Morgunblaðið - 16.02.1996, Qupperneq 14

14 FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 1996
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Verslunarráð beindi spjótum sínum að stjórnvöldum á aðalfundi í gær
Mikilvæg verk-
efni bíða á sviði
einkavæðingar
Morgunblaðið/Kristinn
KOLBEINN Kristinsson, framkvæmdastjóri Myliunnar hf. (t.v.) var
lyörinn formaður Verslunarráðs íslands á aðalfundi ráðsins í gær.
Með honum á myndinni er Einar Sveinsson, fráfarandi formaður.
KJARNINN í ríkisrekstrinum í at-
vinnulífinu er ennþá til staðar endá
þótt nokkur ríkisfyrirtæki hafi verið
seld. Ríkið er enn fyrirferðarmikið á
fjármagnsmarkaðnum, á fjarskipta-
markaðnum, í fjölmiðlun, verk-
smiðjurekstri og síðast enn ekki síst
í orkugeiranum. A öllum þessum
sviðum bíða mikilvæg verkefni
einkavæðingar. Þetta kom fram í
ræðu Einars Sveinssonar, fráfarandi
formanns Verslunarráðs íslands, á
aðalfundi ráðsins í gær.
Einar vék sérstaklega að umræðu
um einkavæðingu bankanna og
sagði m.a.: „Umræður um einka-
væðingu ríkisbankanna hafa alltaf
lent á miklum villigötum og snúist
um það hvort til stæði að afhenda
einhveijum tilteknum aðilum bank-
ana á vildarkjörum. Sú umræða er
lýsandi dæmi um það skilningsleysi
sem ríkir um þróun fjármagnsmark-
aðarins og hefur hamlað framförum
á honum. Eignaraðild að íslenskum
banka eða öðru íslensku fjármálafyr-
irtæki verður í fyrirsjáanlegri fram-
tíð ekki ávísun á sjálfskammtaðan
arð. Til þess að þessi fyrirtæki geti
gengið þurfa þau öll að ganga í
gegnum miklar breytingar umfram
það sem verið hefur að gerast á
undanförnum árum. Það er harður
slagur framundan hjá þessum fyrir-
tækjum og þess vegna eru þau betur
komin í höndum einkaaðila en ríkis-
valdsins.
Ríkisstjórnin hefur lýst því yfir
að hún vilji gera ríkisbankana að
hlutafélögum og vissulega er það
fyrsta skrefið. En næstu skrefin
verður líka að stíga og koma þessum
rekstri markvisst í hendur einkaað-
ila.“
HLUTABRÉF í íslandsbanka lækk-
Uðu í gær í fyrstu viðskiptum eftir
að afkomutölur sl. árs voru birtar á
þriðjudag. Urðu viðskipti með bréfin
á genginu 1,52 en það fór hæst í 1,68
í janúar.
Að sögn þeirra verðbréfamiðlara
sem Morgunblaðið ræddi við eru þetta
eðlileg og tímabundin viðbrögð við
afkomutölum bankans. Skapast hafí
væntingar á markaðnum um að hagn-
aður bankans gæti numið á bilinu
430-470 milljónum króna á síðasta
ári og því hafi fregnir af rösklega
330 milljón króna hagnaði valdið
nokkrum vonbrigðum.
Þrátt fyrir vonbrigði með afkomu
bankans á nýliðnu ári virðist ríkja
nokkur bjartsýni um afkomu þessa
Takmarka þarf umfang
skylduáskriftar RÚV
Einar íjallaði í ræðu sinni um
málefni ýmissa ríkisfyrirtækja og
sagði m.a. að Verslunarráðið hefði
hvatt til þess að Pósti og síma yrði
breytt í hlutafélag. Mjög vel þyrfti
síðan að skoða hvort ekki ætti að
skipta fyrirtækinu upp í fleiri eining-
ar. Þá væri Ríkisútvarpið önnur
stofnun sem ekki hefði þróast í takt
við tímann. „Á vegum þeirrar stofn-
unar fer fram dæmigerður fyrir-
tækjarekstur í samkeppi við einka-
aðila á námkvæmlega sama starfs-
sviði og ennfremur er samkeppni
milli ljósvakamiðla og annarra teg-
unda fjölmiðla. Samkeppnisstaða
Ríkisútvarpsins við einkaaðila verður
ekki jöfn meðan skylduáskrift er að
sjónvarps- og hijóðvarpsrásum stofn-
unarinnar. Því telur Verslunarráðið
nauðsynlegt að takmarka verulega
umfang skylduáskriftarinnar, en
koma starfsemi þessa fyrirtækis sem
mest á almennan grundvöll."
Einar riijaði einnig upp að Versl-
unarráðið hefði á sínum tíma sent
erindi til Eftirlitsstofnunar EFTA þar
sem óskað hefði verið eftir athugun
á fyrirkomulagi áfengisviðskipta á
íslandi. Niðurstaðan hefði orðið
ákveðin opnun á viðskiptum með
þessar vörur en áfram þyrfti að halda
á frjáisræðisbraut þangað til ÁTVR
hefði verið lögð niður.
