Morgunblaðið - 17.10.1996, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ

Evrópsk
flug'far-
gjöld
hækka
BRITISH Airways (BA) hefur
neyðst til að hækka fargjöld
sín í Evrópu vegna mesta elds-
neytiskostnaðar í sex ár og
fleiri flugfélög kunna að fara
að dæmi breska félagsins sam-
kvæmt áreiðanlegum heimild-
um. BA tilkynnti að fargjöld
félagsins á Evrópuleiðum
mundu hækka um 2,5% að
jafnaði og í athugun væri að
hækka fargjöld á lengri leiðum.
Belgíska flugfélagið Sabena
sagði að fargjöld til London
og Manchester frá Brussel
mundu hækka um 2,5% vegna
hækkunar BA. Fleiri evrópsk
flugfélög íhuga hækkanir á
flugfargjöldum. KLM segir að
ákvörðunar sé að vænta bráð-
lega.
Friðargæsla
undirbúin
SENDIHERRAR aðildarríkja
Atlantshafsbandalagsins,
NATO, í Brussel gáfu í gær
yfirmönnum heija landanna
fyrirmæli um að hefja undir-
búning að nýrri skipan friðar-
gæslu í Bosníu en umboð liðs-
ins sem þar er nú rennur út í
desember. Deilt hefur verið frá
því í september um orðalag á
yfirlýsingu um grundvöll og
hlutverk friðargæsluliðsins
sem taka á við starfinu.
Hrapaði rétt
hjá herskipi
SÆNSK' herþota af gerðinni
AJSH 37 Viggen hrapaði í gær
suðaustur af Gotlandi á
Eystrasalti í aðeins um 200
metra fjarlægð frá rússneska
herskipinu Pjotr Velíkí sem er
kjarnorkuknúið. Þyrlur vóru
sendar á staðinn en flugmað-
urinn mun hafa látið lífið.
Tvær þotur sænska flughers-
ins af Viggen-gerð fórust fyrr
í mánuðinum er þær rákust
saman í lofti og í ágúst hrap-
aði slík þota í Eystrasalt.
Sharansky
vann
Kasparov
NATAN
Sharansky,
sem nú er
verslunar-
málaráð-
herra ísraels
en var eitt
sinn frægur
andófsmaður
í Sovétrílq'-
unum gömlu,
sigraði heimsmeistarann í
skák, Garrí Kasparov, í fjöl-
tefli á þriðjudag. Sharansky
sagðist oft hafa teflt í hugan-
um er hann sat í einangrunar-
fangelsi.
Verkföll í
Belgíu
ENN kom til mótmælaverk-
falla í Belgíu í gær vegna þess
að vinsæll rannsóknardómari
var á mánudag látinn hætta
að kanna mál barnaníðingsins
Marc Dutroux.
Sharansky
Seinna sjónvarpseinvígi bandarísku forsetaefnanna í San Diego
Síðasta tækifæri Doles
til að bæta stöðuna
Sakaður um hræsni í bók eftir saksóknarann í íran-Contra-málinu
Reuter
BOB Dole og Jack Kemp, varaforsetaefni hans, á kosningafundi
í San Diego. Þar var Dole gefin mynd af sér sem ungum her-
manni í siðari heimsstyijöld. A fundinum gaf hann í skyn, að
hann myndi ekki taka Clinton neinum vettlingatökum í kappræð-
unum, sem fram áttu að fara í gærkvöld.
San Diego, Washington. Reuter.
HUGSANLEGT er, að kappræður
bandarísku forsetaefnanna sem fram
áttu fara í gærkvöid í San Diego,
hafi verið síðasti þröskuldurinn í vegi
fyrir endurkjöri Bills Clintons forseta
í kosningum 5. nóvember. Samkvæmt
skoðanakönnunum hefur hann veru-
legt forskot á frambjóðanda repúblík-
ana, Bob Dole og því var búist við
og Dole hafði raunar gefið það í skyn,
að hann myndi ekki hlífa Clinton í
neinu og alls ekki hvað varðaði sið-
ferði og heiðarleika. Það kom sér því
ekki vel fyrir hann í gær þegar Lawr-
ence Walsh, saksóknarinn, sem
stjómaði rannsókninni á Íran-Contra-
málinu, birti útdrætti úr bók, sem
hann ætlar að gefa út, en þar segir,
að Dole hafi beitt sér manna mest
fyrir því, að George Bush, þáverandi
forseti, náðaði Caspar Weinberger
vamarmálaráðherra áður en réttar-
höldin yfir honum hófust.
