Morgunblaðið - 21.10.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1995 29
kksins
Norðurlöndin gætu komist í mikla
tísku á ný. Eftir því sem umheimur-
inn, Evrópa og Bandaríkin, færast
nær okkur verðum við meðvitaðri
um sérstöðu okkar. Við getum nýtt
okkur hina nýju fjölmiðlatækni en
við getum aldrei sigrað Bandaríkja-
menn á þeim vettvangi. Norrænu
bókmenntaverðlaunin hafa hins
vegar skipt miklu máli. íslenskir
verðlaunahafar hafa til dæmis orðið
til að kynna Dönum nútímabók-
menntalist Islendinga. A menning-
arsviðinu getum við náð lengst með
samvinnu á sviði bók-
mennta og tónlistar."
Verður að
endurskipuleggja
Norðurlandaráð
Þegar Engell er spurð-
ur hvort ekki sé hætta á
því með Evrópusam-
bandsaðild Svía og Finna
og áður Dana að ung-
menni einbeiti sér frekar
að því að læra tungumál
sem skipta miklu máli
innan ESB á borð við
þýsku og frönsku en nor-
ræn tungumál segir hann
það vissulega geta gerst.
„Það er raunar mikil
hætta á þessari þróun og
því hef ég lagt mikla
áherslu á mikilvægi þess
að nútímavæða Norður-
landasamstarfið. Við
verðum að endurskipu-
leggja starf Norðurlanda-
ráðs þannig að hið póli-
tíska mikilvægi þess auk-
ist. Annars er hætta á því
að menn muni í sífellt
auknum mæli beina aug-
um sínum til Brussel ein-
vörðungu. Við verðum
líka að einbeita okkur að
samstarfi á þeim sviðum
sem almenningur lætur
sig miklu varða. Eins og
er einbeitum við okkur
að of mörgum hlutum.
Við dreifum fjármagninú
í of mörg verkefni. Við verðum að
láta verkefni sem skila sjáanlegum
árangri hafa forgang. íbúar Norð-
urlandannna verða að verða varir
við árangur Norðurlandasam-
starfsins."
Hann segir að þeir sjö milljarðar
íslenskra króna sem árlega sé varið
til þessa starfs verði að skila sér
betur til fólksins. „Við þurfum á
minni skriffinnsku að halda, það er
að mínu mati mikilvægt," segir
Engell.
Sameinumst í Evrópu
Hann minnir einnig á að margir
hafi borið þann draum í bijósti að
Norðurlöndin myndu sameinast sem
ein heild innan Evrópusambandsins.
„Ég held að við ættum mikla mögu-
leika sem svæði innan ESB. Norð-
menn og íslendingar hafa hins veg-
ar ákveðið að taka ekki þátt í þessu
samstarfi og það virðum við. Við
getum hins vegar gert Norðurlanda-
samstarfið að tengingu við Evrópu-
samstarfið."
Engell segist vera mjög bjartsýnn
hvað varðar framtíð Norðurland-
anna. Norðurlöndin hafi lengi verið
„púkaleg" en hann telji miklar Iíkur
---------- á nýrri norrænni gullöld.
;taða „Við höfum mikla sér-
/arðar stöðu á alþjóðavettvangi
Smat hvað gildismat varðar. Þó
að Danir, Islendingar,
Norðmenn, Svíar og
Finnar séu mjög ólíkir innbyrðis þá
eru viðhorf okkar áþekk, áhrif nátt-
úrunnar og ljóssins á menninguna.
Norðurlöndin eiga eftir að koma í
tísku á ný meðal ungmenna eftir
því sem við tengjumst öðrum ríkjum
nánari böndum. Hin jákvæða þjóð-
ernishyggja hefur mjög sterkar
rætur á Norðurlöndunum og hún á
eftir að verða öflugri með aukinni
alþjóðavæðingu. Við verðum hins
vegar einnig að taka frumkvæðið
og gefa hinu norræna samstarfi
aukna næringu."
