Morgunblaðið - 21.10.1995, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLMIÐLUN
Ljós sem
kemurinn
um linsuna.
jMttfe

m
FILMULAUS
LJÓSMYNDUN
Rauntíma
myndavél.
Frystir augna-
blikiö með Ijós-
næmum skynjara,
en hann er þakinn neti
Tengi við tölvu
myndavélarinnar
Stafrænar Ijósmyndavélar sem fanga fyrir-
myndirnar án þess aö nota Ijósmyndafílmur,
& veröa sífellt vinsælli og munu jafnvel leysa
heföbundnar myndavélar af hólmi.
•'"'i Augað í stafrænni myndavél eru raðir
af hundruðum eða jafnvel þúsundum
Ijósnæmra skynjara sem kallast CCD.
Þeir breyta styrkleika Ijóss sem á þá
til geymslu á hörðum disk tölvunnar í
myndavélinni. Síur á yfirborði CCD-
flögunnar lesa mismunandi frumliti
og skíla þannig tilbúnum litmyndum.
CCD
Litsia
Myndavél í myndveri.
Les fyrirmyndina með hágæða
CCD sem gefur mun skarpari mynd.
Vegna inhskönnunartímans er enn sem
komið er einungis hægt að mynda kyrra
hluti með þessari aðferð.
Stefna skönnunar
Skönnunarflagan (CCD) er þakin
rööum af síum sem fanga frumliti
yfir alla myndina en ekki í net af
síum eins og í rauntíma mynda-
vélum.
Myndin er geymd í minni
myndavélarinnar og má
skoða á tölvuskjá eöa prenta
út úr laser-prentara.
Einnig má senda hana á
svipstundu um símkerfið
REUTER
The Daily Tele-
graph fær
nýjan ritstjóra
London. Reuter.
CHARLES Moore var ráðinn rit-
stjóri breska dagblaðsins The Daily
Telegraph á miðvikudag í stað Max
Hastings, sem hafði sagt af sér.
Moore var áður ritstjóri systur-
blaðsins The Sunday Telegraph, en
við því blaði tekur Dominic Lawson,
ritstjóri tímaritsins Spectator og
sonur Nigels Lawsons, fyrrverandi
fjármálaráðherra. Hastings tilkynnti
í september að hann hygðist segja
skilið við dagblaðið og gerast rit-
stjóri Evening Standard.
Líklegt þykir að The Daily Teie-
graph hneigist meira til hægri í
stjómmálaumfjöllun sinni undir
stjórn Moore, sem aðhyllist stefnu
Margaret Thatcher, fyrrverandi for-
sætisráðherra.
Agreiningur kom upp innan rit-
stjórnar The Daily Telegraph í júlí
þegar blaðið birti forystugrein til
stuðnings John Redwood, sem bauð
sig fram gegn John Major forsætis-
ráðherra í leiðtogakjöri íhaldsflokks-
ins. Hastings virtist síðar vilja bæta
fyrir þá árás á Major.
The Daily Telegraph er enn sölu-
hæsta vandaða dagblaðið í Bretlandi
en The Times hefur verið að sækja
í sig veðrið. Samkvæmt nýjustu upp-
lýsingum var The Daily Telegraph
selt í 1.065.000 eintökum að jafnaði
í apríl til september í ár en The Tim-
es í 667.000 eintökum.
Conrad Black, stjórnarformaður
Telegraph-útgáfunnar, fór lofsam-
legum orðum um hina nýju ritstjóra,
Moore og Lawson, og sagði að báð-
ir væru þeir „mjög færir ritstjórar,
sem mundu halda áfram að skila
frábærum árangri.“ Moore væri ein-
staklega vel í stakk búinn til að
auka markaðsforystu The Daily
Telegraph og undir forystu Lawsons
hefði The Spectator' náð meiri út-
breiðslu en dæmi væru til um ára-
tugaskeið og jafnvel í allri 167 ára
sögu blaðsins.
Rætt við marga aðra
Black sagði að áður en Moore og
Lawson hefðu verið valdir hefði ver-
ið rætt ítarlega við nokkra kunna
menn frá öðrum fjölmiðlum, sem
sýnt hefðu áhuga, en komizt hefði
verið að þeirri niðurstöðu að hæf-
ustu mennirnir í stöðurnar væru inn-
an blaðsins.
Moore og Lawson eru báðir 38
ára gamlir. Moore hefur verið rit-
stjóri The Sunday Telegraph síðan
1992 og hefur lengst af starfað á
Telegraph-blöðunum síðan hann
ákvað að leggja fyrir sig blaða-
mennsku.
Málefni fjölmiðla rædd á Alþingi
Tillaga um opinbera
stefnu í fjölmiðlun
FELA á menntamálaráðherra að
skipa nefnd um mótun opinberrar
stefnu í fjölmiðlun, bæði prent- og
ljósvakamiðlun, samkvæmt þings-
ályktunartillögu sem Lilja A. Guð-
mundsdóttir og Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir, þingmenn Þjóð-
vaka, hafa mælt fyrir á Alþingi.
