Morgunblaðið - 31.12.1995, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 1995 B 21
IRNSAGNA-
GETRAUN 18ÁRA0GELDRI
Þrenn verðlaun eru veitt fyrir lausnir á fomsagnagetraun. 1. verðlaun eru íslandssaga a-ö eftir Einar Lax-
ness frá Vöku-Helgafelli. 2. verðlaun Vídalínspostilla frá Máli og menningu og 3. verðlaun Skáldkonur fyrri
alda eftir Guðrúnu P. Helgadóttur frá Hörpuútgáfunni.
Svarið hverri spurningu með því að merkja við einn möguleika af fjórum. Skrifið nafn og aðrar upplýsingar í
þar til gerðan reit, klippið síðuna út, setjið í umslag og skrifið utan á: Morgunblaðið - forrisagnaget-
raun, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. Úrlausnir þurfa að berast Morgunblaðinu fyrir kl. 16 mánudaginn
15. janúar.
/; +*f,V\íV c- ■ vm '
^íii »«*'vJfi.Tj
.i|w - iuiaMhm a-fX
I'W m
JA.^Ír tV Myt.A iUhv-AI l.fiUv sl
"■ * *** tv*I« V- •' I
■JHMT* 1 >wcn.
'tr*
Í.ÍU.«
SFf f.v-iw * «» f* •-**»»'. vi 1
|Fr "»«.<«■ *».» w»i .
[Vftilini.rfw 1*4«
Wfl « MUAs <4 **i ws mi *
*?>«••t-*. < .y

I.
I hvaða sögu segir svo frá?
Snorri gengur inn og tekur eitt
mikið krókaspjót, gengur bölvandi
og blótar hestunum og svo Þorgeiri,
ber hestana með spjótinu og særir.
Sýnist Þorgeiri eigi örvænt að Snor-
ri bani hestunum. Hann hleypur nú
af baki og hefir skjöldinn fyrir sér.
Exinni heldur hann með skildinum
í vinstri hendi. Spjót hefír hann í
hendi og sækir þá að Snorra. Hann
hörfar þá undan um völlinn til lamb-
hússins og verst með spjótinu. Tveir
húskarlar Snorra sáu að hann hljóp
út reiður með spjót sitt. Tekur sína
exi hvor þeirra í hönd sér og fara
til fulltingis við Snorra. Þorgeir verst
þeim með miklum mjúkleik en sækir
að þeim með miklu afli og öruggleik
sem hið óarga dýr. Húskarlarnir
verða brátt sárir af Þorgeiri því að
þeir höfðu skammskeftar öxar en
Þorgeir lagði spjótinu hart og tíðum.
Hrukku þeir Snorri inn í lambhúsið.
Dyrnar voru lágar og þröngvar á
húsinu og var illt þar inn að sækja
eftir þeim. Þorgeir hleypur upp á
húsið og rýfur til. Þar sem húsið
raufaðist leggur Snorri spjótinu út
í móti. Þorgeir verður sár af því
nokkuð og þó lítt. Kastar Þorgeir
þá spjótinu en tekur exina í hægri
hönd. Sækir Snorri þá að Þorgeiri
með hörðum hug þar sem húsið var
rofið. En Þorgeir varðist með skildi
og exi og ieitar eigi annars en
höggva spjót Snorra af skaftinu.
Létti eigi þeim leik fyrr en Þorgeir
hjó spjót Snorra af skaftinu. Og
þegar jafnskjótt hljóp Þorgeir inn í
húsið um glugg þann er á var rofinn
með skjöld og exi og hjó þegar í
höfuð Snorra svo hart áð hann klýf-
ur hausinn allan. Fær Snorri af því
sári þegar bana. Þá snýr Þorgeir að
•húskörlum Snorra og sækir þá fim-
lega, hlífandi með skildi, höggvandi
með exi þeirri er vön var að fá
mörgum manni náttstaðar. Lauk svo
þeirri atsókn að Þorgeir vó þá báða.
a) Egils sögu
b) Finnboga sögu Ramma
c) Fóstbræðra sögu
d) Njáls sögu
II.
Hver orti?
Liggjum báðir
í lamasessi
Halldór og ek,
höfum engin þrek;
veldur elli mér,
en æska þér,
þess batnar þér,
en þeygi mér.
a) Snorri Þorgrímsson
b) "Björn Breiðvíkingakappi
c) Hólmgöngu-Bersi
d) Hallbera Snorrradóttir
III.
Úr hvaða sögu er þessi kafli?
