Morgunblaðið - 09.10.1996, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 9. OKTÓBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Um veiðileyfagjald
og afnám tekjuskatts
STEINGRÍMUR J. Sigfússon,
alþm., skrifar í Morgunblaðið 4.
október og skilur ekki þær háu
tölur um fiskveiðiarð sem hafa
verið nefndar í umræðu um veiði-
leyfagjald, m.a. af undirrituðum.
Þingflokkur jafnaðarmanna lagði
fram sem sitt fyrsta þingmál til-
lögu um að taka upp veiðileyfa-
gjald í sjávarútvegi. Tillagan er
rökstudd ítarlega og lykilhugtak í
þessari umræðu er orðið fiskveið-
iarður. Hvað er það?
Fiskveiðiarður
Fiskveiðiarður ertekjur umfram
kostnað við skilvirkt fiskveiði-
stjómunarkerfí. Ef veiðarnar eru
stundaðar á óhagkvæman hátt,
t.d. á miklu fleiri skipum en nauð-
synlegt er duga tekjur fyrir afurð-
irnar rétt til að greiða
heildarkostnaðinn. Þá
myndast enginn fisk-
veiðiarður og ekkert
er aukalega til skipt-
anna. Markmið fisk-
veiðistjórnunar er hins
vegar að hámarka af-
raksturinn af auðlind-
inni til lengri tíma.
Fiskveiðiarður er
umtalsverður í núver-
andi fiskveiðistjórnun-
arkerfi eins og sést
m.a. á því að veiði-
heimildir ganga kaup-
um og sölum á tiltölu-
lega háu verði. Það
sýnir að innan sjávarútvegsins er
til fé til að greiða fyrir aflaheimild-
ir. Þessi viðskipti eiga sér hins
Ágúst
Einarsson
vegar stað án þess að
almenningur fái
nokkuð í sinn hlut þar
sem veiðiheimildum
er úthlutað án endur-
gjalds.
Hafa ber í huga að
nýir aðilar í útgerð
greiða nú þegar fyrir
veiðiheimildir. Þeir
greiða hins vegar
ekkert til almennings
heldur til annarra út-
gerðarmanna sem fá
þessum veiðiheimild-
um úthlutað ókeypis
á hveiju ári.
15-30 miiyarðar
í fyrrgreindri þingsályktun seg-
ir m.a.: „Ýmsir hagfræðingar telja
Viltu styrkja stööu þína ?
lUlWM
Námið er 260 kennslustunda skipulagt starfsnám og er
sérhannað með þarfir atvinnulífsins í huga. Nemendur
útskrifast sem tölvu- og rekstrartæknar að námi loknu.
Markmið námsins er að útskrifa nemendur með hagnýta
þekkingu á töivunotkun, bókhaldi, tölvubókhaldi og rekstri
Námið hentar þeim sem vilja :
O Styrkja stöðu sína á vinnumarkaðinum
O Annast bókhald fyrirtækja
O Öðlast hagnýta tölvuþekkíngu nMlKOMUíTAÐ
O Auka sérþekkingu sína EHVUDU
0 Starfa sjálfstætt
Umsagnir nemenda um námið:
„Var byrjandi á tölvur, vinn nú í tölvuumhverfi“
„Frábært nám og frábær kennsla “
„ Tölvu- og rekstrarnámid gerdi mér kleift ad skipta um starf “
„Ég sýndi lokaverkefnid mitt í vidtalinu og iékk vinnuna“
„Sé um bókhald í fyrirtækinu, gat þad ekki ádur“
INNRrWN HAFIN
fYRIR VORÖNN
1997

Boðið er upp á morgun- og kvöldtíma.
Sveigjanleg greiðslukjör.
Upplýsingar og innritun eru hjá:
Rafiðnaðarskólinn VIBSKIPTASKQLINN
Sími 568 5010
Sími 562 4162
Veiðileyfagjald er mikil-
vægasta pólitíska mál
þessa kjörtímabils.
Agúst Einarsson telur
engan stjómmálaflokk
geta skorast undan að
taka afstöðu.
að fískveiðiarðurinn muni nema
15-30 milljörðum kr. árlegaþegar
fyllstu hagkvæmni er náð. Núver-
andi fiskveiðiarður er mun minni,
líklega innan við 5 milljarðar kr.,
en er þó nokkrir milljarðar, eins
og sést m.a. vel á umfangi kvóta-
viðskipta."
