Morgunblaðið - 21.10.1995, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 21. OKTOBER 1995
BREF TIL BLAÐSINS
Hefjum sauðkind-
ina til vegs á ný
Frá Hallgrími Sveinssyni:
NÆSTLIÐIN misseri hafa komið
upp öðru hvoru stórfréttir í fjöl-
miðlum af verslanakeðjum í ýms-
um löndum, sem segjast tilbúnar
að kaupa íslenskt dilkakjöt í stór-
um stíl, hundruð eða jafnvel þús-
undir tonna. Síðan eru höfð viðtöl
við þessa aðila eða fulltrúa þeirra.
Allt með hefðbundum hætti. Þótt
undarlegt megi virðast gleyma
fréttamenn oftast að spyrja einnar
grundvallarspurningar. Hvað eru
hinir erlendu kaupendur tilbúnir
að greiða fyrir kílóið af vistvæna
íslenska dilkakjötinu? Það sýnist
til lítils barist fyrir sauðfjárbænd-
ur ef þeir verða svo til að gefa
erlendu verlsnanakeðjunum fram-
leiðsluna, eins og því miður eru
fullar líkur á að verði með útflutt
dilkakjöt á nýloknu verðlagsári.
Teikn eru á lofti um að verðið nái
ekki hundrað krónum til bóndans,
pr. kíló að meðaltali, því miður.
Auðvitað er það langtímamarkmið
að selja vistvænt dilkakjöt frá ís-
landi til Bandaríkjanna, Evrópu-
bandalagslanda og annarra sem
keypt geta. En Róm var ekki
byggð á einni nóttu og það er
gífurlega mikil vinna framundan
hjá þeim sem vinna að þessum
útflutningi, þó ekki komi annað
til en þeir miklu innflutnings-
múrar, sem mörg lönd hafa byggt
í formi hreinlætiskrafna gagnvart
innflutningi á dilkakjöti. Verðið
er svo annar handleggur. Frétta-
menn þurfa að hafa einurð til að
spyrja hvað þessir ágætu erlendu
kaupmenn eru tilbúnir að greiða
fyrir íslenska dilkakjötið, sem þeir
lofa og prísa sem vistvæna vöru.
Ef það fylgir ekki með í umræð-
unni er hætt við að menn fyllist
ótímabærri bjartsýni, sem því mið-
ur hefur borið alltof mikið á að
undanförnu.
Ofur miðstýring
Eins og horfir í dag eru fullar
líkur á að flestir sauðfjárbændur
hér á landi verði fallnir fyrir ofur-
borð áður en útflutningur hefst á
viðunandi verði fyrir framleiðslu
þeirra. Þangað til verða þeir að búa
við innanlandsmarkaðinn, hvað
sem tautar og raular. Þeir eru
dæmdir til að tapa þar áfram verði
ekki breytt um stefnu. Aðrir kjöt-
framleiðendur dansa í kring um þá
og hlæja að þeim, vegna þeirrar
ofurmiðstýringar, sem tíðkast í
sauðfjárræktinni, en sauðfjár-
bændur fara með veggjum. Hvar
ætli það þekkist annars staðar á
byggðu bóli að ein grein landbúnað-
ar búi við fast verð, á meðan allt
annað í þjóðfélaginu miðast við
svokallaðan markaðsbúskap og þar
með frjálst verðlag? Slíkt hlýtur
að vera fáheyrt.
í fljótu bragði virðist það vera
lífsspursmál fyrir íslenska
sauðfjárbændur að vinna aftur
sem mest af þeim innanlands-
markaði sem þeir hafa verið að
tapa á undanförnum árum. Þeir
verða að reyna að hefja sunnu-
dagssteikina til vegs á ný hjá neyt-
endum. Ekkert er betra en steikt
lambalæri í ofni, að ekki sé nú
talað um lærissneiðarnar. Vel
rflatbúnar kótilettur eru alltaf
veislumatur. Steiktur hryggur er
lostæti. Vel matreidd kjötsúpa
slær öllu við. Var einhver að tala
um saltkjöt og baunir? Hakkað
ærkjöt er eitthvert hollasta kjöt
sem þekkist. Svona mætti lengi
telja. Þrátt fyrir þessar staðreynd-
ir er fólk smám saman að venjast
af að nota þessar vörutegundir af
þeirri einföldu ástæðu að verðið
er allt of hátt. Hinn almenni neyt-
andi hefur ekki efni á að kaupa
íslenska dilkakjötið. Svo einfalt er
það. Ekki má gleyma þeim sem
yngri eru, ef menn hafa ekki lag
á að matreiða dilkakjötið svo þeim
líki, þarf ekki að spyija að leikslok-
um.
Fijálst verð
Hvað er þá til ráða? Gefa verðið
fijálst og það án tafar og leyfa
Illa farið með
reiðskjótana
Frá Anny Steingrímsdóttur:
VIÐ HÖFUM verið á íslandi í sum-
arfríi í júlí/ágúst. Við' vorum tvö
og höfðum með okkur tvö reiðhjól.