Þar var nú glaumur og gleði mik-
il og skemmtan góð og margskonar
leikar, bæði dansleikar, glímur og
sagnaskemmtun. Þar var sjö nætur
fastar og fullar setið að boðinu af
því að þar skyldi vera hvert sumar
Ólafsgildi ef korn gæti að kaupa, tvö
mjölsáld á Þórsnessþingi og voru þar
margir gildabræður. Á Reykjahólum
voru svo góðir landskostir í þenna
tíma að þar voru aldrei ófrævir akr-
arnir. En það var jafnan vani að þar
var nýtt mjöl haft til beinabótar og
ágætis að þeirri veislu og var gildið
að Ólafsmessu hvert sumar.
Frá því er nokkuð sagt, er þótti
lítið til.koma, hveijir þar skemmtu
eða hveiju skemmt var. Það var í
frásögn haft, er nú mæla margir í
móti og látast ekki vitað hafa, því
að margir ganga duldir hins sanna
og hyggja það satt er skrökvað er
en það logið sem satt er. Hrólfur
af Skálmarnesi sagði sögu frá
Hröngviði víkingi og frá Ólafi liðs-
mannakonungi og haugbroti Þráins
og Hrómundi Gripssyni og margar
vísur með. En þessari sögu var
skemmt Sverri konungi og kallaði
hann slíkar lygisögur skemmtilegar.
Og þó kunna menn að telja ættir
sínar til Hrómundar Gripssonar.
Þessa sögu hafði Hrólfur sjálfur
saman setta. Ingimundur prestur
sagði sögu Orms Barreyjarskálds og
vísur margar og flokk góðan við
enda sögunnar er Ingimundur hafði
ortan og hafa þó margir fróðir menn
þessa sögu fyrir satt.
a) Heimskringlu
b) íslendinga sögu
c) Vopnfirðinga sögu
d) Þorgils sögu og Hafliða
IV.
Hver orti?
Urðum vér at veija,
varð ár drifin sára,
hrafn naut hræva, Gefnar
hjaldrskýja mik frýju,
þás við hjalm á holmi
hrein míns fóður sveini,
þaut andvaka unda,
unnr, benlækir runnu.
a) Guðný Bárðardóttir
b) Þórarinn í Mávahlíð
c) Stúfur skáld Þórðarson
d) Sturla Þórðarson
V.
Hver er Gestur?
„Hér set eg grið,“ segir hann,
„allra manna á millum, einkanlega
þeim sama Gest til nefndum er hér
situr, og að -undir skildum öllum
goðorðsmönnum og gildum bændum
og allrar alþýðu vígra manna og
vopnfærra og allir aðrir héraðsmenn
í Hegranessþingi eða hvaðan sem
hvorir eru að komnir, nefndra manna
eða ónefndra, handsölum grið og
fullan frið komumanni hinum
ókunna er Gestur nefnist, til gam-
ans, glímu og gleði allrar, til hérvist-
ar og heimferðar hvort er hann þarf
að fara á legi eða landi eða flutn-
ingi. Skal hann hafa grið í öllum
stöðum, nefndum og ónefndum, svo
lengi sem hann þarf til heillar heim-
komu að höldnum tryggðum. Set eg
þessi grið fyrir oss og vora frænd-
ur, vini og venslamenn, svo konur
sem karla, þýjar og þræla, sveina
og sjálfráða menn. Sé sá griðníðing-
ur er griðin rýfur eða tryggðum
spillir, rækur og rekinn frá guði og
góðum mönnum, úr himinríki og frá
öllum helgum mönnum og hvergi
hæfur manna í milli, og svo frá öllum
út flæmdur sem víðast varga reka
eða kristnir menn kirkjur sækja,
heiðnir menn hof blóta, eldur brenn-
ur, jörð grær, mælt barn móður
kallar og móðir mög fæðir, aldir elda
kynda, skip skríður, skildir blika, sól
skín, snæ leggur, Finnur skríður,
fura vex, valur flýgur vorlangan dag
og standi honum beinn byr undir
báða vængi, himinn hverfur, heimur
er byggður og vindur veitir vötn til
sjóvar, þrælar korni sá. Hann skal
firrast kirkjur og kristna menn,
heiðna hölda, hús og hella, heim
hvern nema helvíti. Nú skulum vér
vera sáttir og sammála hver við
annan í huga góðum hvort sem vér
finnumst á fjalli eða fjöru, skipi eða
skíði, jörðu eða jökli, í hafi eða á
hests baki, svo sem vin sinn í vatni
fínni eða bróður sinn á braut fínni,
jafnsáttir hver við annan sem sonur
við föður eða faðir við son í samför-
um öllum. Nú leggjum vér hendur
saman og allir vér og höldum vel
griðin og öll orð töluð í tryggðum
þessum að vitni guðs og góðra
manna og allra þeirra er orð mín
heyra eða nokkurir eru nær staddir."
a) Gunnar á Hlíðarenda
b) Grettir Ásmundarson
c) Þormóður Kolbrúnarskáld
d) Gísli Súrsson
VI.
