Morgunblaðið - 08.03.1996, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 8. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Frumvarp um staðfesta sambuð rætt á Alþingi
Kirkjan gagnrýnd fyrir
að mæla gegn vígslu
ÞJÓÐKIRKJAN var gagnrýnd á Al-
þingi á þriðjudag fyrir að mæla gegn
því að veita lagaheimild til kirkju-
legrar vígslu samkynhneigðra.
Verið var að ræða frumvarp
dómsmálaráðherra um staðfesta
samvist, en samkvæmt því geta tveir
einstaklingar af sama kyni fengið
samvist staðfesta af borgaralegum
yfirvöldum og njóta eftir það svip-
aðra réttinda og eftir stofnun hjú-
skapar, þó með nokkrum undantekn-
ingum sem einkum varða ættleiðing-
ar barna og tæknifijóvganir.
Ekki er gert ráð fyrir kirkjulegir
vígslumenn annist staðfestingu sam-
vistar-frekar en á öðrum Norður-
löndum þar sem sambærileg löggjöf
hefur verið sett. í frumvarpinu kem-
ur fram að leitað var álits biskups
íslands á þessu álitaefni og í svar-
bréfi biskups lýsir hann þeirri af-
stöðu þjóðkirkjunnar að hún óski
alls ekki eftir því og telji það mjög
vafasamt að mælt verði fyrir því í
lögum að veita heimild til kirkjulegr-
ar vígslu samkynhneigðra.
Margrét Frímannsdóttir, þing-
maður Alþýðubandalags, sagði það
koma sér á óvart að kirkjunnar
menn skyldu ekki taka því með afar
jákvæðu og kristilegu hugarfari að
veita samkynhneigðu fólki kirkju-
vígslu. Össur Skarphéðinsson, þing-
maður Alþýðuflokks, sagðist telja
að heimild til kirkjulegrar vígslu
ætti að vera fyrir hendi i frumvarp-
inu og lýsti þeirri skoðun að fordóm-
ar fælust í afstöðu kirkjunnar. Fleiri
þingmenn tóku í sama streng.
Fordómar og sérréttindi
Einar K. Guðfinnsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, gerði m.a. að
umtalsefni bréf, sem þingmönnum
barst frá forsvarsmönnum trúar-
safnaða, og sagði það eitt furðuleg-
asta og ómerkilegasta bréf sem hefði
komið inn um sína bréfalúgu. Einar
sagði að bréfið hefði lýst fordómum,
klæddum í guðfræðilegan og trúar-
legan búning. Þarna hefði verið gerð
tilraun til þess að dylja fordómana
og undarlega afstöðu til einstaklinga
í þjóðfélaginu og reynt að blekkja
fólk til að ímynda sér að það væri
ósamrýmanlegt kristni í landinu að
styðja við mannréttindabaráttu sam-
kynhneigðs fólks hér á landi.
Fulltrúar allra þingflokka lýstu í
meginatriðum yfir stuðningi við
frumvarpið en sumir töldu að ganga
ætti lengra en gert er í frumvarp-
inu, einkum við að lögfesta rýmri
ættleiðingarreglur en þar eru._ Sá
eini sem talaði gegn því var Árni
Johnsen, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, sem sagði það höggva að
almennum réttindum og veita fá-
mennum hópi sérréttindi.
Árni sagði, að ef samkynhneigt
fólk ætti að fá rétt til staðfestrar
sambúðar, einskonar vígslu framhjá
kirkjunni, væri spurning hvort ekki
ætti að leyfa fjölkvæni og barnagift-
ingar sem tíðkuðust víða um heim.
Það kæmi ekki samkynhneigð við
heldur sérréttindum og lífsstíl sem
væri úr takt við þann grundvöll sem
almennar leikreglur þjóðfélagsins
byggðust á. Því yrði að fara mjög
hægt í þessum efnum og stemma
eins og hægt væri stigu við því að
mál flæddu út um allt.
Engin húsleit var gerð
JÓN H. Snorrason, deildarlögfræð-
ingur hjá RLR, sækjandi málsins
gegn starfsmönnum sjávarútvegs-
fyrirtækja vegna viðskipta við þýska
fisksölufyrirtækið Lúbbert, segir það
byggt á misskilningi hjá lögmanni
fyrrverandi framkvæmdastjóra
Osvarar í Bolungarvfk að við upphaf
rannsóknar málsins hafi farið fram
húsleit án dómsúrskurðar eða sam-
þykkis húsráðanda.
