Morgunblaðið - 21.10.1995, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Er vinnustaðurinn hannaður með þínar þarfír í huga? Berglind Helgadóttir
og Þórunn Sveinsdóttir úr faghópi sjúkraþjálfara
um vinnuvemd skrifa um vinnuaðstöðu og ólíkar þarfír á vinnustað.
Sjúkra-
þjálfarinn
segir ...
Hönnun
starfs-
umhverfis
LÍKAMINN er gerður fyrir hreyf-
ingu og fjölbreytni. Hæfileg
áreynsla og alhliða álag er okkur
hollt, bæði í starfi og leik. He-
furðu leitt hugann að því hvort það álag
sem þú verður fyrir daglega er heppilegt
eða óheppilegt?
Næstu fjóra laugardaga mun faghópur
sjúkraþjálfara um vinnuvernd fjalla um
hvernig koma má í veg fyrir eða draga
úr hættu á óþægindum frá vöðvum og
liðum. í dag verður fjallað um vinnustað-
inn því ljóst er að vinnuaðstæður eru einn
af mikilvægustu áhrifaþáttum í þróun
álagseinkenna.
Vinnuaðstaða
Forsenda þess að hægt sé að beita lík-
amanum heppilega við vinnu er að vinnu-
aðstæður séu ákjósanlegar. Þetta þarf að
hafa hugfast þegar skipuleggja á nýjan
vinnustað eða breyta þeim sem fyrir er.
Hefurðu leitt hugann að eigin vinnuað-
stöðu?
Hönnunin þarf að fullnægja ákveðnum
grundvallarskilyrðum. Rými þarf að vera
nægilegt svo hægt sé að vinna í þægi-
legri stöðu og hreyfa sig óþvingað. Vinnu-
rýmið þarf að vera það stórt að auðvelt
sé að koma við notkun alira nauðsynlegra
vinnutækja og búnaðar. Þeir hlutir sem
notaðir eru mest við vinnuna þurfa að
vera í seilingarfjarlægð svo ekki þurfi að
teygja sig í sífellu eða vinda hrygginn.
Þórunn
Sveinsdóttir
Berglind
Helgadóttir
HVORT var hannað á undan •
maðurinn eða vélin?
Mismunandi líkamsbygging
Við hönnun vinnustaðar þarf að hafa
í huga að við erum ólík og höfum mismun-
andi líkamsbyggingu. Því þarf að vera
hægt að laga vinnuaðstöðuna að þörfum
hvers og eins. Hæð og hönnun vinnu-
borða, véla og tækja verður að vera þann-
ig að hægt sé að vinna með beint bak,
slakar axlir og með handleggi sem næst
bol. Ef margir skiptast á um að nota sömu
vinnuaðstöðuna er nauðsynlegt að hægt
sé að _ breyta vinnuhæðinni á auðveldan
hátt. Á sama hátt þarf að vera hægt að
velja handverkfæri t.d. hnífa, skæri, bora
o.fl. miðað við handarstærð svipað og
þegar keyptir eru hanskar.
Þegar vinnustóll er valinn þarf að taka
mið af líkamsbyggingu notanda og því
verki sem nota á stólinn við. Auðvelt þarf
að vera að breyta stillingum vinnustóls
meðan setið er í honum. Mikilvægt er að
hægt sé að stilla stólbak, setu og hæð
stóls. Þegar vinnuhæð er of mikil má oft
ná réttri vinnustöðu með því að hækka
stólinn og setja fótskemil undir fætur.
Hjálpartæki létta störfin
Þarftu oft að ná í hluti sem eru í mik-
illi hæð eða nálægt gólfi? í slíkum tilvikum
skal reyna að endurskipuleggja þannig
að hlutirnir séu í þægilegri hæð, þ.e. á
bilinu frá hnjám og upp í axlarhæð. Ef
það reynist ekki hægt má nota hjálpar-
tæki, t.d. lyftara. Notaðu hjólaborð eða
vagna í stað þess að bera hluti langar
vegalengdir. Gólfflötur þarf að vera slétt-
ur til að auðvelda notkun hjáipartækja og
forðast slys.
Vinnuskipulag
Er vinnan einhæf eða fjölbreytt? Rann-
sóknir síðustu ára, bæði hérlendis og er-
lendis, hafa leitt í Ijós að þrátt fyrir að
vandað sé til hönnunar vinnuaðstöðunnar
getur vinnan valdið of miklu álagi
ef hreyfingar eru síendurteknar
(stutt vinnuferli) eða unnið lengi í
sömu líkamsstöðu. Hætta á óþæg-
indum eykst enn frekar ef um er
að ræða starf sem einkennist af
hraða, nákvæmni, streitu eða kraft-
beitingu. Við slíkar aðstæður er
nauðsynlegt að hafa vinnutarnir
stuttar. Best er að skipuleggja vinn-
una þannig að hún gefi möguleika
á að skipta reglulega um verkefni,
sem fela í sér ólíkar kröfur, bæði
líkamlega og andlega. Hafðu ávallt
í huga að engin stelling er það góð
að gott sé vera í henni óbreyttri til
lengdar!
