Morgunblaðið - 21.10.1995, Blaðsíða 1

80 SIÐUR LESBOK/C/D
240. TBL. 83. ÁRG. LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER1995 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Noregur
Claes segir af sér vegna meintrar aðildar að spillingarmáli
Fyrsti leiðtogi NATO
er neyðist til afsagnar
Síldin rík-
isleynd-
armál?
Ósló. Morgiinblaðið.
NORSKA sjávarútvegsráðu-
neytið hefur bannað að birt sé
opinberlega skýrsla vísinda-
manna um göngur síldarstofna
á þeirri forsendu að um sé að
ræða mjög mikilvægar upplýs-
ingar fyrir þjóðarhag. Skýrslan
var unnin af norskum, íslensk-
um, færeyskum og rússneskum
vísindamönnum.
Vísindamenn er starfa við
haffræðistofnunina í Björgvin
segjast undrandi yfir afstöðu
ráðuneytisins sem kom fram í
svari við bréfí frá þeim. Þeir
segja að nú muni þeir eiga erf-
itt með að tjá sig í vísindalegum
umræðum um það hvar síldin
haldi sig aðallega á hveijum
tíma, þ.e. í efnahagslögsögu
hvaða ríkis, og annað er snertir
veiðistofnana.
Sjávarútvegsráðuneytið í
Ósló virðist telja að uppiýs-
ingamar séu pólitískt sprengi-
efni og vill því reyna að koma
í veg fyrir að þær séu aðgengi-
legar öllum.
Brussel. Reuter, The Daily Telegraph.
WILLY Claes sagði í gær af sér sem
framkvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) eftir að þing
Belgíu ákvað að svipta hann þing-
helgi vegna meintrar aðildar að spiil-
ingarmáli. Þetta er í fyrsta sinn í
46 ára sögu bandalagsins sem æðsti
embættismaður þess neyðist til að
segja af sér. Uffe Ellemann-Jensen,
fyrrverandi utanríkisráðherra Dan-
merkur, kvaðst gefa kost á sér sem
eftirmaður Claes og danska stjórnin
sagði hann koma til greina í embætt-
ið. Auk hans em Ruud Lubbers, fyrr-
verandi forsætisráðherra Hollands,
og Hans van den Broek, sem fer
með utanríkismál innan fram-
kvæmdastjórnar Evrópusambands-
ins, taldir líklegir til að verða fyrir
valinu.
Willy Claes tilkynnti afsögn sína
á blaðamannafundi í Brussel rúmu
ári eftir að hann tók við embættinu.
Hann kvaðst saklaus af sakargiftun-
Claes Lubbers
um og sakaði flölmiðla og pólitíska
andstæðinga sína um „pólitískt
morð“, auk þess sem hann gagn-
rýndi belgísku stjómarskrána.
Talsmaður Bandaríkjaforseta
sagði að Claes yrði saknað, enda
hefði hann reynst „mikilhæfur leið-
togi“ á mikilvægu tímabili í sögu
Atlantshafsbandalagsins. Embætt-
ismenn NATO sögðu þó að óhjá-
kvæmilegt hefði verið að Claes færi
Ellemann V.d. Broek
frá eftir að þingið svipti hann þing-
helgi.
Eftirmaður valinn um helgina?
Bandalagið býr sig nú undir að
senda 60.000 hermenn til friðar-
gæslu í Bosníu, sem yrði viðamesta
hernaðaraðgerð í sögu bandalagsins.
Framkvæmdastjórinn verður skipað-
ur til fímm ára og talið er að á þeim
tíma verði meiri breytingar á banda-
laginu en í öll þau 46 ár sem liðin
eru frá stofnun þess.
Aðildarríkin vilja ákveða sem fyrst
hver taki við embættinu og hugsan-
lega verður það gert um helgina,
þegar utanríkisráðherrar ríkjanna
koma saman í New York í tilefni af
50 ára 'afmæli Sameinuðu þjóðanna.
Simon Lunn, varaforseti þing-
mannasamkundu NATO, kvaðst telja
Uffe Ellemann-Jensen líklegastan til
að hreppa embættið.
Lubbers, sem er einnig talinn lík-
legur eftirmaður Claes, er sagður
hafa skapað sér óvild Helmuts Kohls,
kanslara Þýskalands. Hermt er að
Kohl hafi aldrei fyrirgefið honum að
hafa lagst gegn sameiningu Þýska-
lands eftir hrun Berlínarmúrsins.
