Morgunblaðið - 10.01.1997, Page 43

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 1997 43
) ------------------------------------
| eftir að hún varð fullorðin og gift
I dr. Birni Þorsteinssyni, þá hélt hún
uppi reisn heimilisins í Suðurgötu.
Guðrún var mjög vel gefin og
snemma sett til mennta. Hún hóf
nám í Menntaskólanum í Reykjavík
sem var sjaldgæft um stúlkur í þá
daga, en þá varð hún fyrir því óláni
að veikjast af berklum. Það batt
enda á skólagöngu hennar og hijáði
j hana í mörg ár. Þurfti hún að dvelj-
i ast á heilsuhælum hér og erlendis
en náði loks allgóðri heilsu. En
I andinn var hress og leitað var til
menntunar. Guðrún hafði mikinn
áhuga á tungumálum, sérstaklega
franskri tungu og bókmenntum og
starfaði í franska sendiráðinu í
Reykjavík um skeið. Þau Guðrún
og Björn keyptu hús í Hafnarfirði
eftir lát Laufeyjar móður hennar,
síðar fluttu þau í Kópavog. Á báðum
| stöðunum sköpuðu þau fagurt
| heimili. Þeim tókst svo sannarlega
, að „rækta garðinn sinn“. Þau hjón
I áttu góða samleið. Björn var mikill
fræðimaður, eins og alþjóð veit og
studdi hún hann á marga lund.
Guðrún þótti snjall þýðandi og
þýddi margar bækur úr Norður-
landamálum, ensku og frönsku.
Hjónin urðu þeirrar gæfu aðnjót-
andi að eignast dótturina Valgerði,
sem er kennari að mennt og stund-
! ar nú framhaldsnám í myndlistar-
| greinum. Hún hefur verið þeim
sannkallað óskabarn. Barnabörnin
þijú og fyrsta barnabarnabarnið
urðu Guðrúnu til mikillar gleði.
Eftir lát Björns keypti hún þjón-
ustuíbúð á Kópavogsbraut 1 A og
bjó sér þar fagurt heimili. Hún tók
nú þátt í ýmiss konar félagsstarfi
með öldruðum, m.a. tók hún að sér
undirleik á píanó við vikulegar
, helgiathafnir á hjúkrunarheimili
aldraðra í Sunnuhlíð.
Þegar við lítum yfir farinn veg
hennar, er hann samtengdur lífí
okkar frá bernsku. Við höfum alltaf
hlakkað til afmælisdagsins hennar
3. maí, þar sem alltaf mættu manni
frænkur og tryggir vinir.
Nú er þessari gefandi samleið
lokið um stund. Við þökkum hana
af alhug og kveðjum kæra frænku
með lokaerindinu úr sálmi langafa
okkar, sr. Björns Halldórssonar, Á
hendur fel þú honum:
Mín sál því örugg sértu,
og set á Guð þitt traust.
Hann man þig vís þess vertu,
og verndar efalaust.
Hann mun þig miskunn krýna.
Þú mæðist litla hríð.
Þér innan skamms mun skína
úr skýjum sólin blíð.
Við systurnar og fjölskyldur okk-
ar vottum Valgerði, fjölskyldu
hennar og Finnboga bróður Guð-
rúnar okkar innilegustu samúð.
Sigfríður og
Guðný Th. Bjarnar.
Ég vil minnast Guðrúnar Guð-
mundsdóttur, vinkonu minnar með
nokkrum orðum. Það var um klukk-
an tíu sl. föstudagskvöld, að ég fann
hjá mér sérstaka þörf fyrir að
hringja til að fá að vita hvernig
Guðrúnu liði, en það hafði aldrei
verið venja mín að hringja til hennar
á þessum tíma dags. Valgerður dótt-
ir Guðrúnar svaraði og sagðist vera
búin að panta sjúkrabíl fyrir móður
sína, því henni liði mjög illa. Árla
næsta morgun barst mér fregnin
um andlát Guðrúnar. Þessi sorgar-
fregn barst mér nokkuð óvænt, því
við höfðum haft símasamband flesta
morgna undanfarið og hafði Guðrún
jafnan verið vel málhress, þótt hún
hafi ekki verið vel frísk. Hin óvænta
dánarfregn Guðrúnar var mér nokk-
uð þungbær, þar sem við höfðum
verið góðar vinkonur allt frá ungl-
ingsárum eða meira en hálfa öld og
þar hafði aldrei borið skugga á.
