Morgunblaðið - 10.07.1996, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 10. JÚLÍ 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
DAGBJÖRT JÓNSDÓTTIR
+ Dagbjört Jóns-
dóttir fæddist
að Gili í Fljótum í
Skagafirði 20. sept-
ember 1906. Hún
lést á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 1. júlí
sl. Foreldrar henn-
ar voru Ingibjörg
Arngrímsdóttir, f.
5. ágúst 1887, d. 12.
júní 1977, og Jón
G. Jónsson, bóndi
að Tungu í Fljótum,
f. 28. maí 1880, d.
14. febrúar 1971.
Systkini Dagbjart-
ar samfeðra voru Sigríður,
Herdís Ólöf og Hilmar og er
Herdis Ólöf nú ein þeirra á lífi.
Bróðir Dagbjartar sammæðra
er Ólafur Jónsson. Fóstursystk-
in Dagbjartar eru: Hjálmar
Jónsson, Guðmundur Jóhannes-
son, Sigríður Hjálmarsdóttir og
Vilhjálmur Hjálmarsson. Dag-
björt lauk prófi sem hússtjórn-
arkennari frá hússtjórnarkenn-
araskólanum Ankerhus, Sorö,
Danmörku, árið 1932. Hún var
kennari og matráðskona við
Héraðsskólann á
Laugarvatni 1932-
1936 og síðan skóla-
stjóri við Hús-
mæðraskólann á
ísafirði 1936-1940.
Skólasljóri Hús-
mæðraskólans á
Laugalandi í Eyja-
firði var hún 1940-
1943. Loks var hún
kennari við Hús-
mæðraskóla
Reykjavíkur 1945-
1973.
Dagbjört giftist
sr. Kristni Stefáns-
syni, f. 22. nóvember 1900, d.
2. mars 1976. Kristinn var full-
trúi í dómsmálaráðuneytinu og
síðar áfengisvamaráðunautur.
Hann gegndi jafnframt starfi
prests við Fríkirkjuna í Hafnar-
firði. Börn þeirra eru: 1) Guð-
rún Kristinsdóttir, hússtjórnar-
kennari, f. 12. október 1928,
gift Sigurði Hauki Sigurðssyni,
kennara, og eiga þau þrjá syni,
Sigurð Þorra, Kristin Rúnar og
Trausta. 2) Stefán Reynir Krist-
insson, viðskiptafræðingur, f.
20. september 1945, kvæntur
Guðriði Þorsteinsdóttur, lög-
fræðingi, og eiga þau eina dótt-
ur, Ingibjörgu. Fóstursynir
Dagbjartar, synir Kristins frá
fyrra hjónabandi, em: 1) Þrá-
inn Kristinsson, fyrrv. skip-
stjóri, f. 6. júní 1934, kvæntur
Björgu Helgadóttur, hjúkmn-
arfræðingi. Börn Þráins frá
fyrra hjónabandi em Þorbjörg,
Geir og Halldór. 2) Kristinn
Kristinsson, húsasmíðameist-
ari, f. 3. október 1937, kvæntur
Guðrúnu Sveinsdóttur, lækna-
ritara. Börn þeirra em Krist-
inn, Sigríður, Bergljót, Sveinn
og Dagbjört. Stjúpdóttir Dag-
bjartar og dóttir Kristins, sem
ólst upp hjá sr. Benjamín Kristj-
ánssyni og konu hans Jóninu
Bjömsdóttur, er Þóra Björk
Kristinsdóttir, hjúkmnarfræð-
ingur, f. 3. mars 1936, gift Jós-
ef H. Þorgeirssyni, lögfræð-
ingi, og eiga þau þijá syni,
Þorgeir, Benjamín og Ellert
Kristin.
Útför Dagbjartar fer fram
frá Fossvogskirkju í dag og
hefst athöfnin kl. 13.30.
Mánudaginn 1. júlí kvaddi hún
amma okkar þennan heim. Veður
var bjart og fagurt þennan dag og
það var sannarlega við hæfi að
hún, jafn elskuleg og hjartahlý sem
hún var kveddi á slíkum degi.