Vaxandi örvæntingar gætir í her-
búðum repúblikana og ráðgjafar og
samstarfsmenn Doles hafa að undan-
fömu lagt hart að honum að ráðast
gegn Clinton með öllum tiltækum
vopnum. Gaf Dole sjálfur í skyn í
fyrradag, að hann ætlaði að beita
Mlri hörku í kappræðunum en þá
sagði hann, að hann hefði aldrei ráð-
ist á einkalíf forsetans og ætlaði ekki
að gera því að enginn væri fullkom-
inn. Hins vegar gegndi öðram máli
um feril hans í opinberam málum.
Tvíeggjuð harka
Dole heldur því fram, að stjómar-
tíð Clintons hafi byggst á hálfsann-
leika og undanfærslum. „Tilgangur-
inn er alltaf sá að fela siðferðisbrest-
ina,“ sagði hann. „Við heyram ekk-
ert um afsakanir, heldur um fjarvist-
arsannanir. Á því er enginn endir.“
Fréttaskýrendur sögðu, að Dole
hefði að sumu leyti málað sig út í
horn með yfiriýsingum um, að hann
ætlaði að sýna Clinton fulla hörku.
Það gæti hæglega snúist gegn hon-
um sjálfum hjá kjósendum, sem era
orðnir þreyttir á pólitísku skítkasti.
„Hitt er þó jafnvel enn verra að
segjast ætla að vera harður en vera
það síðan ekki,“ sagði Samuel Popk-
in, stjómmálafræðingur við Kaliforn-
íuháskóla. „Vonandi gengur Dole
ekki of langt sjálfs sín vegna. Þótt
verið geti, að kosningarnar séu nú
þegar ráðnar, þá þarf hann að huga
að virðingu sinni og orðstír."
Síðasta atlaga repúblikana að Clin-
ton er sú, að hann hafi leyft auð-
ugri, indónesískri fjölskyldu að kaupa
sér aðgang að forsetaembættinu en
óvíst er hvort hún hrín nokkuð á for-
setanum frekar en fyrri tilraunir repú-
blikana til að bæta stöðu sína. Kjós-
endur létu sér fátt um finnast þegar
Dole sagði af sér þingmennsku vegna
forsetaframboðsins, fyrirheit hans um
15% tekjuskattslækkun breyttu engu
og svo var einnig um val hans á Jack
Kemp sem varaforsetaefni.
Sakaður um hræsni
Dole hefur ekki gert sér mikinn
mat úr Whitewater-málinu svokallaða
í kosningabaráttunni en hann hefur
hins vegar krafist þess, að Clinton
lýsi því yfir, að hann muni ekki náða
fyrrverandi viðskiptafélaga sínu í
samnefndu fyrirtæki. Það koma því
eins og köld vatnsgusa yfir hann þeg-
ar Lawrence Walsh, sem stjómaði
rannsókmnni á íran-Contra-málinu,
kynnti tvo kafla úr væntanlegri bók
sinni um málið í gær.
íran-Contra-málið snerist um það,
að ríkisstjóm Ronalds Reagans for-
seta hefði í blóra við þingið selt Irön-
um vopn og komið ándvirðinu í hend-
ur skæruliðum í Nicaragua. í bók
Walsh, „Firewall: The Iran-Contra
Conspiracy and Cover-up“, sem kem-
ur út næsta vor, segir, að eftir að
Dole hafi mistekist að koma í veg
fyrir málssókn á hendur Caspar
Weinberger, fyrrverandi varnar-
málaráðherra, hafi hann beitt sér
fyrir því við Bush, arftaka Reagans,
að hann náðaði Weinberger.
Út fyrir náðunar-
vald forseta
Weinberger var formlega ákærður
í júní 1992 fyrir yfirhylmingu en
Bush náðaði hann og fimm háttsetta
menn aðra í desember sama ár. Sagði
Walsh, að aldrei hefði verið ætlast
til, að náðunarvald forsetans gæti
tekið til manna, sem hefðu verið
ákærðir, aðeins til þeirra, sem hefðu
verið dæmdir.
„Krafa Doles um að Clinton sveiji
fyrir náðanir í Whitewater-málinu
gefur kjósendum einstæða mynd af
hræsni hans,“ sagði Walsh í yfirlýs-
ingu. Sagði hann, að Dole hefði hvatt
til, að menn yrðu náðaðir þrátt fyrir,
að afbrot þeirra vörðuðu sjálfa
stjórnarskrána.
FRÁ fundi í ráðherraráði Evrópuráðsins.
Evrópuráðið
Króatía verður
40. aðildarríkið
Strassborg. Reuter.