Þetta var stórkostleg ferð, enda
vorum við heppinn að fá gott veð-
ur austan- og norðanlands. Við
höfðum keypt okkur hringmiða, til
að hafa möguleika á að breyta til
ef veður eða annað gerði það nauð-
synlegt. Okkur var sagt hjá BSÍ,
að hægt væri að fá hjólin með
rútunum, fyrir 350-500 kr. auka-
kostnað, í hvert sinn. Það fannst
okkur líka allt í lagi. En okkur
finnst, að þegar sérleyfishafar taka
á sig þannig „þjónustu“, fyrir
aukaborgun, ætti að vera hægt að
fara betur með hjólin. Okkur finnst
súrt og ergilegt að það sé farið svo
illa með hjólin, sem eru töluvert
dýr og einasta farartæki sem við
eigum. Á einu hjóli, brotnaði
framtöskujárn, sem á að bera tösk-
una. Það kom fyrir í fyrstu rútu-
ferðinni. Á hinu hjólinu eiðilagðist
bæði fram- og afturljósið. Bæði
hjólin eru með málningarskemmdir
út um allt á stellingu, af því að
vera inni í geymslu með öðrum
farangri (hjól ofan í hjól) og að
hanga á járni utan á rútunni. Þessu
síðastnefnda hefði gúmmíslanga
utan yfir járnstengurnar reddað.
Við viljum benda á að sérleyfishaf-
ar á íslandi verða að fara að bjóða
mönnum að framleiða eins mikið
og þeir vilja á eigin ábyrgð. Vinna
markaðinn aftur með verðlækkun
til að byija með. Þá verðlækkun
getur enginn borið nema framleið-
endur. Væntanlega ná þeir henni
aftur með aukinni framleiðslu og
betri nýtingu á framleiðslutækjum.
Það er kominn tími til að þeir
sauðfjárbændur sem ráða yfir jörð,
húsakosti, vélum og bústofni fái
að njóta sín og hætti að fara með
veggjum.
Hvað verður þá um beingreiðsl-
urnar (niðurgreiðslurnar) og allt
það kerfi spyija menn. Margir hafa
bent á að þær þurfi að setja fastar
í nokkur ár og afnema þær svo
með öllu. Annaðhvort lifum við í
fijálsu markaðsþjóðfélagi eða ekki.
Leiðin til neytandans liggur í gegn-
um kaupmanninn. Sauðfjárbændur
þurfa að semja við „erkióvininn"
eins og Hagkaup og Bónus, svo
dæmi sé nefnt. Hlutirnir gerast hjá
kaupmönnunum, hvort sem mönn-
um líkar það betur eða verr. Það
er enginn sem hefur meira vit á
sölu dilkakjöts en þeir og þeirra
fólk. Og meðal annarra orða. Hvort
ætli sé heppilegra fyrir sauðfjár-
bændur að lækka verð á dilkakjöt-
inu innanlands og vinna þar með
neytendur aftur á sitt band eða
selja það erlendum verslunarkeðj-
um sem vistvæna framleiðslu fyrir
slikk.
HALLGRÍMUR SVEINSSON,
Hrafnseyri.

P* - i
Plakat fylgir hverju glasi
JN/

MÉi!
sjá Kringlukastsbtað sem fylgdi
Morgunblaðinu í vikunni
* iduijULjiiijii/
18.-21. október
KRINGLI
betri þjónustu fyrir ferðafólk með
reiðhjól. Við höfum ferðast með
félögum sem hafa sérstakan vagn
fyrir hjól, og þar komast u.þ.b. 50
hjól. Vagninn er lokaður, og þá
kemst ekki eins mikið ryk frá ómal-
bikuðum vegum á hjólin. Á meðan
við vorum á íslandi, reyndum við
að fá að talayið framkvæmdastjór-
ann hjá BSÍ, sem heitir Gunnar
Sveinsson. En hann rauk bara
framhjá okkur, eins og við værum
bara orðin ósýnileg. Þvílíka ókurt-
eisi hef ég aldrei séð. Hann var
ekki maður til að koma að okkur
og afsaka að hann „varð að fara á
fund“. Samt sá ég hann á leið út
stuttu eftir. Ekki veit ég af hveiju
maðurinn flýði svona. Ég vildi ekki
rífast við hann, eða lemja hann,
ekki einu sinni krefjast að fá skaða-
bætur. Það einasta sem við vildum
honum, var að benda á mögulega
lausn.
Að öðru leyti var dásamlegt að
heimsækja ísland. Stórkostleg
náttúra, langt á milli húsa, veðrið
sem breytist allan tímann. Við
komum sennilega aftur einhvern
tíma,. hvort við kaupum hringmiða
aftur er óvíst. Eitt sem oft vantaði
á tjaldstæðunum, var smáþak til
að elda mat undir í rigningu.
. ANNY STEINGRÍMSDÓTTIR,
Sapassagen 18, 2, tv.
2100 Kaupmannahöfn 0.