Morgunblaðið - 10.01.1996, Qupperneq 29

Morgunblaðið - 10.01.1996, Qupperneq 29
28 MIÐVIKUDAGUR 10. JANÚAR 1996 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. JANÚAR 1996 29 STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík. FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson. RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. ARFLEIFÐ MITTERRANDS FRANCOIS Mitterrand, fyrrverandi Frakklandsforseti, er lést á mánudag var meðal áhrifamestu stjórnmálamanna eftirstríðsáranna. Ferill Mitterrands var margslunginn og oft mótsagnakenndur, rétt eins og forsetinn sjálfur. Á þeim fjórtán árum er hann réð ríkjum í Elysée-höll setti hann mark sitt á Parísarborg, Frakkland, Evrópu og veröldina í heild. Við upphaf stjórnmálaafskipta sinna var hann í tengslum við hreyfingu yst á hægri væng stjórnmálanna en stofnaði nokkrum áratugum síðar franska Sósíalistaflokkinn. Hann náði kjöri sem forseti sem róttækur sósíalisti en færðist yfir á hægri væng stjórnmálanna og nýtti sér hin konunglegu völd franska forsetaembættisins til hins ýtrasta. í síðari heimsstyijöldinni var hann bendlaður við leppstjórnina í Vichy áður en hann gekk til liðs við andspyrnuhreyfingu de Gaulles hershöfðingja. Ásamt de Gaulle er Mitterrand áhrifamesti stjórnmálamaður Frakklands á þessari öld og því óhjákvæmilegt að þeir séu oft bornir saman. Segja má að de Gaulle hafi verið sá er byggði upp sjálfsvirðingu Frakka á ný eftir styrjöldina með sjálf- stæðri þjóðernisstefnu sinni og áherslu á andspyrnuhreyfing- una. Ferill Mitterrands í síðari heimsstyijöldinni átti hins veg- ar meira sammerkt með lífsreynslu óbreyttra Frakka á þeim árum og fékk þá til að sættast við fortíð sína. Mitterrand hefur sjálfur sagst vera stoltastur af þeim bygg- ingum er hann hafði frumkvæði að því að láta reisa í París s.s. píramítann við Louvre-höll og Bastilluóperuna. Á hinum alþjóðlega vettvangi var það hins vegar uppbygging Evrópusam- starfsins er var honum hugleiknust. Mitterrand var einn síðasti stjórnmálaleiðtoginn er upplifði síðari heimsstyrjöldina af eigin raun og mótaði sú reynsla af- stöðu hans til umheimsins. Ásamt Helmut Kohl, kanslara Þýska- lands, lagði hann grunninn að þeim stórbrotnu áformum, sem pólitísk umræða í Evrópu mun snúast um á næstu árum; efna- hagslegan- og peningalegan samruna Evrópu og sameiginlega stefnu Evrópuríkja í utanríkis- og varnarmálum. Nái þau fram að ganga verður vafalítið litið á þau sem merkustu arfleifð Mitterrands. Reynslan mun þó ein leiða í ljós hvort framtíðar- kynslóðir stjórnmálamanna hafi sömu áherslur og sú er nú hverfur af vettvangi. NORRÆNU MÁLIN FINNSKA ríkisstjórnin, sem fer nú með forystu í norrænu ráðherranefndinni, hyggst leggja mikla áherzlu á það á árinu, sem er nýhafið, að styrkja stöðu finnsku og íslenzku í norrænu samstarfi. Eins og sagt var frá í Morgunblaðinu í gær vilja Finnar að meiri áherzla sé lögð á að þýða upplýsingaefni um norrænt samstarf á íslenzku og finnsku og jafnframt að túlkað sé á milli skandinavísku tungumálanna og þessara mála í norrænu samstarfi. „Með málskilningi er ekki aðeins átt við kunnáttu í „skand- inavísku“ heldur er afar mikilvægt að leggja einnig áherzlu á þá, sem tala finnsku og íslenzku og geta ekki tjáð sig á neinu skandinavísku máli,“ segir í starfsáætlun finnsku stjórnarinn- ar, sem Morgunblaðið sagði frá í gær. „Finnland hyggst sam- þykkja aðgerðir, sem auka möguleika Norðurlandabúa — líka Finna og Islendinga — að taka þátt í norrænu samstarfi á eig- in tungumáli á jafnréttisgrundvelli.“ Þessar áherzlur Finna ber að skoða út frá tvennu. Annars vegar er skiljanlegt að menn vilji að móðurmáli þeirra sé sómi sýndur, þegar aðrir geta mælt á eigin tungu. Morgunblaðið hefur áður tekið undir að íslenzka, sem er hin upprunalega tunga norrænna manna, njóti jafnréttis á fundum Norðurlanda- ráðs með því að ræður manna séu túlkaðar. Hins vegar verður ekki framhjá því gengið að fjölmargir finnskir og íslenzkir stjórnmálamenn og aðrir þátttakendur í norrænu samstarfi, ekki sízt þeir yngri, búa einfaldlega ekki yfir nægilega góðri kunnáttu í skandinavísku málunum til að geta skilið þau, hvað þá tjáð sig á þeim. Það er alkunna að í ýmsum norrænum samtökum og félögum er nú notuð enska, ef ekki á fundum þá í óformlegum samtölum manna á milli. Eðlilegt er að reynt sé að finna lausn á báðum þessum vanda- málum. Það má hins vegar ekki verða of dýrt, þótt finnsk stjórnvöld telji að nokkru megi kosta til. Og allra sízt, má slíkt leiða til minni áherzlu á það, sem mestu máli skiptir; kennslu og kunnáttu í Norðurlandamálum á íslandi og í Finnlandi. Hið norræna samstarf og samfélag er einstakt og á sér fyrst og fremst rætur í sögunni. Mikilvægur hluti af þeirri sögu er nor- ræna málsamfélagið, sem hefur byggzt á víðtækri kunnáttu almennings á Norðurlöndunum í skandinavísku málunum. Slík kunnátta er og verður bezti lykillinn að því að menn geti tekið þátt í norrænu samstarfi á jafnréttisgrundvelli. Togstreita læknavísinda o g sparnaðarþarfar VIÐBYGGINGIN við Domus Medica sem hýsir segulómtækið. Morgunblaðið/Þorkell SEGULÓMTÆKIÐ, sem styrrinn stendur um. Deila Tryggingastofnun- ar ríkisins og einkafyrir- tækis lækna um kaup á segrulómsjá er dæmi um kreppu heilbrigðis- og velferðarkerfísins, skrif- ar Guðmundur Sv. Hermannsson. Tog- streita er á milli bess að vilja bjóða bað besta í læknavísindum og bess að reyna að leysa fjár- hagsvanda ríkissjóðs. DEILA Tryggingastofnunar ríkisins (TR) og fyrirtæk- isins Læknisfræðilegrar myndgreiningar hf. (LM) vegna nýrrar segulómsjár sem LM hefur keypt er nokkuð óvenjulegt dæmi um þá kreppu sem heilbrigðis- og velferðarkerfið er í. Deilan lýsir togstreitunni milli þess að vilja bjóða það besta og nýjasta í læknavísindum og þess að reyna að leysa íjárhags- vandann sem heilbrigðiskerfið, ríkið og þar með þjóðin eiga við að etja. Þetta mál hófst í raun árið 1992 þegar fimm læknar sem unnu á Landakotsspítala í Reykjavík stofn- uðu fyrirtækið Læknisfræðilega myndgreiningu hf. Fyrirætlunin var að stunda starf- semina áfram á Landakoti, leigja gömlu röntgentækin þar og end- umýja þau síðan á eigin reikning en samningar um það náðust ekki við stjórn spitalans. Þeir fengu þá inni í Domus Medica og hófu rekstur myndgreiningarstofu þar síðla árs 1993 með fullkomnu tölvusneið- myndatæki og isótópavél auk tækja til venjulegrar röntgen- og ómskoð- unar. Á þeim rúmu tveimur árum sem fyrirtækið hefur starfað hafa sjúklingakomur verið vel yfir 30 þús- und, þar eru 25 manns á launaskrá og veltan er yfir 150 milljónir króna á ári. Aukið framboð Með fyrirtækinu jókst framboð á myndgreiningarrannsóknum. Áður þurfti að bíða í 10-15 daga eftir að komast í sneiðmyndatöku en sá tími hefur styst í 2-3 daga. Verð á rannsóknunum lækkaði nokkuð með aukinni samkeppni en vegna fjölgunar þeirra jókst sér- fræðikostnaður Tryggingastofnunar verulega árið 1994. LM hefur fengið greitt af sérfræðilækningalið sjúkra- trygginga og samkvæmt upplýsing- um frá TR jukust útgjöld vegna sér- fr-æðilækninga milli áranna 1993 og 1994 um 100 milljónir vegna þessa aukna framboðs á myndgreiningar- rannsóknum. Á síðasta ári er talið að sérfræðilæknisútgjöldin verði svipuð eða ívið meiri en árið áður. Fyrsta árið fékk LM greitt sam- kvæmt töxtum daggjaldanefndar með 11,4% afslætti og frá upphafi síðasta árs samkvæmt samningi sem LM og TR gerðu til þriggja ára. Þar var samið um að þegar TR hefði á hveiju ári greitt fyrir 1 milljón verk- eininga samkvæmt fullum taxta (hver eining kostar um 135 krónur) þá fái TR 45% afslátt af taxta. Þessi afsláttur byijaði á síðasta ári að virka í október þannig að TR fékk 19 millj- ónir í afslátt frá fullum taxta. Með þeim samningi fylgdi verð- skrá yfir allar myndgreiningar- aðferðir, þar á meðal myndgreiningu með segulómsjá, svonefnda MRI seg- ulómun, en eigendur LM höfðu fullan hug á .að festa kaup á segulómsjá. „Við erum að reka almenna mynd- greiningarþjónustu þar sem við ætl- um að bjóða upp á allt í læknisfræði- legri myndgreiningu. Það höfum við vitað frá upphafi," sagði Þorkell Bjarnason, einn af eigendum LM. Dýr tækni Segulómun byggist á um 15 ára gamalli tækni sem notar lágorkuraf- segulbylgjur í stað jónandi geisla til að taka innvortis myndir af sjúkling- um. Aðferðin er einkum notuð við að greina sjúkdóma í heila og mænu, Iiðum, vöðvum og bijóski, en vax- andi notkun er við sjúkdómsgreining- ar í kvið og brjóstholi og jafnvel víð-' ar. Eitt slíkt tæki er til á Landspít- alanum og var tekið i notkun 1991. Hins vegar er segulómun mun dýrari en röntgenmyndataka. Sem dæmi má nefna að samkvæmt gjald- skrá LM kostar tölvusneiðmyndataka án skuggaefnis 10.500 krónur en samsvarandi segulómun kostar tæp- ar 40 þúsund krónur. Það var forsenda kaupanna á seg- ulómsjá að Tryggingastofnun myndi greiða fyrir rannsóknirnar og LM leit svo á að TR hefði skuldbundið sig til þess með fyrrnefndum samn- ingi þar sem segulómun væri á verð- skránni. LM keypti í júní á síðasta ári segulómsjá frá Picker-Inter- national á fjármögnunarleigusamn- ingi. Verðið var um 93 milljónir en að auki þurfti að byggja sérhannað húsnæði við Domus Medica sem kost- aði um 30 milljónir. Tækið er mun öflugra en tæki Landspítalans. „Vissulega hefðum við viljað geta keypt ódýrari tæki en við höfum geysilegan faglegan metnað og því kaupum við góð tæki. Við erum fyrst og fremst að sinna þörfum sjúkling- anna og tryggja þeim sem besta þjón- ustu,“ sagði Þorkell. • Lögfræðileg deila Gert er ráð fyrir því að rekstur segulómsjárinnar geti hafist í þessum mánuði. Hins vegar hefur Trygg- ingastofnun tilkynnt að hún telji sér ekki skylt að greiða fyrir rannsókn- irnar, þótt þær séu á verðskrá samn- ings TR og LM. Vísar stofnunin í ákvæði í almennum sérfræðiþjón- ustusamningi TR og Læknafélags Reykjavíkur um að samningurinn nái ekki til nýrrar starfsemi lækna með óeðlilega háan stofnkostnað, nema TR samþykki sérstaklega. Einnig hefur verið vísað til reglu- gerðar um röntgenrannsóknir sem heilbrigðisráðherra gaf út fyrir nokkrum árum þar sem kveðið er á um að ekki megi greiða fyrir segul- ómrannsóknir nema á Landspítalan- um. Hins vegar er óljóst hvort sú reglugerð eigi við í þessu tilfelli þar sem hún vísar til rannsókna á sjúkra- húsum en ekki einkastofum. Þórir Haraldsson aðstoðarmaður heilbrigðisráðherra segir að heil- brigðisráðuneytið skipti sér ekki af þessu máli sérstaklega. Um sé að ræða lögfræðilega deilu á milli TR og LM sem þurfi að skera úr. Gert er ráð fyrir að sérstakur gerðardóm- ur muni fá þessa deilu til úrskurðar. Deilt um þörf Þetta mál hefur vakið ýmsar spumingar. í fyrsta lagi er deilt um hvort yfirleitt sé þörf fyrir nýja seg- ulómtækið. LM heldur því fram að til að veita áfram bestu og fullkomnustu þjón- ustu sem völ er á verði fyrirtækið að fylgjast með nýjungum og því sé nauðsynlegt að bjóða upp á segul- ómun, m.a. til að dragast ekki aftur úr öðrum þjóðum. Þorkell Bjarnason hefur sagt að tækjum af þessari gerð hafi fjölgað verulega víðast hvar undanfarin ár og algengt sé að eitt tæki sé á hveija 45 þúsund íbúa. Það þýðir að hér á landi þyrfti 4-5 tæki og um 10 þús- und rannsóknir á ári. Aðrir viðmælendur Morgunblaðs- ins i heilbrigðiskerfinu segja að þess- ar tölur séu fjarri lagi og flestar aðrar þjóðir telji nægilegt að hafa eitt tæki á hveijar 2 milljónir íbúa. Ásmundur Brekkan forstöðumað- ur röntgen- og myndgreiningardeild- ar Landspítalans sagðist hafa stað- festar upplýsingar um að nú um ára- mótin voru til 52 segulómtæki í Sví- þjóð eða eitt tæki á hveija 175 þús- und íbúa. í Noregi væru til 12 tæki eða eitt á hveija 420 þúsund íbúa. Og í Japan, þar sem tæknin væri mest, hefði árið 1992 verið eitt tæki á hveija 100 þúsund íbúa að jafnaði. Ásmundur sagði að bæði vegna mikils kostnaðar við segulómrann- sóknir og þess að þörf á þeim sé mikið til takmörkuð við rannsóknir á heila-, tauga- og hreyfikerfi væru um 5.000-6.000 slíkar rannsóknir á ári hæfilegar hér á landi og tæki Landspítalans anni því. Þröngur stakkur Það er þó óumdeilt að nokkur bið- listi er eftir að komast að í tæki Landspítalans og hann hefur frekar lengst undanfarnar vikur meðan á deilu röntgentækna og sjúkrahússins hefur staðið. Þetta stafar m.a. af því að Landspítalanum er þröngur stakk- ur skorinn fjárhagslega og það setur rekstri segulómtækisins einnig skorður. Þarna er komið að öðrum þætti málsins, þeim kostnaði sem falla mun á ríkissjóð. Nú greiða sjúklingar að jafnaði 900 krónur fyrir myndgreiningu en TR greiðir Landspítala um 24 þúsund fyrir hveija rannsókn án skuggaefn- is. Samsvarandi rannsókn myndi kosta 40 þúsund samkvæmt taxta LM en 21.800 ef miðað er við 45% afslátt. Það er hins vegar bent á, að í raun liggi ekki fyrir hvað þessar og fleiri rannsóknir kosti á Rikisspítul- unum. Verðlagningin geti verið hluti af baráttu sjúkrahúsa og stofnana fyrir auknu fjármagni í reksturinn, þar sem engin samkeppni sé í þessum viðskiptum. Því gefi þetta mál tilefni til að auka nákvæmni í verðlagningu á læknisverkum hjá ríkisstofnunum. Samkvæmt upplýsingum frá Læknisfræðilegri myndgreiningu hf. þarf um 12 rannsóknir á dag, eða 3 þúsund á ári, til að nýja segulómtæk- ið standi undir kostnaði. Þá megi áætla að reikningur til TR vegna segulómrannsókna verði um 60 millj- ónir á ári. Hins vegar megi einnig búast við að öðrum rannsóknum fækki eitthvað á móti þannig að kostnaðaraukningin verði minni. „Ef þetta nýja tæki ætti að fara í gang á þeim kjörum sem hefur verið samið um við LM þá þýðir það kostnaðarauka fyrir sjúkratrygging- ar um tugi milljóna árlega og þeir peningar eru einfaldlega ekki til og ekki gert ráð fyrir þeim í fjárlög- um,“ segir Þórir Haraldsson, aðstoð- armaður heilbrigðisráðherra. Dýrir biðlistar Innan heilbrigðisráðuneytisins er bent á, að þótt hægt sé að auka nákvæmnina í myndgreiningu þurfi það ekki að þýða betri lækningu þar sem í því aðhaldi og kreppu sem ríki í heilbrigðismálum skorti spítalana fé til að taka sjúklingana í meðferð. Þorkell Bjarnason segir hins vegar að fljótari og öruggari sjúkdómsgrein- ing verði ekki metin til fjár. Og færri legudaga á sjúkrahúsum megi m.a. þakka framförum í myndgreiningu. „Eg er ekki samþykkur biðlistum og það kostar sitt að reka þá. Það liggur sama vinna á bakvið, hvort sem hún er unnin strax eða þremur mánuðum síðar, en sjúklingurinn þarf að bíða þennan tima. Ég er á móti sparnaði í heilbrigðiskerfinu, sem felst í raun í því að sjúklingum er ekki sinnt,“ sagði Þorkell. Hætta á ofnotkun Aðrir viðmælendur blaðsins telja að tilkoma segulómsjárinnar í Domus hafi í för með sér mikla ofnotkun á slíkum rannsóknum. Þótt rannsókn- imar séu ekki gerðar nema eftir tilvis- un sérfræðinga sé það mannlegt eðli og viðskiptaleg staðreynd, einkum í heilbrigðisgeiranum, að aukið fram- boð bjóði upp á aukna eftirspurn. Þetta tengist því að um er að ræða einkafyrirtæki sem fjármagnar sjálft kaupin á tækinu. Það er greini- legt að umsvif LM ýta óþægilega við mörgum innan heilbrigðiskerfisins enda vilja menn setja spurningar- merki við einkavæðingu sem felst í því að skattgreiðendur, eða ríkið, greiði í raun fyrir tækið með notkun. Þetta sé því hreinræktaður „bisniss" eins og einn viðmælandi blaðsins orðaði það. Ásmundur Brekkan sagðist taka undir það sjónarmið sem Jóhannes Gunnarsson lækningaforstjóri á Borgarspítala hefur lýst, að það væri félagslegt og heilsupólitískt stórslys að taka svona tæki í notkun á einkastofu því þá væri augljós hætta á gífurlegri ofnotkun. Ef þörf hefði verið á að kaupa annað tæki hingað til lands hefði átt að setja það upp á Borgarspítalanum þar sem bæði eru heila- og taugaskurðlækn- ingar og mjög stór slysamóttaka. Þetta sjónarmið virðist raunar eiga hljómgrunn víðar innan heilbrigði- skerfisins. Takmarkanir og tækniframfarir Samkvæmt upplýsingum úr heil- brigðisráðuneytinu hafa verið settar strangar reglur og kröfur á