KRÓATÍA fær aðild að Evrópuráð-
inu í næsta mánuði, nánar tiltekið
6. nóvember, og verða aðildarríki
þess þá orðin 40. Þetta var ákveðið
á fundi fastafulltrúa í ráðherraráði
Evrópuráðsins í Strassborg í gær.
Ákvörðun um aðild Króatíu var
frestað um hálft ár síðastliðið vor
vegna óánægju Evrópuráðsins með
ástand mannréttindamála í landinu.
Ráðið setti þá króatískum stjórn-
völdum ýmis skilyrði, sem krafizt
var að þau uppfylltu áður en til
aðildar gæti komið.
Flest skilyrði uppfyllt
Ákvörðun fastafulltrúanna í gær
endurspeglar þá afstöðu meirihluta
aðildarríkja Evrópuráðsins að Kró-
atía hafi nú náð nægilegum ár-
angri í þessum efnum. „Króatía
hefur tekizt á hendur skuldbinding-
ar sem varða ... framkvæmd Day-
ton-friðarsamkomulagsins, sam-
starf við alþjóðlega stríðsglæpa-
dómstólinn, mannréttindi, minni-
hluta, flóttamenn, frelsi fjölmiðla,
bæjar- og héraðsstjórnir og sveitar-
stjórnarkosningar,“ segir í yfirlýs-
ingu, sem Evrópuráðið gaf út í gær.
I yfirlýsingunni segir að Króatía
hafi jafnframt samþykkt að full-
gilda mannréttindasáttmála Evrópu
innan árs frá aðild landsins að ráð-
inu og að viðurkenna lögsögu
Mannréttindadómstóls Evrópu.
„Eini svarti bletturinn er skortur
á samstarfi stjórnarinnar í Zagreb
við stríðsglæpadómstól Sameinuðu
þjóðanna. En það er almennt
vandamál, sem á ekki eingöngu
við um Króatíu," sagði stjórnarer-
indreki, sem Reuter-fréttastofan
ræddi við.
Framkvæmdastjórn ESB
Vilja aðgerðir
gegn barnaklámi j
á alnetinu
Brussel. Reuter.
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópu-
sambandsins hvatti í gær til þess
að ríkisstjórnir ESB-ríkjanna, sam-
tök fyrirtækja í tölvu- og alnetsiðn-
aði og foreldrar tækju höndum sam-
an í baráttunni gegn barnaklámi
og öðru ólöglegu eða skaðlegu efni
á alnetinu.
Þrýst hefur verið á framkvæmda-
stjórnina að grípa til aðgerða gegn
bamaklámi á netinu eftir að bama-
klám- og morðmál komst í hámæli
í Belgíu. Stjómin gaf í gær út tvær
skýrslur um leiðir til að vemda böm
og koma í veg fyrir að glæpa- og
hryðjuverkamenn misnoti alnetið.
Framkvæmdastjórnin gerir ekki
tillögur um nýja löggjöf um alnet-
ið, heldur nefnir hún lausnir á borð
við siðareglur netfyrirtækja, sam-
starf ESB-ríkjanna um að fram-
fylgja núverandi lögum og notkun
búnaðar, sem getur „síað“ efni á
netinu.
Framkvæmdastjórnin ráðleggur
ríkisstjórnum aðildarríkjanna engu |
að síður að íhuga, hvort þörf sé á j
ESB-Iöggjöf til að skýra betur en
nú er ábyrgð fyrirtækja, sem bjóða I
upp á aðgang að alnetinu, á efninu
sem þar er að finna.
Þrengi ekki að
tjáningarfrelsinu
Lögð er áherzla á að fram-
kvæmdastjómin vilji leita leiða, sem
þrengi ekki að tjáningarfrelsinu.
„Við leggjum ekki til aðgerðir, sem •
menn kynnu að mistúlka sem ritskoð- |
un,“ sagði Martin Bangemann, sem j
fer með iðnaðarmál í framkvæmda-
stjóminni, á blaðamannafundi.
í skýrslu framkvæmdastjórnar-
innar kemur fram að siðareglur
netfyrirtækja þurfi að tryggja að
hægt sé að rekja allt efni, sem sett
er á alnetið.
Iðnaðarráðherrar ESB-ríkjanna
samþykktu í síðustu viku að halda
alþjóðlega ráðstefnu lögregluyfir-
valda, þar sem rætt verði hvort I
nauðsynlegt sé að semja alþjóðleg- )
an sáttmála um ólöglegt og skað-
legt efni á alnetinu.