Morgunblaðið - 15.10.1995, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Sr. Þórhallur
Höskuldsson
fæddist í Skriðu í
Hörgárdal 16. nóv-
ember 1942. Hann
lést á Akureyri 7.
október síðastlið-
inn. Faðir hans var
Höskuldur Magnús-
son, bóndi og kenn-
ari í Skriðu í Hörg-
árdal, f. 8. október
1906, d. 27. janúar
1944. Eftirlifandi
móðir hans og
stjúpfaðir eru Björg
r-j- Steindórsdóttir f.
21. október 1912 og Kristján
Sævaldsson, f. 24. apríl 1913.
Systir sr. Þórhalls er Hulda
Kristjánsdóttir, hjúkrunar-
fræðingur, f. 11. ágúst 1950,
gift Gesti Jónssyni bankastarfs-
manni og eiga þau þijá syni,
Kristján, Jón Ásgeir og Árna
Björn.
26. september 1962 kvæntist
sr. Þórhallur Þóru Steinunni
Gísladóttur sérkennara, f. 1.
desember 1941, en þau voru
samstúdentar frá MA 1962.
Börn þeirra eru Björg, hjúkr-
unarfræðingur og lektor við
Háskólann á Akureyri, f. 27.
"f nóvember 1964, Höskuldur
Þór, nemi, f. 8. maí 1973 og
Anna Kristín, f. 26. júní 1983.
Stjúpsonur sr. Þórhalls er Gísli
Siguijón Jónsson vélstjóri, f.
9. júli 1958. Unnusta Höskuldar
Þórs er Þórey Árnadóttir f. 29.
maí 1975. Sonur Gísla Sigur-
jóns er Bjarni Þór f. 18. apríl
1980.
Sr. Þórhallur nam guðfræði
við Háskóla íslands 1962-1968
og uppeldisfræði við sama
- skóla 1966-1967. Hann fór í
kynnisferð til Comm. de Taizé
í Frakklandi 1967. Hann sótti
endurmenntunarnámskeið við
Óslóarháskóla 1988. Árið 1990
dvaldi hann í Noregi þar sem
hann vann að rannsóknarverk-
efni um tengsl ríkis og kirkju
á Norðurlöndum. Þar kynnti
hann sér jafnframt safnaðar-
starf og safnaðaruppbyggingu
norsku kirkjunnar.
17. nóvember 1968 vígðist sr.
Þórhallur til Möðruvallaklaust-
ursprestakalls í Hörgárdal og
í VERÖLD okkar eru mörg mikil-
menni. Sum verða mikil af verkum
^sínum. Önnur verða mikil af því
hvemig þau sigrast á erfiðleikum
lífsins. Svo eru þau sem eru mikil
- ekki bara af verkum sínum eða
sigrum - heldur hinu sem öllu skipt-
ir: Af því að elska lífið - skilyrðis-
laust, á hveiju sem gengur. Til-
gangur lífsins er þeim einfaldur og
augljós: Sá að gefa af sjálfum sér.
Endalaust. Uns yfir lýkur. Án þess
að hlífa sér. Vera heill til hinstu
stundar.
Sú hinsta stund reið yfir alltof
skjótt þegar Þórhallur Höskuldsson
kvaddi þennan heim þann 7. októ-
ber sl. Alltof skjótt fyrir ijölskyldu
hans, vini og vandamenn - og kirkj-
,-^una, söfnuðinn allan sem hann þjón-
aði og helgaði líf sitt.
Alltof skjótt.
Hvaðan kom Þórhalli krafturinn
til að gefa?
Frá sorginni. Árs gamall missir
hann föður sinn. Höskuldur Magn-
ússon varð aðeins þrjátíu og sjö ára
að aldri. Hvers manns hugljúfi.
Kvæntur Björgu Steindórsdóttur.
Þau hófu lífið saman í Skriðu í
Hörgárdal. Þórhallur var frumburð-
ur þeirra.
Hann elst upp í bjartri og fag-
urri minningu föður síns. í skjóli
ástríkrar móður, með góðum og
einlægum stjúpa, Kristjáni Sæ-
valdssyni, með sterkum og traust-
um afa, Magnúsi Friðfinnssyni, með
hugulsömum föðurbræðrum, Finni
og Skúla - og fjölda náinna skyld-
menna og vina sem hugsa um hann
af hlýju og alúð, vilja allt fyrir hann
gera. Ekki má gleyma umhyggju-
samri ömmu hans, Friðbjörgu Jóns-
var sóknarprestur
þar til 1. júlí 1982.
15. júní 1982 var sr.