Samvinna stjórnenda,
starfsmanna og hönnuða
Lögum sámkvæmt skal atvinnurekandi
tryggja öruggt og heilsusamlegt starfsum-
hverfi. Starfsfólk hefur einnig skyldur í
þessu tilliti, en um þær verður nánar fjall-
að í næstu grein eftir viku. Ekki má
gleyma því að þeim, sem hanna vinnuað-
stöðu og vinnuskipulag, tæki, vélar, verk-
færi, húsgögn og annan búnað, ber einnig
skylda til að hafa vinnuvernd að leiðar-
ljósi í hönnunarstarfinu. Bestur árangur
næst ef samvinna þessara aðila hefst þeg-
ar á hönnunarstigi framkvæmda, því ódýr-
ara er að gera breytingar á teikniborðinu
en þegar hugmynd er langt á veg komin
eða fullmótuð! Sama gildir þegar velja á
vélar, tæki æg annan búnað, hafa ber
notandann með í ráðum og prófa áður en
keypt er!
Vinnuvernd borgar sig
Á vinnustað þar sem vinnuaðstaða og
vinnuskipulag er gott líður starfsmönnum
vel. Það skilar sér í minni fjarvistum, betri
afköstum og gæði framleiðslunnar eða
þjónustunnar verða betri. Því spyijum við
hvernig er þessum málum háttað á þínum
vinnustað? Er eitthvað sem betur má fara?
Leggurðu eitthvað af mörkum?
Þórunn Sveinsdóttir starfar iijá Vinnueft-
irliti ríkisins. Berglind Helgadóttir starfar
sjáifstætt við ráðgjöf um vinnuvernd.
Til varnar æskubyggð
Opið bréf til Náttúruverndarráðs
Á FUNDI sem hald-
inn var á skrifstofu
N áttúruvemdarráðs
19. september síðast-
liðinn mætti ég, undir-
ritaður, að beiðni Sæv-
ars Geirssonar. Hann
er í Hornstrandanefnd
Náttúruverndarráðs.
Einnig er hann í stjórn
Landeigendafélags
Sléttu- og Grunnavík-
urhrepps. Tilefni fund-
arins var að ræða stað-
setningu slysavarna-
skýlís í Höfn í Hornvík.
í október síðastliðn-
um hringir til mín Jó-
sef Vernharðsson í
Hnífsdal og segir mér að nú standi
til að setja upp slysavarnaskýli í
Höfn í Homvík og yrðum við að
staðsetja það. Ég sagði honum að
ég vildi setja skýlið niður utarlega
á Hafnarnesi. Eg hringdi í Arnór
Stígsson frá Horni og ræddi við
hann um staðsetninguna. Okkur
kom saman um að heppilegasti
staðurinn fyrir skýlið væri fyrir
utan svonefndar Lambhústóftir,
utarlega á Hafnarnesi. Þá hringdi
ég í Jósef Vernharðsson og varð
það að munnlegu samkomulagi
okkar á milli að skýlið yrði sett
niður á þessum stað.
Ástæður þess að ég vildi hafa
skýlið svona utarlega
á nesinu eru þær að
fyrir utan Hamarinn
eru í röð þtjár sögu-
lega merkar tóftir sem
orðnar eru 100 ára
gamlar og teljast því
fornleifar samkvæmt
þjóðminjalögum, 3.
kafla, 16. grein. Því
má ekkert við þeim
hrófla eða setja hús
eða mannvirki nálægt
þeim.
Um mánaðamótin
ágúst/september var
farið með skýlið norður
í Höfn og það sett nið-
ur. Myndir birtust af
því í sjónvarpi og blöðum. Sá ég
þá að ekki hafði verið staðið við
gefin loforð um staðsetningu. Lét
ég kyrrt liggja um sinn.
Norður á Hornstrandir fór ég
11. september. Á flugvellinum á
ísafirði hitti ég Arnór Stígsson og
staðfesti hann það sem ég taldi
mig hafa séð á myndunum. Þegar
ég kom norður í Höfn sá ég að
skýlið hafði verið sett niður milli
salthústóftarinnar og hjallstóftar,
þó pær hjallstóftinni.