Kunningsskapur okkar Unnu,
eins og Guðrún var jafnan kölluð
af sínum nánustu, hófst með kynn-
um okkar beggja af stúlku á okkar
reki, sem var frænka Guðrúnar.
Þetta var skömmu upp úr 1930 um
það leyti sem við urðum báðar að
hætta skólanámi sökum veikinda,
hún í Menntaskólanum í Reykjavík,
ég í Kvennaskólanum. Veikindi okk-
ar beggja voru berklakyns. Á þess-
um árum var þessi veiki mjög út-
breidd hér á landi og náði hámarki
um þetta leyti. Það mun hafa verið
þegar Guðrún var í þriðja bekk í
Menntaskólanum, sem hún veiktist
svo að hún varð að fara á Vífils-
staðahæli og var hún næstu árin
mjög heilsuveil og dvaldi þá ýmist
á heilsuhælum eða heima og gat þá
hvorki stundað að staðaldri skóla-
nám né vinnu.
Eina ferðina vegna heilsunnar fór
Guðrún vorið 1940 til Danmerkur
og dvaldi á heilsuhæli þar um sex
mánaða skeið og sagði hún mér frá
því einu sinni, að fyrstu nóttina
hennar í Danmörku, þ.e. 9. apríl,
hefðu Þjóðveijar ráðist inn í Dan-
mörku. Síðar á sama ári lenti hún
í öðru ævintýri, þá við heimkomuna,
þar sem hún kom með Esju í Pets-
amoferðinni í októbermánuði sama
ár.
Þótt menntaskóladvöl Guðrúnar
yrði ekki löng, fékk hún samt mjög
góða menntun, einkum í hljómlist
og tungumálum, bæði hér á landi
og erlendis, enda lögðu foreldrar
hennar ríka áherslu á, að hún nyti
sem bestrar menntunar eigi síður
en bræður hennar, sem allir þrír
luku háskólaprófum og urðu allir
þjóðkunnir menn.
Ég kynntist nokkuð vel æsku-
heimili Guðrúnar í Suðugötu 22, það
er heimili Guðmundar Finnbogason-
ar, landsbókavarðar, og Laufeyjar
Vilhjálmsdóttur frá Rauðará, sem
hafði kennaramenntun, en heimili
þeirra var alkunnugt sem sérstakt
menningarheimili eins og þeir mörgu
gestir, sem þar bar að garði, gætu
vitnað um og sem ýmsir þeirra hafa
gert á opinberum vettvangi.
Hinn 29. júní 1946 giftist Guðrún
Guðmundsdóttir Birni Þorsteinssyni,
sem þá var nemandi í Háskóla ís-
lands, en hann lauk cand. mag. prófí
frá norrænu deildinni árið eftir,
1947.
Haustið 1940 flutti ég út á land
með manni mínum, fyrst til Bolung-
arvíkur, en síðar, við stríðslokin, til
Akureyrar og bjuggum við_ úti á
landi í nálægt þijá áratugi. Á þess-
um tíma slaknaði nokkuð á sam-
bandi okkar Guðrúnar, en það slitn-
aði aldrei, enda heimsótti Unna okk-
ur bæði í Bolungarvík og Akureyri,
ýmist ein eða með manni sínum,
enda átti hún fleiri erindi til Eyja-
fjarðar en að fínna okkur, þar sem
hún átti þar mikinn frændgarð þar
sem Munkaþverárfólkið var og fleiri.
Er margra góða stunda að minnast
frá þeim samfundum. Einnig hitt-
umst við Guðrún jafnan þegar við
vorum á ferð hér syðra og hún var
heima.