Hún amma okkar var svo lánsöm
að búa við góða heilsu allt fram
undir það síðasta og öllum þótti hún
bera aldur sinn óvenjulega vel. Hin
síðari ár fór hún margar ferðir með
móður okkar til sólarlanda og sýnir
það glöggt hve em hún var. Ferða-
félagar þeirra dáðust að einstökum
dugnaði hennar og áhuga og áttu
erfitt með að trúa því að hún ætti
svo mörg ár að baki sem raun var
á. Það voru fleiri þættir sem gerðu
henni lífið ánægjulegt og einkenndu
hana en góð heilsa. Hún var létt í
lund, traust, félagslynd og áreiðan-
leg og síðast en ekki síst einstak-
lega jákvæð.
Hún amma kenndi okkur að það
væri heilladrýgst að geta glaðst
yfír sérhveijum áfanga, hversu lítil-
vægur sem hann væri. Hún hvatti
okkur bræðuma til að vera þakklát-
ir fyrir það sem við áttum. Gildis-
mat hennar var slíkt að hin daglegu
vandamál væra oftast léttvæg og
lífshamingjan væri ekki fólgin í því
fyrst og fremst að safna sem mestu
af veraldlegum auði og fá allt strax
upp í hendumar. Henni fannst unga
kynslóðin oft full kröfuhörð á þess-
um sviðum.
Amma talaði oft um það hversu
elskulegt og hjálpsamt hjúkranar-
fólkið á Sjúkrahúsi Reykjavíkur var
í hennar garð. Ljúft viðmót ömmu
okkar og innilegt þakklæti fyrir
hvert lítilræði sem fyrir hana var
gert hefur án efa kallað fram sterk
og jákvæð viðbrögð allra sem um-
gengust hana.
Dagbjört amma hafði skilað
löngu og farsælu ævistarfí, hún var
sátt við lífíð og vildi engum vera
Brfidrykkjur
Glæsiieg kaffi-
hladborð, tallegir
salir og mjög
góð þjónusta
Upplýsiiigar
í síma 5050 925
og 562 7575
FLUGLEIÐIR
uimuönt
til byrði. Hún var trúuð kona og
þar sem líf hennar var svo vamm-
laust og traust vitum við bræðurnir
að hún mun eiga í vændum góða
heimkomu.
Blessun fylgi ömmu okkar.
Hennar er gott að minnast.
Sigurður Þorri Sigurðsson,
Kristinn Rúnar Sigurðsson,
Trausti Sigurðsson.
Mér er bæði ljúft og skylt að
setja nokkur orð á blað til minning-
ar um frænku mína Dagbjörtu Jóns-
dóttur sem nú í dag er kvödd hinstu
kveðju.
Það snerti sáran streng í bijósti
mínu þegar ég frétti um lát hennar
þótt ég vissi fullvel að til tíðinda
drægi í þeim efnum innan tíðar.
Þessi fátæklegu orð era fyrst og
síðast minningar sem ég á um
frænku mína þau ár, sem við voram
í nábýli þegar hún bjó í Akralandi
3. Um lífsferil hennar að öðra leyti
vænti ég að aðrir skilgreini og þarf
ekki endurtekningar á því.
„Árin okkar“ eins og ég kýs að
kalla þennan tíma, vora bæði gagn-
leg mér og gefandi. Við nutum
þess að spjalla saman um gamla
daga, rifja upp ættir okkar og upp-
runa, þar var hún fróðleiksbrannur
eins og nærri má geta, manneskja
sem lifað hafði nær 90 ár. Hún
taldi víst og trúði því raunar að
forlögin hefðu skipað stóran þátt í
sínu lífi. Hvað sem um það má segja
er nokkuð víst að atburðarásin frá
bemskudögum til elliára markaði
ákveðna heillastefnu þótt á þeirri
leið hafí vegurinn æði oft verið
grýttur. Henni var tíðrætt um þá
ákvörðun sína að bijótast ein og
óstudd út úr fátækt og eymd sveit-
arinnar ung að áram og leita sér
menntunar á erlendri grand. Það
út af fyrir sig sýnir vel þann mann-
dóm og kjark sem ætíð einkenndi
frænku mína. Annað atvik á lífsferl-
inum taldi hún sig eiga forlögunum
sérstaklega að þakka, er henni bár-
ust tveir móðurlausir drengir
skyndilega upp í hendur. Forsaga
þess máls var sú að þegar hún var
ung stúlka í Fljótum lágu leiðir
hennar saman með ungum guð-
fræðinema, ávöxtur þeirra kynna
var dóttirin Guðrún sem ólst upp
með móður sinni í ást og umhyggju.