Hver orti?
Rauð hilmir hjör,
þar var hrafna gjör,
fleinn sótti pr,
flugu dreyrug spjör,
61 flagðs gota
fárbjóðr Skota,
trað nift Nara
náttverð ara.
a) Einar skálaglamm
b) Ólafur hvítaskáld
c) Gunnlaugur ormstunga
d) Egill Skallagrímsson
VII.
Þessi saga gerist á Vestfjörðum.
Hvað heitir hún?
Það var einn dag að Ólafur geng-
ur til fjárhúsa sinna því að veðrátta
var hörð um veturinn og þurftu
menn mjög að fylgja fénaði sínum.
Hafði veður verið hart um náttina.
Og er hann ætlaði heim að ganga
sér hann að maður gengur að hús-
inu. Er þar kominn Brandur hinn
sterki. Ólafur tók honum vel. Brand-
ur tók vel kveðju hans. Ólafur spurði
hví hann færi svo síð.
Hann svaraði: „Eigi er svo frá-
sögulegt. Eg gekk til fjár míns
snemma í dag en það hafði rekast
látið ofan í fjöruna. Má þar og í
tveim stöðum upp reka. En jafnan
þar sem eg leitaði til þá stóð þar
maður fyrir og bannaði í móti fénu
svo að það hljóp aftur í fang mér
og hefír svo farið í allan dag allt
hér til. Nú vildi eg gjarna að við
færum til báðir saman.“
„Það vil eg gera fyrir þína bæn.“
Ganga síðan báðir saman ofan í
fjöruna. Og þegar þeir vilja féið upp
reka sáu þeir að Þormóður er þar
fyrir, glímufélagi hans, og blakar í
móti fénu svo að féið hleypur aftur
í fang þeim.
Þá mælti Ólafur: „Hvort viltu
heldur Brandur reka féið eða ráðast
í móti Þormóði?"
Brandur svarar: „Það mun eg
kjósa hið auðveldara, að reka féið.“
Ólafur gengur að þar er Þormóð-
ur stóð gegnt á uppi. Þar var laginn
sríjór mikill framan í bakkann. Olaf-
ur rann þegar upp’ á bakkann að
Þormóði en hann gefur honum rúm.
Og er Ólafur kemur á upp rennur
Þormóður þegar undir hendur hon-
um. Ólafur tekur og við eftir megni.
Gangast þeir að lengi. Þykir Olafi
hann ekki raknað hafa eftir hnysk-
ingina. Þar kemur að þeir falla báð-
ir senn fram á bakkann og er svo
er komið, veltir hvor öðrum þar til
er þeir tumba báðir ofan fyrir fönn-
ina. Eru þá ýmsir undir þar til er
þeir koma í fjöruna. Þá bar svo til
að Þormóður varð neðri. Neytir Ól-
afur þá þess og braut í sundur
hrygginn í honum, bjó þá um sem
honum líkaði og lagðist út á sjóinn
með hann langt frá landi og sökkti
niður í djúp. Þykir þar jafnan
óhreint síðan ef menn sigla í nánd-
ir. Ólafur lagðist til lands. Hafði
Brandur þá upp komið fénu öllu og
fagnaði Ölafi vel. Gengu þeir þá
heim báðir.
Og er Brandur kom heim var
mikið af nátt. Þorbjörn spurði hvað
hann hefði dvalið. Brandur sagði svo
sem farið hafði og svo hversu Ólafur
hafði honum til staðið.
Þá mælti Vakur: „HræddUr hefír
þú orðið ef þú lofar glóp þenna. Mun
það hans fremd mest að fást við
afturgöngumenn."
Brandur svarar: „Hræddari
mundir þú hafa verið því að þú ert
mestur í málinu sem refurinn í hal-
anum. Muntu í engum hlut mega
jafnast við hann.“
Töluðu þeir þar til er hvorum-
tveggja mislíkaði.
Þorbjörn bað Brand ekki kapp á
leggja með Ólafi: „Skal þér eigi
duga og engum öðrum að láta Ólaf
framar en mig eða frændur mína.“
Líður nú af veturinn.
a) Hávarðar saga ísfirðings
b) Gísla saga Súrssonar
c) Kormáks saga
d) Gull-Þóris saga
FORNSAGNA-
■
ÁN L- - v'V" VVS',A'í>s’ ' V--.'.
Natn:
GETRAUN
Staðnr: