Morgunblaðið - 07.02.1996, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐÍÐ
28 MIÐVIKUDÁGUR 7. FEBRÚAR 1996
4
Meðal annarra orða
*
Islenskt
sjónvarp
Alvarlegast er erlenda áreitið hjá sjón-
varpinu, segir Njörður P. Njarðvík, sem
áréttar, að grundvöllur íslenzks sjónvarps
sé íslenzk dagskrá.
ÞAÐ er ekki algengt hér á
landi að menn segi af sér og
fórni stöðu og starfi fyrir sann-
færingu. En það hefur nú gerst
fyrir opnum tjöldum svo að at-
hygli vekur. Sveinbjörn I. Bald-
vinsson, dagskrárstjóri innlendr-
ar dagskrárgerðar hjá sjónvarps-
deild Ríkisútvarpsins, hefur sagt
upp starfi sínu með bréfi til fram-
kvæmdastjóra sjónvarps, af því
að hann telur svo þrengt að inn-
lendri dagskrárgerð, að hann
geti ekki lengur lagt nafn sitt
við það smáræði sem þar er unnt
að gera. Ég vil óska Sveinbirni
til hamingju með heilindi hans
og það hugrekki sem þarf til að
fylgja sannfæringu sinni.
Sofandi risi
í uppsagnarbréfi sínu segir
Sveinbjörn, að hann hafi hugleitt
uppsögn um alllangt skeið, en
kornið sem fyllti mælinn hafi
verið sú ákvörðun útvarpsráðs
að hafa að engu rökstudda til-
lögu hans um „að hætta við þátt-
töku í söngvakeppni evrópskra
sjónvarpsstöðva 1996 til að
mætá að hluta þeim stórfellda
niðurskurði sem fyrirsjáanlegur
er á innlendri dagskrá Sjónvarps-
ins í haust“. Telur hann að í
ákvörðun útvarpsráðs felist bæði
vanvirðing við störf hans og
greinilegt vantraust, þar eð rök
hans og upplýsingar voru að
engu höfð.
Sveinbjörn segir, að þegar
hann hóf störf hjá sjónvarpinu
hafi hann lýst því yfir, „að tvö
skref yrði að stíga ef Sjónvarpið
ætlaði að halda stöðu sinni gagn-
vart eigendum sínum, íslensku
þjóðinni. Annars vegar að auka
tengsl dagskrárinnar við daglegt
líf í landinu, með því að gera þá
innlendu sýnilegri og fyrirferðar-
meiri, en hins vegar að heíja
reglubundna framleiðslu á leiknu
efni. Ég sagði ennfremur að það
væri ekki nóg að stíga bara ann-
að skrefið og þurfa svo að hopa
á ný til að stíga í hinn fótinn.
Sú hefur þó einmitt orðið raun-
in“.
Og síðar í bréfinu segir Svein-
björn: „Ég hef ritað allmörg og
löng bréf, þess efnis að vekja
upp umræðu um ýmis stórmál
sem lúta að markmiðum, stefnu
og forgangsröðun í starfsemi
RÚV, en skemmst er frá því að
segja að árangur af því er eng-
inn. Er sárt til þess að vita að
meðan heimurinn allur er á
fleygiferð inn í nýja öld, skuli
Ríkisútvarpið ekki einu sinni
velta því fyrir sér hvernig það
eigi að bregðast við. Ég tel nú
fullreynt af minni hálfu að vekja
þann öfluga en sofandi risa sem
mér finnst Ríkisútvarpið vera og
læt öðrum eftir að reyna.“ Og
hann bætir við, að sér finnist
ekki freistandi að fá sér blund
við hlið trölla, „og því best að
koma sér áður en syíjan sækir
að“.
Alvarlegt mál
í þessu uppsagnarbréfi er yfir-
stjórn Ríkisútvarpsins borin
þungum sökum, svo þungum að
óhjákvæmilegt er að þær séu
teknar til alvarlegrar umræðu.
Menntamálaráðherra, sem er
æðsti yfirmaður stofnunarinnar,
hlýtur að láta þetta mál til sín
taka, þar sem stjórnandi inn-
lendrar dagskrárgerðar, þýðing-
armesta þáttar sjónvarpsins,
segir í raun að stofnunin sé líkt
og stefnulaust rekald. Og mér
er kunnugt um, að það er ekki
aðeins Sveinbjörn I. Baldvinsson
sem er óánægður með stefnu-
leysi yfirstjórnar RÚV, sú sama
óánægja er einnig meðal dag-
skrárgerðarfólks útvarpsins.
