Morgunblaðið - 16.02.1996, Page 18
18 FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
VESTURFARAR
Áttundastigs
söngprófs-
tónleikar
BIRNA Ragnarsdóttir sópran lýkur
síðasta hluta prófs úr áttunda stigi
söngdeildar með tónleikum í sal
Nýja tónlistarskólans sunnudaginn
18. febrúar kl. 17. Tónleikamir eru
öllum opnir og án endurgjalds.
Bima var fyrst nemandi Sigurðar
Demetz, en eftir að Demetz hætti
kennslu við skólann hefur hún verið
nemandi Alinu Dubik.
Efnisskrá tónleikanna á sunnu-
dag er fjölbreytt, meðal annars ar-
íur ur Messiasi eftir Hándel, úr
Porgi og Bess eftir Bemstein, aría
úr óp. Svefngenglinum eftir Bellini
og ljóð eftir Wagner, Mahler, Mus-
sorgskij, pólsk ljóð sungin á pólsku
svo og lög eftir íslenska höfunda,
þá Pál ísólfsson, Jón Leifs og Ragn-
ar Björnsson.
Að loknum tónleikunum fer
Birna utan til áframhaldandi söng-
náms. Undirleikari á tónleikunum
á sunnudag verður Ragnar Bjöms-
son.
Á tónleikunum leikur einn nem-
andi skólans á áttunda stigi á píanó,
það er Sigmar Karl Stefánsson sem
leikur svítu eftir J.S. Bach.
TÓNLIST
Háskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Á efnisskrá voru verk eftir Jón Leifs,
Grieg og Síbelíus. Einleikari: Bena
Vered. Stjómandi: Osmo Vánská.
Fimmtudaginn 15. febrúar, 1996.
FYRIR um það bil fimm öldum
hófust ferðir evrópubúa vestur um
haf, því þar var að fínna gull og
gæfu, þeim til handa er öllu voguðu
og verkfúsir vom til hvers konar at-
hafna og vildu umfram allt bjargálna
verða. Enn sækja menn vestur, til að
verða stórir af verkum sínum og nú
ætlar Sinfóníuhljómsveit íslands að
vinna sér nafn vestan hafsins „kalda
og djúpa“. Til þeirrar ferðar er sveit-
in nestuð með forleik Jóns Leifs, að
leikverkinu Galdra-Loftur, píanókon-
sert eftir Edward Grieg og annarri
sinfóníu eftir Jean Síbelíus.
Sá sem stendur í lyftingu er Osmo
Vánská og miðskipsmaður, sem vísa
mun leiðina er Ilena Vered og er
gott til þess að vita, að íslendingar
em þar ekki einskipa, eins og Leifur
heppni forðum en njóta samfylgdar
m.a. Norðurlandabúa og mun þá ekki
hætta á deilum, hver hafí verið þar
á ferð, þá saga þessa merka uppátæk-
is verður skráð.
Tónleikamir hófust á forleik Jóns
Leifs, við leikverkið Galdra-Loft eftir
Jóhann Siguijónsson. Þegar undirrit-
aður heyrði þetta verk fyrst var það
leikið mjög hægt og var þunglegur
rithátturinn þess því oft mjög áhrifa-
mikill. Að þessu sinni var flutningur-
inn allur mun hraðari og þvi stuttlega
dvalið við einstaka blæbrigði. Þrátt
fyrri að flutningur sveitarinnar væri
góður og auðheyrt að Vanská hefur
ákveðnar skoðamir á túlkun þessa
verka, vantaði þá þunglega dramatík
sem einkennir verkið, þar sem tvinnuð
em saman váleg örlög og rammur
fomeskjulegur galdur.
Með þessu verki lauk íslenska hluta
efnisskrár er auðvitað er hljómsveitin
sjálf aðili að þessu ferðalagi og orð-
spori hennar vel borgið ef tekst að
flytja norsku og fínnsku verkin vel.