Eins og fram kom í Morgunblað-
inu á laugardag sagði Jóhann Hall-
dórsson, hdl., verjandi fyrrverandi
framkvæmdastjóra Ósvarar, í mál-
flutningi að málið væri að miklu leyti
byggt ofan á skjöl sem lagt hefði
verið hald á við heimildarlausa hús-
leit í upphafi rannsóknarinnar.
Framkvæmdastjórinn
framvísaði skjölum
Jón H. Snorrason, stjórnandi lög-
reglurannsóknarinnar og sækjandi
málsins, segir að ekki hafi verið um
húsleit að ræða. Rætt hafi verið við
framkvæmdastjórann fyrrverandi á
skrifstofu hans, eftir að farið var
að rannsaka kæru bæjarstjórans í
Bolungarvík um að undirritun hans
hefði verið fölsuð á tilkynningu til
Fiskistofu um framsal aflamarks.
Þá hafi framkvæmdastjórinn fram-
vísað skjölum til að staðfesta atriði
í frásögn sinni. Á þeim skjölum hafi
verið ap finna upplýsingar um við-
skipti Ósvarar og Lúbbert.
Þessi skjöl, sem framkvæmda-
stjórinn framvísaði, hafi verið hald-
lögð þar og þá án þess að um hús-
leit hafi verið að ræða.
Skrifað á staðlað
eyðublað
Skýrsla um haldlagninguna hafí
hins vegar verið skrifuð á staðlað
eyðublað frá RLR sem beri heitið
„Húsleit/ha!d“. Á slík eyðublöð séu
ritaðar skýrslur um húsleitir og þá
muni sem haldlagðir séu við húsleit-
ir og einnig þegar munir eða gögn
séu haldlögð án þess að um húsleit
hafi verið að ræða.
Það hafi átt við í þessu tilviki en
kunni að hafa valdið misskilningi
hjá lögmanni framkvæmdastjórans
fyrrverandi.
Sendiherra Suður-Afríku
Mikill vel-
vilji í garð
Norðurlanda
ETTA er fyrsta
diplómatíska
staða mín og
vissulega mikil breyting
frá fyrra starfí," segir
Stephen P. Gawe, sendi-
herra Suður-Afríku í Ósló.
Hann afhenti í síðustu
viku trúnaðarbréf sitt sem
sendiherra Suður-Afríku á
íslandi. „Nú er ég fulltrúi
allrar þjóðarinnar en ekki
eins flokks einvörðungu.
Ég er þó áfram háður því
að fylgja fyrirmælum frá
aðalstöðvum og að fram-
fylgja stefnu ríkisstjómar-
innar, sem nú er við völd.
Segja má að hún bygg-
ist í fyrsta lagi á því að
tryggja þróun Suður-Afr-
íku í þágu allra þeirra
þjóða sem þar búa. Áður
börðumst við fyrir því að efnahags-
leg samskipti við Suður-Afríku
væru sem minnst. Nú er markmið-
ið að tryggja að Suður-Afríka
gegni mikilvægu hlutverki sem
fuligilt afrískt ríki og við viljum
að fjárfestingar séu í þágu þjóðar-
innar allrar.
Telur þú eftir á að hyggja að Suð-
ur-Afríka hafí beðið varanlegt
efnahagslegt tjón vegna refsiað-
gerðanna?
Við vonum að áhrifrn verði ekki
varanleg en auðvitað er ekki hægt
að koma í veg fyrir að þær skilji
eftir ör. Ég er þó einnig sannfærð-
ur um að alþjóðlegu refsiaðgerðim-
ar hafi flýtt fyrir falli aðskilnaðar-
stefnunnar. Án þessarar samstöðu
væri ég eflaust enn í útlegð og
margir vina minna í fangelsi.
Norðurlöndin voru í framvarð-
arsveit þeirra ríkja er börðust gegn
aðskilnaðarstefnunni. Finnst þér
þau að sama skapi vera jafnfljót
að taka upp viðskipti við ríkið nú?
Þau em ekki jafnfljót að því og
við hefðum helst kosið. Norður-
landabúar virðast vera varkárir að
eðlisfari. Þeir ana ekki út í hluti.
í Suður-Afríku er hins vegar að
finna gífurlegan velvilja í garð
Norðurlandanna. Nelson Mandela
forseti hefur heimsótt Norðurlönd-
in og á síðustu vikum hafa fjöl-
margir norrænir þjóðhöfðingjar og
ráðamenn heimsótt Suður-Afríku.