Norður- löndum um notkun segulómtækja sökum þess hve dýrar þessar rann- sóknir eru. Þannig greiði sjúkra- tryggingar þar ekki fyrir segulóm- mynd nema um sé að ræða alvarleg- an áverka og í Bandaríkjunum greiði tryggingafélög ekki fyrir slíkt nema eitthvað mjög alvarlegt sé að. Tryggingastofnun segir, að ef samið hefði verið um segulómrann- sóknir við LM hefði orðið að setja reglur um hveijir ættu rétt á að fara í slíkar rannsóknir. Þannig kæmi til greina að setja á laggirnar sérstaka nefnd til að fara yfir hvert mál og einnig að takmarka þann hóp lækna sem gæti vísað á slíkar rannsóknir. Það má nefna mörg fleiri dæmi en segulómtækið um þá togstreitu sem er milli framfara í læknisfræði og stefnumótunar og úárhagslegrar getu ríkisins. Annað ■dæmi sem ekki hefur þó farið eins hátt eru kröfur um aukna notkun á interferon beta, sem er lyf við MS-sjúkdómi, en árs- skammturinn fyrir einstakling kostar á milli 900 þúsund og 1.400 þúsunda krónur. „Það er alltaf verið að reka stjórn- völd áfram með nýrri tækni, hvort sem er með rannsóknartækni, að- gerðatækni eða lyfjum. Við getum til dæmis litið rúman áratug til baka þegar mikil umræða var um hvort kaupa ætti sneiðmyndatæki á Land- spítalanum. Nokkrum árum síðar voru tækin orðin þijú hér á landi. Hvað hefði gerst á þeim tíma ef fyrir- tæki á borð við Læknisfræðilega myndgreiningu hefði þá verið starf- andi í þessum geira?“ sagði Þórir Haraldsson. Reuter AÐ minnsta kosti 264 létu lífið þegar Antonov-vélin hrapaði til jarðar á markaðstorgi í Kinshasa sl. mánudag, aðallega konur og börn. Fjórir úr áhöfninni komust lífs af og urðu þeir að fá lögregluvernd til að æstur múgurinn tæki þá ekki af lífi. Eins og að taka þátt í rússneskri rúllettu ALMENNT ástand í Vestur- Afríku hefur farið versn- andi um margra ára skeið. Styijaldarátök, spilling og efnahagslegt hrun í kjöl- farið hafa valdið því, að ýmis sam- félagsleg þjónusta hefur hrunið saman og er með öllu horfin á sum- um sviðum. Venjulegar nútímasam- göngur á landi hafa lagst niður vegna þess, að vegakerfinu hefur ekki verið haldið við árum saman og vilji menn komast á milli fjar- lægra héraða er ekki um annað að ræða en flugið. Við þessar aðstæður hefur sprottið upp aragrúi lítilla flugfé- laga en flest eiga þau það sam- merkt með ríkisflugfélögunum, að það er eins og að taka þátt í rúss- neskri rúllettu að stíga um borð i vélamar. Flugslysið í Zaire á mánudag, þegar sovésk Antonov-flutningaflugvél hrapaði til jarðar á markaðstorgi í höfuðborginni, Kinshasa, og olli dauða 264 manna, hefur enn einu sinni vakið athygli á skelfílegu ástandi flugmála í Vestur-Afríku. Yfirleitt má rekja slysin til næstum algers skeytingarleysis um viðhald og önnur öryggisatriði og það getur því verið spuming um líf eða dauða að ferðast með flugfélögum á þessum slóðum. Örlagarík ákvörðun þýskur Afríka hættu- legasta flug- svæði heims Wolfgang Schmidt, blaðamaður, sem starfaði í Vestur- Afríku, þurfti fyrir skömmu að komast frá Cotonou í Benin til Douala í Kamerún. Ætla má, að það hefði ekki átt að vefjast fyrir honum en sannleikurinn er sá, að Schmidt varð að taka sömu örlaga- ríku ákvörðunina og aðrir þeir, sem