Eftir að ég og fjölskylda mín flutt-
ist aftur til Reykjavíkur 1967,
treystust vináttuböndin að nýju. Auk
nábýlisins hefur þar hjálpað til að
skömmu síðar stofnuðum við nokkr-
ar konur það sem við kölluð bóka-
klúbb þar sem reglulegir fundir eru
haldnir á vetuma og lesið úr og
rætt um efni tiltekinna bóka og þá
einkum bækur sem hafa nýlega ver-
ið gefnar út. Hefur þetta uppátæki
okkar staðið óslitið í um aldarfjórð-
ung. Höfum við allar haft bæði fróð-
leik og skemmtun af þessum fund-
um. Var Guðrún mætt á síðasta
fund okkar sem var í byijun desem-
ber sl. og naut sín þar sem fyrr.
Heimili Guðrúnar og Björns
minnti mikið á æskuheimili Guðrún-
ar. Þar rikti einnig andi menningar,
reglusemi og gestrisni. Frændgarður
þeirra hjóna er stór og Guðrún var
sérstaklega frændrækin og hafði
mikið og gott samband við ættingj-
ana. Bjöm var bæði stórhuga og
mikilvirkur og hafði jafnan mörg
járn í eldinum, ekki aðeins sem kenn-
ari, heldur var hann einnig mikið í
ýmiskonar félagsmálum, starfaði
sem rithöfundur, ritstjóri o.fl. Setti
þetta allt mikinn svip á heimilið, því
Guðrún studdi mann sinn mikið í
þessum málum og margan gest bar
að garði, bæði innlendan og útlendan
og þótti öllum þar gott að koma.
Þótt starfsvettvangur Guðrúnar
væri aðallega á heimilinu og í tengsl-
um við það, starfaði hún ýmislegt á
öðmm sviðum. Hún vann töluvert
mikið að þýðingum á bókum fyrir
ýmis forlög og margskonar efni og
þótti hún bæði fljótvirk og velvirk á
því sviði. Einnig vann hún töluvert
við að spila á slaghörpu hjá ýmsum
félagasamtökum og sinnti hún því
töluvert til hinstu stundar. Einnig
voru þau Guðrún og Björn mikið
ræktunarfólk og komu sér upp görð-
um með fjölbreyttum og fögrum
gróðri, fyrst í Hafnarfirði og síðan
í Kópavogi. Einnig höfðu þau skóg-
rækt með höndum í Hafnarfjarðar-
hrauni og fór dijúgur tími í það á
hveiju vori.
Áður en ég lýk þessum línum, vil
ég sérstaklega minnast þess, að
skömmu áður en Björn Þorsteinsson
lést, lögðu þau Guðrún drög að
stofnun styrktarsjóðs fyrir efnilega
sagnfræðinga. Fljótlega eftir andlát
Björns sneri Guðrún sér að því
stofna sjóðinn og láta semja um
hann ítarlega stofnskrá og fá stað-
festingu viðkomandi stjórnvalda á
honum. Hefur sjóðurinn þegar tekið
til starfa og hafa nú verið veittir
styrkir nokkrum sinnum úr honum.
Lét Guðrún sér annt um þennan
sjóð, sem er í umsjá Háskóla Islands
og fylgdist vel með að réttum reglum
væri fylgt við veitingar úr sjóðnum.
Skömmu eftir andlát eiginmanns
síns, 1986, seldi Guðrún hús þeirra
í Kópavogi og fékk góða íbúð í Kópa-
vogsbraut la í húsi, sem byggt var
fyrir aldraða, en hefur jafnan bæði
í blíðu og stríðu notið aðstoðar dótt-
ur sinar Valgerðar og manns henn-
ar, Ágústs Þorgeirssonar, verkfræð-
ings og barna þeirra þriggja, sem
öll eru uppkomin og eru myndarfólk.
Svo segir í Biblíunni: Endalok vor
nálgast, dagar vorir fullnuðust já
endalok vor komu.“ Guðrún fann,
að lífsþróttinn þvarr hægt og hægt.
Ég færi fólki hennar samúðarkveðj-
ur fra mér og mínu fólki og þakka
samfylgdina og umfram allt vinátt-
una og tryggðina.
Þorbjörg Gísladóttir.
Fregnin um andlát Guðrúnar
Guðmundsdóttur kom eins og þungt
högg þegar einskis ills var að vænta.
Ég hafði hringt til hennar síðdegis
fimmtudaginn 2. janúar til að óska
henni gleðilegs árs, og ætluðum við
að hittast í lok vikunnar. Fáeinum
stundum eftir að samtalinu lauk, var
hún sofnuð úr þessum heimi. Enn
erum við minnt á hversu þunn er
skelin sem skilur á milli lífs og
dauða.
