Morgunblaðið - 17.10.1996, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 1996 33
Dómurum
og saksókn-
ara svarað
DÓMSMÁLARÁÐ-
HERRA, Þorsteinn
Pálsson, lét ummæli
falla í þá veru við vígslu
dómshúss Hæstaréttar
hinn 5. september sl,
að herða þyrfti refsing-
ar í líkamsmeiðinga-
málum. Þessi orð dóms-
málaráðherrans voru
vart viðeigandi við
þetta tilefni. íslenskir
dómstólar eru sjálf-
stæðir, og eiga ekki að
taka við fyrirmælum frá handhöfum
framkvæmdavalds. Sé það vilji ráð-
herra að refsingar í líkamsmeiðingá-
málum verði þyngri, verður hann að
fjalla um málið á Alþingi með tillögu
um breytingar á refsilöggjöfinni.
Þannig er líka tryggt að allir borgar-
ar landsins hafi fyrirfram um það
vitneskju að refsingar þyngist og
jafnræði er þar með tryggt. I kjölfar
ummæla dómsmálaráðherra var
m.a. tekið undir hugmyndir hans í
leiðurum tveggja dagblaða. Og DV
hafði þann 7. september sl. eftir
Friðgeiri Björnssyni dómstjóra við
Héraðsdóm Reykjavíkur, „að tilmæli
dómsmálaráðherra yrðu rædd í hópi
dómara embættisins í næstu viku.
Málið yrði skoðað“; í sömu blaða-
grein var viðtal við Ólöfu Pétursdótt-
ur, dómstjóra við Héraðsdóm
Reykjaness, þar sem haft var eftir
henni að „ráðherra talaði auðvitað
fyrir munn almennings og fólkinu í
Iandinu fyndist þörf á að herða refs-
ingar í líkamsmeiðingamálum“. Ég
vil taka það fram að ég veit ekkert
hvað fór fram í umræðum dómara
við Héraðsdóm Reykjavíkur.
Hinn 8. október sl. var kveðinn
upp 2 ára óskilorðsbundinn fangels-
isdómur í Héraðsdómi Vesturlands
yfir skjólstæðingi mínum, fyrir að
hafa sparkað í höfuð annarrar stúlku
með hné sínu. Sama kvöld birtist í
fréttatíma ríkissjónvarpsins viðtal
við mig þar sem ég lýsti þeirri skoð-
un minni að dómurinn
væri of þungur miðað
við fordæmi Hæstarétt-
ar á undanförnum
árum í svipuðum eða
sambærilegum málum.
í framhaldinu velti ég
því upp hvort ástæðan
fyrir hinum þunga dómi
væru umrædd tilmæli
dómsmálaráðherrans,
og lýsti þeirri skoðun,
að væri dómurinn að
bregðast á einhvern
hátt við þeim, teldi ég
það ámælisvert. Ég
fullyrti auðvitað ekki
að þetta væri skýringin
á hinni þungu refsingu,
enda veit ég ekkert um
hugarheim dómaranna.
Kvöldið eftir var í fréttatíma rík-
issjónvarpsins greint frá yfirlýsingu
dómaranna í málinu, þar sem þeir
fordæmdu ummæli mín í fréttatím-
anum kvöldið áður, Á eftir yfirlýs-
ingunni var auk þess greint frá
ummælum Björns Helgasonar sak-
sóknara vegna sama máls. Ekki
verður yfirlýsing dómsins skilin
öðruvísi en svo, að ummæli ráðherr-
ans hafi engin áhrif haft á dómsnið-
urstöðuna. Því ber útaf fyrir sig að
fagna. Hvað yfirlýsingu dómaranna
varðar, þá snýst málið um hvort af
minni hálfu hafi verið tilefni til
ummælanna. Dómur hafði verið
kveðinn upp u.þ.b. mánuði eftir
ummæli dómsmálaráðherrans og
ofangreinda fjölmiðlaumfjöllun um
þau. Og hann fól í sér ákvörðun um
afar þunga refsingu samanborið við
aðra dóma. Fullt tilefni var því fyrir
hugleiðingu minni. Dómurinn hefur
nú með orðfæri sem vart getur tal-
ist sæmandi dómstól, svarað því að
tilmæli ráðherrans hafi engin áhrif
haft á niðurstöðuna. Eftir sem áður
er ósvarað spurningunni um hver
ástæðan var fyrir því að dómurinn
var svo þungur sem raun bar vitni.