Samkvæmt tillögunni á mark-
mið þessarar stefnu að vera þrí-
þætt.
a. að standa vörð um tjáningar-
frelsi sem hornstein lýðræðis.
b. að tryggja almenningi aðgang
að alhliða, málefnalegum og fag-
legum upplýsingum.
c. að efla íslenska tungu og menn-
ingu.
Lilja Á. Guðmundsdóttir sagði,
þegar hún mælti fyrir tillögunni á
fimmtudag, að iýðræðisþjóðfélagið
byggðist m.a. á tjáningarfrelsi og
rétti almennings til að hafa aðgang
að aðhliða málefnaleg’um og fag-
legum upplýsingum. I þannig þjóð-
félagi gegni fjölmiðlar lykilhlut-
verki.
Lilja sagði ótrúlegar breytingar
hafa orðið á sviði fjölmiðlunar og
upplýsingatækni á undanförnum
árum. Landamæralaus auglýs-
ingatækni hafi haft djúptæk áhrif
á þjóðfélagið og sífellt fleiri hafi
aðgang að alþjóðiegu fjölmiðla-
efni. I æ ríkari mæli sé litið á
upplýsingar sem vöru þótt það sé
hið félagslega, pólitíska og fjár-
hagslega vaid sem sker úr hvernig
upplýsingatæknin sé virkjuð og
hvers konar upplýsingum sé komið
á framfæri.
Eftir að einkaréttur Ríkisút-
varpsins var afnuminn hefur
einkareknum útvarpsstöðvum
fjölgað hérlendis, eins og annar-
staðar. Útvarpsstöðvar reknar fyr-
ir auglýsingafé hafa fest sig í sessi.
Lilja sagði að af þessum sökum
hafi fjölmiðlamarkaðurinn breyst.
Hagnaðarsjónarmið og auglýs-
ingamennska hafi orðið meira
áberandi. Fjölmiðlun hafi fengið á
FLUTNINGSMENN þings-
ályktunartillögunnar, Lilja
Á. Guðmundsdóttir, sem
mælti fyrir henni, og Ásta
Ragnheiður Jóhannesdóttir.
sig alþjóðlegan blæ og knúið fram
sífellt meiri alþjóðahyggju sem
hafi haft djúpstæð áhrif á íslenskt
þjóðlíf og menningu.
„Fjölgun útvarpsstöðva hefur
ekki haft í för með sér fjölbreytni
í efnisvali. Nýju útvarpsstöðvarnar
bjóða nær eingögnu upp á einhæft
afþreyingarefni. Hið sama gildir
um sjónvarpsstöðvarnar eins og
Stöð 2. Þar er engilsaxnesk fram-
leiðsla nær einráð. Hin væntanlega
Stöð 3 virðist ætla að fylgja svip-
aðri dagskrárstefnu. Sjónvarps-
stöð, sem dreifir svipuðu efni og
myndbandaleigur gera, virðist vera
sú tegund sjónvarpssöðva sem gef-
ur mest í aðra hönd,“ sagði Lilja.
Fábreyttari dagskrá
Lilja sagði einnig að hætt sé við
að samkeppni um hlustendur og
áhorfendur til að ná hylli auglýs-
enda leiði til þess að dagskrár
stöðvanna verði fábreyttari og
einnig sérhæfðari; sífellt fámenn-
ari hluti þjóðarinnar muni fylgjast
með sama miðlinum eða þættinum
sem leiði til þess að þekkingarsam-
nefnari þjóðarinnar muni minnka
og hagsmunir einstaklinganna
verði sundurleitari. Afleiðing þess-
arar þróunar virðist vera sú að
þekking okkar verði sérhæfð og
oft sundurlaus og heildarsýnin æ
óljósari.
„Verði þetta hagnaðarsjónarmið
allsráðandi í rekstri fjölmiðla hér
á landi er ekki ólíklegt að fræðslu-
hlutverki þeirra verði ýtt til hliðar
en þar með er grundvöllur lýðræð-
isins í hættu. Eitt af markmiðum
fjölmiðlastefnu hlýtur að vera að
tryggja almenningi aðgang að
vönduðu efni, m.a. með reglum um
auglýsingar og að ekki skuli
blanda saman auglýsingum og
öðrum efnisþáttum," sagði Lilja.