Sannast að segja er þetta svo
alvarlegt mál, að það snertir
þjóðina alla og íslenska menn-
ingu. Lögum samkvæmt hefur
Ríkisútvarpið sérstökum skyld-
um að gegna við íslenska menn-
ingu, og ef það sinnir þeim skyld-
um slælega, táknar það í raun
verulegt áfall fyrir ísienska
menningu. Ég hef oft áður sagt,
að Ríkisútvarpið er (eða nú ætti
kannski að segja getur verið)
stærsta leikhús þjóðarinnar,
stærsti tónleikasalur, stærsti
sýningarsalur myndlistar,
stærsti fyrirlestrarsalur. Mögu-
leikar Ríkisútvarpsins eru tak-
markalitlir, og það getur verið
og á að vera í menningarlegu
forystuhlutverki. En fólk kemur
ekki í stærstu sali landsins, nema
þar sé áhugavert efni í boði,
borið fram af metnaði, kunnáttu
og getu. Og á það skortir tilfinn-
anlega.
Alvarlegast er ástandið án efa
í dagskrá sjónvarpsins. Ekki síst
vegna þess að erlent áreiti er þar
sífellt meira. í Reykjavík eru
þijár aðrar sjónvarpsstöðvar sem
ausa yfir okkur amerísku afþrey-
ingar- og ofbeldisefni. Og grund-
völlur íslensks sjónvarps er ís-
lensk dagskrá. Það verður aldrei
of_ oft sagt, þótt stjórnendum
RÚV virðist ganga illa að skilja
það, að RÚV á ekki að elta einka-
stöðvarnar í afþreyingu. RÚV á
tilverurétt sinn undir því að sjón-
varp þess sé þvert á móti öðru-
vísi. Sýni okkur íslenskan veru-
leika til að efla sjálfsvitund okk-
ar. Hana sækjum við ekki til
Hollywood.
En sá sem ekki hefur metnað
né sjálfsvirðingu, kemur engu til
leiðar. Ríkisútvarpið hefur misst
stöðu sína sem sameiningartákn
þjóðarinnar og íslenskrar menn-
ingar. Og hana þarf Ríkisútvarp-
ið að endurheimta. Stjórnendur
verða að vita hvað þeir vilja.
Hvað ætla þeir sér með stofnun
sinni? Við því hefur ekki fengist
viðunandi svar. Og hér sannast
sem oftar, að stjórnendur fjölm-
iðils, sem er tæknilega í örri þró-
un, mega ekki vera æviráðnir.
Og ailra síst ef þeir með stefnu-
leysi sínu hrekja burt það starfs-
fólk sem býr yfir áræði, metnaði
og löngun til að gegna starfi sínu
með sóma.
Höfundur er prófessor / íslensk-
um bókmenntum við Háskóln
íslands og fyrrverandi formað-
ur útvarpsráðs.
MINNINGAR
+ Sóley Christen-
sen frá Reyni-
feili í Vestmanna-
eyjum fæddist 4.
mars 1917, en heim-
ili hennar var að
Rude Vang 59 í
Holte við Kaup-
mannahöfn. Hún
lést á sjúkrahúsi í
Kaupmannahöfn 31.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Margrét Gunn-
arsdóttir, f. 13. febr-
úar 1880, d. 1947,
og Þorbjörn Arn-
björnsson, f. 6. október 1886, d.
1979. Systkini Sóleyjar voru í
aldursröð: Arnmundur, f. 1908,
d. 1910, Guðsteinn, f. 6. sept.
1910, d. 14. feb. 1995, Guðrún,
LÁTIN er í Kaupmannahöfn heið-
urskonan Sóley Christensen. Sóley
fæddist og ólst upp í Vestmannaeyj-
um. Hún var dóttir Margrétar
Gunnarsdóttur og Þorbjörns Arn-
björnssonar. Æskuheimili Sóleyjar
var á Reynifelii í Vestmannaeyjum.
Þar óx hún upp við leiki og störf
ásamt systkinum sínum.
Sóley fór ung til Kaupmanna-
hafnar, en þangað höfðu tvær syst-
ur hennar farið til náms. Dvölin í
Kaupmannahöfn varð lengri en
áætlað var í fyrstu. Þar hitti hún
Poul Christensen, sem síðar varð
maður hennar og bjuggu þau allan
sinn búskap þar, síðustu árin í
Holte í nágrenni Kaupmannahafn-
ar.
Sóley var úti öll stríðsárin og kom
í sína fyrstu heimsókn til Eyja eftir
stríð með fjölskylduna sína, en tveir
nýir fjölskyldumeðlimir höfðu bæst
við. Bæði böm þeirra voru þá fædd.
Eftir þetta komu þau oft til íslands
og héldu góðum tengslum bæði við
land og fólk.