Skjólstæðingur minn, sem var 18
ára er brotið var framið, fékk 2 ára
óskilorðsbundið fangelsi. I samtali
saksóknarans í málinu, Björns
Helgasonar, við fréttastofuna lýsti
hann því að „því fari ijarri að dóm-
Dómstólar eru
sjálfstæðir, segir
Stefán Geir Þórisson,
og eiga ekki að taka
við fyrirmælum
framkvæmdavaldsins.
urinn sem kveðinn var upp í gær
væri þyngri en sambærilegir dóm-
ar“. Björn nefnir síðan til sögunnar
einn dóm Hæstaréttar, frá 27. jan-
úar 1994. í því máli var 16 ára stúlka
dæmd í 3 ára óskilorðsbundið fang-
elsi fyrir líkamsárás, sem hún framdi
í félagi við kynsystur sína sem var
ósakhæf sökum aldurs. Atvik í þess-
um tveimur málum eru í mikilvæg-
um atriðum ólík. í máli því sem fjall-
að er um í dómi Hæstaréttar 1994,
voru afleiðingarnar mjög alvarlegar
fyrir stúlkuna sem fyrir árásinni
varð. Hún er hreyfihömluð fyrir neð:
an háls og bundin við hjólastól. í
máli því sem Héraðsdómur Vestur-
lands dæmdi fyrir nokkrum dögum
hefur þolandinn náð sér allvel, þó
ekki sé enn hægt að fullyrða að
full heilsa náist. Við þetta bætist svo
sá grundvallarmunur við samanburð
á málunum tveimur, að árásin í eldra
málinu var af öðrum toga og miklum
mun grófari en árás skjólstæðings
míns í hinu nýdæmda máli. í fyrra
málinu var um að ræða margvísleg-
ar barsmíðar með höndum og fótum
í andlit og skrokk þolandans, sem
voru ítrekaðar þótt gengið væri á
milli. í hinu nýdæmda máli fólst
brot skjólstæðings míns í einu sparki
í höfuð þolandans. Það liggur því að
mínu mati í augum uppi, að tilvikin
tvö eru í svo veigamiklum atriðum
ósambærileg, að það er beinlínis
rangt hjá saksóknaranum að bera
þau saman.
Til eru allnokkur nýleg fordæmi
Hæstaréttar sem eru miklu saman-
burðarhæfari um þau atriði sem
mestu máli skipta við ákvörðun refs-
inga. í þeim dómum er refsingin
miklu vægari en sú sem skjólstæð-
ingi mínum var dæmd í Héraðsdómi
Vesturlands 8. október sl. í dæma-
skyni má nefna nokkra dóma Hæsta-
réttar.
1. í dómi réttarins 27.janúar 1993
var 30 ára gömlum manni gerð átta
mánaða fangelsisrefsing, þar af voru
sex mánuðir skilorðsbundnir, fyrir
að hafa lagt til hálffímmtugs manns
með hnífí í bak hans, þannig að þo-
landinn hlaut 5 cm langan skurð yfir
vinstra herðablaði.
2. í dómi Hæstaréttar 18. nóv-
ember 1993, var 44 ára gömlum
manni dæmd 6 mánaða fangeisis-
refsing fyrir að hafa fellt konu í
gólf, slegið hana liggjandi mörg
hnefahögg og sparkað margsinnis í
kvið henni. Þetta leiddi til þess að
milta sprakk og blæddi inn á eggja-
stokk, þannig að fjarlægja varð
milta, eggjaleiðara og eggjastokk.