Píanókosnertinn eftir Grieg er fögur
tónsmíð, listaverk. Að þessu sinni var
einleikarinn Illana Vered, ágætur
píanóleikari, er lék konsertinn á róm-
antísku nótunum. Þrátt fyrir að margt
væri vel gert hjá henni, einkum er
varðaði hraðahreyfingar, vantaði
punktinn yfír i-ið og t.d var pedala-
notkun hennar á köflum of mikil. Hér
er á ferðinni ágætur píanóleikari en
ekkert fram yfir það.
Tónleikunum lauk með annarri sin-
fóníu Síbelíusar og vonandi verður
tónleikagestum vestra nýnæmi i að
heyra þessa vinsælu sinfóníu og
reyndar píanókonsertinn eftir Grieg,
svo allir fái þar af mikinn sóma. verk-
ið var ágætlega flutt og kom sér-
kennileg formskipan og temavinnsla
þess mjög vel fram, eins t.d. hraða-
hreyfíngamar í 2. og 3. þættinum og
sú áhersla sem Vanská Ieggur á mikl-
ar styrkleikabreytingar svo sem kom
mjög vel fram í byijun annars þáttar.
í heild voru þetta góðir tónleikar
en undirritaður getur ekki annað en
lagt áherslu á það, að hlutur íslenskr-
ar tónlistar og tónlistamanna utan
félaganna í hljómsveitinni, er heldur
rýr og munu tónleikagestir vestra fá
harla litla mynd af íslenskri tón-
mennt, annarri en að geta gert sam-
anburð á Sinfóníuhljómsveit íslands
í flutningi verka, sem hafa verið leik-
in í áratugi af öllum frægustu hljóm-
sveitum heims. Að öðm leyti fylgja
hljómsveitinni góðar óskir til farsællar
ferðar og góðrar heimkomu.
Jón Ásgeirsson
Tímarit
• ÚT er komið 20. hefti tímarits-
ins Bjartur ogfrú Emilía. Þetta
hefti ertileinkað Reykjavík. Nokk-
ur skáld birta skáldskap sem fjall-
ar um höfuðborgina, götu hennar,
hús og torg. Eftir ÓskarÁrna
Óskarsson eru birt tólf dagbókar-
brot sem hann semur í útjöðrum
borgarinnar. Steinunn Sigurðar-
dóttir skrifar um nýársnótt í
Reykjavík, Linda Vilhjálmsdóttir
lýsir heimilissýningu í Höllinni,
Jón Karl Helgason skrifar grein
sem hann kallar Bjartur og borg-
armyndin, Sjón skrifar ljóð um
Reykvíking sem hugsar á göngu,
Haraldur Jónsson fjallar um
æsku sína á Skólavörðuholtinu í
ritgerð sem hann kallar Rúsínur,
Bragi Ólafsson skrifar smásög-
una Irlandsferðina, Guðmundur
Andri Thorsson fjallar um hús
skáldsins - Ráðhúsið, Jón Hallur
Stefánsson birtir smásöguna Kort
til Önnu, Þórarinn Eldjárn minn-
ist Simmasjoppu og Megas Aust-
urstrætis.
Tímaritið Bjartur og frú Emilía
kemur út fjórum sinnum á ári og
telst þetta 5 ára afmælisrit útgáf-
unnar. Ritið er 80 bls. að stærð
og prýtt fjölda ljósmynda. Ritstjóri
er Snæbjörn Arngrímsson.
Með lóu
BOKMENNTIR
á hverjum fingri
og leit að ljóskjarna
sem lýst getur upp
rökkrið.
Elísabet notar bæði
sterka liti og magnað
myndmál til að túlka
þessa upplifun. Hvíti
sorgarliturinn, rauður
litur dauðans og svart-
ur litur óttans ein-
kenna mörg verkanna
og fléttast vægðar-
lausri myndsköpun
eins og sést í þessum
tveimur dæmum:
Og þá muntu sjá
bijóst mitt rifna
og hvíta fugla,
hvíta blóði drifna fugla
sem hljóðlaust svífa,
svífa í sólarátt
Elísabet Kristín
Jökulsdóttir
Og í kvæði í lok ljóða-
bókarinnar er eins og
skáldkonan hafí fundið
gleðina í myndmáli
sínu. Undirdjúp sorg-
arinnar eru kvödd og
lífið fær ofurlítinn
ljóma.