Þórhallur kjörinn
sóknarprestur í Ak-
ureyrarprestakalli
þar sem hann þjónaði
til dauðadags en
sóknarkirkjur hans
þar voru Akureyrar-
kirkja og Miðgarða-
kirkja í Grimsey.
Samhliða prests-
starfi á Möðruvöllum
stundaði sr. Þórhall-
ur búskap og æ síðan
á Akureyri í félagi
við sljúpföður sinn. Sr. Þórhallur
kenndi samhliða prestsstarfi sínu
um lengri og skemmri tíma við
Grunnskóla Arnarneshrepps, þar
sem hann var skólastjóri um
tíma, Þelamerkurskóla, Barna-
skóla Akureyrar, Oddeyrarskóla,
Gagnfræðaskóla Akureyrar, Iðn-
skólann á Akureyri og Háskól-
ann á Akureyri.
Sr. Þórhallur gegndi mörgum
trúnaðarstörfum fyrir þjóðkirkj-
una. Hann sat í Æskulýðsnefnd
Þjóðkirkjunnar 1969-1975; í
sljórn Æskulýðssambands kirkj-
unnar í Hólastifti 1971-1985; í
starfsháttanefnd Þjóðkirkjunnar
1974-1978; í stjórn Prestafélags
íslands 1980-1986; í starfskjara-
nefnd presta, skipaðri af kirkju-
málaráðherra, frá 1981-1986; í
kirkjueignanefnd, skipaðri af
kirkjumálaráðherra, frá 1981 og
formaður viðræðunefndar kirkj-
unnar við ríkið frá 1992 um sömu
málefni. Hann sat í héraðsnefnd
Eyjafjarðarprófastsdæmis frá
1986. Einnig sat hann í stjórn
Kirkjumiðstöðvarinnar við Vest-
mannsvatn frá upphafi. Hann var
kirkjuþingsmaður frá 1986 og
sat ávallt í löggjafarnefnd
Kirkjuþings og oft sem formaður
hennar. Þá var hann í milliþinga-
nefnd Kirkjuþings er fjallaði um
tillögur um Þjóðmálaráð þjóð-
kirkjunnar. Sr. Þórhallur beitti
sér fyrir stofnun Þjóðmálanefnd-
ar kirkjunnar 1989 og var for-
maður hennar æ síðan og stjórn-
aði mörgum ráðstefnum og fund-
um á vegum nefndarinnar. Hann
var nýlega skipaður kirkjuráðs-
maður eftir að hafa verið vara-
maður í Kirkjuráði frá 1986.
dóttur í Skriðu, sem fellur frá þeg-
ar Þórhallur er fjögurra ára.
Frá sorginni streymir kraftur
kærleikans. Þann kraft hlaut Þór-
hallur ómældan í uppvexti. Og hann
varð - án þess að vita það sjálfur
- verkfæri hans og miðill. Strax í
æsku.
Við vorum fimm sem lékum okk-
ur árum saman í Skriðu. Sverrir
Haraldsson, sem nú er bóndi þar,
systkini mín, Magnús og Margrét,
og svo Þórhallur og ég. Þessi hópur
bjó í ævintýraheimi þar sem borgir
voru byggðar og heimsmót haldin
í íþróttum. Og þar var Þórhallur
hrókur alls fagnaðar, gamansamur,
hjálpsamur og hlýr þegar á móti
blés. Ævinlega tilbúinn að gera
gott úr öll.
Þessir eiginleikar áttu eftir að
setja svip sinn á lífsstefnu Þórhalls.
Eg hef engum kynnst sem vann
jafn markvisst að því að líkna
þreyttum og þjáðum sálum með-
bræðra og systra. Sjálfur skeytti
hann engu um eigin þreytu og þján-
ingu, heldur gekk fram úr sjálfum
sér til móts við hverja kröfu og
hvert kall sem til hans var gert.
Um ævistarf Þórhalls - verk
hans í þágu safnaðar og kirkju -
munu aðrir dæma. Eg veit að sam-
viskusemi hans og dugnaði var við
brugðið. En hvorugur þessara eigin-
leika nægir til að skapa meistara á
leikvelli lífsins. Á þeim velli er það
framkoman á hveiju andartaki sem
úrslitum ræðum.
Þórhallur hafði einstaka fram-
komu. Hann birtist heill og óskiptur
í hverju orði, hveijum áhyggjusvip
og hveiju brosi. Svipmikið, hlýlegt
og kímið bros hans gat heillað
Hann átti sæti í starfshópi, sem
skipaður var af félagsmálaráð-
herra nýverið, til að fjalla um
greiðsluvanda heimilanna, til-
nefndur af Biskupi íslands sem
fulltrúi þjóðkirlgunnar. Sr.
