrir
iilutabréf sín, Prentsmiðjan Oddi 64
ÞRIÐJUDAGUR 29. ÁGÚST 1995 2b
Aðalfundur Landssambands kúabænda á Hvanneyri
Afkoma versnaði
um 20% á 12 árum
milljónir, Hans Petersen 50 milijónir,
Alþjóða líftryggingafélagið 32 milljón-
ir og Teppabúðin mun fá 20 milljónir
fyrir sölu bréfanna. Aðrir fá minna.
Einn fulltrúi seljendanna vill vekja
athygli á því að hluthafarnir fái þessa
peninga ekki óskerta í vasann. Flestir
hafi tekið lán til að kaupa bréfin og
þurfi nú að greiða þau og sölulaunin
séu hærri en menn þekki úr viðskipt-
um hér á landi, þau skipti milljónum.
Svo þurfi að greiða tekjuskatt af þeim
söluhagnaði sem myndast hefur.
Nýtt móðurfélag íslenska
útvarpsfélagsins
Samhliða endurfjármögnun ís-
lenska útvarpsfélagsins og ijármögn-
un kaupa Útheija á hlutabréfum ann-
arra hluthafa keypti Chase Invest-
ment Bank Ltd., dótturféiag Chase
Manhattan Bank, 20% hlut í fyrirtæk-
inu. Keypti bankinn bréfín á sama
verði og Útherji keypti af minnihlutan-
um, á ijórföldu nafnverði. Staðfestir
stjómarformaður íslenska útvarpsfé-
lagsins það. Kaupverðið fæst ekki upp-
gefíð en það ætti að vera rúmar 400
milljónum kr., ef mið er tekið af sölu-
verði á 45% eignarhlut minnihlutans.
Útherji og Chase Manhattan Bank
hafa stofnað nýtt hlutafélag, Fjölmiðl-
un, um þessa eign sína. Hlutafé Fjöl-
miðlunar hf. er 375 milljónir og skipt-
ist það þannig að Útheiji hf. á 300
milljónir kr., eða 80% hlutaijár, og
Chase Investment Bank á 75 milljón-
ir, eða 20%. Félagið mun eiga liðlega
97% hlutaijár í íslenska útvarpsfélag-
inu hf. 60-70 aðrir hluthafa eiga af-
ganginn, tæp 3% heildarhlutafjár, en
Fjölmiðlun hefur lýst því yfir að það
muni leysa þau bréf til sín á næstunni.
Spurningar hafa vaknað um það
af hveiju stofnað er nýtt félag til að
eiga hlutabréfin í íslenska útvarpsfé-
laginu, af hveiju Chase Manhattan
gat ekki keypt hlutabréf beint í ÍÚ.
Siguður G. Guðjónsson svarar þessu
þannig: „Vegna þess að bankinn vill
leggja fé inn í ný félög."
Einn heimildarmaður blaðsins telur
að málið snúist um veðsetningu bréf-
anna. Óheimilt sé að veðsetja hluta-
bréf í íslenska útvarpsfélaginu vegna
ákvæða í félagslögum. Því hafi verið
ákveðið að stofna Fjölmiðlun hf. svo
Útheiji hf. gæti látið hlutabréf sín í
því fyrirtæki sem tryggingu fyrir lána-
fyrirgreiðslu bankans. Bankinn gæti
því gengið að bréfunum ef áætlanir
um rekstur íjölmiðlafyrirtækisins
gengju ekki eftir og tekið ráðin af
eigendum þess.
Sigurður segir að Fjölmiðlun sé
fyrst og fremst eignarhaldsfélag og
milli þess og ÍÚ verði hefðbundin
tengsl dótturfélags og móðurfélags.
Þó er ljóst að Fjölmiðlun hf. hefur
t.d. tekið yfír myndlyklasamninginn
við Lyngháls hf. og mun greiða af
honum. Býst Sigurður við að móður-
félagið, það er Fjölmiðlun hf., muni
þegar fram líða stundir halda utan
um ijármál fyrirtækisins. Hann segir
að engin ákvörðun hafí verið tekin
um sameiningu þessara tveggja hluta-
félaga, tíminn verði að leiða það í ljós
hvort það verði einhvern tímann gert.
Fulltrúi Chase
Manhattan í stjórn
Yfir Fjölmiðlun hf. verður fimm
manna stjórn. Sigurður G. Guðjónsson
verður stjórnarformaður og með hon-
um í stjórn verða Jón Ólafsson, Sigur-
jón Sighvatsson, Jóhann J. Ólafsson
og fulltrúi Chase Investment Bank.
Ekki er vitað hver verður fulltrúi
bankans, en Sigurður segir að það
verði annaðhvort Breti eða Banda-
ríkjamaður.
Jón Ólafsson og Siguijón Sighvats-
son eiga stærstu eignarhlutina í Út-
heija hf., Jón á 30,6% félagsins og
Siguijón 27%. Haraldur Haraldsson í
Andra hf. á 14,8% hlutaflár í félaginu
og Jóhann J. Ólafsson 12,3%. Þrír
smærri hluthafar eiga afganginn, þar
á meðal Sigurður stjórnarformaður.