Með þessi ódauðlegu tár,
sem bregða ljóma á augun
og með lóu á hveijum fingri
og hvítur jökull bráðnar
á eldfjalli,
eldfjallinu mínu
og ég hneigi mig djúpt.
Með vatn í vinstri lófa og fjall
í hægri lófa.
Sorgarljðð
SJÁÐU, SJÁÐU MIG. ÞAÐ
ER EINA LEIÐIN TIL AÐ
ELSKA MIG
eftir Elísabetu Kristínu Jökulsdóttur,
Viti menn, 1995 - 47 bls.
SORGIN og depurðin eru oft við-
fangsefni ljóða. Enda er ljóðheimur-
inn góður sálusorgari. En það er þó
sjaldgæfara að bikar sorgarinnar sé
drukkinn jafnósleitilega í botn og
Elísabet Kristín Jökulsdóttir gerir í
ljóðum sínum sem hún nefnir sorgar-
ljóð í bókinni Sjáðu, sjáðu mig. Það
er eina leiðin til að elska mig.
Á vissan hátt er unnt að skoða
þessa ljóðabók sem ferð inn í heim
sorgarinnar og þunglyndisins. Tákn
og- myndir sem undirstrika sorgina
hrannast upp eins og óveðurský á
leiðinní; rautt blóð í hvítri sæng,
skorpnuð tunga í munni, tárin
ískaldar perlur, sokkin augu og svo
margt fleira.
í þessum sorgarheimi er ljóðsjálf
sem leitar að sjálfu sér og á í innri
baráttu. Þar takast á depurðin og
vonin, dauðaóskin og lífsþráin,
sorgin og skilningurinn. Þessi átök
mynda meginformgerð verksins og
gera það að verkum að við fáum
tilfínningu fyrir heild þrátt fyrir
tætta vitund ljóðsjálfsins sem upp-
lifir sig sem geðveika konu: „Eg
veit ekkert hver ég er // Ég er
bijáluð kona.“ Bókin er því í senn
ferðalag um dapurleg undirdjúpin
og þegar þú lítur aftur á mig
sérðu að ég er ekki þar.
Ég verð farin.
Ótta og uppgjöf túlkar Elísabet
á sama hátt með litum og fugla-
myndum.
Margir svartir fuglar
lemja vængjum sínum í mig,
ég er nakin úti
homi herbergisins
og líkami minn allur
baðaður blóði
svo að enginn getur gert mér neitt
Enda þótt mörg ljóðanna túlki
dapurlega og martraðarkennda
upplifun býr yfir þeim ljóðræn feg-
urð, ofurlítið súrrealísk en sterk.
Og síeiki út um.
Ég þakka þér fyrir.
Kærlega.
Ef til vill er það svo að hinn hreini
tónn ljóðsins finnist aðeins við slík
átök, við slíka glímu, slíkan sálar-
háska sem lýst er í sorgarljóðunum.
Ég er í það minnsta ekki frá því
að Elísabet hafi með bók sinni sleg-
ið þannig hljóm. Ef sorg heimsins
er tilveran sjálf hlýtur lausnin að
vera í anda skáldkonunnar: „Svo
ég fór / en ég er komin. / Til að
vera.“ Meginstyrkur þessarar ljóða-
bókar er nefnilega skírslan, hreins-
unin, „kaþaris“, ferðin um undir-
djúpin og uppgötvunin mikla um
eigið gildi. Það er nefnilega ekki
lítils virði að vera kominn til að vera.
