Morgunblaðið - 09.10.1996, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
6 MIÐVÍKÚbÁGÚR 9. OKTÓBER 1996
FRÉTTIR
Fundur SUS um leiðir til að jafna vægi atkvæða milli landshluta
Andlát
Fullyrt að samstaða
náist á kjörtímabilinu
ÞINGMENNIRNIR Geir Haarde,
Sjálfstæðisflokki, Guðmundur Árni
Stefánsson, Alþýðuflokki, og Val-
gerður Sverrisdóttir, Framsóknar-
flokki, lýstu því öll yfir á fundi Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna um
kosningalöggjöfina að tímabært
væri að jafna vægi atkvæða milli
landshluta. Sagðist Valgerður á
fundinum geta fullyrt að samstaða
tækist á kjörtímabilinu um tilskildar
breytingar á stjómarskrá. Þrátt fyr-
ir afdráttarlausa afstöðu þingmann-
anna greindi þá á um leiðir að
markmiðinu.
Boðað var til fundarins til að
kynna hugmyndir nefndar SUS um
breytingar á kosningalöggjöf og
kjördæmaskipan. í skýrslu nefndar-
innar er höfuðáhersla lögð á að
vægi atkvæða við alþingiskosningar
verði jafnt og að kosningalöggjöfin
verði einfaldari og gagnsærri. Fjór-
ar leiðir eru metnar í skýrslunni, í
fyrsta lagi að jafna vægið í núver-
andi kjördæmaskipan, í annan stað
að landið verði eitt kjördæmi og í
þriðja lagi að stofnuð verði 60 ein-
menningskjördæmi. Nefndin mælir
á hinn bóginn helst með fjórðu leið-
inni, að skipta landinu í 15 fjög-
urra þingmanna kjördæmi þar sem
vægi atkvæða verði því sem næst
jafnt.
Brot á mannréttindum
Ungir sjálfstæðismenn telja að
núverandi kosningalöggjöf sé skýrt
brot á 21. gr. mannréttindayfirlýs-
ingar Sameinuðu þjóðanna. Þau
sjónarmið eru einnig forsenda sam-
eiginlegrar áskorunar allra ungliða-
hreyfinga stjórnmálaflokkanna um
að vægi atkvæða verði jafnað, sem
afhent var formönnum þingflokka á
Alþingi nýlega. Á fundinum kom
fram að jafnvel þótt mælt væri með
einni leið væri ekki úrslkaatriði
hvaða leið yrði fyrir valinu. Mestu
máli skipti að ráðist verði í breyting-
ar sem feli í sér leiðréttingu á mis-
vægi atkvæða.
Valgerður kvaðst ekki telja breyt-
ingar á kosningalöggjöf mannrétt-
indamál. Minnti hún á að stefna
flokks síns væri að jafna vægi at-
kvæða, einfalda kosningakerfið og
auka persónukjör. Hún gagnrýndi
þá tillögu sem SUS mælti með en í
því kerfí þyrfti að endurskoða kosn-
ingalöggjöf fyrir hverjar kosningar
vegna óhjákvæmilegra breytinga á
íbúafjölda. Valgerður kvaðst fremur
vilja íhuga þá leið að þingmenn
væru bæði kjörnir úr kjördæmum
og af landslista.
Geir kvaðst lítast vel á tillögu SUS
um 15 kjördæmi íjögurra þing-
manna. Geir fullyrti að þau rök að
misvægi atkvæði vegi upp aðstöðu-
mun væru ekki gild. Hann sagði að
erfitt hefði reynst að koma í kring
breytingum á kosningalöggjöfinni
m.a. vegna þess að landsbyggðar-
þingmenn væru fleiri á þingi en þing-
menn höfuðborgarsvæðisins. Geir
taldi þó ýmis teikn á lofti um að
meirihluti, sem lengst af hafi verið
á Alþingi mótfallinn breytingum,
væri að bresta.
Guðmundur Árni sagði stefnu
Alþýðuflokksins hafa verið skýra í
70 ár. Landið skyldi vera eitt kjör-
dæmi en með því móti leystust flest
vandamál sem felast í torskildu
kosningakerfi sem nú er við lýði.
Flokkur sinn væri þó til viðræðu um
að koma til móts við sjónarmið ann-
arra flokka ef um það tækist víðtæk
sátt.
