Morgunblaðið - 25.11.1995, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 1995
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Forseti Suður-Kóreu um ábyrgð á blóðbaði í Kwangju 1980
Fyrrverandi forsetar
verði sóttir til saka
Seoul. Reuter.
Áeftir
fjölda
stríðs-
glæpa-
manna
Stríðsglæpadómstóllinn í
Haag hefur birt ákærur á
hendur 52 stríðsglæpamönn-
um. Margir þeirra hafa verið
ákærðir fyrir glæpi gegn
mannkyni, þar á meðal þjóðar-
morð, og er þá átt við þjóð-
hreinsanir. Nokkrir illræmd-
ustu stríðsglæpamennimir
eru:
Radovan Karadzic: Pólitískur
leiðtogi Bosníu-Serba.
Ratko Mladic: Yfirmaður hers
Bosníu-Serba.
Milo Stanisic: Yfirmaður leyni-
lögreglu Bosníu-Serba.
Dragan Nikolic: Yfírmaður
fangabúða Bosníu-Serba í
Susica.
Zeljko Meakic: Yfirmaður
Omarska-fangabúða Bosníu-
Serba.
Dragoljub Prcac: Næstráðandi
Omarksa-búðanna.
Dusan Tadic: Serbi og sá eini
sem er í haldi stríðsglæpadóm-
stólsins.
Tihomir Blaskic: Fyrrverandi
yfirmaður hersveita Bosníu-
Króata, sém var hækkaður í
tign innan króatíska hersins,
daginn efir að stríðsglæpa-
dómstóllinn birti ákæm á
hendur honum.
Dario Kordic: Háttsettur
stjómmálamaður og Bosníu-
Króati; fer fyrir flokki Tudj-
mans á meðal Króata í Bosníu.
Ivica Rajic: Foringi vopnaðs
hóps harðlínu-Króata. Króa-
tíski herinn handtók hann en
hefur ekki framselt SÞ hann.
Mile Mrksic: Undirhershöfð-
ingi í gamla Júgóslavíu-hern-
um.
Berst við kulda
í Búkarest
RÚMENSKT götubarn ornar
sér við opinn eld á járnbrautar-
stöðinni í Búkarest í gær.
Brunafrost hefur verið í borg-
inni og hafa götubörnin af
þeim sökum leitað skjóls á
járnbrautar- og neðanjarðar-
lestarstöðvum borgarinnar.
KIM Young-sam, forseti Suður-
Kóreu, hefur skipað flokki sínum,
sem er í ríkisstjóm, að gera upp-
kast að lögum er hægt verði að
nota til að refsa tveim fyrri forset-
um fyrir meinta ábyrgð þeirra á
því að 10 daga uppreisn gegn ein-
ræði hersins var kæfð í blóði 1980.
Fulltrúi flokksins hafði eftir Kim
að málið hefði „skert mjög heiður
og stolt þjóðarinnar".
Fyrirrennararnir tveir eru Roh
Tae-woo, sem nú situr inni, sakaður
um stórfellda mútuþægni, hann var
forseti 1988 til 1992. Hinn er Chun
Doo Hwan er var forseti á undan
Roh. Þeir voru báðir háttsettir hers-
höfðingjar í landhernum er herinn
rændi völdum árið 1979.
í maí 1980 efndu íbúar í
Kwangju, stórborg í suðvesturhluta
landsins, til fjöldamótmæla undir
forystu háskólanema gegn einræð-
inu og kröfðust lýðræðisumbóta.
Herinn barði mótmælin niður með
mikilli harðneskju, stjórnvöld sögðu
að um 2Ó0 manns hefðu fallið en
fólk í Kwangju fullyrðir að fóm-
arlömbin hafí verið mun fleiri.
Er talsmaður stjórnarflokksins,
Kang Sam-jae, var spurður hvort
mennirnir tveir væm meðal þeirra
sem ábyrgð hefðu borið á blóðbað-
inu svaraði hann: „Ég tel að þeir
hafi verið það. Lögin munu einnig
ná til þeirra."
Mótmæli gegn Kim
Háskólanemar hafa að undan-
förnu efnt til útifunda og ýmissa
aðgerða til að leggja áherslu á kröf-
ur um að Kim segi af sér embætti
vegna þess að hann hafi vanrækt
að láta refsa Roh og Chun. Forset-
inn hefur einnig verið bendlaður við
spillingarmál Roh er lét tugi stór-
fyrirtækja greiða sér fé í sjóð sem
nemur um 654 milljónum Banda-
ríkjadollara, rúmlega 42 milljörðum
króna.
Ekki hefur tekist að sanna þennan
áburð á Kim. Hann virðist nú ákveð-
inn í að reka af sér slyðruorðið. „Ég
mun með þessari sérstöku lagasetn-
ingu gera kleift að sýna almenningi
fram á að réttlætið, sannleikurinn
og lögin séu fyrir hendi í landinu,“
hafði Kang eftir honum.
Saksóknarar í Seoul sendu í júlí
frá sér skýrslu um uppreisnina í
Kwangju. Var niðurstaðan að ekki
væru neinar sannanir fyrir því að
hershöfðingjamir hefðu af ásettu
ráði látið sverfa til stáls og ætlað
að nota atburðina sem afsökun fyrir
því að herða tökin á þjóðinni. Herlög
hefðu verið í gildi og allt benti til
að eftir þeim hefði verið farið í
Kwangju.