Þórhallur var hvatamaður að
stofnun Miðstöðvar fólks í at-
vinnuleit á Akureyri og Lög-
mannavaktar í Safnaðarheimili
Akureyrarkirkju er veitti
ókeypis lögfræðiráðgjöf fyrir
almenning.
Sr. Þórhallur gegndi jafn-
framt fjölmörgum félagsstörf-
um. Hann sat í stúdentaráði
Háskóla íslands 1963-1964; í
fræðsluráði Norðurlands
eystra 1974-1982; í þjóðhátíðar-
nefnd Eyjafjarðarsýslu 1974; í
skólanefnd Arnarneshrepps
1974-1982; í barnaverndar-
nefnd Arnarneshrepps 1974-
1982, formaður 1978-1982.
Hann átti sæti í stjórn SÁÁN
1989-1995 og sat í sljóm Sorg-
arsamtakanna á Akureyri frá
stofnun þeirra 1989.
Eftir sr. Þórhall liggur fjöldi
greina í blöðum og tímaritum.
Hann flutti erindi og fyrirlestra
jafnt í fjölmiðlum og á ráðstefn-
um bæði hér á landi og erlend-
is, iðulega sem fulltrúi islensku
þjóðkirkjunnar, m.a. á merkri
ráðstefnu um skipulag kirkj-
unnar á Norðurlöndum, haldin
í Turku 1992. Hann sat í rit-
stjórn Æskulýðsblaðsins í nokk-
ur ár, Tíðinda Prestafélags hins
forna Hólastiftis 1971, 1975 og
1979 og Safnaðarblaðs Akur-
eyrarkirkju frá 1984. Jafn-
framt var hann hvatamaður að
útgáfu á ræðum og ritum Þór-
arins Bjömssonar skólameist-
ara og sat í ritnefnd er annað-
ist útgáfu bókarinnar „Rætur
og vængir" 1992. Sr. Þórhallur
stóð fyrir útgáfu rita um efni
málþinga sem haldin vora á
vegum Þjóðmálanefndar kirkj-
unnar en þau komu út undir
heitinu „Staða fjölskyldu og
heimilis í íslensku þjóðlífi“ 1993
og „Berið hvert annars byrðar:
Um málefni atvinnulausra"
1994.
Útför Sr. Þórhalls fer fram
frá Akureyrarkirkju mánudag-
inn 16. október og hefst athöfn-
in klukkan 13.30.
meir en orð fá lýst. í rauninni var
hann töframaður andartaksins sem
gat galdrað fram gleði og fögnuð
í hjörtum manna - yfir því einu
að fá að taka þátt í kraftaverki lífs-
ins. Slíkir menn veita líkn út yfir
gröf og dauða. Þeir hugga og
styrkja, þótt þeir séu horfnir á
braut, af því að töfrar þeirra halda
áfram að leika um okkar, ylja og
gleðja - og gefa hlutdeild í eilífu lífi.
Ég sendi fjölskyldu Þórhalls og
ástvinum innilegustu samúðar-
kveðjur.
Páll Skúlason.
Haustgustur þýtur um fjalla-
skörð og tinda við Eyjafjörð.
Harmafregnin nístir og dynur sem
gjöróvæntur brotsjór, bylmings-
högg, og blýþungt er ósættið við
þessa stöðu á skákborði örlaganna
sem hrífur á braut einn þeirra er
síst skyldi, langt um aldur fram.
Við fylgdumst að frá frum-
bernskuskeiði að leikjum og störf-
um í samfylgd traustra vina í sum-
arsól Hörgárdalsins. Æ síðan voru
fagnaðarfundir og gefandi samræð-
ur um margslungin lífsvandamál.
Þórhallur var óvenju vel meðvit-
aður um, og tók nærri sér, neyðina
í samfélaginu og misréttið, sem
margir afneita raunar, gagnvart
okkar minnstu bræðrum og systr-
um, og hann lá ekkert á vitneskju
sinni um þann vanda sem blasti við
honum í starfinu. í því skaraði hann
fram úr vel flestum embættismönn-
um, bæði kirkjunnar, heilbrigðis-
og félagskerfisins. Hófstilltur en
ómyrkur í máli og beitti sér af
snerpu á félagslegum vettvangi,
kom fram í fjölmiðlum, stóð fyrir
fundum og ráðstefnum um þessi
baráttumál af vandvirkni, alúð og
reisn sem honum var í blóð borin.
