Morgunblaðið - 09.11.1995, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Skipulagsmistök
við Vesturlandsveg
SEM íbúi í Mos-
fellsbæ og ökumaður
sem neyðist til að aka
Vesturlandsveginn á
hveijum einasta degi
get ég ekki orða bund-
ist nú þegar fyrir dyr-
um standa einhver
mestu skipulagsmistök
sem gerð hafa verið í
Mosfellsbæ fyrr og síð-
ar.
Tilefnið er fyrirhug-
uð tvöföldun Vestur-
landsvegar í gegnum
Mosfellsbæ, þ.e.a.s.
breikkun hans í tvær
akreinar í hvora átt,
með tilheyrandi breyt-
ingum á gatnamótum, tilfærslu veg-
arstæðis og stórframkvæmdum
hvað varðar mengunarvamir.
Tveir kynningarfundir hafa verið
haldnir í bænum vegna vegabreyt-
inganna og þar sem ég var á báðum
þessum fundum get ég vottað að
bæjarbúar sem hafa kynnt sér mál-
in eru upp til hópa vægast sagt
mjög ósáttir við þær hugmyndir sem
fram hafa komið, og á báðum fund-
unum mátti heyra að það er langt
frá því að þeir geti sætt sig við
þessar tillögur.
Óánægjan fór að vísu nokkuð
eftir því hvar í bænum fundargestir
bjuggu, flestir gátu nefnilega fundið
stóra galla á skipulaginu á þeim
hluta vegarins sem næstur þeim er.
Helstu ágreiningsefnin voru þó
þessi:
1. Vegurinn (sem er hraðbraut,
hvað sem vegagerðarmenn kjósa
að kalla hann), mun kljúfa bæj-
arfélagið í sundur á varanlegan
hátt og verða enn meiri farar-
tálmi milli bæjarhluta en nú er.
2. Vegurinn mun hafa í för með
sér mikla hávaðamengun fyrir
bæjarbúa sem búa nálægt hon-
um og enn hafa hvergi komið
fram skynsamlegar
eða framkvæmanlegar
leiðir tii að veijast há-
vaðanum.
3. Forgangsröðun er
greinilega ekki byggð
á þekkingu á helstu
hættusvæðum á vegin-
um.
4. Aliar tengingar
vegarins við byggðina
eru vægast sagt lítt
hugsaðar og virðist
ábyrgðinni á að leysa
það vera lýst á hendur
bæjarfélagsins. (sbr.
• Aðaltún og Ásland.)
Pissað í skó sinn
Öll eru þessi atriði svo alvarleg,
að hvert og eitt þeirra ætti að nægja
til að ekki verði ráðist í þessar fram-
kvæmdir fyrr en búið er að leysa
vandann og fínna leiðir sem allir
geta sætt sig við. Þrátt fyrir þetta
er þó alvarlegasti hluturinn enn
ósagður... Gallinn er nefnilega sá,
að það er himinhrópandi hugsana-
skekkja í allri þessari skipulagningu
— það er ekki hugsað til framtíðar.
Þama háfa skammsýnir menn
fundið lausn sem á að laga ástandið
tímabundið, lausn sem mun skapa
annan vanda enn verrri og í raun
alls ekki leysa þann fyrri, aðeins
breyta honum.
Hugmyndin um að breikka Vest-
urlandsveg til að leysa umferðar-
vandann í gegnum Mosfellsbæinn
er í raun sambærileg við að pissa í
skó sinn til að ylja sér á tánum.
Fáein rök af fjölmörgxim
1. Með þessum breytingum er í
raun ekki verið að leysa neinn vanda
til framtíðar — hvorki fyrir Mos-
fellsbæ né landsbyggðina.
