Morgunblaðið - 17.11.1996, Blaðsíða 10

r t
10
B SUNNUDAGUR 17. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
GUNNAR Ragnars í forsljórastólnum á Slippstöðvarárum sínum.
Þeir vörð-
uðu veginn
Bókaútgáfan Hólar hefur gefíð út bókina Þeir
vörðuðu veginn, þar sem greint er frá þremur
einstaklingum sem allir hafa sett mark sitt á
akureyrskt samfélag og þjóðarsöguna. Þætt-
imir fjalla um Vilhelm Þorsteinsson, skipstjóra
og framkvæmdastjóra ÚA, Ingimar Eydal,
hljómlistarmann og loks Gunnar Ragnars,
framkvæmdastjóra Slippstöðvarinnar og síðar
ÚA. Unnur Karlsdóttir og Stefán Þór
Sæmundsson skráðu þættina.
FORSTJÓRASKIPTIN í Útgerðarfélagi Akureyringa 1989. Gunn-
ar Ragnars að taka við af Gísla Konráðssyni, og Vilhelm Þor-
steinsson, framkvæmdasljóri, fylgist með.
•/ kynningu útgefanda segir
um þátt Gunnars Ragnars að
hann segi þar hreinskilnislega
frá sigrum sínum og ósigrum
á ferlinum og haft er eftir
honum að hann segi þessa
sögu sína öðrum til viðvörunar.
VÍST getur verið næðings-
samt á efsta tindi. Gunn-
ar Ragnars komst
snemma á toppinn og var
þar í tuttugu og sjö ár hjá tveimur
stórfyrirtækjum á Eyrinni; Slipp-
stöðinni hf. og Útgerðarfélagi Ak-
ureyringa hf. Hann var einnig
frammámaður í bæjarpólitíkinni,
m.a. forseti bæjarstjórnar, og hlað-
inn ýmsum trúnaðarstörfum. Oft
hvessti og hrikti í annars sterkum
stoðum uns loks kom brestur sem
leiddi til þess að Gunnar lét af starfi
framkvæmdastjóra ÚA fyrr á þessu
ári.
Það kann að koma á óvart að
Gunnar skyldi draga sig í hlé frá
hinu öfluga sjávarútvegsfyrirtæki
aðeins 58 ára gamall, en hann er
þó ekki alveg sestur í helgan stein.
I þessum viðtalsþætti rekur Gunnar
á opinskáan hátt þá atburði sem
tóku smám saman æ stærri toll af
þreki hans, allt þar til geymarnir
tæmdust.
Öðrum þræði er þetta baráttu-
saga athafnamanns en um leið inn-
legg í atvinnusögu Akureyrar síð-
ustu þijá áratugi. Margt ber á góma
sem ekki hefur komið fram opinber-
lega fyrr. Hafa ber í huga að at-
burðir eru yfirleitt skoðaðir með
augum Gunnars sjálfs og eflaust
margir sem túlka þá á annan hátt.
Erfiðleikar í Þýskalandi
„Nú blasti við að allt væri að
fara úr böndunum og í júní 1993
kröfðumst við þess að SH tæki yfir
sölumálin og lagaði framleiðsluna
að markaðnum. Við ákváðum að
setja íslending yfír framleiðslumál-
in. Þama var um lengri tíma mark-
mið að ræða, þessu yrði ekki snúið
við á einni nóttu. Verðið var áfram
lágt og allt stefndi hreinlega í þrot.
Eg gleymi því aldrei hvað þetta
var rosalega erfítt fyrir mig. Ég fór
að bila. Það fóru að sækja á mig
alls konar hugsanir og ég miklaði
hlutina fyrir mér, sá bara svart-
nætti. Eg viðurkenni að þessi veik-
leiki hafði blundað í mér lengi, að
bregðast svona hastarlega við erfið-
leikum. Þegar vel gekk var allt í
sóma en hælbítamir komu um leið
og fór að halla undan fæti eða ég
gaf höggstað á mér.
Ég fékk áheym hjá ráðuneytis-
stjóranum í þýska sjávarútvegs-
ráðuneytinu í byijun september.
