Morgunblaðið - 14.10.1995, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 1995 23
AÐSENDAR GREINAR
Siðferðileg sjálfsupp-
hafning og refsigleði
— eru fjarri stefnu og sjónarmiðum 1 kvennalistanum
Fræðimennska og pólitík
Burt séð frá innihaldi tímarits-
greinar.þeirra Sigríðar Dúnu Krist-
mundsdóttur og Ingu Dóru Björns-
dóttur, „Hreinleiki og saurgun, eðl-
ishyggja og refsing", sem var til
umræðu í íslenskum fjölmiðlum um
miðjan ágúst sl., tel ég það mistök
af hálfu höfunda að gera ekki betur
grein fyrir því um hvaða tíma í starfi
Kvennalistans er verið að fjalla.
Framsetning umræðunnar í nútíð,
þegar annar höfunda, fyrfum þing-
maður og ein af stofnendum Kvenna-
listans, hefur sagt skilið við hann
og tekið sér stöðu sem hugmynda-
fræðingur og ráðgjafi kvennahreyf-
ingar innan Sjálfstæðisflokksins,
beinir athyglinni frá fræðilegum
þætti málsins að hinum pólitíska.
Viðbrögðin eru því að hluta til við
pólitísku útspili. Þetta er ekki í fyrsta
sinn sem fræðileg umfjöllun Sigríðar
Dúnu veldur pólitískum viðbrögðum.
Um mánaðamótin mars-apríl í vor
hlustaði ég til dæmis á fyrirlestur
hennar á ráðstefnu Siðfræðistofnun-
ar, „Fjölskyldan og réttlætið". Sam-
anburður hennar þar á Sjálfstæðis-
flokki og Kvennalista reyndist vel til
þess fallinn fyrir fréttamann Ríkis-
sjónvarpsins að gera Kvennalista og
Sjálfstæðisflokk nokkurn veginn
sambærilega í afslöðu
sinni varðandi kven-
frelsi og Ijölskylduna.
Forsendur tilveru
Kvennalistans
Ég kem til starfa í
Kvennalistanum á
miðju ári 1994. Ég get
því hvorki né vil bianda
mér í umræðu um hug-
rrjyndafræði innan
Kvennalistans á 9. ára-
tugnum. Ég hef verið
kjósandi Kvennalistans
frá upphafi án þess að
velta mikið fyrir mér
eðlismun kynjanna. Ég
hef raunar alltaf verið
meira upptekin af að skoða persónu-
leika einstaklinga án tillits til kyns.
Mínar forsendur fyrir því að ganga
til liðs við Kvennalistann eru hin
þjóðfélagslega mismunún og valda-
leysi kvenna sem blasir við auk per-
sónulegrar reynslu sjálfrar mín og
annarra. Einhveijir munu ef til vill
spyija hvort það sé atriði að konur
komist til valda. Yrðu aðrar áherslur
í stjórnun? Ég vil aðeins benda á
niðurstöður Mannréttindaráðstefn-
unnar í Vínarborg 1993 og það að
stofnun eins og OECD, Efnahags-
og framfarastofnunin,
hefur ályktað á þann
veg að nauðsynlegt sé
að konur komist til
áhrifa við stjórnun
efnahagsmála. Ég , tel
að árangur réttindabar-
áttu þar sem hver og
ein kona ætlaði sér að
kljást við arfleifð feðra-
veldisins innan eigin
íjölskyldu, á sínum
vinnustað eða í félags-
hópi, yrði mjög tak-
markaður. Kvennalist-
inn er eina stjómmála-
aflið sem hefur það að
aðalmarkmiði að jafna
stöðu karla og kvenna
í þjóðfélaginu og það lá því beint
við að ganga til liðs við hann; þetta
aðalmarkmið er forsenda fyrir tilvist
Kvennalistans.
Um greinina „Hreinleiki
og saurgun, eðlishyggja
og refsing"
Lýsing höfunda á Kvennalistan-
um í greininni minnir um margt á
trúfélag eða samfélag þar sem
óskráðar reglur ákvarða stöðu með-
lima eftir líkamlegri og félagslegri
reynslu. Umfjöllunin er væntanlega
Hulda Björg
Sigurðardóttir
í samræmi við fagfræðilegar aðférð-
ir til þess að undirbyggja niðurstöðu
höfundanna, sem eru mannfræðing-
'ar. Lýsingin er hins vegar í engu
samræmi við þau kynni sem ég hef
haft af Kvennalistanum og kvenna-
listakonum. Að öðru leyti get ég
verið sammála höfundunum um
gagnrýni á þá hugmyndafræði sem
greinin fjallar um, það er að segja
eðlishyggjuna.
Að þetta sé hugmyndafræði
Kvennalistans 1995, því mótmæli
ég og vísa máli mínu til stuðnings
í stefnuskrá hans frá því ári.
Kvennalistinn er mikil-
vægt afl í íslenskum
stjórnmálum, segir
Hulda Björg- Sigurð-
ardóttir, eykur fjöl-
breytileika og víkkar
sjóndeildarhringinn.