Virk fjölmiðlastefna
Hún sagði að virk fjölmiðla-
stefna gæti skipt sköpum ef íslend-
ingar vildu hafa áhrif á þróunina
á fjölmiðlamarkaðnum. „Eigna-
samruni og samþætting fjölmiðla-
fyrirtækja og stýring fjölmiðla í
hvaða formi sem er getur haft
hættuleg áhrif á tjáningarfrelsið
og allt upplýsingaflæðið í samfé-
laginu. Það hlýtur því að vera verk-
efni hins opinbera að tryggja að
fjölmiðar bjóði upp á fjölbreytt
efni. Það þarf m.a. að athuga
eignarhald fjölmiðlafyrirtækja og
koma í veg fyrir að einn eða fáir
sterkir aðilar nái slíkum yfirburð-
um á markaði að tjáningarfrelsi
og upplýsingaflæði sé ógnað.
Það ber einnig að rannsaka fjár-
hagslega tengingu fjölmiðlafyrir-
tækja við önnur fyrirtæki því að
það er augljóst að slík tenging
hefur auðvitað bein áhrif á tjáning-
arfrelsið. Öruggasta leiðin til að
tryggja fjölbreytt framboð efnis til
dreifingar er því rekstur öflugra
og sterkra innlendra fjölmiðla til
mótvægis við alþjóðlegan fjöl-
miðlamarkað. Kröftugir fjölmiðlar
geta einbeitt sér að sjálfstæðri
miðlun frétta og menningar," sagði
Lilja.
Opinber fjölmiðlastefna varasöm
BJÖRN Bjarnason
menntamálaráð-
herra telur vara-
samt að móta opin-
bera stefnu í fjöl-
miðlun þar sem slíkt
gæti reist skorður
við því frelsi, sem
eðlilegt sé að ríki
þegar fjölmiðlar eru
annars vegar.
Þetta sagði Björn
í umræðu um þings-
ályktunartillögn um
opinbera fjölmiðla-
stefnu. Björn sagðist
telja að Alþingi
hefði með breyting-
um á stjórnarskrá
Iýðveldisins á síðasta þingi gert
ráðstafanir til að standa vörð
um tjáningarfrelsið sem horn-
stein lýðræðis. Því hafi þegar
verið staðfest með viðunandi
hætti eitt af þeim þremur
markmiðum sem þingsályktun-
artillagan miðaði að.
Ekki á valdi sljórnvalda
Þá sagði Björn að með í fyrra
hefði Alþingi lagt grunn að
stórátaki til að efla íslenska
tungu og menningu, m.a. með
því að koma á fót sérstökum
sjóði til að styrkja átak í þágu
íslenskrar tungu og menningar.
Varðandi þriðja meginmark-
mið þingsályktun-
artillögunnar, að
tryggja almenningi
aðgang að mál-
efnalegum og fag-
legum upplýsing-
um, sagði Björn að
hann teldi það ekki
vera á valdi lög-
gjafans eða stjórn-
valda að setja regl-
ur um þetta.
Þróunin væri í
þá átt, að samruni
ætti sér stað hjá
mörgum stórum
aðilum í fjölmiðla-
heiminum en á
sama tíma ykjust
möguleikar bæði einstaklinga
og smærri fyrirtækja til að taka
þátt í fjölmiðlun með þeim
hætti sem aldrei hefði verið
áður. Einn maður á heimili sínu
gæti verið að stunda fjölmiðla-
starfsemi með tölvu og síma
að vopni og upplýsingamiðlunin
væri orðin á þann veg að óger-
legt væri að ætla sér að setja
um það opinberar reglurum
hvemig að slíku verði staðið.
Björn sagðist tejja það tíma-
skekkju að ætla að fara að
álykta um þetta efni sérstak-
lega og setja niður nefnd til
þess að fjalla um það.
Ilann spurði hvað fælist í
virkri fjölmiðlastefnu, sem get-
ið er um í greinargerð fyrir
tillögunni. „Ef opinberir aðilar
eiga að fylgja slíkri stefnu,
hver eru mörkin milli virkrar
fjölmiðlastefnu og ritskoðunar
eða annarra hamla sem menn
setja á þá sem stunda fjölmiðl-
un?“ sagði Björn
Ekki ritskoðun
Lilja Á. Guðmundsdóttir
svaraði Birni og sagði það mik-
inn misskiling ef hann héldi því
fram að þingsályktunartillagan
væri sett fram til að hindra störf
fjölmliðla. Þvert á móti væri það
markmið tillögunnar að hindra
ekki eða ritskoða það efni sem
almenningi stæði til boða.
Hins vegar væri spuming
hvort það væri ekki einhvers
konar ritskoðun ef sú þróun
hélti áfram, að almenningi
stæði til boða nánast einhæft
tónlistarefni í útvarpsrásum og
örfrá dagblöð. Ríkisvaldið gæti
auðvitað eflt upplýsingaflæðið
í iandinu með því að styðja við
útgáfu blaða og tímarita.
Hættan væri sú þróun að ein-
ungis útvalinn hópur hefði að-
gang að alls konar upplýsing-
um á ýmsum tungumálum en
síðan hefði stór hópur mjög
takmarkaðan aðgang að upp-
lýsingum.
Björn Bjarnason