Þegar ég var að alast upp heyrði
f. 20. júní 1912,
Elísabet, f. 1913, d.
sama ár. Elísabet, f.
1915, d. 1937, Jóna,
f. 1919, d. 1950, Arn-
mundur, f. 18. apríl
1922, Sigríður, f. 17.
júlí 1926.
Eiginmaður Sól-
eyjar var Poul
Christensep, f. 16.
október 1912, d. í
júní 1994. Börn
þeirra hjóna eru
Arne Thorbjörn, f.
25. apríl 1939 og á
hann fjögur börn,
og Jetta, f. 29. mars 1942 og á
hún tvö börn. Þau systkini eru
bæði búsett í Kaupmannahöfn.
Útför Sóleyjar fór fram í Kaup-
mannahöfn í gær.
ég_mikið talað um Sóleyju frænku
í Danmörku. Pabbi fór og heimsótti
systur sína og var óþreytandi að
segja okkur sögur af því. Síðar fékk
ég að kynnast sjálf þessari fjöl-
skyldu Sóleyjar þegar ég dvaldi við
störf í Danmörku. Þá kynntist ég
þessu heimili sem var mikið menn-
ingarheimili.
Á heimili Sóleyjar voru íslending-
ar ávallt velkomnir og þeir eru ófá-
ir sem nutu gestrisni þeirra hjóna
gegnum árin. Á árum áður var
mikið um það að fólk þyrfti að leggj-
ast á sjúkrahús í Kaupmannahöfn.
Æði oft var haft samband við Sól-
eyju og hún leysti málin, hvort sem
það var að heimsækja fóík á sjúkra-
húsið eða hafa ættingja þess á
heimili sínu. Það er varla hægt að
nefna Sóleyju án þess að nefna
Poul mann hennar. Hann var ein-
stakur maður. Á hans heimili voru
allir velkomnir. Poul var einstaklega
gestrisinn og skemmtilegur. Hann
tók sig til og lærði íslensku til að
geta rætt við íslensku gestina á
þeirra eigin máli. Stór hópur frænd-
systkina Sóleyjar dvaldi oft hjá
þeim hjónum þegar leiðin lá til
Danmerkur, hvort sem var við nám
eða störf. Þau hjónin bjuggu í rað-
húsi í úthverfi Kaupmannahafnar
með fallegum garði, þar sem var
yndislegt að dvelja og þaðan eigum
við margar góðar minningar.
Eftir að við Siggi gengum í það
heilaga fórum við í okkar fyrstu
utanlandsferð saman til þeirra
hjóna í Holte. Við fórum þangað
oft á sumrin, skrifuðum og sögð-
umst vera á leiðinni. Fengum þá
bréf um hæl að herbergi 101 væri
tilbúið eins og Poul kallaði gesta-
herbergið hjá þeim. Við áttum
margar góðar stundir hjá þeim
hjónum \ Holte, þar sem spjallað
var um ísland og alltaf voru taug-
arnar sterkar til gamla landsins.
Sóley var alltaf sannur Vestmanna-
eyingur og íslendingur þótt hún
dveldi mestán hluta ævi sinnar á
erlendri grundu og talaði dönsku
eins og innfæddur Dani.
Poul fræddi okkur um hvað helst
væri að sjá og heyra í Danmörku
og var óþreytandi að sýna okkur
það helsta í menningu og listum.
Ekkert kynslóðabil var á þessu
heimili. Allir fundu sig heima þar.
Fyrst fóru systkini Sóleyjar og
heimsóttu hana, síðan þeirra börn
og barnabörn. Við alla voru þau
hjón eins og boðin og búin til að
taka á móti og sinna óskum hvers
og eins.
Sóley hefur átt við heilsubrest
að stríða síðustu árin. Poul annað-
ist hana af mikilli alúð, þar til hann
lést fyrir tveimur árum. Síðan þá
dvaldist Sóley á sjúkrahúsi og and-
aðist þar í janúarlok.
Það er skarð fyrir skildi þegar
þessi heiðurshjón eru horfin og
Kaupmannahöfn er ekki sú sama í
okkar augum eftir fráfall þeirra.
Það var mannbætandi að dvelja hjá
þeim og mannlífið væri auðugra ef
það ætti fleiri slíka.
Við hjónin kveðjum Sóleyju með
þakklæti fyrir allt sem hún var
okkur og okkar fjölskyldu. Við vott-
um börnum hennar og öðrum ætt-
ingjum okkar dýpstu samúð.
Ásta Arnmundsdóttir,
Sigurður Jónsson.