verða að komast frá einum stað til annars í þessum heimshluta. Schmidt átti um það að velja að fljúga 455 mílur í --------------- öfuga átt til Abidjan og bíða þar í þijár klukkustundir eftir flugi með Air Afrique, stærsta og öruggasta flugfélaginu á þessum slóðum. Hann gat líka komist þá um kvöld- ið beint á áfangastað með Camero- on Airlines, einu af litlu vandræða- flugfélögunum. Schmidt lá á og tók því áhættuna af síðari kostinum. Þegar flugvélin nálgaðist flugvöllinn í Douala virt- ist eldur bijótast út í einum hreyfl- inum að sögn vitna og flugvélin, Boeing 737, hrapaði til jarðar í mýri. Með henni fórust 72 af 78 mönnum um borð, þar á meðal Wolfgang Schmidt. Enn hefur engin opinber skýring verið gefin á slysinu en það varð til að vekja athygli á ástandinu í Vestur-Afríku, hættulegasta svæði í heimi hvað varðar flugsamgöngur. Gjaldþrota ríkisstjórnir, gjaldþrota flugfélög brún við yfirlýsingu hans. „Ég vil ekki hræða neinn en verð að segja þetta: Sumar þessara véla eru ekki í flug- hæfu ástandi.“ Flugmálasérfræðingar segja, að skýring á þessu ástandi sé í sjálfu sér einföld: Fjárvana ríkisstjórnir eru að reka næstum gjaldþrota flugfélög á svæði þar sem um- hyggja fyrir neytendum er óþekkt fyrirbrigði. Hjá Cameroon Airlines eru vél- arnar nýttar til hins ítrasta á löng- um flugleiðunum og þar eins og hjá ýmsum öðrum afrískum flugfé- ----- lögum er algengt, -------- að eftir að hafa ver- sum f|UqfélÖQ ið í notkun allan sinnalkki daginn, seu þær not- «!*halrii aðar til Evrópuflugs vionaiai á nóttinni. Sami óttinn, sama skelfingin I von um einhvern hagnað eða, sem er oftar tilfellið, í von um minna tap, er reynt að spara með því að hafa aðeins tvo flugmenn þegar gert er ráð fyrir þremur mönnum í stjórnklefa og viðhaldi er frestað fram á síðustu stund. Um þessi mál gilda að sjálfsögðu alþjóðlegar reglur en einstök ríki geta þó farið sínu fram hvað þetta varðar og það er svo sannarlega gert í Afríku. „Sum þessara flugfélaga eru ein- faldlega ekki með neitt viðhald á vélunum," sagði Nsikak Eduol, flugmálaráðherra Nígeríu, nýlega og er ekki hægt að segja annað en að mörgum hafi brugðið illilega í Eduol ætti að fara nærri um það. Nígerískar flugvélar, oft gaml- ar Boeing-vélar eða hræódýrar Tupolev- eða Antonov-vélar frá sov- éttímanum, hafa lent í sjö stórslys- um að minnsta kosti á rúmu ári og í þeim fórust tugir manna. „Allir, sem ferðast með flugvél- um í þessum ríkjum, upplifa sama ----------- óttann, sömu skelfi- legu flugstöðvarnar og sömu ömurlegu þjónustuna,“ segir Hans Crackauer, for- maður í alþjóðasam- tökum flugfarþega. Eins og fyrr segir fórust að minnsta kosti 264 manns í flugslys- inu í Zaire á máhudag en 18. des- ember sl. fórst Lockheed-188 Electra í Angóla og með henni 141 maður, þar af 80 börn. 3. desember fórst flugvél frá Cameroon Airlines með 72 mönnum og níu fórust þeg- ar Boeing 737-vél frá Nigeria Airways fórst við lendingu í Kaduna 13. nóvember. 25. júní fórst Tup- olev-vél frá Harka Airlines við flug- völlinn í Lagos í Nígeríu og með henni 15 manns. • Heimildir: The Intemational Heralá Tribune, Reuter.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.