Helsti umferðarvandi bæjarins
liggur í þeirri umferð sem fer í gegn-
um bæinn, þ.e.a.s. landsbyggðar-
Sundavefflirínn er eina
raunhæfa lausnin á
umferðarvanda Mos-
fellsbæjar, segir Jó-
hanna Harðardóttir,
og hann er mun þarfara
framtak en Hvalfjarðar-
göngin fyrír lands-
byggðarumferðina.
umferðinni. Önnur umferð er innan-
bæjarumferð sem kvíslast um bæinn
og vegna hennar er ekki stórra
breytinga þörf.
Það er landsbyggðarumferðin
sem er vandamálið — þungaflutn-
ingar og hraðakstur í gegnum bæ-
inn — sem mun með þessum fram-
kvæmdum verða gert auðveldara
fyrir og þar með verða hættulegri
fyrir innanbæjarumferðina
Þarna er verið að leysa vandamál
hringvegarins á kostnað bæjarbúa
í Mosfellsbæ. Hið rétta og eðlilega
í málinu væri auðvitað að leggja
hinn svokallaða Sundaveg (um Álfs-
nes) strax og láta síðan Mosfellsbæ
um að leysa sinn „fortíðarvanda" í
Þverholtinu, sem verður þá hið eina
vandamál sem eftir stendur.
2. Hávaðamengun mun verða
mikil á mörgum stöðum í bænum
og hvað verst verður hún við Trölla-
gil og í Ullamesbrekkunni (nálægt
hringtorgi við Hlégarð). Á þessum
stöðum er fyrirséð að ekki verður
hægt að koma í veg fyrir hana á
viðunandi hátt. Þær furðulegu hug-
myndir sem komu fram hjá vega-
gerðarmanni á fundinum í Hlé-
Jóhanna
Harðardóttir
garði, m.a. um svokallaða hljóð-
veggi, ieysa ekki vandann. Hljóð-
veggir kunna hugsanlega að geta
minnkað hljóðmengun ef hægt er
að koma þeim fyrir vegna snjó-
þyngsla og nálægðar við hús og
veg, en þær valda í staðinn sjón-
mengun og lækka fasteignaverð í
þessu hverfi sem hefur byggst sér-
staklega vegna útsýnisins. Þessi
lausn er engan veginn boðleg á þess-
um stað og hverfisbúar sætta sig
aldrei við hana.
3. Tenging Vesturlandsvegar við
Helgafellsmela (-lönd og -ásar)
verður ónýtt, en engin tenging verð-
ur lengur af Áslandi og á Vestur-
landsveg. Það er ekki séð hvemig
á að leysa þann vanda, enda vísuðu
vegagerðarmenn honum til Mos-
fellsbæjar að leysa.
Bent hefur verið á að hægt sé
að beina þeirri umferð um væntan-
legt hringtorg og þaðan upp
Brekkuland og um Ásland.
Þessi tillaga er byggð á algeru
þekkingarleysi á staðháttum.
Brekkuland er mikið vandamál á
vetmm vegna hálku og snjóalaga,
því þar er alltaf hálka og oft skefur
illa í veginn.
Verra er þó „Áslandshaftið", þar
sem vegurinn ku eiga að tengjast
eftra hverfinu, því þar verður alltaf
ófært um leið og byijar að skafa.
Þetta vita allir sem þarna búa.
4. Meðan Vesturlandsvegur er
aðalflutningsleið vestur og norður
um land er aðeins eitt sem í raun
liggur á að lagfæra áður en stórslys
verður, en það em tvenn gatnamót
Vesturlandsvegar — við Skarhóla-
braut annars vegar og Ásland hins
vegar.
Þar sem ég bý við Ásland og
starfa í Reykjavík ek ég alla þessa
leið að minnsta kosti tvisvar á dag
og ég leyfi mér að fullyrða að þessi
gatnamót em þau íanghættulegustu
á þessum kafla. (Gatnamótin við
Þverholt eru að vísu tepptari og
seinfarnari, en ekki líkt því eins
hættuleg. Teppuna við Þverholtið
væri vel hægt að leysa með nýju
hringtorgi á þeim stað sem vegurinn
er nú).