Tilraun með
stafræna
myndavél
í GÆR birti Morgunblaðið í fyrsta
sinn fréttaljósmynd sem tekin var
með fullkominni stafrænni Ijós-
myndavél. Vélin er af gerðinni
Kodak/Canon EOS DCS 3 og fékk
Morgunblaðið hana að láni fyrir
milligöngu Hans Petersen hf. Með
notkun vélarinnar er hægt að
vinna Ijósmyndir á mun hraðvirk-
ari hátt en tíðkast hefur, þar sem
hvorki er um filmur né framköll-
un að ræða líkt og í hefðbundnum
myndavélum. í gegnum síma er
síðan mögulegt að senda myndir
til blaðsins hvaðan sem er úr
heiminum og prenta þær skömmu
síðar. Undanfarið hefur notkun
stafrænna ljósmyndavéla færst í
vöxt hjá erlendum fréttastofum.
Til dæmis voru um 10% ljósmynda
MorgunDiaoio/dverrir
FYRSTA ljósmyndin sem Morgunblaðið birtir,
tekin með stafrænni myndavél.
frá Ólympíuleikunum í Atlanta
teknar á þann máta. Gæði mynda
úr fullkomnustu stafrænu ljós-
myndavélunum jafnast enn sem
komið er ekki á við myndir úr
hefðbundnum vélum. Munurinn
er hins vegar varla greinanlegur
nema myndin sé birt á heilsíðu.
JÓHANN PETERSEN
Jóhann Petersen,
fyrrum kaupmaður og
skrifstofustjóri í
Hafnarfirði, lést á St.
Jósefsspítala 8. þ.m.
Jóhann var fæddur í
Keflavík 17. desember
1920, sonur hjónanna
Mekkínar Eiríksdóttur
og Jóhanns Petersen
sjómanns. Faðir Jó-
hanns lést tveimur dög-
um eftir fæðingu hans
og fluttist hann þá með
móður sinni til Hafnar-
fjarðar, þar sem hann
ólst upp og átti heima
æ síðan.
Sem ungur maður stundaði Jó-
hann alla almenna verkamanna-
vinnu, vann við verslunarstörf og
stofnaði síðan og rak um árabil
Verslunina Álfafell í Hafnarfirði, og
um skeið einnig verslanir í Keflavík
og Reykjavík. Árið 1962 gerðist
Jóhann Petersen skrifstofustjóri á
Lögfræðiskrifstofu Árna Grétars
Finnssonar í Hafnarfirði og gegndi
því starfi fram til ársins 1989, er
hann lét af störfum sökum heilsu-
brests.
Jóhann var lengi í forystusveit
sjálfstæðismanna í Hafnarfírði.
Hann var í mörg ár for-
maður blaðstjórnar
Hamars, blaðs sjálf-
stæðismanna í Firðinum
og átti lengi sæti í full-
trúaráði flokksins.
Hann var í kjördæmis-
ráði Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjaneskjör-
dæmi og formaður þess
í nokkur ár. Jafnframt
var hann fyrsti ritstjóri
blaðsins „Landnáms",
sem Sjálfstæðisflokkur-
inn gaf út í kjördæminu
fyrir alþingiskosningar,
þegar Reykjaneskjör-
dæmi varð til eftir kjördæmabreyt-
inguna 1959. Þá átti Jóhann um
árabil sæti í stjórn Húsnæðisstofnun-
ar ríkisins.
Jóhann Petersen var einlægur
KFUM-maður og vann þeim félags-
skap mikið á meðan kraftar leyfðu.
Jóhann kvæntist árið 1945 eftir-
lifandi eiginkonu sinni, Guðríði Pet-
ersen. Hún er dóttir hjónanna Elínar
Sigurðardóttur og Guðjóns Arn-
grímssonar, trésmíðameistara í
Hafnarfirði. Börn Jóhanns og Guð-
ríðar eru fjögur, Elín, Bryndís, Jó-
hann og Pétur og eru þau og fjöl-
skyldur þeirra búsett í Hafnarfirði.
ALAN MORAY
WILLIAMS
ALAN Moray Williams, blaðamaður,
þýðandi og skáld, lést í Kaupmanna-
höfn 6. október sl.
Alan fæddist í Portsmouth í
Hampshire í Englandi 17. janúar
1915. Hann var sonur Moray Will-
iams, kennara og fomleifafræðings,
og Mabel L. Unwin,_ kennara. Systur
hans voru Barbara Ámason listakona
og Ursula Moray Williams rithöfund-
ur.