Þeir hagfræðingar sem hér er
vísað til varðandi 15-30 milljarð-
ana er m.a. dr. Ragnar Árnason,
prófessor í fiskihagfræði við Há-
skóla íslands. Til að þetta gerist
þarf hvoru tveggja að vera upp-
fyllt, þ.e. að fiskstofnar hafi náð
hagkvæmustu stærð og að aflinn
sé veiddur á hagkvæmasta hátt.
Um þessar rannsóknir er m.a.
fjallað í grein Ragnars um fisk-
veiðiarðinn og skiptingu hans,
sem birtist i riti Sjávarútvegstofn-
unar Háskóla íslands 1992. Þar
koma skýrt fram þeir fyrirvarar
að bæði fiskstofnar og fiskveiði-
stjórnunarkerfi verða að vera eins
og best verður á kosið og enn er
langt í það. Hins vegar eru ís-
Ienskir fiskstofnar fyllilega sam-
bærilegri við náttúruauðlindir í
öðrum löndum. Þar er ekki óal-
gengt að vel innan við helmingur
af verðmæti náttúruauðlinda sé
hreinn hagnaður. Tekjur norska
ríkisins af olíuframleiðslu eru t.d.
nálægt 600 milljörðum á ári sem
er tæpur helmingur árlegs fram-
leiðsluverðmætis.
Aflverðmæti á Islandsmiðum
upp úr sjó er tæpir 60 milljarðar
og útfiutningsverðmæti tæpir 90
milljarðar á ári. Það vantar hins
vegar mikið á að fiskstofnar okkar
séu í kjörstöðu og er þorskurinn
skýrasta dæmið um það.
Það eru til fleiri rannsóknir sem
renna stoðum undir þessar háu
íjárhæðir. Dr. Ásgeir Daníelsson,
hagfræðingur á Þjóðhagsstofnun,
sérfróður um sjávarútveg, birti
árið 1994 grein um framleiðni í
sjávarútvegi sem heitir „Producti-
vity Growth in the Icelandic Fish-
eries and the Natural Resource“.
Sú rannsókn benti til þess að
hægt væri að auka hagnað ein-
göngu við þorskveiðar um 10 millj-
arða á ári ef það tækist að byggja
þorskstofninn betur upp. Þors-
kveiðar eru einungis hluti sjávar-
útvegs þannig að svigrúm er víða
ef vel er að staðið. Vitanlega þarf
að efla fiskstofnana og hagræða
enn meira í sókninni.
Steingrímur J. og aðrir verða
að átta sig á því að hagkvæmustu
fiskstofnar og hagkvæmasta sókn
leiðir til þess að tekjur aukast og
kostnaður lækkar. Þær tölur sem
hafa verið nefndar um 15-30
milljarða fiskveiðiarð eru þannig
síður en svo út í hött.
Þetta er eitt af vandamálunum
við umræðuna um veiðileyfagjald.
Fólk virðist ekki gera sér grein
fyrir hvílíkt óhemjuverðmæti er
fólgið í fiskstofnunum við landið.
Sumir virðast alltaf reikna með
að það sé náttúrulögmál að sjávar-
útvegur sé rekinn með tapi. Það
er ekki svo og nú eru allar helstu
greinar útgerðar reknar með
hagnaði svo og margar vinnslu-
greinar þótt vissulega sé nú tap á
botnfiskvinnslu.
Tekjuskattur og réttlæti
Það er ekki gott að segja til
um hvenær fiskveiðiarðurinn
verður kominn upp í 20 milljarða,
en það er m.a. háð fiskveiðistjórn-
kerfinu og efnahagsstefnu stjórn-
valda. Þótt yejðileyfagjald verði
strax lagt á þá skilar það litlu
fyrst um sinn en eykst við aukinn
fiskveiðiarð eftir þvi sem fisk-
stofnar eflast og meiri hag-
kvæmni verður við veiðar. Það
er hins vegar raunhæfur mögu-
leiki að veiðileyfagjald komi að
mestu í stað tekjuskatts einstakl-
inga á nokkrum árum. Tekju-
skattur einstaklinga er nú um 17
milljarðar.