SÓLEY
CHRISTENSEN
+ Bryndís Ein-
arsdóttir fædd-
ist í Reykjavík 1.
ágúst 1926. Hún
lést í Reykjavík 27.
janúar síðastliðinn
og fór útför henn-
ar fram frá Árbæj-
arkirkju 6. febr-
úar.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Margs er að minnast, þegar kær
vinkona er kvödd.
Okkar kynni hófust á ung-
lingsárum og urðu strax að mikilli
vináttu, sem aldrei bar skugga á
í meira en hálfa öld. Síðan liðu
árin, heimili voru stofnuð, börnin
komu til sögunnar _og alítaf var
mikill samgangur. Árið 1963 fór-
um við nöfnurnar saman í vikuferð
til London og var það í fyrsta
skipti, sem við tókum okkur frí frá
heimilisstörfunum. Oft höfum við
talað um, hve þessi ferð var frá-
bær. Eins voru skemmtileg ferða-
lög innanlands, dvalið í sumarbú-
stöðum við Álftavatn, austur á
Rangárvöllum og víðar.
Fyrir 12 árum datt okkur 4 vin-
konum í hug að fara á bridsnám-
skeið, sem varð til þess að við
stofnuðum brids-klúbb og höfum
við spilað vikulega öll þessi ár, allt-
af þegar færi gafst.
flefur þetta veitt okk-
ur öllum ómælda
ánægju og höfum við
oft sagt, bæði í gamni
og alvöru, að þetta
væri skemmtilegasti
spilaklúbbur landsins.
Nú er stórt skarð
höggvið í hópinn, þeg-
ar við kveðjum Bryn-
dísi. Hún, sem und-
anfarin ár hefur strítt
á móti svo þungum
sjúkdómi, mætti allt-
af, prúð og æðrulaus.
Alltaf gaf hún gleði
og kærleika til okkar. Það var svo
sérstakt að koma inn á heimili
þeirra hjónanna, því allt bauð
mann velkominn. Hún ræktaði
heimili sitt, fjölskyldu, garðinn og
vini sína með sinni hógværu vand-
virkni, sem henni einni var lagin.
Að hryggjast og gleðjast
hér um fáa daga,
að heilsast og kveðjast,
það er lífsins saga.
(P. Árdal.)
Við vottum Stefáni, Einari, Pétri,
Þórunni og fjölskyldum þeirra okk-
ar innilegustu samúð.
Bryndís, Marta, Guðrún.
Að Bryndísi Einarsdóttur geng-
inni eru veröldin og samtíðin stór-
um fátæklegri. Það er meira en
hálf öld, sem við höfum þekkst og
aldrei hefur skugga borið á þau
kynni. Erfitt er að hugsa til, að
allt verður í þátíð, sem áður þótti
óhugsandi nema í nútíð. En þetta
eru víst leiðarlok okkar allra.
Hún bar af frá unga aldri til
æviloka, sama hvar og hvernig á
var litið; fallegt barn, skínandi
stjarna í uppvexti, fyrirmyndar
móðir og afburða húsfreyja,
gestrisin og góð hvort sem styðja
átti ættingja eða aðra vini. Verkin
hennar tala í heimili hennar og
fjölskyldu.
Þegar litið er yfir farinn veg og
íhugað, hvað það var utan fríðleiks
og fallegs umbúnaðar, sem var svo
eftirtektarvert í fasi hennar, þá var
það sú tignarlega ró er ríkti í henn-
ar persónuleika.
Þetta var óvenjulegt í leikjum
barna og má segja meðal stall-
systra, og skal þess þá einnig get-
ið að rangsleitni og undirferli voru
ekki hennar vopn, enda áreiðan-
lega hvergi til í hennar skapgerð.
Hún gat svo vel gefið af sér
gleði með öllum sínum dyggðum -
og gerði. Drenglyndi og heilindi
voru hennar aðalsmerki; hún var
drengur góður.
Síðustu árin átti hún við hrak-
andi heilsu að stríða. Það hlut-
skipti tókst hún á við eins og ann-
að, með reisn.
Og af því að hún átti hvorki
vanda né geð til að kvarta, þá brá
hún sér á námskeið og hressti upp
á bridskunnáttuna „af því að þá
þarf nefnilega að hugsa dálítið".
Það var og. Kunnugir hafa sagt,
að hún hafi mætt alltaf er heilsan
leyfði og reyndar oftar og verið
mjög snjöll, eins og í svo mörgu
öðru, allt sem hún snerti var til
prýði. Guð styðji fjölskylduna.
Blessuð veri minning elsku Dídí.
Margrét Thors,
Erla Tryggvadóttir.
BRYNDIS
EINARSDÓTTIR