Eiginkona mín varð fimmtug í ág-
úst og við ákváðum að slá þessu
saman og fara í viku frí til Þýska-
lands. Við keyrðum þama um og
ætluðum að slaka á en það var mér
um megn. Ég hugsaði ekki um
annað en vandamálin sem blöstu
við. Á þessum fundi ræddi ég um
breytingu á samningnum og úreld-
ingu skipa. Ráðuneytisstjórinn gaf
okkur engar vonir og engin niður-
staða lá fyrir.
Það hlakkaði í ýmsum í kjölfar
erfiðleikanna. Þarna haustið 1993
er ég orðinn virkilega illa haldinn.
Það er auðvelt að segja eftir á að
maður hafí gert mistök. Allir vöktu
yfír þessu. Samt var ég ekki einn,
stjórnin var með mér í þessu, en
þetta lenti mest á mér. Það gekk
allt á afturfótunum, taprekstur hjá
fyrirtækinu og þetta hlaut fyrr eða
síðar að komast í fjölmiðlana. Ná-
lægð við fjölmiðlana er mikil, ekki
síst á Akureyri, og hún getur verið
skaðleg. Ég er t.d. ekki í vafa um
að viðhorfíð um atvinnuleysi og að
allt væri á afturfótunum á Akur-
eyri megi rekja til fjölmiðlanna. Það
var meira gert úr því en efni stóðu
til. En við höfðum haft þá stefnu
að það væri affarasælast að vera á
undan fjölmiðlunum, en að óvörum
hringdi fréttamaður sjónvarpsins í
mig og spurði hvort ekki væri bull-
andi tap á MHF og reksturinn
stefndi í þrot. Ég klóraði mig ein-
hvern veginn út úr viðtalinu og
þetta var svo fyrsta fréttin í kvöld-
fréttatímanum. Vanlíðan mín
magnaðist. í þessu viðtali gerði ég
þau mistök að segja að við ættum
bókaðan fund með Treuhand í byij-
un desember þar sem línur myndu
skýrast. Eftir það hvíldu allra augu
á mér.
Fulltrúar ÚA, Rostock og fylkis-
ins fóru síðan á þennan toppfund
í Treuhand þar sem við reyndum
að fá Treuhand til að ganga endan-
lega frá greiðslum vegna fyrirliggj-
andi samninga. Þar var öllu
umsnúið og okkur núið um nasir
að ÚA hefði ekki opnað ábyrgðir.
Þetta kom þannig út í fjölmiðlum
að ÚA þyrfti að setja fram ábyrgð-
ir sem væru umfram kaupverð.
Öllu var snúið á versta veg og öll
spjót stóðu á okkur.
Ég er frekar þungur að eðlisfari
en nú sallaðist á mig allt sem hafði
verið að hlaðast upp inni mér frá
því um vorið. Við slíkar aðstæður
blossa upp ranghugmyndir, hugs-
anir verða að veruleika ef menn
geta ekki bægt þeim frá sér. Ég
sá allt svart, stórtap og hreinar
hörmungar.
Afleiðingarnar urðu þær að ég
bara sprakk eftir að ég kom heim
frá Þýskalandi. Fjölmiðlarnir réðust
á okkur eftir erfítt ferðalag og til-
gangslausan fund. Við fengum vél
frá FN til að sækja okkur til Kefla-
víkur og komum heim kl. 1-2 um
nóttina. Fjölmiðlar voru búnir að
hringja út og leita frétta og þar
komst misskilningur á kreik og
þetta var tómt rugl sem kom í frétt-
unum. Svo áttuðu fjölmiðlarnir sig
á því að við vorum komnir heim
og síminn bytjaði að andskotast hjá
mér kl. 10 um morguninn. Frá því
ég fór að heiman á laugardegi og
kom heim aðfaranótt þriðjudags
hafði ég ekkert sofið. Ég var alveg
punkteraður, orkulaus. Eg kraflaði
mig fram úr fjölmiðlafárinu á
þriðjudaginn en eftir það var ég
endanlega búinn og mátti fara upp
á spítala og taka mér veikindafrí
út janúar.
Svartsýni og þunglyndi
I öllu því brambolti sem ég hef
þurft að standa í var þetta erfíð-
asta tímabilið í mínu lífí, frá maí
til desember 1993. Það tappaðist
stöðugt af rafhlöðunum, þær hlóð-
ust ekkert. Ég féll í svartsýni og
þunglyndi.
Þegar ég fór að jafna mig reynd-
ust félagar mínir ákaflega vel, sér-
staklega Halldór Jónsson, sem var
bæjarstjóri og stjórnarformaður
ÚA og hafði staðið í þessum við-
ræðum með mér. Ég fór að hlaða
batteríin á nýjan Ieik og kjarkurinn
óx. Ég verð að viðurkenna að hin-
ir ólíklegustu menn reyndu að gera
mér lífið bærilegra á þessum erfiðu
tímum. Það var að mörgu leyti ný
reynsla að menn skyldu ekki not-
færa sér það þegar ég íá í valnum
og berskjaldaður fyrir höggum.
Það var virkilega uppbyggileg lífs-
reynsla.
Konan mín gekk ekki heil til
skógar þegar ég kom heim úr þess-
ari ferð og var í uppskurði á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu þannig að allt
lagðist á eitt. Eftir að hafa ráðfært
okkur við góða menn dvöldum við
á Heilsuhælinu í Hveragerði í jan-
úar, sem var góð hvíld, þótt ekki
hafi ég verið hrifinn af grænmetis-
fæðinu til lengdar. Það er svo ann-
að mál.
Þarna gekk ég sem sagt í gegn-
um þá lífsreynslu hvernig það er
þegar ranghugmyndir leggjast á
mann og fara að stjórna manni.
Síðan átti ég samt eftir að lenda
í mestu hremmingunum í sambandi
við MHF. Það gekk mikið á, því ég
var framkvæmdastjóri ÚA og
stjórnarformaður MHF og með
bæði fýrirtækin á sálinni. Til marks
um átökin má geta þess að annar
framkvæmdastjóri MHF sprakk á
svipaðan hátt og ég í þessari rimmu.
Þarna árið 1994 ákváðum við að
ráða íslending sem framkvæmda-
stjóra úti og vorum lengi búnir að
hafa augastað á Inga Björnssyni.
Hins vegar var erfitt að útskýra
fyrir þeim úti hvaða erindi sjúkra-
húsforstjóri átti þarna inn!“
Eitt af því sem fylgir lífi athafna-
mannsins er að ferðast. Flestum
þykir skemmtilegt að skreppa í
flugvél öðru hveiju, en öllu má nú
ofgera. Gunnar hefur á fram-
kvæmdastjóraárum sínum flogið
meira en 700 ferðir milli Akureyrar
og Reykjavíkur og farið í fjölmarg-
ar aðrar ferðir innanlands og utan
í lofti, á láði eða legi.
„Öll þessi ferðalög tóku á mig,
sérstaklega í skammdeginu,“ segir
Gunnar þegar við skoðum þennan
þátt. „Það tók líka mikinn toll af
mér að vera á kafi í pólitíkinni sam-
hliða því að stýra stóru fyrirtæki.
Eftir á getur maður viðurkennt að
það er ekki sniðugt að vera með
of mörg járn í eldinum og þurfa
að skipta sér svona mikið. Þegar
svo er komið að maður getur ekki
einu sinni slakað á í laxveiði eða á
ferðalögum; alltaf með símann inn-
an seilingar og hugann á vinnu-
stað, þá er illa komið. Ég fann það
síðustu þijú árin að ég héldi ekki
út öllu lengur. Ég segi þessa sögu
mína öðrum til viðvörunar."
• Titill: Þeir vörðuðu veginn, 296
bls. Unnur Karlsdóttir og Stefán
Þór Sæmundsson skráðu. Útgef-
andi Bókaútgáfan Hólar. Leiðbein-
andi verð 3.480 kr.