Kynni mín af Guðrúnu hófust um
það leyti sem ég gerðist nemandi
eiginmanns hennar, dr. Bjöms Þor-
steinssonar prófessors, fyrir tæpum
tveimur áratugum. í því fólst ekki
einungis að hlíta leiðsögn Björns í
sagnfræði og skyldum greinum held-
ur nánast að verða fóstursonur hans
og þeirra hjóna beggja. Ég býst við
að fleiri gætu sagt frá svipaðri
reynslu, slík var umhyggja meistar-
ans fyrir lærisveinum sínum.
Þrátt fyrir andlát Bjöms rofnaði
ekki sambandið við Guðrúnu, og ég
hélt áfram að heimsækja hana í vist-
legri þjónustuíbúð hennar við Kópa-
vogsbraut. Það gerði ég ekki ein-
vörðungu af skyldurækni við minn-
ingu Björns, sem var mér þó mjög
kær, heldur vegna þess að Guðrún
hafði sjálf af miklu að miðla. Það
var sönn ánægja að sitja með henni
yfir tebolla og ræða um menn og
málefni, þótt dijúgur væri aldurs-
munur okkar. Guðrún var víðlesin í
bókmenntum þjóðarinnar, hafði sjálf
verið vandvirkur þýðandi skáldverka
og fræðirita og hafði enn fremur frá
mörgu að segja úr eigin lífí. Hún
ólst upp á menningarheimili við lær-
dómsiðju og kynntist þegar í æsku
nafnfrægu fólki sem nú býr ekki
lengur með þjóðinni nema í munn-
mælum og bókum. En í frásögn
Guðrúnar varð þetta fólk um stund
sem ljóslifandi og nálægt þarna hjá
okkur i hlýlegri stofunni.
Því fór fjarri að Guðrún lifði að-
eins í fortíðinni heldur fylgdist hún
vel með atburðum líðandi stundar
og var spurul um áhugamál viðmæl-
anda síns, jafnvel um nýjustu fram-
farir í tölvutækni, þótt hún að vísu
viðurkenndi að hún hefði takmark-
aðan skilning á þeim vísindum.
Ævinlega þegar ég kom til hennar
um jólin, lágu á borðinu hjá henni
nýjustu ritverk íslenskra höfunda
og biðu þess að verða lesin. Einnig
tók hún þátt í leshópi nokkurra
kvenna er komu reglubundið saman
til að ræða það skáldverk sem fyrir
valinu varð hveiju sinni. Þannig
hélt hún áfram að auðga andann í
góðum félagsskap, komin á níræðis-
aldur.
Margt var það sem gerði sam-
verustundir með Guðrúnu notalegar,
en eitt tel ég öðru framar: Hún var
einstaklega umtalsfróm kona. Háð,
fyrirlitningu eða áfellisdóm um ann-
að fólk heyrði ég aldrei í máli henn-
ar. Þá sjaldan henni mislíkaði eitt-
hvað í fari samtíðarmanna sinna,
dró hún jafnskjótt í land með þeirri
staðhæfíngu að hún væri orðin svo
gömul að ekki væri mark takandi á
orðum hennar. Þar var ég henni
ósammála, og mun þetta víst hafa
verið eina ágreiningsefnið okkár á
milli. Þvert á móti var Guðrún gott
dæmi um að aldur er ekki algildur
mælikvarði á elli manna.
Frá því að ég birtist fyrst á heim-
ili þeirra Guðiúnar og Bjöms að
Hjallabrekku í Kópavogi, var hún
örlát á vináttu og tryggð í minn
garð. Fyrir það vil ég nú þakka að
leiðarlokum. Hún hvíii í friði.
Gunnar F. Guðmundsson.
Guðrún starfaði með sjúkravinum
Rauða kross Kópavogs í mörg ár
og gegndi því ábyrgðarstarfí að spila
við guðþjónustur sem haldnar eru í
hjúkrunarheimilinu Sunnuhlíð viku-
lega. Og ekki aðeins spilaði hún
sálmana heldur fékk hún vistmenn
til að syngja með sér íslensk sönglög
og gladdist innilega þegar hún
heyrði viðstadda taka undir. Söng-
urinn er alltaf gleðigjafi og messu-
dagamir urðu vinsælustu samveru-
stundirnar í Sunnuhlíð, þakkað veri
Guðrúnu og tónlistinni sem hún
miðlaði.