3. í dómi Hæstaréttar frá 27.
nóvember 1994 var 19 ára manni
gerð níu mánaða fangelsisrefsing
og þar af voru sex mánuðir skilorðs-
bundnir, með hliðsjón af ungum aldri
hans og aðstæðum hans að öðru
leyti, fyrir að hafa rekið ölkrús úr
þykku gleri, sem vó rúm 840 grömm,
í andlit tæplega þrítugs manns, þar
sem ölkrúsin brotnaði. Afleiðingun-
um er lýst svo í dóminum, að þoland-
inn hafí hlotið 9 skurði í andlitið og
3 minni skrámur. Var einn skurður-
inn sínu stærstur og dýpstur og
náði frá enni yfir í vinstri augna-
brún, á ská yfir efra augnalok og
niður á kinnbein. Náði hann gegnum
vinstra augnlokið og inn í vinstra
augað, sem var sundur skorið, þann-
ig að þolandinn varð fyrir verulegri
sjónskerðingu og 25% læknisfræði-
legri örorku.
4. Loks skal nefnt að í febrúar
sl. dæmdi Hæstiréttur ungan mann
í 3 ára óskilorðsbundið fangelsi fyrir
að hafa valdið dauða fyrrverandi
stjúpföður síns, með því að aka hann
vísvitandi niður á reiðhjóli.
Lesendur geta velt því fyrir sér
sjálfír, hvort tilefni hafi verið til
þeirra ummæla sem fóru svo mjög
fyrir brjóstið á dómurunum. Þeir
hafa nú svarað fyrir sig og sagt að
áeggjan ráðherra hafi engu valdið
um hinn þunga dóm. Því ber að
fagna. Ákvörðun hefur verið tekin
um að áfrýja dóminum til Hæstarétt-
ar. Þar verður endanlegur dómur
upp kveðinn.
Höfundur er
héraðsdómslögmaður.
Að gefnu tilefni
Stefán Geir
Þórisson
*
RU V-skatturinn
Á ÞESSU ári hefur
í opinberri umræðu
verið talað um við-
bótarskatta utan stað-
greiðslu og áhrif þeirra
á ráðstöfunartekjur
manna. Einn af þessum
sköttum er RÚV-skatt-
urinn. Hvergi í víðri
veröld má finna hlið-
stæðu í skattlagningu,
hvað varðar ótrúlega
há gjöld, sem eru lögð
á hvern einstakling og
er þá mikið sagt. RÚV-
skatturinn er löngu
farinn langt fram úr
því, sem eðlilegt gæti
talizt, ef hægt er að
mæla slíkri skattheimtu bót á annað
borð. Starfsemi RÚV hlýtur að
verða að laga að nútíma aðstæðum
pg breyttu umhverfi í fjölmiðlum. Á
íslandi er ekki lengur þörf á ríkis-
reknum fjölmiðli. Hvað myndu eig-
endur Morgunblaðsins gera, ef hug-
myndir Guðrúnar Helgadóttur fyrr-
verandi alþíngismanns næðu fram
að ganga og komið yrði á laggirnar
nýju ríkisreknu dagblaði? Rök Guð-
rúnar eru nánast þau sömu og tals-
menn um rekstur RÚV halda á lofti.