Það rökstyð ég með því, að við
þessa „útverði" Mosfellsbæjar er
stundaður stórhættulegur hraðakst-
ur þeirra sem inn í bæinn koma,
Lj ós vakamiðlar
og Morgunblaðið
RITSTJÓRAR
Morgunblaðsins virðast
haldnir einhver skonar
þráhyggju þegar mál-
efni ljósvakamiðla ber
á góma í fprystugrein-
um blaðsins. Fyrir
mörgum ámm töldu
þeir sjálfum sér trú um
— einir manna í heimin-
um — að sjónvarpsrásir
i loftinu lytu sömu lög-
málum og þorskurinn í
sjónum. Rásirnar væru,
eins og þorskurinn, tak-
mörkuð náttúraauðlind
í eigu þjóðarinnar og
því ætti ríkið að selja
eða leigja hæstbjóð-
Páll
Magnússon
þjöppun („digital com-
pression") á sjónvarps-
merkjum er flutnings-
getan svo aftur að
margfaldast og má nú
heita svo gott sem
ótakmörkuð. Jafnvel
ritstjórar Morgun-
blaðsins hljóta að skilja
að þessar aðstæður í
sjónvarpsheiminum
eiga fátt sameiginlegt
með ástandi þorsk-
stofnsins á íslandsmið-
um.
Mín vegna mega rit-
stjórarnir eftir sem
áður hafa þá skoðun
að ríkið eigi að þjóð-
anda aðgang að þeim.
Allar götur síðan hafa ritstjóram-
ir þrástagast á þessari firm hvenær
sem þeir drepa niður penna um Ijós-
vakamiðla, síðast í forystugrein 24.
október sl. Mér er-til efs að það sé
í mannlegu valdi að leiða ritstjórana
frá villu síns vegar, en þó skal þess
freistað.
Burðarleiðir fyrir sjónvarpsefni
eru ekki takmörkuð náttúruauðlind
heldur tæknilegt úrlausnarefni.
Öfugt við þorskinn fer þeim fjölg-
andi með aukinni eftirspum. Á síð-
ustu árum og áratugum hefur tækni-
leg burðargeta fyrir sjónvarpsefni
margfaldast. Við hefðbundnar burð-
arleiðir (VHF- og UHFVrásir) hafa
bæst örbylgjurásir, gervihnattarásir
og síðast en ekki síðst kapairásir.
Með ljósleiðaratækni og stafrænni
nýta þetta allt saman og leigja hæst-
bjóðendum, en það getur ekki verið
á þeirri forsendu að gæðin séu tak-
mörkuð. Miklu frekar gætu þeir rétt-
lætt þetta sjónarmið með almennri
umhyggju fyrir þjökuðum ríkissjóði.
Sömuleiðis gæti ríkið t.d. notað
„leigutekjurnar" af sjónvarpsrásun-
um til að taka aftur upp beina ríkis-
styrki til dagblaðanna.
„Menningin" víkur fyrir
viðskiptahagsmunum
Annars er hlutur Morgunblaðsins
í þessari ljósvakaumræðu allri harla
athyglisverður. Allar götur frá því
að blaðið gerði misheppnaða tilraun
til að hasla sér völl á þessu sviði,
m.a. í vanheilögu bandalagi við Sam-
bandið sáluga, hafa ritstjórar þess
haft hom í síðu þeirra, sem vegnað
Burðarleiðir fyrir sjón-
varpsefni eru ekki tak-
mörkuð náttúruauðlind,
segir Páll Magnússon,
heldur tæknilegt
úrlausnarefni.