Skafti Þ. Halldórsson
Kristinn og Þór
í Slunkaríki
TVÆR sýningar verða opnaðar í Slunkaríki á Isafírði
næstkomandi laugardag kl. 16.
Á efri hæðinni sýnir Kristinn E. Hrafnsson skúlp-
túra, ljósmyndaverk og lágmynd. Verkin eru öll ný,
unnin á árunum 1994-96. Kristinn stundaði nám við
Myndlistaskólann á Akureyri, Myndlista- og handíða-
skóla íslands og við Listaakademíuna í Miinchen.
Hann hefur tekið þátt í mörgum samsýningum, en
sýningin í Slunkaríki er 6. einkasýning hans.
Á neðri hæð gallerísins sýnir Þór Vigfússon einlit
málverk sem unnin eru á þessu ári og því síðasta.
Þór hefur sýnt víða, bæði tekið þátt í samsýningum
og haldið fjölda einkasýninga.
Sýningar þeirra Þórs og Kristins eru opnar fimmtu-
daga til sunnudaga kl. 16-18 og lýkur sunnudaginn
3. mars.
VERK eftir Kristin E. Hrafnsson.
Tj amarkvartettinn
í Borgarleikhúsinu
Tj ar narkvartettinn
úr Svarfaðardal
mun taka þátt í Höf-
undasmiðju Borgar
leikhússins á morg-
un, laugardag, þar
sem hann mun flytjs
madrígalasönginn í
leikritinu Hvernig
dó mamma þín? eft-
ir Ingibjörgu Hjart-
ardóttur. Leikritið
verður sýnt á Litla
sviðinu og hefst
klukkan 16. Eftir
sýninguna mun
kvartettinn flytja
sig fram í anddyri
leikhússins og slá á
léttari strengi. Þar
geta leikhúsgestir
staldrað við á leið-
inni út, keypt veit-
ingar og hlýtt á
meiri söng.
í kynningu segir:
„Tjarnarkvartett-
inn var stofnaður
fyrir um fjórum
árum. Hefur hann
vakið mikla athygli
og náð miklum vin-
sældum. Hann hefur haldið
fjölda tónleika um land allt og
komið fram við margvísleg
tækifæri. Kvartettinn hefur
áður komið nálgæt leikhúsi.
Söng hann meðal annars í upp-
færslu Leikfélags Akureyrar í
verki sem sýnt var á Kirkjulista-
hátíð á Akureyri síðasta leikári
og svo var hann fulltrúi íslands
á alþjóðlegri leiklistarhátíð í_
Finnlandi síðastliðið sumar. í
Reykjavík hefur kvartettinn
TJARN ARKVARTETTINN tekur þátt 1
Höfundasmiðju Borgarleikhússins á
morgun, laugardag.
haldið þrenna tónleika, á Sóloni
íslandus, í Þjóðleikhúskjallar-
anum og Kaffileikhúsinu og var
fullt út úr dyrum í öll skiptin.“
Tjarnarkvartettinn skipa:
Hjörleifur Hjartarson tenór,
Krislján E. Hjartarson bassi,
Krisljana Arngrímsdóttir alt og
Rósa Kristín Baldursdóttir
sópran.
Miðapantanir eru í miðasölu
Borgarleikhússins og miðaverð
er kr. 500.
Krislján sýnir 1
Galleríi Sævars Karls
KRISTJÁN Guðmundsson opnar
sýningu í Galleríi Sævars Karls í
dag, föstudag.
Kristján er fæddur á Snæfells-
nesi 1941. Hann bjó og starfaði í
Amsterdam árin 1970-1979, á
Hjalteyri 1979-1982 og síðan í
Reykjavík.
Hann hefur haldið fjölda sýn-
inga bæði hérlendis og erlendis
og þetta er önnur einkasýning
hans hjá Sævari Karli.
Listamaðurinn skrifar stutta
hugleiðingu að verkum sínum í
sýningarskrá en ljóð hans styðjast
meSt við heimildir úr íslenskri
verslunarsögu.
Sýningin stendur til 13. mars.