Nú leiddu ósýnilegir straumar
þau saman á ný þegar hann var
orðinn ekkjumaður með þessa tvo
litlu drengi á framfæri sínu. Auk
þeirra átti hann dóttur sem þá hafði
verið látin í fóstur til séra Benjam-
íns Kristjánssonar í Laugalandi í
Eyjafirði. Milli þeirra Dagbjartar
og séra Kristins Stefánssonar þró-
aðist kærleikur og ást sem leiddi
til hjónabands. Það gefur augaleið
að þessi skref vora tekin að vel
athuguðu máli en þar var sem oftar
í lífi hennar látið stjórnast af kær-
leika og fórnfýsi. Þessir umræddu
drengir era nú mikilsmetnir menn
í þjóðfélaginu og hafa sýnt stjúpu
sinni ómetanlegt ástríki alla tíð. Þau
Kristinn og Dagbjört eignuðust
dreng, Stefán Reyni, 20. september
1945. „Það var mesta gleðistundin
í lífí rnínu," sagði hún mér síðar.
Lengst af var heimili þeirra eril-
samt, þar var mikið um gesti og
gangandi. í fyrsta lagi var þar sex
manna fjölskylda og oftast hjálpar-
stúlka því húsmóðirin vann úti við
kennslu allan daginn. Þarna þurfti
að fullnýta stjórnunarhæfíleika
hússtjómarkennarans, en allt leið
þetta í sátt og samlyndi. Bömin uxu
og þroskuðust, luku sínum náms-
ferli hvert á sínu sviði. Guðrún er
stúdent og hússtjórnarkennari, Þrá-
inn er skipstjóri, Kristinn húsa-
smíðameistari og Stefán Reynir er
viðskiptafræðingur.
Lengst af búskap þeirra Kristins
var hann sóknarprestur Fríkirkj-
unnar í Hafnarfírði og jafnframt
áfengisvamaráðunautur ríkisins.
Þessi embættisstörf kröfðust oft á
tíðum geysilegs álags á húsmóður-
ina og heimilið. Þá þótti alveg sjálf-
sagður hlutur að prestverk, s.s.
skímir og giftingar, færu fram á
heimili prestsins. Dagbjört lék á
orgel og spilaði gjarnan við slíkar
athafnir.
Mér hefur dvalist nokkuð við for-
lögin sem hún trúði að væra sinn
örlagavaldur og ætla ég ekki að
draga það í efa. Hins vegar átti hún
mjög góða eiginleika í fari sínu.
Aldrei heyrði ég hana leggja nokkr-
um manni illt til og ætíð tók hún
málstað þess sem minna mátti sín.
Hún var frábærlega vel liðin meðal
nemenda sinna og samkennara. Oft
bar það við er við vorum úti meðal
fólks að hún hitti gamla nemendur
sem fögnuðu henni mikið. Þessi við-
brögð hlýjuðu henni um hjartarætur
og segja meira en mörg orð um
samskipti hennar við nemendur
sína.
Dagbjört frænka mín hafði farið
í mörg ferðalög um ævina, bæði
innanlands og utan og vafalaust
notið þeirra vel með opnum huga.
Þrátt fyrir slíkar ferðir mun ferðin
okkar góða, haustið 1993 er við
ókum til Skagafjarðar og út í Fljót
á gamlar æskuslóðir hafa snert við-
kvæman streng og rifjað upp hug-
ljúfar minningar frá löngu liðnum
dögum. Veðrið var einstakt, sólskin
og logn svo fjöllin steyptu sér koll-
hnís í Stífluvatnið, þetta skilja þeir
einir sem áttu rætur sínar á þessum
stað. Þarna undum við lengi dags,
rifjuðum upp ömefni og atburði lið-
inna tíma. Skoðuðum kirkjuna og
garðinn á Knappstöðum ásamt yfir-
gefnum bændabýlum, lásum sögu
þeirra úr tóftarbrotum og urðum
fróðari á eftir.
Eftir að Dagbjört hætti kennslu
fyrir aldurs sakir settist hún alls
ekki í helgan stein, þvert á móti
gerði hún sér far um að rækta
mannleg samskipti. Hún átti sömu
konurnar að spilafélögum í mörg
ár. Þá starfaði hún með eftirlauna-
þegum kennara, var virk í presta-
kvennafélaginu auk samtaka aldr-
aðra. Eitt er þó ótalið, en það er
ræktarsemi hennar við börnin sín
og barnabörnin. Þeim fylgdist hún
mjög vel með og gladdist yfir vel-
gengni þeirra. Að endingu kveð ég
þessa kæru frænku mína með virð-
ingu og þökk fyrir allt sem hún var
mér, ég er þakklát fyrir að hafa
átt hana að vini. Nú þegar leiðir
hafa skilið að sinni er ég þess full-
viss að hún á góða heimkomu þar
sem vinir bíða í varpa. Þá gengur
hún mót ástvinum sínum á strönd
hins eilífa lífs.