Líklegt þykir að Hans van den Broek
sækist ekki eftir embættinu ef Lub-
bers gefur kost á sér.
■ Sakar andstæðinga sína/20
I

Halldór Asgrímsson utanríkisráðherra
Ljær máls á að
styðja Ellemann
HALLDÓR Ásgrímsson utanrík-
isráðherra var í gær spurður hvort
ríkisstjórnin hefði tekið afstöðu til
þess hver ætti að verða eftirmaður
Willy Claes hjá NATO.
„Við erum ekki búin að því
formlega. Þessi umræða er nú
rétt að fara af stað. Mér skilst
að danska ríkisstjórnin muni
leggja áherslu á Uffe Ellemann-
Jensen og við getum alveg hugs-
að okkur að styðja hann. En við
viljum ekki taka endanlega af-
stöðu til málsins fýrr en það er
gengið lengra fram.“
Halldór sagðist ekki hafa heyrt
í norrænum starfsbræðrum sínum
eftir að afsögn Claes varð kunn.
Málið hefði hins
vegar verið rætt
lauslega þein-a í
milli en menn
hefðu ekki talið
tímabært að
bindast neinum
fastmælum um
stuðning.
Halldór sagð-
ist telja að Claes
hefði sýnt mik-
inn manndóm
með ákvörðun sinni. „Hann gerir
það sem er óhjákvæmilegt fyrir
stjórnmálamann sem stendur
frammi fyrir slíkum vanda, hvort
sem hann er sekur eða saklaus."
Logandi
olíugeymar
SKÆRULIÐAR Tamíla á Sri
Lanka sprengdu í gær upp
tvær olíubirgðastöðvar í höf-
uðborginni, Colombo, og
stóðu þær í ljósum logum á
eftir. Að minnsta kosti 25
manns féllu i árásinni, stjórn-
arhermenn og skæruliðar, og
hefur sala á flugvélaeldsneyti
og öðru verið takmörkuð.
Talið er, að árásin geti haft
áhrif á sókn stjórnarhersins
gegn Tamílum á Jaffnaskaga.
Reuter
Jeltsín Rússlandsforseti dregur í land með hótun um ráðherraskipti
Kozyrev áfram ráðherra um sinn
Moskvu. Reuter, The Daily Telegraph.
BORIS Jeltsín, forseti Rússlands, dró í gær í
land með að hann hygðist víkja Andrej Kozyrev
utanríkisráðherra úr embætti og sagði að hann
þyrfti að fá góðan aðstoðarráðherra til að geta
sinnt starfi sínu sem skyldi.
Fréttaskýrendum þykja ummæli Jeltsíns til
marks um að einn dagur sé langur tími í rúss-
neskum stjórnmálum. Þegar Jeltsín gekk til
hvílu á fimmtudagskvöld hélt heimsbyggðin að
hann hygðist víkja Kozyrev úr embætti. Þegar
hann vaknaði virtist hann hafa áttað sig á því
að hann þyrfti á utanríkisráðherranum að halda
í ferð til Frakklands og Bandaríkjanna, þar sem
ýmis viðkvæm deilumál verða til umræðu.
Jeltsín sagði áður en hann hélt til Parísar í
gærmorgun að ummæli hans á fimmtudag um
að hann væri að leita að nýjum utanríkisráð-
herra hefðu verið misskilin; Kozyrev gæti „ef
til vill“ haldið embættinu, a.m.k. um sinn.
Sex aðstoðarráðherrar
Forsetinn sagði að Kozyrev þyrfti fyrst og
fremst á góðum aðstoðarráðherra að halda til
að stjórna utanríkisráðuneytinu meðan ráðherr-
ann væri í útlöndum. Þessi ummæli komu stjórn-
arerindrekum í Moskvu á óvart þar sem Kozyrev
er þegar með sex aðstoðarráðherra.
Jeltsín sagði í gær að utanríkisráðherrann
hefði spurt hvort hann ætti að fylgja honum til
Frakklands og Bandaríkjanna. „Ég svaraði:
„Komdu með, komdu með í þetta sinn“.“
Daginn áður var Jeltsín spurður á blaða-
mannafundi í Kreml hvort það væri vandamál
að finna eftirmann Kozyrevs og forsetinn játti
því. „Leyfum honum að sinna starfi sínu áfram.
Við megum ekki verða til þess að hann láti
bugast. En ákvörðun mín stendur.“
■ Stefnubreyting ólíkleg/20