Breska læknafélagið vill banna hnefaleika í Bretlandi og vísa
Bretar meðal annars til stöðu mála á íslandi í því sambandi
Islendingar tóku af [
skarið fyrir nær 40 árum I
BRESKA læknafélagið endurtók enn einu
sinni áskorun sína um að banna ætti hnefa-
leika í Bretlandi eftir að skoskur hnefaleika-
maður lést sl. sunnudag í kjölfar áverka sem
hann hlaut í keppni fyrir helgi. Bretar vísuðu
m.a. til stöðu hnefaleika á íslandi og af því
tilefni rifjar Steinþór Guðbjartsson upp af-
skipti Alþingis af málinu og ástæður þess að
hnefaleikar voru bannaðir hér á landi sam-
kvæmt lögum nr. 92/1956.
HNEFALEIKAR bárust til
íslands frá Danmörku
haustið 1916 og hófst þá
kennsla í greininni en
nemendur voru aðallega piltar í Sjó-
mannaskólanum í Reykjavík. Fyrsta
hnefaleikasýningin var haldin á veg-
um Glímufélagsins Ármanns í Iðnó
1926 og fyrsta mótið í Gamla bíói, .
þar sem nú er íslenska óperan, 1928.
Mót og sýningar hnefaleikamanna
sættu strax mikilli gagnrýni en félög-
in, einkum Ármann og KR, héldu sínu
striki. Fyrsta hnefaleikameistaramót
íslands var sumarið 1936 en næst var
þráðurinn tekinn upp 1943 og keppt
nánast árlega til 1953. Á fyrsta mót-
inu kepptu 12 manns í fimm þyngdar-
flokkum og aðeins fleiri á síðasta
mótinu en síðast var keppt í hnefaleik-
úm hér á landi 1954 og var þar um
Ármanns- og KR-mót að ræða.
Varanleg örkuml
Þekktir, íslenskir hnefaleikamenn
komu við sögu í ólátum á dansleik í
Listmannaskálanum þáverandi við
hliðina á Alþingishúsinu veturinn áður
en lögin um bannið öðluðust gildi.
Lögreglumenn reyndu að stilla til frið-
ar en við það hlutu þeir varanleg ör-
kuml. Að sögn Sigurðar Magnússon-
ar, framkvæmdastjóra ÍSÍ, beitti Tho-
rolf Smith fréttamaður sér fyrir því
að læknarnir Kjartan J. Jóhannsson
og Helgi Jónasson fluttu í kjölfarið
frumvarp á Alþingi 1956 um að banna
hnefaleika. Frumvarpinu var vel tekið
og var komið til 2. umræðu í síðari
deild en var ekki útrætt. Því flutti
Kjartan samhljóða frumvarp á næsta
þingi og þá var Gísli Guðmundsson
meðflutningsmaður hans.
í greinargerð með frum-
varpinu sagði að hnefaleik-
ur væri einhver ógeðfelld-
asti leikur sem hér þekkt-
ist. Síðan kom eftirfarandi:
12. nóvember og sagði að enginn
hefði andmælt því á síðasta þingi en
mótmælabréf borist frá íþróttasam-
bandi íslands. „Sem betur fer, hafa
hnefaleikar aldrei náð almennum vin-
sældum hér á landi, en alltaf þótt,
það sem þeir eru, leiðinlegt og ógeðs-
legt at, miklu verra en hesta- eða
nautaat."
Kjartan vitnaði í rannsóknir er-
lendra lækna og sagði að 60% þeirra
sem iðkuðu hnefaleika biðu af því
varanlegt, óbætanlegt tjón. Raddir
sem krefðust þess að afmá þessa
smán úr þjóðlífi þeirra í Bretlandi og
Bandaríkjunum, þar sem hnefaleikar
væru vinsælastir, yrðu æ háværari.