Alan kom fyrst til íslands sumarið
1948 og dvaldi hjá systur sinni og
mági, Magnúsi Á. Árnasyni. Hann
gerðist mikill íslandsvinur enda hafði
hann náið samband við Barböru. Hér
kynntist hann fyrri konu sinni Annel-
ise, sem vann fyrir sendiráð Dana.
Þau fluttust til Kaupmannahafnar,
en Alan hefur búið í Danmörku síð-
an. Þau skildu eftir alllangt hjóna-
band. Þau áttu engin böm.
Alan vann lengst af á eigin vegum
sem blaðamaður og þýðandi. Einnig
gaf hann út nokkrar ljóðabækur og
smásögur. Hann var skandinavískur
blaðafulltrúi allmargra breskra
blaða. Hann hlaut háskólamenntun
í Cambridge, þar sem hann lagði
stund á bókmenntir og húmanísk
fræði. Hann lærði m.a. rússnesku
og þýddi ljóð og prósa af því máli.
Hann starfaði oft sem túlkur fyrir
ýmsar sendinefndir Breta og Dana
til Sovétríkjanna. Einnig hefur birst
eftir hann fjöldi viðtala við rússnesk
skáld og fræðimenn.
Eftirlifandi eiginkona Alans, Erkel
Moray Williams, er hjúkrunarfræð-
ingur og veflistakona. Þau eignuðust
þijú börn: Nicolas sem er dýrafræð-
ingur, Ella er flautukennari og Alex-
ander nemi.
Alan eignaðist marga góða vini á
íslandi. Allmargar greinar eftir hann
hafa birst í Morgunblaðinu gegnum
árin. Hann kom til íslands síðast
fyrir tveimur árum. Þá var hann ald-
ursforseti hóps blaðamanna frá
Norðurlöndunum sem kom hingað á
ráðstefnu.
Alan Moray Williams verður jarð-
settur í Alleröd á Sjálandi nk. föstu-
dag, 12. október.
Framkvæmd varðandi
húsbréfalán gagnrýnd
RÍKISENDURSKOÐUN gagnrýnir
framkvæmd varðandi húsbréfalán
Húsnæðisstofnunar og varpar fram
þeirri spumingu hvort rétt sé að fela
fjármálastofnunum fleiri verkefni
tengd húsbréfaumsýslunni, svo sem
að fylgjast með veðmörkum og
ganga frá skuldabréfum, en bankar
og sparisjóðir annast nú greiðslumat
vegna húsbréfalána.
Ríkisendurskoðun gerði stjóm-
sýsluendurskoðun hjá Húsnæðis-
stofnun og í skýrslu, sem dreift var
í gær er bent m.a. á að taka þurfi
vinnubrögð við húsbréfaviðskipti til
endurskoðunar með það fyrir augum
að aðlaga þau betur að þeim reglum
sem um það gilda. Sérstaklega þurfi
að vinna launahluta greiðslumatsins
betur en nú sé gert og ganga þurfi
ríkt eftir að öllum tilskildum gögnum
sé skilað með umsókun um húsbréf-
alán. Full þörf sýnist á því að Hús-
næðisstofnun beiti sér í auknum
mæli fyrir leiðbeiningum og upplýs-
ingagjöf til þeirra aðila sem vinna
að gerð greiðslumata, og í því sam-
bandi telur Ríkisendurskoðun nauð-
synlegt að endurskoða samninga við
fjármálastofnanir um gerð greiðslu-
matsins með það fyrir augum að
skilgreina betur verklag og auka
ábyrgð þeirra.
í skýrslu Ríkisendurskoðunar
kemur fram að Húsnæðisstofnun
hafi farið 15,8%, eða 56 milljónum
króna, fram úr fjárlögum 1995 og
strax í byijun mars á þessu ári hafi
stjórnendur stofnunarinnar lagt
fram enduskoðaða rekstraráætlun
sem gerði ráð fyrir 424 milljóna
króna útgjöldum sem er um 39 millj-
ónum króna meira en samkvæmt
fjárlögum. Telur Ríkisendurskoðun
slíkt vanmat á gjöldum og tekjum
stofnunarinnar óviðunandi og hús-
næðismálastjórn og félagsmála-
ráðuneytið þurfi að sinna virkara
eftirlits- og aðhaldshlutverki með
fjárhagsmálefnum stofnunarinnar.