Jafnaðarmenn hafa lagt til að
veiðileyfagjald verði fyrst notað
til að greiða kostnað hins opinbera
við sjávarútveg en sá kostnaður
er nú um 3 milljarðar. Það væri
þá hægt að lækka aðra skatta
strax á móti, t.d. tekjuskatt.
Það eru mikil efnahagsleg sókn-
arfæri fólgin í veiðileyfagjaldi.
Veiðileyfagjald er ekki íþyngjandi
aðgerð fyrir sjávarútveginn vegna
þess að skynsamlegt er að haga
gengisstefnunni þannig að annar
útflutningsiðnaður styrkist við hlið
sjávarútvegs.
Réttlætisrökin fyrir veiðileyfa-
gjaldi ættu að vera augljóst. Fisk-
stofnamir eru eign allrar þjóðar-
innar og það er óeðlilegt að arður
af þeim renni eingöngu til fá-
menns hóps útgerðarmanna sem
fær tímabundinn afnotarétt til að
draga fisk úr sjó. Það er óásættan-
legt að ríkið skammti mönnum
rétt til að selja eða leigja veiði-
heimildir sem ekkert hafi greitt
fyrir þær, hvorki við úthlutun í
upphafi né árlegt veiðigjald.
Afstaða Alþýðubandalags
og Sjálfstæðisflokks
Það er miður að flokkur Stein-
gríms J., Alþýðubandalagið, skuli
ekki átta sig á réttlæti málsins
og hinum efnahagslegu rökum. í
umræðu um veiðileyfagjald á síð-
asta þingi fundu þingmenn Al-
þýðubandalagsins, með Steingrím
J. í broddi fylkingar, þessu flest
til foráttu. Það er grunnt á fram-
sóknarhyggjunni hjá mörgum
þingmönnum Alþýðubandalags-
ins.
Þá var hins vegar einn þingmað-
ur Alþýðubandalagsins sem tók
annan pól í umræðunni. Sá þing-
maður sagði: „Það er grundvall-
arafstaða mín að fái ákveðnir
rekstraraðilar, og aðeins ákveðnir
rekstraraðilar, afnotarétt af sam-
eiginlegri auðlind, þá eigi þeir að
greiða fyrir það gjald. Það á ekki
að vera ókeypis aðgangur afmark-
aðra og takmakmarkaðra aðila að
sameiginlegri auðlind.“ Þessi þing-
maður var fyrrum formaður Al-
þýðubandalagsins og núverandi
forseti lýðveldins Ólafur Ragnar
Grímsson.
Síðasti miðstjómarfundur Al-
þýðubandalagsins skilaði í reynd
auðu í þessu máli en ætlar þó að
ræða það áfram. Jafnaðarmenn,,
Kvennalisti og hluti Sjálfstæðis-
manna styðja þessar hugmyndir
svo og ýmsir innan Alþýðubanda-
lagsins.
Afstaða Sjálfstæðisflokksins
kemur meira á óvart. Það eru
mjög margir innan þess flokks
sem vilja veiðileyfagjald, bæði af
réttlætisástæðum og efnahags-
legum. Það er með ólíkindum
hræðsla þess flokks að ræða mál-
ið af hreinskilni á landsfundi
vegna andstöðu núverandi og
fyrrverandi formanna flokksins,
þeirra Davíðs og Þorsteins. Þetta
mál og afstöðuleysi lýsir Sjálf-
stæðisflokknum betur en margt
annað. Ef til vill stjórnar Kristján
Ragnarsson Sjálfstæðisflokknum
í reynd.
Veiðileyfagjald er mikilvægasta
pólitíska mál þessa kjörtímabils.
Það getur enginn stjómmálaflokk-
ur skorast undan afstöðu í þessu
efni. Umræðan mun eiga sér stað
innan flokka og utan, en þá er
brýnt að fólk gerir sér fulla grein
fyrir því hve mikil efnahagsleg
verðmæti eru hér í húfi.
Höfundur er alþingismaður í
þingflokki jafnaðarmanna og
prófessor.