„Ég er viss um, að flestir íslendingar
hafa skömm á hnefaleikum og öðrum
barsmíðum og fagna því að hætt verði
að styrkja þá af opinberu fé.“
Hann greindi frá útgáfu bókarinnar
Svívirðilegur leikur eftir breska lækn-
inn og stjómmálamanninn dr. Edith
Summerskill, studdist við upplýsingar
úr bókinni og nefndi dæmi um dauðs-
föll af völdum hnefaleika, jafnt bama
sem fullorðinna. „Það er kominn tími
til að gera sér ljóst, að hnefaleikamót
atvinnumanna eru opinberar aftökur
án þeirrar afsökunar, að verið sé að
fullnægja neinu réttlæti, og að horfa
á keppnina er jafnóviðfelldið og að
horfa á blóðvöll í sláturhúsi. En það
er hvorki eins heiðarlegt né eins nauð-
synlegt og síst af öllu eins mannúð-
legt og slátrun í sláturhúsi."
Eftir að hafa áréttað varanleg
áhrif hnefaleika á iðkendur sagði
Kjartan: „Við, sem höfum fengizt við
lækningar síðasta aldarfjórðunginn,
getum borið um það, að meðan svo
að segja engir fengust hér
á landi til þess að æfa
hnefaleika, var miklu
minna um barsmíðar og
slys af þeim sökum heldur
en núna á síðustu árum.
Hnefaleika-
mót eru opin-
berar aftökur
„Ef íþrótt er skýrgreind sem holl
hreyfing, vel fallin til þess að gera
menn hrausta á sál og líkama, þá er
öfugmæli að kalla hnefaleika íþrótt.
Sem betur fer, hafa hnefaleikar
aldrei verið vinsælir hér. Ekki er
kunnugt, að neinn hafi látið lífið hér
við opinbera hnefaleikakeppni. Slíkt
er þó algengt erlendis. Hitt er þó enn
algengara þar, að hnefaleikarar verði
það, sem kalla mætti „höggdrukknir",
þ.e. fá meiri eða minni heilaskemmd-
ir, sem valda því, að þeir haga sér
eins og þeir væru lítils háttar ölvaðir.
Stórslys og dauðsföll hafa hlotizt
hér á landi af áverkum af hendi
manna, er vanizt höfðu hnefaleikum.
Full ástæða er því til að stemma á
að ósi í þessu efni og banna alla keppni
og kennslu í hnefaleik,
Bann við hnefaleikum er í rauninni
ekki nema skyld og sjálfsögð tilraun
til slysavarna."
Kjartan fylgdi frumvarpinu úr hlaði
Og við vitum líka, að mikill meiri
hluti þeirra slysa, sem nú verða af
barsmíðum, er af völdum manna úr
hópi þeirra tiltölulega fáu, sem eitt-
hvað hafa numið hnefaleik. Við get-
um því bent á sterkar líkur fyrir
því, að þessum slysum mundi fækka,
ef kennsla í hnefaleik færi ekki fram
hér á Iandi.“
Verkefni Alþingis
Gylfi Þ. Gíslason, þáverandi
menntamálaráðherra, tók í sama
streng og flutningsmaður og sagði
að keppa bæri að því að frumvarpið
yrði að veruleika en gat þess að mót-
jnæli ÍSÍ hefðu átt nokkurn þátt í því
að frumvarpið hlaut ekki afgreiðslu á
síðasta þingi. Hann sagðist hafa rætt
við forseta ÍSI sem hefði sagt sér að
sanibandið hefði ekki tilhneigingu til
að halda verndarhendi yfir íþróttinni
en talið orsök mótmælanna vera þá
að varhugavert fordæmi væri að lög-
Aðrar reglur í
ólympískum
hnefaleikum
gjafarsamkoman tæki að sér að kveða
á um hvaða íþróttagrein menn stund-
uðu og hvaða ekki. Gylfi sagði að
íþróttasamtökin hefðu ekki verið til-
búin til að taka ákvörðun um að
keppni í hnefaleikum eða sýning á
leikjum færi ekki fram en vildi að
þingnefndin sem fengi málið til með-
ferðar ræddi við ÍSI um framhaldið.
„Ef íþróttasamtökin eru hins vegar
ekki reiðubúin til þess að taka sjálf
ákvörðun um það, að hnefaleikar skuli
ekki sýndir opinberlega og torveldað
að stunda þá, þá er það verkefni Al-
þingis að taka ákvörðun um, hvort
svo langt skuli gengið að banna þá
beinlínis."