Að breyta áherslum og
aðferðum
Það er nauðsynlegt bæði fyrir ein-
staklinga og samtök að endurskoða
aðferðir til þess að ná fram mark-
miðum sínum eftir því sem aðstæður
og forsendur breytast. Greinarhöf-
undar benda einmitt á hvernig
ákveðnar áherslur, ákveðin ímynd
nýtist í tilteknu umhverfi á tilteknum
tíma, málefni til framdráttar. Það
hefur verið getjun í félagsstarfi
Kvennalistans undanfarin ár og á
síðasta kjörtímabili var of lítið um
að kvennalistakonur héldu uppi mál-
flutningi utan þings. Það er augljóst
að Kvennalistinn þarf að endurskoða
starfsaðferðir til þess að ná til
kvenna og karla sem vilja breytt
viðhorf og koma í veg fyrir að það
líffræðilega hlutverk konunnar að
ala af sér afkvæmi verði henni til
trafala félagslega og efnahagslega.
Ég tel líklegt að það hlutverk hafi
frá upphafi valdið miklu um misjafna
stöðu kynjanna. Nú þegar er nokkuð
um að kona og karl í sambúð axli
sameiginlega ábyrgð innan heimilis
sem utan og gangi hvort í annars
hlutverk gagnvart börnum og heim-
ilisrekstri. En það er langt í land
með að útrýma rótgrónum viðhorf-
um, teknum í arf frá feðraveldinu,
viðhorfum sem bæði karlar og konur
erfa. Það eru enda ekki nema 2-3
kynslóðir síðan tók að molna utan
úr því.
Kvennalistinn er afar mikilvægt
afl í íslenskum stjórnmálum. Það
eykur fjölbreytileika og víkkar sjón-
deildarhringinn að bæði konur og
karlar eigi gilda þátttöku í stjórn
þjóðfélagsins sem og annars staðar.
Þetta er og verður baráttumál
Kvennalistans. Þótt aðrir stjórn-
málaflokkar hafi tekið það upp í sína
orðræðu, virðast ýmsir steinar í götu
varðandi efndir.
Það er mikilvægt að ungir sem
aldnir átti sig á því, að innan
Kvennalistans er raunverulegur
áhugi á að bæta lífsgæði. Ekki síst
þau lífsgæði sem fólgin eru í sam-
starfi karla og kvenna á jafnréttis-
grundvelli á öllum sviðum jákvæðs
mannlífs.
Höfundur er lyfjafræðingur og
kvennalistakona
Hún á afmæli í dag!
FÉLAG framsóknar-
kvenna í Reykjavík á 50
ára afmæli um þessar
mundir. Mikið er um
dýrðir svo sem vera ber.
A merkum tímamótum er
alltaf hollt að setjast nið-
ur og skoða hvað bíður.
Skyldu sömu rök gilda nú
og fyrir 50 árum um mik-
ilvægi sérstaks félags fyr-
ir konur innan stjórn-
málahreyfingar er byggir
á báðum kynjum?
Þessu má svara á
marga vegu. Þannig er
hlutur kvenna í samfélag-
inu orðin mun jafnari nú
en fyrir hálfri öld. Það
hefur vissulega ekki
gengið fjandalaust fyrir sig en mikið
hefur áunnist. Hins vegar má svo
halda því fram að fullt jafnræði hafi
ekki náðst og spurning hvort nokk-
urn tíma gerist. En „barátta" kynj-
anna snýst hugsanlega um aðrar
áherslur í dag. Þátttaka kvenna utan
heimilis er orðin svo sjálfsögð og
eðlileg að hún getur varla talist odda-
mál lengur. Segja má að samfélagið
gangi nú í gegnum breytingaskeið
hugarfarsins þar sem fjölskyldur og
þjóðfélagið eru enn að móta lífsvenj-
ur sínar í ljósi þess að „báðir aðilar"
starfa utan heimilis. Vandi með dag-
vistunarrými skerpir á þessum átök-
um, sem og skortur á einsetnum
grunnskóla, ósveigjanlegur vinnutími
tekur lítt mið af breyttri fjölskyldu-
þörf og þannig má áfram telja. Ég
trúi því að ekki líði á löngu þar til
jafnvægi hafi náðst á þessu sviði og
bind þar mestar vonir við það unga
fólk sem alist hefur upp við nýja
hlutverkaskipan ijölskyldunnar.
Konur eru m.ö.o. að skipa sér sess
á við karla í hefðbundnum gömlum
„karlastörfum" og karlar láta sífellt
meira til sín taka á gömlu „"kvenna-
sviði“. En hvert er þá hlutverk
kvenna í pólitískum flokki?
Úr kaffi í pólitík.