Bent er á að aðkeypt þjónusta
verktaka sé áberandi stór rekstrarlið-
ur hjá Húsnæðisstofnun, en kostn-
aður vegna þessa hafi numið um 190
milljónum króna á síðasta ári sem
var 43% heildarútgjalda. í þessu
sambandi vegur langþyngst þjónusta
veðdeildar Landsbankans sem kost-
aði um 87 milljónir króna, en veð-
deildin hefur með höndum alla Iána-
innheimtu fyrir stofnunina og van-
skilainnheimtu að stórum hluta, auk
þess sem hún sinnir ýmsum öðrum
verkefnum fyrir Húsnæðisstofnun.
Hníga veigamikil rekstrarleg rök að
því að mati Ríkisendurskoðunar að
kanna grundvöll fyrir útboði á þeim
verkefnum sem veðdeildin sinnir nú
og snúa að lánainnheimtunni, enda
sambærileg verkefni unnin í öllum
bönkum, sparisjóðum og hjá lög-
mönnum. Þá nam kostnaður vegna
aðkeyptrar tölvuþjónustu 25 milljón-
um króna á árinu 1995 og telur Rík-
isendurskoðun fulla ástæðu til að
kanna útboð þessa þáttar.
Margt gefur tilefni til
breytinga
Páll Pétursson félagsmálaráðherra
segir ljóst að í skýrslu Ríkisendur-
skoðunar séu gagnlegar ábendingar,
og margt gefi tilefni til breytinga.
Fyrst beri að nefna að verið sé að
kanna möguleika á að flytja hús-
bréfakerfið til bankanna, en nefnd
sem sé að skoða þann kost hafi ekki
lokið störfum. Þá sé ljóst að endur-
skoða verði greiðslumatið vegna hús-
bréfalána mjög alvarlega, en það
gefí út af fyrir sig enga raunhæfa
mynd eins og það sé í dag. Hann
segir allt eins eðlilegt að bankastofn-
anir annist greiðslumatið og séu
ábyrgar fyrir því. Eins sé með ráð-
gjafarstarfsemi Húsnæðisstofnunar
sem hentugara sé að koma fyrir hjá
Ráðgjafarstofu um fjármál heimil-
anna sem gefist hafi vel.
Páll segir að í félagslega íbúðakerf-
inu sé verið að vinna að frumvarps-
gerð um breytingar á því og hann
telji óhjákvæmilegt að hugsa það
kerfí alveg upp á nýtt og hægt sé
að komast af með miklu minna um-
fang í kringum það heldur en sé í dag.
„Það er ástæða til að bregðast
við vanda Byggingarsjóðs verka-
manna, en á hinn bóginn dregur
mjög úr aðsókn að honum af þeirri
ástæðu að lánshlutfall til þeirra sem
eru að kaupa fyrstu íbúð var hækk-
að úr 65% í 70% og þá dró mjög
úr eftirspurn eftir félagslega kerf-
inu,“ sagði félagsmálaráðherra.
Nokkuð viðunandi útkoma
Sigurður E. Guðmundsson, for-
stjóri Húsnæðisstofnunar, sagði að
skýrsla Ríkisendurskoðunar hefði
verið lögð fram á stjórnarfundi stofn-
unarinnar í gær, og ákveðið hefði
verið að óska eftir fundi um hana
með forstjóra Ríkisendurskoðunar og
forstöðumanni Bankaeftirlits Seðla-
bankans.
Sigurður sagði ljóst að sitthvað
mætti betur fara hjá Húsnæðis-
stofnun og að einhveiju leyti hefði
verið unnið að lagfæringum í sam-
vinnu við Ríkisendurskoðun undan-
farin misseri. Hvað varðar vanmat
á tekjum og gjöldum stofnunarinnar
sagði hann það vandamál sem þurft
hefði að glíma við og ekki náðst
full tök á.
„Mér finnst samt sem áður að það
sé nokkuð viðunandi útkoma hjá
okkur. Við höfum ekki ráðið við þetta
alfarið einir, því þetta stafar ekki
síst af því hvernig hér hafa hrannast
upp umsóknir um greiðsluerfiðleika-
lán fyrst og fremst og orðið hefur
að leggja ákveðna vinnu í afgreiðslu
á þeim,“ sagði Sigurður.
Bæði Sigurður og Páll Pétursson
félagsmálaráðherra sögðust telja
sjálfsagt að kanna það að bjóða út
þau verkefni sem veðdeild Lands-
bankans hefur með höndum fyrir
Húsnæðisstofnun og hið sama ætti
við um aðkeypta tölvuþjónustu.