Frumvarpinu var vísað samhijóða
til annarrar umræðu og þá
sagðist Kjartan hafa rætt
við menntamálaráðherra og
þeir væru sammála um að
þó ÍSÍ bannaði hnefaleika
væri það ekki fullnægjandi.
„Réttara sé að banna hnefaleika með
lögum.“
Frumvarpið var samþykkt með 20
samhljóða atkvæðum, enginn tók til
máls við þriðju umræðu og það var
afgreitt til efri deildar þar sem Alfreð
Gíslason var framsögumaður. Hann
áréttaði skaðsemi hnefaleika, sagði
leikinn engan jarðveg eiga hér á landi
og vonaði að frumvarpið yrði að lög-
um. „Ég tel að það sé sómi fyrir okk-
ur íslendinga að verða fyrstir til þess.
Margjr læknar og heilbrigðisfrömuðir
erlendis munu taka eftir þessu og
munu nota það i baráttu sinni í sínum
löndum fyrir að ná sama árangri."
Frumvarpinu var vísað til annarrar
umræðu með 10 samhljóða atkvæðum
og þegar að henni kom greindi Alfreð
frá bréfi sem hafði borist frá fram-
kvæmdastjórn ÍSÍ eftir að málið hlaut
afgreiðslu í nefnd. Hann svaraði fram-
komnum ásökunum í bréfinu og gat
þess jafnframt að Alþingi hefði borist
einróma áskorun frá fundi Læknafé-
lags Reykjavíkur um að banna hnefa-
leika og samskonar áskorun hefði f
borist frá 63 kennurum á Akureyri. j
I atkvæðagreiðslu var frumvarpið ?
samþykkt samhljóða, enginn tók til
máls við þriðju umferð og 27. desem-
ber 1956 öðluðust lög um að banna
hnefaleika gildi. Síðan hefur keppni,
sýning og kennsla í hnefaleik verið
bönnuð. Ennfremur sala og notkun í
hnefaleikaglófa og annarra tækja sem 8
ætluð eru til þjálfunar hnefaleikara. 'í
Ósk um ólympíska hnefaleika f|
Undanfarin ár hafa áhugamenn um þ
ólympíska hnefaleika æft íþróttina og [
að þeirra ósk fluttu Kristinn H. Gunn- (
arsson og Ingi Björn Al- ■
bertsson tillögu til þingsá- j
lyktunar 1993 þess efnis j
að skipuð yrði nefnd til að <i
kanna hvort rétt væri aðd
leyfa ólympíska hnefaleika í|
sem íþróttagrein hér á landi en sam-
kvæmt tiltækum upplýsingum eru
ólympískir hnefaleikar ekki bannaðir i
erlendis. Tillagan var ekki útrædd og éf
var endurflutt á síðasta þingi en í í
greinargerð með tillögunni kemur S
fram að rétt sé að gera skýran |
greinarmun á ólympískum hnefaleik- I
um og hnefaleikum atvinnumanna. i
M.a. séu reglur og öryggiskröfur afai
ólíkar og á það bent að skylt sé ac,
nota höfuðhlífar í ólympískum hnefa-
leikum og hver leikur standi í þijár
lotur í stað allt a_ð 12 lotum hjá at- j
vinnumönnum. ÍSÍ, UMFÍ og íþrótta- J
kennarafélag íslands mæltu með þvíf
að þingsályktunartillagan yrði sam-|
þykkt en Læknafélag Islands, lands-j
samtökin Heimili og skóli og starfs-l
menn íþrótta- og æskulýðsdeildai [
menntamálaráðuneytisins voru áj
móti. 21. febrúar sl. lagði mennta-|
málanefnd til að málinu yrði vísað til (
ríkisstjórnarinnar og þar liggur það.
Reuter
NÆR 500 hnefaleikarar hafa látist síðan 1984 í kjölfar meiðsla sem
þeir hafa hlotið í keppni. Tveir hnefaleikarar létust um síðustu
helgi og á myndinni er annar þeirra, Skotinn James Murrey, í keppn-
inni sem varð honum að falli.