Eigendur Útheija hafa, þegar þessi
viðskipti eru yfirstaðin, aukið fjárfest-
ingu sína í Islenska útvarpsfélaginu
um nálægt 600 milljónir kr. og íjár-
magnaði bandaríski bankinn það. En
hluthafarnir eða eignarhaldsfélag
þeirra þurfa að greiða af þessum lán-
um. Spurður um áform hluthafanna,
hvort hugmyndir væru til dæmis uppi
um að selja öðrum hlut af þessu, seg-
ir Sigurður að það gæti komið til
greina. En hann bendir á að félagið
sé lokað hlutafélag með fáa hluthafa
og telur ekki líkur á að margir kaup-
endur séu hér á landi að iilut í því á
fjórföldu nafnverði.
Afkoma mjólkurfram-
leiðenda hefur versnað
um 20% síðan árið 1983
og nautakjötsframleið-
enda um 40%. Þetta kom
fram á aðalfundi Lands-
sambands kúabænda í
gær, en Egill Olafsson
sat fundinn. Efasemdir
komu fram um fijálsa
sölu á mjólkurkvóta þar
sem kaupfélög og sveit-
arfélög eru farin að taka
þátt í kvótasölu.
SKILAVERÐ til mjólkurfram-
leiðenda hefuú lækkað frá
árinu 1983 um 20,5% og
skilaverð á nautakjöti tii
bænda hefur á sama tíma lækkað
um 40%. Guðmundur Lárusson, for-
maður Landssambands kúabænda,
segir að slæm afkoma mjólkurfram-
leiðenda birtist m.a. í því að aðeins
eitt fjós verði byggt á íslandi í ár.
Hann gangrýndi ennfremur álagn-
ingu GATT-tolla.
„Það er umhugsunaiwert hvort
skynsamlegt sé að beita tollum eins
og gert er nú, þar sem vitað er að
ekki verður hægt að veijast innflutn-
ingi í framtíðinni. Spurningin er ein-
faldlega sú, hvort núverandi ástand
seinki ekki nauðsynlegri hagræðingu
í mjólkuriðnaði sem aðalfundur LK
hefur lagt áherslu á að gangi eftir.
Menn hugsa einfaldlega sem svo að
sú ógn, sem sögð var stafa af vænt-
anlegum innflutningi, hafi ekki
gengið eftir og því sé óhætt að halda
áfram í óbreyttu formi,“ sagði Guð-
mundur.
Guðmundur sagði að með tilkomu
innflutnings á búvörum í kjölfar
GATT-samningsins mætti búast við
að sala á íslenskum mjólkurvörum
og nautakjöti minnki eitthvað og þar
með að greiðslumark verði lækkað.
Gott jafnvægi milli
eftirspurnar og framleiðslu
Guðmundur sagði að framleiðsla
og neysla á mjólkurvörum væri í
góðu jafnvægi. F'ramleiðsla á síðustu
12 mánuðum var 100,6 milljónir
lítra, en var árið á undan 102,2 millj-
ónir lítra. Þetta er 1,6% samdráttur.
Neyslan á síðustu 12 mánuðum nam
100,1 milljónum lítra, sem er 0,5%
meira en árið áður. Birgðir mjólkur-
vara eru nú í lágmarki miðað við
árstíma. Sem dæmi um þetta má
nefna að smjörbirgðir í apríl sl. námu
70 tonnum, en námu 470 tonnum í
sama mánuði 1994.
í máli Guðbjörns Árnasonar, fram-
kvæmdastjóra LK, kom fram að tek-
ist hefði að hækka skilaverð á nauta-
kjöti til bænda verulega á síðasta
ári. Þetta hefði verið gert með því
að taka ákveðið magn af kjöti út af
markaðinum. Hann sagði að útlit
væri fyrir að jafnvægi myndi ríkja
milli framboðs og eftirspurnar á
markaðinum á næsta ári.
Kindakj ötsbirgðir
tímasprengja
Guðmundur sagði að miklar birgðir
af kindakjöti væru tímasprengja á
kjötmarkaðinum. Hann sagði að
menn vissu ekki hvernig ætti að
leysa þennan birgðavanda. Ef farið
yrði út í að lækka verð á lambakjöti
tímabundið eða varanlega, þá myndi
það setja allar söluáætlanir á nauta-
kjöti úr skorðum. Þess vegna þyrftu
kúabændur að halda áfram að sinna
útflutningsmarkaði fyrir nautakjöt.
Guðmundur sagði að erfið fjár-
hagsstaða kúabænda birtist m.a. í
því að endurnýjun framleiðslutækja
væri lítil. Hann nefndi sem dæmi að
í ár væri eitt fjós í byggingu á land-
inu. Þessi stöðnun væri hættuleg.
Kúabændur í landinp eru um 1.400.