Lengi vel var hlutverk kvenna í
pólitískum félögum að hella uppá
kaffi meðan karlanir leystu hin stóru
mál. Ekki er svo sem laust við að
enn eimi af þessu meðal hinna eldri
* félagsmanna. Smám saman fóru svo
konur að skjóta inn orði uns þátttaka
þeirra varð á sömu nótum og karl-
anna. í stað þess að
velja saman kökur og
kaffí helja konur nú
hnefann á loft og
kreijast sömu hlut-
deildar og karlar í
fýlkingarbijósti. Ekki
leikur nokkur vafi á
því að samstaða
kvenna um þessi mál
hefur sk-ilað þeim í
mörgum tilvikum góð-
um árangri. Um þetta
bera mörg dæmi vitni.
Þó heyrast enn dæmi
þess að konum finnst
þær sniðgengnar.
Nægir þar að benda á
samblástur sjálf-
stæðiskvenna og bylt-
ingaráform þeirra í komandi slag um
varaformann. Þykir þeim hlutur sinn
heldur rýr í feitum bitum. Framsókn-
arflokkurinn hefur ekki farið var-
hluta af þessari baráttu. Þannig lenti
sá er þetta skrifar „milli tveggja"
kvenna í hörðum prófkjörsslag þar
sem Landssamband framsóknar-
kvenna beitti sér verulega. Það er
líka hlutverk Landssambandsins og
er athyglisvert að sjá hvert sú bar-
átta hefur fleytt konum innan Fram-
sóknarflokksins. Eina konan í ríkis-
stjórn er úr þeirra röðum, formaður
þingfloksins er kona, meirihluti
stjórnar þingflokksins er skipaður
konum og þannig má áfram telja.
Konur eru gildandi afl innan Fram-
sóknarflokksins. En er þá þörf á
sérstöku kvenfélagi?
Karlar og konur
Með skírskotun til þess er hér að
framan segir telur undirritaður eðli-
legt að enn um hríð starfi sérstakt
kvenfélag innan Framsóknar undir
þeim merkjum að festa þátttöku
þeirra í flokksstarfinu betur í sessi.
Með þessu er ekki gefíð í skyn að
forystusveit framsóknarkvenna í
landsmálum og sveitarstjórn hafi
staðið sig lakar en karlar. Þó að
konur liafí náð hvað bestum árangri
innan Framsóknarflokksins, þegar
mið er tekið af öðrum flokkum, þá
eimir vitaskuld enn eftir af gömlum
gildum. Þau munu hverfa og þá (áður
en langt um líður) má segja að for-
sendur fyrir kvennaklúbbi verði
brostnar. Við störfum saman að bár-
áttumálum Framsóknarflokksins.
í stað þess að velja sam-
an kökur og kaffi hefja
konur nú hnefann á loft
og krefjast sömu hlut-
deildar og karlar í fylk-
ingarbrjósti, segir
Hjálmar Arnason á 50
ára afmæli Félags fram-
sóknarkvenna í Rvík.
Liður í því er jafnrétti kynja. Þegar
þær aðstæður hafa skapast verður
aðskilnaður kynjanna innan flokksins
úreltur. Þá munum við ekki spyija
að kyni heldur almennum kostum
karla og kvenna.
Margir hafa haft á orði að konur,
sem ná langt í pólitík, séu mun
grimmari en karlar. Ekki skal lagt
mat á það hér en sé rétt tel ég skýr-
inguna geta m.a. verið þá að konum
finnist að meira sé til ætlast af þeim
en körlum og leggi sig því harðar
fram, staðráðnar í að gera a.m.k.
jafnvel og þeir - helst aðeins betur.
Hér ætti því að vera um tímabundið
ástand að ræða én þegar jafræðið
kemst á að fullu munu þessi ein-
kenni hverfa.
Ég óska Félagi framsóknarkvenna
og Landssambandinu til hamingju
með hin merku tímamót og umfram
allt þann góða árangur sem náðst
hefur. Það er ekki síst fyrir þeirra
tilverknað sem Framsóknarflokkur-
inn er í sókn á landinu öllu sem öflugt
stjórnmálaafl - reiðubúið að laga sig
að breyttum þjóðfélagsháttum og
með sýn til framtíðar.
Höfundur er alþingismaöur.
Hjartans þakklœti til allra, sem heiðruðu mig
og glöddust með mér á 75 ára afmœli mínu.
Guð blessi ykkur öll.
Kœr kveðja.
Guðmundur Runólfsson,
Grundargötu 18,
Grundarfirði.
H'
sýning um helgina frá kl. 14-18 að
Ný munstur og litir m.a. jóladúkur.
Hringið eftir heimsendum litmyndalista.
ELHORARENSEN
TEPPflDPPBOD
á Hótel Sögu sunnudaginn 15. október kl. 20.30.
Teppin sýnd í Gallerí Borg við Austurvöll í dag
og á morgun kl. 12-18.
Á morgun, sunnudag, kl. 14-16, mun danski teppa-
sérfræðingurinn Villy Sprensen frá Orient Art
vera á staðnum og svara fyrirspumum.
við Austurvöll • SÍMI 552 4211
- kjarni málsins!