hefur betur á þessum vettvangi. Þeir
einstaklingar, sem skutu Morgun-
blaðinu ref fyrir rass með stofnun
Stöðvar 2 á sínum tíma, máttu liggja
undir stöðugu ámæli blaðsins fyrir
skort á íslensku dagskrárefni. Samt
réðst Stöð 2 strax í rekstur eigin
fréttastofu og talsverða framleiðslu
á íslensku efni. Raunar gérðu menn
þetta meira af vilja en getu og þessi
metnaður átti nokkurn þátt í fjár-
hagslegum erfíðleikum Stöðvar 2 í
byijun
Nú bregður hins vegar svo við að
Morgunblaðið sjálft er orðið þátttak-
andi í rekstri sjónvarpsstöðvar, sem
virðist ætla að einskorða sig við er-
lent efni, auk þess að endurvarpa
erlendum gervihnattastöðvum. Og nú
heyrist ekki hósti né stuna frá rit-
stjómm Morgunblaðsins um metnað-
arleysi í innlendri dagskrárgerð. Og
hér liggur einmitt hundurinn grafinn.
Nú em viðskiptahagsmunir Morgun-
blaðsins í húfi og mnnin af ritstjórun-
um hinn fölskvalausi metnaður fyrir
hönd íslenskrar menningar.
Meðal annarra orða: Af hveiju tók
Morgunblaðið ekki þær fímm út-
sendingarrásir, sem þess eigið fyrir-
tæki fékk úthlutað endurgjaldslaust,
sem dæmi um þau verðmæti sem
ætti að bjóða út? Þess í _stað nefndu
ritstjórarnir Sýn, sem íslenska út-
varpsfélagið greiddi þó yfír 100
milljónir fyrir á sínum tíma. (Þeir
fjármunir runnu að vísu ekki í ríkis-
sjóð, en það má vera Morgunblaðs-
mönnum huggun harmi gegn, að
hluti þeirra hafnaði hjá núverandi
samstarfsaðila þeirra í Stöð 3 og
þannig óbeint nýst til að gera það
fyrirtæki að veruleika.) Fyrirtæki
Morgunblaðsins hefur hins vegar
ekki greitt neinum neitt fyrir þær
rásir sem það fékk úthlutað.
Hlutleysi?
En þótt Morgunblaðið hafi sleppt
Stoð 3 í forystugreininni um útboð
á sjónvarpsrásum, er blaðið þó
skemmtilega áhugasamt um þetta
nýja fyrirtæki sitt. Á fimmtudaginn
var birti blaðið heilsíðu um þá er-
lendu þætti, sem verða á dagskrá
Stöðvar 3. Greinin ber þess að vísu
öll merki að vera skrifuð á kynning-
ardeild sjónvarpsstöðvarinnar, en
Morgunblaðið lét sig þó hafa það
að birta hana sem ritstjórnarefni en
ekki auglýsingu. Ég treysti því auð-
vitað að Morgunblaðið sinni „upplýs-
ingaskyldu" sinni jafnvel þegar kem-
ur að dagskrá Sýnar (heil síða og
tólf myndir — allt ókeypis).
í leiðara Morgunblaðsins á sunnu-
daginn stendur svo eftirfarandi: „Á
næstu vikum tekur ný sjónvarpsstöð
til starfa. Hið nýja fyrirtæki hefur
ekki enn sem komið er gefið upplýs-
, ingar um hvert áskriftarverðið verð-
ur. en telja verður líklegt að sam-
keppnin, sem Stöð 3 kemur til með
að veita RÚV og Stöð 2, verði bæði
í verði og í myndefni, sem á boðstól-
um verður, og þar með notendum
til hagsbóta."
Hér gleyma ritstjórarnir að visu
og hvað eftir annað hef ég orðið
vitni að skelfílegum og stórhættu-
legum aðstæðum við þessi gatna-
mót. Eina ástæðan fyrir því að á
þessum stöðum hafa enn ekki orðið
alvarlegri slys en raun ber vitni er
sú, að heimamenn em í bóstaflegri
merkingu „með lífíð í lúkunum" á
þessum stöðum.
Því miður er ég hrædd um að
þessi heppni muni ekki endast um
aldur og ævi og það er því nauðsyn-
legt að byija að draga úr hraða
utan við þessa staði, t.d. með afrein-
um við þessi gatnamót, þverrákum
og hraðahindmnum eða hringtorg-
um.