Henni eru færðar kveðjur frá fjöl-
skyldu minni, guðs blessun fylgi
sálu hennar.
Hulda.
Þeir sem lifa langan dag verða
að sætta sig við að sjá á bak vinum
sínum og samferðamönnum. Þá er
það mikils virði að eiga góðar minn-
ingar til að ylja sér við.
í dag verður gerð frá Fossvogs-
kirkju útför Dagbjartar Jónsdóttur
hússtjórnarkennara, sem lést 1. júlí
á 90. aldursári.
Dagbjört átti langan og farsælan
starfsferil, þar af 30 ár við Hús-
mæðraskóla Reykjavíkur þar sem
við störfuðum báðar. Hún var kenn-
ari við dagskólann, sem voru tvö
námskeið á vetri, hvort með 24
nemendur. Það var vissulega mikið
starf og vandasamt sem hvíldi á
hennar herðum.
Þarna voru nemendur á ýmsum
aldri með ólíka undirbúningsmennt-
un og þroska. Ég minnist þess til
að mynda þegar ein systirin í
Landakoti kom í fullum skrúða og
gerðist nemandi í skólanum. Hún
hafði töluvert bætandi áhrif á hina
nemendurna. Hún las alltaf upphátt
borðbæn þegar sest var að snæð-
ingi, en hinar 23 sátu hljóðar í
kringum borðið. Annar eftirminni-
legur nemandi hjá Dagbjörtu var
roskin stúlka, sem hafði starfað hjá
Sameinuðu þjóðunum í New York
í nokkur ár, var íslensk í aðra ætt-
ina, kom til íslands til að ganga í
hjónaband og gerðist síðan nemandi
í Húsmæðraskólanum. Þessir eldri
nemendur höfðu oft mjög góð áhrif
á þá sem yngri voru.
Dagbjört var afburða góður
kennari með góða menntun og
mikla reynslu að baki. Hún var vel
látin af nemendum sínum, og mér
er kunnugt um að margar þeirra
héldu tryggð við hana alla tlð. Hún
mat það mikils.
Dagbjört var gift séra Kristni
Stefánssyni fríkirkjupresti í Hafn-
arfírði. Heimili þeirra var mann-
margt og skyldur prestfrúarinnar
voru krefjandi. Oft vora prestverk
unnin á heimilinu. Með skólastarf-
inu stýrði hún heimili sínu með
prýði, en jafnan hafði hún heimilis-
hjálp.
Dagbjört var félagslynd og naut
þess að blanda geði við vini og
kunningja. Hún var gestrisin og góð
heim að sækja. Hún var barngóð
og mikill kærleikur var milli hennar
og bama hennar og stjúpbarnanna.
Barnabömin mörgu áttu hug henn-
ar allan.
Ég er fullviss um að allir sam-
kennarar hennar kveðja hana með
vinarhug og ég er þakklát fyrir
okkar góðu kynni.
Ég votta fjölskyldu hennar inni-
lega samúð. Blessuð sé minning
hennar.
Katrín Helgadóttir.
Hún Dagbjört er dáin! Þessi
fregn kom mér óvænt þegar ég
heyri hana lesna í útvarpinu í bíln-
um á ferð norður í landi og ég bíð
eftir að hún verði endurtekin.
Óvænt segi ég þrátt fyrir að hún
Dagbjört væri á nítugasta aldurs-
ári og hafi legið þungt haldin á
sjúkrahúsi þegar ég kvaddi hana
síðast. Dagbjört hafði búið við góða
heilsu alla ævi og dauðinn var svo
fjarri þegar skyggnst er yfir lífsfer-
il þessarar þróttmiklu konu. Dag-
björt kallaði mig fósturbróður þrátt
fyrir að hún væri 16 áram eldri
og við ekki alin upp á sama heim-
ili. Þriggja ára gamall fór ég í fóst-
ur til afa og ömmu Dagbjartar,
Arngríms og Ástríðar á Gili. Þar
var í foreldrahúsum Ingibjörg móð-
ir Dagbjartar, verðandi fósturmóðir
mín. Dagbjört hefur eflaust oft
komið að Gili, en ég man aðeins
óljóst eftir einni heimsókn. Við
Dagbjört stóðum í hlaðvarpanum á
Gili, ég bendi á fjallið fyrir ofan
Gilsbæinn og segi að bráðum verði
ég svo stór að geta gengið upp á
þetta fjall og þreifað á himninum.