Eru einhverjar líkur á að Mand-
ela heimsækji ísland?
Ég hef ekki heyrt neitt ákveðið
um það. Ég vona hins vegar að
íslendingar muni brátt skipa sendi-
herra í Suður-Afríku en það gæti
hugsanlega auðveldað slíka heim-
sókn.
Hvernig gengur að þínu mati
að sætta þjóðir Suður-Afríku?
Það hefur gengið framar öllum
vonum. Samstöðu-
stjómin hefur traust
allrar þjóðarinnar. Á
afmörkuðum svæðum
er hægt að finna hópa
sem vilja ekki taka
þátt í þessari þróun.
Má nefna Natal þar sem mikið er
um ofbeldi. Við verðum hins vegar
að sjá hlutina í víðara samhengi.
Það hefur dregið þó nokkuð úr
ofbeldi miðað við það hvernig
ástandið _ var um miðjan síðasta
áratug. Á sama tíma hafa stjórn-
völd einnig víðtækari stuðning í
þjóðfélaginu en þá.
En er ekki raunin sú að ofbeldið
hefur breytt um eðli? Ofbeldis-
glæpir leysa pólitískt ofbeldi af
hólmi, sem meðal annars hefur
haft slæm áhrif á suður-afríska
ferðamannaþjónustu?
Ofbeldisglæpir eru orðnir alvar-
legt vandamál. Þeir em hins vegar
bundnir við nokkur afmörkuð
► Stephen P. Gawe er sendi-
herra Suður-Afríku á Islandi
með aðsetur í Ósló. Hann hóf
störf í suður-afrísku utanríkis-
þjónustunni árið 1994. Hann var
um árabil í útlegð í Bretlandi
og um skeið æðsti fulltrúi Afr-
íska þjóðarráðsins (ANC) þar.
Þá var hann fulltrúi ANC á Ital-
íu áárunum 1991-1994.
svæði og jafnast ekki út um landið
allt. Það er því auðveldara fyrir
stjómvöld að- ná tökum á þessu
vandamáli. Verst er ástandið í
kringum Jóhannesarborg og ná-
grannaborgir og í Kwa-Zulu-Natal
en þar er ofbeldið líka fyrst og
fremst pólitískt. Að auki er stór
hluti ofbeldisins innan hópa glæpa-
manna. Fórnarlömbin era því ekki
óbreyttir borgarar heldur aðrir
glæpamenn.
Gífurlegt atvinnuleysi hefur ver-
ið nefnt sem skýríng á ofbeldinu.
Sérðu einhveijar líkur á að stjórnin
nái tökum á því máli?
Stefna stjórnarinnar er sú að
ýta undir fjárfestingar og stuðla
að hagvexti. Meðal annars hefur
verið lögð mikil áhersl á fjárfest-
ingar í húsnæðiskerfinu. Um leið
og við getum útvegað fólki hús-
næði aukast möguleikarnir á at-
vinnusköpun og hagvexti. Það
ræður úrslitum að efla traust fjár-
festa og þá ekki einungis erlendra
fjárfesta heldur einnig suður-afr-
ískra.
Margir líta á Suður-Afríku sem
hina efnahagslegu eimreið er geti
dregið stóran hluta Afríku með
sér. Virðist það vera þróunin?
Ég vona að við munum geta ýtt
undir aukna efnhagslega starfsemi
annars staðar í Afríku og þá fyrst
og fremst suðurhluta álfunnar. Þar
sjáum við lykilinn að efnahagslegri
þróun Afríku.
Stefna suður-
afrísku stjórnarinnar í
efnahagsmálum er
ekki óumdeild. Nýlega
gagnrýndi til dæmis
ráðherra þróunarmála
í Bandaríkjunum Suður-Afríku og
sagði landið ekki þurfa á þróunar-
aðstoð að halda heldur breyttrí
efnahagsstefnu.
Slík gagnrýni á sér fyrst og
fremst hugmyndafræðilegar rætur
°g byggist ekki á staðreyndum
málsins. Við höfum vissulega þörf
fyrir ákveðna aðstoð til að ýta
efnahagsþróuninni úr vör þannig
að við getum orðið sjálfum okkur
nægir. Við viljum ekki verða háðir
þróunaraðstoð heldur á hún fyrst
og fremst að vera skammtímala-
usn. Ég liti á það sem fordæmingu
ef einhver héldi því fram að við
yrðum háðir þróunaraðstoð til
langs tíma.
„Þróunar-
aðstoð er
skammtíma-
lausn“