ÁSTRALSKUR hnetubóndi stikar um flóð-
vatn á ökrum sínum við Clifton, vestur af
Brisbane. Ekki hafði dottið deigur dropi
úr loft á þessum slóðum í tvö ár þar til
miklir stormar með úrhellisrigningu fóru
Þurrkatíð á enda
yfir héraðið í vikunni. Lauk þar með mestu
þurrkum í mannaminnum en þeir höfðu
gert hnetubændum lífið leitt. Reyndar hafa
Reuter
þurrkar hrjáð bændur í austurhéruðum
Ástralíu undanfarin fimm ár. Síðasta hveiti-
uppskera nam t.a.m. ekki nema helming
þess sem eðlilegt er og hefur ekki verið
minni í 13 ár.
Friður án réttlætis í Bosníu?
Miroslav Radic: Foringi í her
Júgóslavíu (Serbíu og Svart-
fjallalands).
Mladic Blaskic
Radic Mrksic
Margir óttast að grimmdarverkin í
Bosníu gleymist í umræðunni um frið
RICHARD Goldstone aðalsaksókn-
ari stríðsglæpadómstóls Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) í Haag, fullyrðir að
tilviljun ein hafí ráðið því að tveir
af mestu illvirkjunum á Balkanskaga
voru ákærðir fyrir stríðsglæpi, á
sama tíma og friðarviðræðumar í
Dayton í Ohio voru að ná hápunkti.
Goldstone viðurkennir hins vegar að
ákæmrnar á hendur Radovan
Karadzic, leiðtoga Bosníu-Serba, og
Ratko Mladic, yfirmanns herafla
þeirra, hafí verið „áminning“ til
samningamannanna í Dayton að
friður mætti ekki verða til þess
breiða yfír grimmdarverk.
í friðarsamningnum segir að þeir
sem ákærðir hafí verið fyrir stríðs-
glæpi, séu útilokaðir frá þátttöku í
stjórnmálum í Bosníu. Þá heita leið-
togar landanna fullri samvinnu við
rannsókn og málssókn í málum
stríðsglæpamanna. Hætt er þó við
því að slíkar heitstrengingar séu
aðeins orðin tóm.
Áður en samningar náðust um
Bosníu, höfðu margir áhyggjur af
því að óskin um frið yrði til þess að
hægja á leitinni að réttlæti.
Niimberg einfaldari
Núrn.berg-réttarhöldin reyndust
einfaldari í framkvæmd en réttar-
höldin í Haag. Saksóknarar gátu
gefíð nokkram milljónum hermanna
bandamanna skipanir til að fram-
fylgja ákærum og hinir ákærðu vora
geymdir á bak við lás og slá. Mörg-
um þótti að með þessu væra banda-
menn eingöngu að knýja fram „rétt-
læti sigurvegarans" á kostnað
þeirra sem biðu lægri hlut.
Umboð saksóknaranna við stríðs-
glæpadómstólinn í Haag er mun
víðtækara, það kemur frá SÞ. Vona
alþjóðlegir sérfræðingar í mannrétt-
indamálum að úrskurðir dómstólsins
muni hafa fordæmisgildi.
En tilraunir Goldstones hafa haft
lítið að segja, þegar illvirkin í gömlu
Júgóslavíu era annars vegar. Mladic
og Karadzic vissu í júlí sl. að til
stæði að ákæra þá. Það kom þó
ekki í veg fyrir að þeir horfðu fram
hjá grimmdarverkum Bosníu-Serba
í Srebrenica, að því er fullyrt er.
Illvirki króatíska hersins er hann
tók Krajina-hérað í ágúst sl. áttu
sér stað löngu eftir að stríðsglæpa-
dómstóllinn tók til starfa. Raunar
sýndi Franjo Tudjman Króatíufor-
seti hvaða álit hann hefur á dóm-
stólnum er hann hækkaði Bosníu-
Króatann Tihomir Blaskic í tign,
daginn eftir að stríðsglæpadómstóll-
inn ákærði hann fyrir glæpi gegn
mannkyninu.
Fjár- og upplýsingaskortur
Stríðsglæpamennirnir sjálfir eru
ekki eina vandamál Goldstones.
Hann eyðir ótrúlega miklum tíma
að reyna að afla fjár til rekstrar
dómstólsins. Minnstu munaði að
rannsóknarmenn dómstólsins yrðu
að hlíta ferðabanni sem sett var á
starfsfólk SÞ vegna slæmrar fjár-
hagsstöðu samtakanna.
Enn blasa þó ýmis vandamál við.
Aðeins einn fangi er í haldi dómstóls-
ins en vonir eru til þess að annar
bætist fljótlega í hópinn, því hol-
lenska lögreglan handtók fyrir
skömmu múslima sem Goldstone
hyggst birta ákæru á næstunni.
Eftir tveggja ára starf hefur
stríðsglæpadómstólnum ekki enn
tekist að ná stærstu fískunum. Allt
bendir því til þess að ákærur dóm-
stólsins í Haag verði miklum mun
fleiri en réttarhöldin.
Byggt á Newsweek