Það er sjónarsviptir að henni og
hennar er sárt saknað af vistmönn-
um Sunnuhlíðar og af okkur sem
höfum starfað með henni og notið
hæfíleika hennar.
Guðrún var glæsileg og gáfuð
kona, framkoman fáguð og virðuleg.
Hún var vel lesin, ræðin og skemmti-
leg og þannig er gott að minnast
hennar.
Við þökkum henni innilega fyrir
samvinnuna og allar ánægjulegu
samvemstundirnar.
Sjúkravinir Rauða kross
Kópavogs.
Kveðja frá
Kópavogsbraut1A
„Hvergi er betra að vera en á vinafundum
og vist væri best að dvelja þar öllum stundum.
en einn verður jafnan endir sérhverra funda.
Áður en varir dregur til kveðjustunda."
(ívar frá Steðja)
Stórt skarð var höggvið í raðir
okkar hér á Kópavogsbraut 1A, nú
um áramótin, er Guðrún vinkona
okkar Guðmundsdóttir féll frá.
Þegar við hugsum til starfsemi í
félaginu okkar, Dægradvöl, sjáum
við ekki hvemig það skarð verður
fyllt. 18. mars 1989, á tíu ára af-
mæli Sunnuhlíðarsamtakanna, lét
Soffía Eygló af hendi bankabók með
tíu þúsund krónum og sagði það
vera stofnfé til kaupa á píanói í
salinn á 6. hæðinni. Hálfum mánuði
síðar var slagharpan komin í hús,
því Dægradvalarfélagar bragðust
skjótt við og lögðu fram það sem á
vantaði til að greiða gripinn. 1. apríl
1989 vígði Guðrún píanóið með því
að leika undir einsöng Egils, félaga
okkar, Bjarnasor.ar. Félagið okkar,
Dægradvöl, var stofnað síðla árs
1988. Guðrún var um tíma í stjóm
þess. Eins og svo margar af konun-
um hér í húsinu, sá hún oft um
kaffiveitingarnar á samkomum fé-
lagsins. En umfram allt var hún
ómissandi á hveijum fundi vegna
kunnáttu sinnar í píanóleik, enda
hefur hún leikið einleik og verið
undirleikari fyrir einsöngvara, tví-
söng og fjöldasöng á meira en 80
.skemmtifundum í félaginu okkar.
Aðstandendum hennar öllum
sendum við einlægar samúðarkveðj-
ur héðan úr húsinu. Blessuð sé minn-
ing Guðrúnar Guðmundsdóttur.
Krislján G. Guðmundsson.
+
Innilegar þakkir færum við öllum, sem
auðsýndu okkur samúð og hlýhug við
andlát og útför móður okkar, tengda-
móður, ömmu og langömmu,
GUÐRÚINIAR FARESTVEIT,
Garðatorgi 17,
Garðabæ,
áðurtil heimilis
á Laugarásvegi 66.
Steinar Farestveit,
Arthur Knut Farestveit,
Edda Farestveit,
Gerða Farestveit,
Cecilia Wenner,
Dröfn Farestveit,
Gunnsteinn Gislason,
Þórður G. Guðmundsson,
Hákon Einar Farestveit, Guðrún Farestveit.
barnabörn og barnabarnabörn.
Lokað
Vegna jarðarfarar SIGURJÓNS JÚNÍUSSONAR
verður fyrirtækið lokað eftir hádegi í dag.
Skipaafgreiðsla Suðurnesja.
Birting afmælis- og
minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar endur-
gjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjóm blaðsins í Kringl-
unni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi
(5691115) og í tölvupósti (MBL@CENTRUM.IS).
Um hvern látinn einstakling birtist ein uppistöðugrein af hæfi-
legri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við
eina örk, Á-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða
2200 slög (um 25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða
ljóð takmarkast við eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir
að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar
greinar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar eru birtar afmæl-
isfréttir ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.