Á fundinum hjá Náttúruverndar-
ráði lagði ég fram riss af Hafnar-
nesinu frá og með Hafnarhamri og
út á nestá. Þar rissaði ég á blað
Ætlar Náttúruvernd-
arráð að samþykkja
plastgámavæðingn um
land allt, spyr Hallvarð-
ur Guðlaugsson, sem
hér fjallar um staðsetn-
ingu slysavarnaskýlis
í Homvík.
tóftir þær sem um ræðir, salthús
byggt 1895, hjall frá sama tíma
og upphlaðinn grunn undir versl-
unarhús byggt 1895. Lambhústóft-
ir eru 150 m utar á nesinu. Samið
var um að þar yrði skýlið sett nið-
ur. Sagði ég mína kröfu vera að
staðið yrði við gerða samninga um
staðsetningu.
Ég hef enga ástæðu til að ætla
annað en að stjórn Slysavarnafé-
lagsins sjái um að staðið verði við
gerða samninga. Það er aðeins
þetta og ekkert annað sem ég bið
um. Hornstrandir eru fátækar af
sögulegum minjum. Ég er alinn upp
á þessum norðurhjara við ríka
sagnageymd og hef því sterkar
taugar til varðveislu allra minja á
þessum stað, svo sem tóftabrota,
örnefna og annars sem til minja
getur talist. Ásgeirsverslun á
Isafirði byggði árið 1895 verslunar-
hús og fiskmóttökuhús í Höfn í
Hornvík. Betúel Betúelsson fluttist
þá í Höfn og varð verslunarstjóri
og tók á móti fiski og hákarli. Þetta
var stór stund í lífi afa míns og
ömmu. Þessi tóftarbrot vil ég varð-
veita, eins og þjóðminjalög gera ráð
fyrir.
Grafreitur er í Höfn frá miðöld-
um og var jarðsett þar fram á 18.
öld. Bænahústóftin og upphlaðin
leiði eru greinileg enn í dag.
Örnefni eru menningarverðmæti
á Homströndum eins og annars
staðar. Þar er þörf á að taka til
hendi svo um munar. Víkur og
vogar hafa verið færð, fjöll flutt
sitt á hvað eftir geðþótta ókunn-
ugra manna, og mál að linni.
Sá er vinur er til vamms segir.
Er Náttúruverndarráð að hefja
gámavæðingu Hornstranda? Á
kyrrlátum haustdegi í september,
lenti ég ásamt Kjartani frænda
mínum og Maríu konu hans undir
Hamrinum í Höfn og mikil var
undrun mín. Skammt frá salthú-
stóftinni var rauður plastgámur
kominn á staura. Tveir selkópar
syntu með landi, þurrkuðu sig hálf-
ir upp úr sjó og horfðu í forundran
á fyrirbæri þetta. Ég gekk upp að
gáminum og opnaði hann. Þar er
ekki hátt til lofts né vítt til veggja.
Bekkur með vegg flaut allur út í
vatni og Kjartan spurði hvort læki
gámurinn. Ég kvað svo ekki vera,
þetta væri döggvun innan á.
Skjöldur mikill blasir við sjónum
innan dyra. Þar stendur: Reist til
virðingar Gunnari Friðrikssyni,
fyrrverandi forseta Slysavarnafé-
lagi íslands. Hvílík reisn! Hvílik
niðurlæging hugsunarinnar. Reist-
ur plastgámur til heiðurs Gunnari
Friðrikssyni, einum mætasta syni
Hornstrendinga og þjóðarinnar
allrar.
Nú spyr ég Náttúruvemdarráð
hver sé stefna þess. Ætlar það að
samþykkja plastgámavæðingu
hringinn í kringum landið, hálendi
þess og þjóðgarða, eða eru það
bara Hornstrandir sem eiga að
njóta þessarar hámenningar?
Því beini ég orðum mínum til
Náttúruverndarráðs að Horn-
strandir eru í þeirra vörslu, allar
framkvæmdir þar háðar.leyfi þess
og forsjá, óg er það hið besta mál
en það verður að standa trúan vörð
um þetta viðkvæma landsvæði. Ég
var að bíða eftir viðbrögðum Nátt-
úruvemdarráðs við staðsetningu
plastgáms á Hornströndum en þau
hafa engin orðið.
Ég hvet Náttúruvemdarráð til
að taka höndum saman við ýmis
félagasamtök og fjölmarga velunn-
ara Hornstranda og hefja fjáröflun
fyrir veglegum slysavarnaskála í
Höfn til verðugs heiðurs Gunnari
Friðrikssyni frá Látrum í Aðalvík,
fyrrverandi forseta Slysavarnarfé-
lags íslands.
Að lokum mótmæli ég allri
gámavæðingu á Hornströndum.
Þegar búið er að setja upp einn,
koma aðrir á eftir. Og hvernig er
hægt að banna einum þegar öðrum
hefur verið leyft?
Höfundur er húsasmíðameistari.
Hallvarður
Guðlaugsson