Væntanlegur Sundavegur eða
Hvalfjarðargöng?
Ég vona svo sannarlega að málið
verði tekið til gaumgæfilegrar at-
hugunar áður en ráðist verður í
framkvæmdir og þeim möguleika
velt upp að ráðast frekar í gerð
Sundavegar um Álfsnes en að hefla
fyrirfram vonlausar framkvæmdir
við Vesturlandsveg í gegnum Mos-
fellsbæ eða grafa göng undir Hval-
fjörð.
Sundavegurinn er eina raunhæfa
lausnin á umferðarvanda Mosfells-
bæjar og mun þarfara framtak en
Hvalfjarðargöngin fyrir lands-
byggðaramferðina.
Þegar íbúar Mosfellsbæjar minnt-
ust á Sundaveginn var samstundis
stungið upp í þá með þeim orðum,
að af honum yðri ekki á næstunni,
þar sem hann væri enn ekki nauð-
synlegur vegna umferðarþunga og
að ekki væri til fjármagn til að ráð-
ast í þær framkvæmdir.
Fjármagnsleysi er engin afsökun
meðan stefnt er á gerð Hvalíjarðar-
ganga fyrir fjóra til fímm milljarða
króna, en þau göng verða að sjálf-
sögðu til að auka enn á vanda Vest-
urlandsvegar og Mosfellsbæjar, þar
sem þá mun bætast við umferðina
sá þungaflutningur sem nú fer með
Akraborginni. Það er þvi að mínu
mati öfugt í enda farið að byija á
Hvalfjarðargöngum í stað þess að
leysa fyrst þennan hnút, sem sann-
arlega verður ekki leystur með þeim
hugmyndum sem nú em uppi.
Höfundur er blaðamaður og dag-
skrárgerðarmaður bjá RUV.
að nefna Sýn, sem einnig byijar með
reglulegar útsendingar innan
skamms, en það skýrist væntanlega
af því að Morgunblaðið á ekkert í
því fyrirtæki. Hitt er einkennilegra
að Morgunblaðið skuli ekki nota
tækifærið og hvetja Stöð 3 til dáða
í innlendri dagskrárgerð, eins og
Stöð 2 forðum daga, en það skýrist
þó trúlega líka af viðskiptahagsmun-
um blaðsins.
Af Ólympstindi í
hagsmunagæslu
Að öllu gamni slepptu er hér kom-
inn mergurinn málsins, sem nauðsyn-
legt er að lesendur Morgunblaðsins
átti sig á: Morgunblaðið er allt í einu
komið í bullandi viðskiptasamkeppni,
sem því hefur að mestu verið hlíft
við fram að þessu í skjóli yfrirburða-
stöðu á dagblaðamarkaði.
Hingað til hafa ritstjórar blaðsins
getað staðið á einhverskonar
Olympstindi yfír íslensku viðskiptalífí
og horft með sérkennilegri blöndu
af yflrlæti og vorkunnsemi niður á
þá, sem hafa þurft að beijast upp á
líf og dauða á miskunnarlausum
markaði. Sem hreinir sveinar og með
rigninguna upp í nefnið hafa þeir
sagt sig tandurfria af öllum hags-
munatengslum og þjóðarhagur þeirra
eina leiðarljós. Nú er þeim hins vegar
horfinn sveindómurinn og Morgun-
blaðið komið niður af tindinum í slag-
inn miðjan, og ritstjóramir með, eftir
því sem best verður séð. Um þetta
er ekkert nema gott að segja að
bara jákvætt að þeir Morgunblaðs-
menn kynnist nú alvöm lífsins.
Ég vona þó, af því mér þykir vænt
um Morgunblaðið, að ritstjóramir
fari ekki offari í að gæta viðskipta-
hagsmuna eigenda þess. Það kynni
ekki góðri lukku að stýra fyrir „blað
allra landsmanna". Byijunin lofar
samt ekki góðu.
Höfundur er útvarpssijóri Sýnar.