Sverrir Bjartmarz, hagfræðingur
Bændasamtakanna, sagði nauðsyn-
legt að kúabúum fækki og þau
stækki. Sú þróun hefur reyndar átt
sér stað á síðustu árum. Þannig hef-
ur meðalkúabúið stækkað úr 15,8
kúm árið 1983 í 18,4 kýr í ár. Sverr-
ir gagnrýndi lánareglur Stofnlána-
deildar landbúnaðarins, að lána ekki
til fjósbygginga ef fjósið væri byggt
fyrir fleiri kýr en 36.
Kjarnfóður gæti lækkað
um 35-40%
Sverrir sagði að framleiðsluverð-
mæti mjólkurframleiðslunnar hefði
minnkað um 12% á síðustu fjórum
árum. Verðmæti framleiðslunnar
hefði verið um 6,6 milljarðar í fyrra,
en hefði verið um 6,9 milljarðar á
árinu 1992.
Sverrir sagði að ein leiðin til að
bæta afkomu kúabænda væri að
draga úr kostnaði við framleiðsluna.
í því sambandi gerði hann toll á
kjarnfóður að umræðuefni, en kjarn-
fóður er stærsti einstaki kostnaðar-
liðurinn við mjólkurframleiðsluna. I
dag er lagður 55% tollur á innflutt
kjarnfóður, en gjaldið var 200% árið
1979 þegar gjald á kjarnfóður var
fyrst lagt á. Tollurinn er endur-
greiddur til bænda að stórum hluta,
en í mörgum tilfellum fer endur-
greiðslan til reksturs búgreinafélag-
anna.
Sverrir sagði þessa gjaldtöku afar
óskynsamlega. Gjaldið væri til þess
fallið að halda uppi verði á rpjólkuraf-
urðum. Hann sagði að með afnámi
kjarnfóðurstolls væri hægt að lækka
verð á kjarnfóðri um 20- 25%. Sú
aðgerð gæti örvað samkeppni í fóð-
urinnflutningi, en hún væri mjög lít-
il í dag. Meiri samkeppni ætti að
geta lækkað kjarnfóður um 10-15%
til viðbótar eða samtals um 35-40%.
Tillaga um afnám kjarnfóðurstolls
var lögð fyrir aðalfund LK í gær.
Sverrir sagði nauðsynlegt að lækka
sjóðagjöld sem bændur greiða, en
þau eru m.a. notuð til að greiða ráðu-
nautaþjónustu. Hann sagði að fram-
tíðarsýn sín væri sú að ráðunautar
stofnuðu sjálfstæð ráðgjafafyrirtæki
sem seldu bændum þjónustu sína.
Frjáls kvótasala gagnrýnd
Miklar efasemdir komu fram á
aðalfundi Landssambands kúa-
bænda varðandi fijálsa sölu á
mjólkurkvóta. Fram kom á fundinum
að kaupfélög og sveitarfélög hafa
tekið þátt í kvótakaupum og töldu
margir að það hefði átt mikinn þátt
í að halda uppi kvótaverði.
Á sínum tíma var það umdeilt
meðal kúabænda hvort ætti að gefa
sölu á mjólkurkvóta fijálsa eða hvort
ætti að stýra henni með einhveijum
hætti. Niðurstaðan varð að gefa söl-
una algerlega fijálsa. Guðmundur
Lárusson, formaður LK, sagði á
fundinum að lögmál markaðarins
hefðu ekki fengið að ráða í þessu
efni vegna afskipta utanaðkomandi
aðila. Hann útilokaði ekki að reynt
yrði að hafa einhvers konar taum-
hald á kvótaviðskiptum.
Á fundinum kom fram að Kaupfé-
lag Skagfirðinga hefur nýlega
ákveðið að kaupa kvóta af bónda í
Skagafirði, sem ákvað að bregða
búi, á 120 krónur lítrann. Jafnframt
kom fram að sveitarfélög í Stranda-
sýslu hefðu keypt sauðfjárkvóta.
Kaupfélögin kaupa til að endurselja
bændum og veita þeim jafnframt
lánafyrirgreiðslu. Tilgangurinn með
kaupunum er að koma í veg fyrir
að kvóti flytjist af svæðinu, en við
það minnkar hráefni sem viðkomandi
mjólkursamlag hefur til að vinna úr.
Kvóti færist til dýrari
framleiðslusvæða
Í máli Sverris Bjartmarz, hag-
fræðings BÍ, kom fram að þeirrar
þróunar hefur gætt að undanförnu
að mjólkurkvóti hefur færst frá Suð-
urlandi og Eyjafirði, sem almennt
eru talin bestu mjólkurframleiðslu-
svæðin, til svæða þar sem dýrara
er að framleiða mjólkina. Hann
nefndi Austurland og A-Skaftafells-
sýslu í því sambandi. Hann sagði
þessa þróun óæskilega því að afleið-
ingin yrði dýrari framleiðsla og
hærra verð.
Sverrir sagði að ein af ástæðunum
fyrir þessari þróun væri sú að flutn-
ingskostnaður á mjólk væri jafnaður
yfir landið og þess vegna fyndu
bændur ekki fyrir þvi að kostnaður
við framleiðsluna væri mismikill.
Sverrir mælti með því að þessar
flutningsjöfnun yrði hætt.