Trúnaður rofinn
Þá gagnrýndi Einar skattayfírvöld
harðlega. Á árinu 1994 hefði verið
sett sérstök reglugerð um frádráttar-
bæran kostnað í atvinnurekstri sem
komið hefði í stað meira en 30 ára
árs. Meðal annars er bent á að nokk-
ur kostnaður hafí fylgt flutningi bank-
ans og dótturfélaga hans að Kirkju-
sandi á síðasta ári en hagræðing
vegna þessa muni skila sér á yfir-
standandi rekstrarári.
Gengi hlutabréfa í íslandsbanka fór
hækkandi framan af árínu og náði
hámarki þann 26. jar.úar er það fór
í 1,68. Undanfama viku hefur það
lækkað úr 1,60 í 1,52, eða um liðlega
5%.
Viðbrögð hlutabréfamarkaðarins
hafa síðan endurspeglast í viðskiptum
með hlutabréf í Eignarhaldsfélaginu
Alþýðubankinn ehf., stærsta hluthafa
íslandsbanka. Þar hefur komið fram
skörp lækkun á gengi bréfanna eftir
töluverðar hækkanir frá áramótum.
gamallar reglugerðar. Þessi reglu-
gerð hefði verið mikil framför og
henni væri ætlað að gera skýrt hvað
mætti draga frá tekjum og hvað ekki.
„í framhaldi af setningu þessarar
reglugerðar mæltist fjármálaráðu-
neytið til þess við skattyfirvöld að
hún yrði höfð til hliðsjónar vegna
eldri mála án þess að reglugerðin sem
slík gilti aftur fyrir sig. Nú hefur
FINNUR Ingólfsson, iðnaðar- og
viðskiptaráðherra, lýsti í ræðu sinni
á aðalfundi Verslunarráðs í gær
yfir áhyggjum af háu vaxtastigi hér
á landi. Sagði Finnur að nú væri
svo komið að raunvextir hér á landi
væm um 3% hærri en almennt gerð-
ist í hinum vestræna heimi. „Miðað
við lönd eins og Bandaríkin, Þýska-
land eða Japan þýðir það að vaxta-
stig er hér tvöfalt hærra en þar.
Augljóslega hafa hinir háu vextir
hér á landi lamandi áhrif á fjárfest-
ingu,“ sagði Finnur í ræðu sinni.
Sagði hann þetta háa vaxtastig
hér á landi skaða samkeppnisstöðu
íslenskra fyrirtækja, þar sem það
drægi úr fjárfestingu og þar með
hagvexti. Afleiðing þessa væri auk-
ið atvinnuleysi og efnahagsleg
stöðnun. Sagði Finnur allar forsend-
ur vera fyrir hendi til að vextir
gætu lækkað. Verðbólguhraðinn
væri minni en margir hefði talið,
lánsfjárþörf ríkissjóðs hefði ekki
verið minni um langt skeið, stöðug-
leiki væri á vinnumarkaði og inn-
streymi gjaldeyris væri nú meira en
útstreymi þannig að ekki yrði séð
að þörf væri á háu vaxtastigi til að
tempra viðskiptajöfnuðinn.
hins vegar komið á daginn að skatt-
stofur og yfirskattanefnd hafa þessi
tilmæli að engu og með því hefur
verið rofinn ákveðinn trúnaður milli
atvinnulífsins og skattyfirvalda. Það
hlýtur að vera mjög bagalegt þegar
það verður útbreitt viðhorf í atvinnu-
lífinu að fyrirtæki njóti almennt ekki
eðlilegs réttaröryggis í samskiptum
sínum við skattyfirvöld."
Ávöxtunarkrafa
húsbréfa lækkar
Ávöxtunarkrafa húsbréfa hefur
lækkað á ný á undanfömum dögum
og stendur hún nú í 5,82%. Hefur
krafan þá lækkað úr 5,93% á undanf-
arinni viku. Enn er ávöxtunarkrafan
þó talsvert hærri en í byrjun nóvem-
ber á síðasta ári, er hún var 5,57%.
Þeir verðbréfamiðlarar sem Morgun-
blaðið ræddi við reikna þó með því
að krafan muni lækka enn frekar á
næstunni og segja þeir lækkunina
geta verið á bilinu 0,1-0,3%.
Bent er á að aðstæður séu mjög
hagstæðar fyrir frekari lækkun um
þessar mundir. Framboð á húsbréf-
um er fremur lítið auk þess sem
reiknað er með því að aukinn þi-ýst-
ingur stjórnvalda muni leiða til
vaxtalækkana. Þá er talið að ávöxt-
unarkrafa spariskírteina ríkissjóðs
muni einnig taka að lækka, eftir
að skiptikjörum Lánasýslu ríkisins
lýkur, en í dag er síðasti dagurinn
sem eigendum spariskírteina gefst
kostur á því að fá ný ríkisverðbréf
á skiptikjörum í stað spariskírteina
sem komu til innlausnar þann 1.
febrúar.
Forstjóri Hagkaups
Ekki selt
undir kostn-
aðarverði
ÓSKAR Magnússon, forstjóri Hag-
kaups, vísar því alfarið á bug að
fyrirtækið hafi stundað þá við-
skiptahætti að verðleggja ákveðnar
vörutegundir undir kostnaðarverði,
eins og talsmenn dagvörukaup-
manna halda fram.
Eins og fram kom í viðskipta-
blaði í gær fullyrti Friðrik Friðriks-
son, kaupmaður, á morgunverðar-
fundi Kaupmannasamtakanna í síð-
ustu viku að bæði Hagkaup og
Bónus stunduðu slíka viðskipta-
hætti og löðuðu þannig viðskipta-
vini til sín á fölskum forsendum.
„Þessar dylgjur sem fram komu
í þessari frétt í viðskiptablaðinu eru
rangar," sagði Óskar. „Þær hafa
komið fram áður en hafa aldrei
verið studdar neinum rökum. Hag-
kaup hefur það á stefnu sinni að
vörur séu ekki seldar undir kostnað-
arverði. Þessir aðilar sem þarna
hafa farið fram hafa ekki bent á
nein slík dæmi. Hins vegar mun
Bónus hafa allt aðra stefnu sem
ég hef ekki tilefni til að fjalla um.
Mér þykir einnig vera kominn
tími til að fjölmiðlar hætti að láta
menn komast upp með það að fara
fram með órökstuddar dylgjur og
birta það gagnrýnislaust."
Ráðstefna um
öryggi
á alnetinu
SKÝRSLUTÆKNIFÉLAG íslands
efnir dag, föstudaginn 16. febrúar
til ráðstefnu sem heitir ,Öryggi á
Intemetinu - hættulegir eða hættu-
lausir viðskiptahættir" og- verður
sjónum þar einkum beint að notkun
tölvuneta til hverskonar viðskipta.
Aðalræðumaður verður Phil Zim-
mermann sem mun halda erindi í
tveimur hlutum um stöðu dulritunar
í nútímasamfélagi, rétt einstaklings-
ins og ríkisins. Heitir erindið ,The
social implications of cryptography
in modern democracy".
Philip Zimmermann öðlaðist
heimsfrægð þegar bandarísk yfir-
völd ákváðu að láta rannsaka dreif-
ingu hans á forriti sínu PGP. PGP
eða ,Pretty-Good-Privacy“, gerir
tölvunotendum kleift að dulrita gögn
á þann hátt að utanaðkomandi aðil-
ar komist ekki í þau, segir í frétt.
Bandarísk stjórnvöld flokka dulrit-
unarforrit eins og PGP sem hergögn
og sækja verður um sérstakt leyfi
til að flytja út slíkan hugbúnað.
Philip Zimmermann dreifði for-
riti sínu PGP á alnetinu (Interaet-
inu) og hefur eflaust ekki gert sér
grein fyrir öllum látunum sem það
átti eftir að valda, segir ennfremur
í frétt skýrslutæknifélagsins.
Ráðstefnan, Öryggi á Internetinu,
verður haldin á Grand Hótel Reykja-
vík og stendur frá kl. 13-17.
Hagnaður
Saab minni
Stokkhólmi.
SAAB Automobiler AB, eign Investor
AB og General Motors, hefur skýrt
frá því að hagnaður fyrir skatta á
fjórða ársfjórðungi hafí minnkað um
34% vegna færri pantana.
Hagnaðurinn nam 275 milljónum
sænskra króna samanborið við 418
milljónir króna ári áður. Hagnaður
fyrir skatta miðað við árið allt minnk-
aði í 148 milljónir króna úr 702 millj-
ónum króna 1994.
Aukin samkeppni og sterkari
króna drógu einnig úr hagnaði að
sögn fyrirtækisins.
Sala á fjórða ársfjórðungi 1994
var óvenjumikil, þar sem búizt var
við mikilli eftirspurn í ársbyrjun 1995
að sögn Keith Butler-Wheelhouse,
forstjóra Saab.
Guðmundur Hauks-
son til SPRON
STJÓRN Spari-
sjóðs Reykja-
víkur og ná-
grennis
(SPRON) hefur
ráðið Guðmund
Hauksson í
starf spari-
sjóðsstjóra frá
ogmeð 1. ágúst
nk. Þá lætur
Baldvin Tryggvason af störfum,
en hann varð sjötugur þann 12.
febrúar sl.
Guðmundur er 46 ára að aldri
og viðskiptafræðingur að mennt.
Guðmundur
Hann hefur
áður m.a.
starfað sem
sparisjóðsstjóri
Sparisjóðs
Hafnarfjarðar,
bankastjóri Út-
vegsbanka ís-
lands og fram-
kvæmdastjóri
íslandsbanka,
en frá 1. maí 1991 hefur hann
gegnt starfi forstjóra Kaupþings.
Eiginkona Guðmundar er Áslaug
Viggósdóttir, fulltrúi hjá Geisla-
vömutn ríkisins.
Baldvin
Vonbrigði með af-
komu Islandsbanka
Iðnaðar- og viðskiptaráðherra hefur
áhyggjur af háu vaxtastigi hér á landi
Vextir helmingi
hærri hér en í
Þýskalandi