Ríkið gæti eflaust fengið Dagblaðið
keypt eða Dag Tímann. Þar sem
RÚV-skatturinn er lagður á ein-
staklinga, en ekki sem nefskattur,
er skatturinn í raun aukinn stað-
greiðsluskattur eða lækkun á skatt-
leysismörkum. Það er bæði háðung
og svívirða, að Alþingi skuli láta
slíkt viðganganst. Lítum nú á, hvað
RÚV-skatturinn þýðir
fyrir einstakling með
eitthundraðþúsund í
laun á mánuði. Verka-
lýðshreyfingin ætti
sérstaklega að íhuga,
hvort ekki sé ástæða
til að krefjast þess, að
RÚV-skatturinn verði
afnuminn, því eins og
kemur fram í dæminu
hér á eftir myndi af-
nám hans svara til
þess, að heildarlaun
hækkuðu um 4,55% og
að staðgreiðsluskatt-
urinn lækkaði um
11,02%. Dágóð tekju-
hækkun það!
Heildarlaun 100.000
75% eigið lífeyrisframl.
til skattalækkunar 3.000
Laun til skattaútreikn. 97.000
41,94% af 97 þús. til staðgr. 59.918
Persónufrádr. dreginn frá 24.544
Staðgreiðslusk. 41,94% 16.138
RÚV-staðgreiðsluskattur 2.000
Samtals staðgi'.sk. 44.00% 18.138
Þetta sýnir, að RÚV-skatturinn
er verulega íþyngjandi fyrir greið-
endur hans og að einstaklingur með
kr. 100.000 í laun á mánuði þarf
að vinna sér inn kr. 4.545,00 á
mánuði, til að standa skil á skattin-
um eða í allt kr. 54.540 á ári og
dæmið verður því verra, sem launin
eru lægri.
Hvað á að gera? Mín tillaga er
sú, að RÚV verði gert að hlutafé-
lagi. 45% af útgefnum hlutabréfum
Hreggviður
Jónsson
RÚV-skatturinn, segir
Hreggviður Jónsson,
er verulega íþyngjandi
fyrir greiðendur hans.
verði send greiðendum RÚV-skatts-
ins síðustu tvö ár ókeypis og þeir
gerðir að hluthöfum.
25% af útgefnum hlutabréfum
verði í höndum ríkisins í fyrstu lotu.
30% af útgefnum hlutabréfum verði
seld á almennum markaði með kr.
500.000 sem hámark til lögaðila.
Afnotagjöldin væru afnumin og
RÚV fengi stiglækkandi framlag
af fjárlögum næstu 5 ár. Eftir það
yrði RÚV að standa á eigin fótum,
enda væri forskot hlutafélagsins
mikið. Slíkt hlutafélag væri sann-
kallað almenningshlutafélag, sem
ætti bjarta daga fram undan, ef vel
væri á haldið.
Höfundur er fyrrverandi
alþingismaður.
Kjarvalsstaðir
Bækur,
kort,
plaggöt,
gjafavörur.
Opið dag-
lega frá
kl. 10-18.
IÐNAÐARHURÐIR
FELLIHURÐIR LYFTIHURÐIR
GÖNGUHURÐIR ELDVARNARHURÐIR

■i
ÍSVA\L-íJOr<GA\ Ei-IF.
HÖFÐABAKKA 9, 112 REYKJAVÍK
SÍMI 587 8750 - FAX 587 8751
STOFNAMR - EINSTARLINGAR
ávallt á útsölu mikið úrval af bútasaumsefnum
frá 296 kr. og fataefni frá 150 kr. m.
VIRKA
Mörkin 3, sími 568 7477
Opið mánud.-föstud.
kl. 10-18.
Laugard. kl. 10-14.
Ifflboð ,
Elram ryksuga 1200 w með geymslu
fyrir fylgihluti, inndreginni snúru og | ;
stillanlegum sogkrafti.
Ekta leðurbakpoki
Kaffivél 12 bolla meS dropastoppara.
Hvít og svört.
Cloer gæSa vönujórn 1015 w.
Sv
Brauðrist fyrir 2 og 4 brauðsneiðar.
Xjarakaup
ehf I j
Faxafeni 10, sími 568 4910,
(ath. nýtt heimilisfang),
Oseyri 4, Akureyri, sími 462 4964.
Opið virka daga fró
kl. 10-18,
laugardaga 11-17.