Ég man óljóst eftir viðbrögðum
viðmælanda míns varðandi þessa
ferðaáætlun, það er fremur ímynd-
un en raunveruleiki að mér finnst
nú að hún hafi klappað á kollinn á
mér broshýr á svip sem voru í raun
eðlileg viðbrögð við svona fregn.
Það var um vorið 1928 að Jón fað-
ir minn og Ingibjörg móðir Dag-
bjartar hófu búskap á Húnstöðum,
sem var fyrsti bær innan við Stíflu-
hóla. Þangað flutti Dagbjört til
okkar síðsumars 1928. Ég hafði
hljótt um fyrri áform og vissi nú
að festing himinsins tengdist ekki
fjallinu fyrir ofan Gilsbæinn.
Nú fóru a gerast stórviðburðir á
litla torfbænum á Húnstöðum og
einn daginn fæddist stúlkubarn
sem hlaut nafnið Guðrún. Þá varð
ég þess var að uppi voru áform um
að einn úr fjölskyldunni flyttist af
landi brott þeirra erinda að nema
fræði sem ekki væru kennd á Is-
landi. Að sjálfsögðu var það Dag-
björt og fyrirheitna landið var Dan-
mörk. Þetta virtist vera djörf
ákvörðun hjá tvítugri stelpu sem
var borin og barnfædd í afskekktri
sveit, og hafði aðeins notið slitróttr-
ar kennslu í tvo vetur fyrir ferm-
ingu, en nú var ferðinni heitið til
annars lands þar sem umhverfí,
tunga og lífshættir voru framandi,
en hún Dæja var ekki venjuleg
sveitastelpa, hún hafði kjark og
staðfastan vilja til að takast á við
lífið. Það var hennar veganesti og
farareyrir; draumurinn varð veru-
leiki.
Litla dóttirin varð eftir hjá okkur
í Húnstöðum, þar með hafði ég
eignast aðra fóstursystur og undir-
gengist loforð um að taka þátt \
að passa hana í fjarveru móður. Á
þessum tíma var það sem nú kall-
ast fjölmiðlun ekki til í sveitum
landsins, fá eða engin útvarpstæki
voru til í sveitinni okkar. Húnstaða-
fjölskyldunni hafði opnast sýn til
annars lands, sem hún gat miðlað
nágrönnum og það voru aðeins
góðar fréttir í bréfunum frá Dag-
björtu. Að tveimur árum liðnum
kom Dagbjört aftur og hafði fengið
starf við sitt hæfi á Laugarvatni
sem ráðskona og húsmæðrakenn-
ari. Nú var komið að því að hún
tæki dótturina til sín. Ég minnist
þess að sú kveðjustund var erfið,
einkum föður mínum, sem hafði
mikið dálæti á þessari litlu mann-
eskju. Bréfleg tengsl héldu áfram
og mæðgurnar dvöldu hjá okkur
nokkrar vikur á sumrin. Frá Laug-
arvatni fluttist Dagbjört til ísa-
Qarðar og tók að sér skólastjórn á
húsmæðraskóla á staðnum. Eftir
fjögurra ára dvöl á Ísafírði réð hún
sig sem skólastjóra húsmæðraskóla
á Laugalandi í Eyjafirði. Árið 1944
tók hún sína stærstu ákvörðun í
lífinu að eigin sögn þegar hún gift-
ist barnsföður sínum, Kristni Stef-
ánssyni, sem þá hafði misst sína
fyrri konu frá þremur ungum börn-
um. Tveimur af þeim, Þráni og
Kristni, gekk hún í móður stað sem
hennar börn væru, sem þeir og
hafa launað með umhyggju og virð-
ingu sem gleggst hefur komið í ljós
síðari ár eftir að Dagbjört var orð-
in ein, en maður hennar lést árið
1971. Dagbjört og Kristinn eignuð-
ust annað barn, Stefán Reyni, sem
fæddist á afmælisdegi móður sinn-
ar, 20. september 1944.