Hann hreif aðra með sér og dreif
svo efnið snarlega á prent svo það
yrði handbært til umræðna, vinnslu
og úrbóta. Hann vildi efla veg kirkj-
unnar og var henni til sæmdar.
Hann var hamhleypa til verka, ósér-
hlífni var gríðarleg og greiðviknin
sem ótaldir nutu.
Um leið var hann skarpur guð-
fræðingur, einarður, fágaður og
fordómalaus, en réttsýnn og fastur
fyrir, gæddur faglegum virðuleik
svo sem mest má prýða kirkjunnar
þjöna. Gjörsneyddur hégómlegri,
veraldlegri metorðagirnd og losara-
legu fijálslyndisblaðri út og suður
eftir vindáttinni. Naut þó óskoraðs
trausts starfssystkina sinna. Að
honum gengnum er íslensk kirkja
fátækari, Akureyrarbær líka og
þjóðfélagið allt.
Til Þórhalls var gott að leita um
ráð og ábendingar, t.d. varðandi
texta. Og nú birtist fýrir hugskots-
sjónum mínum harmastund um
sumamótt er ég stóð óvænt and-
spænis í starfi mínu. Þá var gott
er frændi minn birtist, lagði sig
fram og hlúði á fallegan, kristilegan
hátt að ástvinum örends einka-
barns.
Á ný stöndum við í hljóðri spurn
á hinum órannsakanlegu krossgöt-
um drottins ofar mannlegum skiln-
ingi, þar sem æðri gildi vara.
Síðasta ábending Þórhalls í síð-
asta samtali okkar var að gefnu
tilefni: „Ég trúi, hjálpa þú vantrú
minni“ (Mark. 9:24). Þessum van-
máttugu orðum mínum lýk ég með
dýpstu samúðarkveðjum til fjöl-
skyldu hans - og með niðurlagi
eins hinna fögru ljóða í bókinni
Svartálfadans eftir Stefán Hörð
Grímsson:
Verður að einu og rennur
saman kvöldið og mynd þín
hljóð og fögur sem minning
hrein og hvít eins og bæn.
Magnús Skúlason.
Al'drei er svo bjart
yfir öðlingsmanni
að eigi geti syrt
eins sviplega og nú,
og aldrei er svo svart
yfir sorgarranni,
að eigi geti birt
fyrir eilífa trú.
Svo mælti einn af forverum séra
Þórhalls Höskuldssonar, skáld-
presturinn á Sigurhæðum, séra
Matthías Jochumsson, í eftirmælum
er hann kvaddi hinstu kveðju lands-
kunnan öðlingsmann, er sviplega
var kallaður burt af þessum heimi.
Þessi gullvæga og guðlega hugg-
un, talar af heitri tilfinningu og
trú, þegar líkt er á komið og fyrir
rúmri öld, er þau orð voru fýrst
mælt af munni fram, að við erum
nú sárt og sviplega að kveðja þjóð-
kunnan kenninmann, séra Þórhall
Höskuldsson. Árið 1982 var hann
kosinn annar sóknarprestur Akur-
eyrarprestakalls, og kom þar í minn
stað. Séra Þórhallur var mikill
starfsmaður, áhugasamur og á
besta aldri. Þau tengsl, er þá mynd-
uðust milli okkar svo og hið vina-
lega bróðurþel hans bæði fyrr og
síðar í löngu og farsælu samstarfi
að málefnum kirkjunnar, varð þess
valdandi, að það kom eins og reiðar-
slag, að frétta, að hann væri skyndi-
lega dáinn. Mig setti hljóðan: „Dá-
inn, horfinn, harmafregn, hvílíkt
orð mig dynur yfir.“ Séra Þórhallur
Höskuldsson var svo lifandi og vak-
andi persóna að það er rétt eins og
hann sé enn lífs á meðal okkar, og
við eigum í vændum að mæta hon-
um, eins og þegar hann lagði síðast
frá sér verkefnin að kvöldi dags til
þess að mæta þeim aftur að morgni
7. okt., áhugasamur og gerhugull,
- eins og alltaf. Hér „stóðst á end-
um dáðríks manns dagur og verk.“
Séra Þórhallur var hæfíleikamað-
ur, öðlingsmaður, eljumaður, fræði-
maður, gáfumaður og síðast en
ekki síst trúmaður. Hann var hug-
sjónaríkur. Hugurinn brann af eld-
móði hjartans. Þess fékk kirkjan í
ÞÓRHALL UR HÖSKULDSSON
heild að njóta í mikilvægum úr-
lausnarefnum varðandi skipulags-
mál og starfshætti, er hann ásamt
öðrum þar til kvöddum kirkjunnar
mönnum var kjörinn til þess að
veita brautargengi. Séra Þórhallur
var glöggsýnn á, að kirkjan léti sig
ekki eingöngu varða hið kenni-
mannlega hlutverk guðfræðinnar,
þó að það væri honum mikilvægt,
heldur sneri hann sér líka að því
að finna lausn á vandamálum
þeirra, sem minnst mega sín í þjóð-
félaginu og ekki geta séð sjálfum
sér- farborða. Þjóðfélagsmálin lét
hann mjög til sín taka, ekki póli-
tískt, heldur af kærleikshvöt og
miskunnsemi við náungann.
Já, „Aldrei er svo bjart,“ - segir
trúarskáldið það, sem býr að baki
bjartsýnisboðskap trúarinnar, er,
að ljósið er hið sigrandi afl í myrkr-
inu. Hve svart, sem myrkrið getur
orðið, þá lýsir ljósið aðeins þeim
mun skærar. Állt sorgarmyrkur
veraldar getur ekki slökkt á einu
litlu trúarljósi, heldur verður birta
þess þeim mun bjartari sem það
myrkur er meira. „Lýs milda ljós,“
er því hvort tveggja, bæn og bæn-
heyrsla.
Séra Þórhallur Höskuldsson var
góður heimilisfaðir, fjölskylda hans
hefur mikið misst. Við Sólveig vott-
um eiginkonu hans, Þóru Steinunni
Gísladóttur, innilegustu samúð,
börnum þeirra, móður og stjúpföður
og öðrum nánustu ástvinum. Guð
gefi þeim huggun sína. Það er þung-
bær reynsla fyrir söfnuðinn og sam-
verkamann séra Þórhalls, að hann
skuli vera svo snöggt og óviðbúið
kallaður burt af þessum heimi, en
„Aldrei er svo bjart yfír öðlings-
manni,“ og þegar hann nú er laug-
aður í ljósi Guðs á himni. Guð huggi
ykkur og styrki.
Ó, Guð vor, þú sem gefur tekur,
gefur líf og dáinn vekur.
Lækna Drottin sorgar sárin,
söknuðinn, og þerra tárin.
Pétur Sigurgeirsson.
Til eru menn með svo opinn hug
og hlýtt hjarta að þeir ná þegar í
stað góðu sambandi við aðra. Á
þann veg voru fyrstu kynni mín af
séra Þórhalli Höskuldssyni en hon-
um kynntist ég þegar hann var í
námsleyfi í Noregi 1988 ásamt
Þóru, konu sinni. Og á þann veg
hafa kynni mín verið af honum síð-
an.
Rannsóknarverkefnið sem átti
hug hans allan varðaði samband
kirkju og ríkis á Norðurlöndunum.
Hann beindi sjónum sínum að því
sem átti sér stað fyrir og eftir hina
miklu norsku rannsókn „Ríki og
kirkja" (NOU 1975:30). Hin mikla
reynsla hans og þekking gerðu hon-
um kleift að spyija spurninga og
skilja þau álitaefni sem við var að
glíma í Noregi. Sú þróun sem síðar
hefur orðið í Svíþjóð, og að hluta
til einnig í Noregi, hefur sýnt fram
á að verkefni hans var mikilvægt
og í því var horft fram á veg.
í mínum huga voru hann og
Þóra þó fyrst og fremst brúarsmið-
ir, þau komu á tengslum við ís-
lenska kirkju. Hann bjó ásamt eig-
inkonu og dóttur um langt skeið í
prófastsdæmi mínu skammt frá
Ósló. Þá gafst okkur gott tækifæri
til að skiptast á skoðunum og miðla
hvor öðrum af reynslu okkar. Þá
kviknaði löngun til að kynnast ís-
landi og íslensku kirkjunni nánar.
Eftir norrænt biskupaþing var
tveimur okkar biskupanna boðið
ásamt mökum til Akureyrar. Árið
eftir héldu prófastar biskupsdæmis
míns aðalfund sinn á íslandi. Ég
er Þórhalli Höskuldssyni ákaflega
þakklátur fyrir að hafa opnað hjörtu
okkar fyrir Islandi. Hann var einn
af þeim sem byggði brú yfir til
norsku kirkjunnar og við þökkum
Guði fyrir. Við munum sakna hans.
Sigurd Osberg, biskup í Túns-
bergi í Noregi.
Kveðja frá
Prestafjelagi íslands
Enginn missir svo, að honum
hafi eigp áður verið gefið. Því verð-