Morgunblaðið - 25.01.1997, Qupperneq 8

8 LAUGARDAGUR 25. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Langholtskirkja:
ÞÁ er nú orðið hægt að leika sálma Davíðs fjórhent og þruma fjórfalt halleljúaeftir efninu.
Hagfræðingur YMS um áhrif 70 þúsund króna lágmarkslauna
Spáir 30% verðbólgn og 26%
gengislækkun innan árs
HAGFRÆÐINGUR Vinnumálasam-
bandsins telur að nái krafa verka-
lýðshreyfingarinnar um 70 þús. kr.
lágmarkslaun fram að ganga muni
það valda víðtækri skriðu á vinnu-
markaðnum og eftir u.þ.b. ár verði
áhrifin þau að almennar launahækk-
anir verði a.m.k. 23%, verðbólga
verði 30%, gengislækkun um 26%,
skammtímavextir 35% og kaupmátt-
arrýmun um 7%.
Jón Sigurðsson, hagfræðingur
Vinnumálasambandsins, hefur sent
frá sér athugun á afleiðingum þess
að lágmarkslaun verði ekki lægri en
70 þúsund krónur á mánuði án þess
að tekið sé tillit til annarra launa-
breytinga eða breytinga á langtíma-
vöxtum, sköttum, tekjutengingum
og slíku.
Eftirspurnarsprenging
„Afleiðingin verður kollsteypa
vegna ofhitunar í hagkerfinu og mik-
il almenn kjaraskerðing," segir í
greinargerð hagfræðingsins. „Veru-
leg röskun verður á framleiðni,
vinnuháttum, launakerfum og lífs-
kjörum. Hækkun lágmarkslauna ein
sér mun ekki valda þessu út af fyrir
sig heldur viðbrögð og styrkur ann-
arra launþegahópa og sú eftirspum-
arsprenging sem af hlýst.“
Auk þess sem að ofan greindi um
launabreytingar, gengi, verðbólgu-
og vaxtastig, telur Jón að innflutn-
ingur muni aukast um 23%, en vegna
óvissuþátta spáir hann ekki minnk-
andi atvinnuleysi þrátt fyrir þenslu
sem af hækkununum muni hljótast.
ímyndað augnablik
eftir u.þ.b. ár
Forsendur athugunar hagfræð-
ings VMS er sú að sýnt er ímyndað
augnablik um það bil ári eftir að
„kauphækkanaskriðan tekur að falla.
Reynt er að sýna besta hugsanlegt
ástand frá sjónarmiði kröfugerðar
launþegahreyfingarinnar. Miðað er
við að aðrir launþegahópar sýni þá
sanngirni að heimta ekki jafnmikla
hækkun og tekjulægstu hóparnir
fá.“ Ennfremur segist Jón Sigurðs-
son miða við að aðgerðir ríkisstjórnar
jafni óæskileg áhrif skatta, tekju-
tenginga o.s.frv. og að fyrirtæki velti
verðhækkunum ekki umsvifalaust út
í verðlagið.
Jón Sigurðsson telur að fara muni
af stað skriða sem einkennist af
mikilli eftirspurnarþenslu sem leiti
öll að erlendum gjaldeyri enda sé
enginn sérstakur vöxtur í hagkerfmu
að öðm leyti til að mæta henni. Af
hljótist flókið samspil með víxlverk-
unum og misgengi af ýmsu tagi sem
feli í sér að launabreytingum fylgi
aukinn innflutningur sem kalli á
gengisbreytingar sem leiði af sér
verðhækkanir en í kjölfar þeirra komi
vaxtabreytingar og síðan launabreyt-
ingar og svo aftur koll af kolli með
samdrætti í hagvexti og minnkandi
kaupmætti.
Forsenda að
bónuskerfi hverfi
í athugasemdum Jóns kemur einn-
ig fram að meðal þess sem hann legg-
ur til grundvallar er að bónuskerfi
og þess háttar verði lögð niður og
að fyrstu þjálfunar-, námskeiða og
starfsaldursþrep í launakerfi hverfi.
Hann segir að ekki sé vafí á mjög
harkalegum viðbrögðum allra ann-
arra launþega skömmu á eftir, þ.á m.
þeirra fjölmennu hópa sem fyrir
höfðu 70-80 þús. í mánaðarlaun.
Jón Sigurðsson fullyrðir að breyt-
ingarnar muni bitna harðast á lág-
tekjufólki. „Lífskjör þess verður því
að bæta með öðrum hætti, á lengri
tíma með mörgum stöðugum en
smærri skrefum en hér er lýst. Stór
stökk virðast beinlínis andstæð hags-
munum lágtekjufólksins.“
í greinargerðinni er áréttað að
niðurstöður athugunarinnar séu vita-
skuld umdeilanlegar og að reynt
hafi verið að sýna þá lágmarksaftur-
för sem það hafi í för með sér að
rasa um ráð fram í þessum efnum.
„Aðrar sambærilegar niðurstöður um
breytingar hagstærðanna eiga einnig
rétt á sér,“ segir í greinargerð Jóns
Sigurðssonar.
VW Passat
kynntur
HEKLA frumsýnir nýja kynslóð
Volkswagen Passat á íslandi um
helgina. Bíllinn kom á markað í
Evrópu síðastliðið haust. Hérlendis
verður hann í fyrstu boðinn með
1,6 lítra vél, 100 hestafla. Staðal-
búnaður í bílnum er m.a. ABS-
hemlalæsivörn, tveir líknarbelgir og
rafdrifnar rúður að framan. Verð á
Passat 1,6 er 1.690.000 krónur.
Bíllinn verður kynntur í húsa-
kynnum Heklu á Laugavegi milli
12-17 í dag og 13-17 á morgun.
NÝ kynslóð VW Passat verður kynnt í dag og á morgun hjá Heklu.
íMámskeið um hreyfingar barna
Óbein tengsl hreyfi-
og vitsmunaþroska
Hermundur Sigmundsson
NÁMSKEIÐ á vegum
fræðslunefndar
íþróttasambands
íslands um hreyfingu,
hreyfiþroska og hreyfi-
truflanir barna hófst í dag
og stendur yfir helgina í
íþróttamiðstöðinni í Laug-
ardal. Fyrirlesarar á nám-
skeiðinu eru sérfræðingar
í hreyfingarfræði og hreyfi-
þroska við íþróttafræði-
deild háskólans í Þránd-
heimi í Noregi. Einn þeirra
er Hermundur Sigmunds-
son en hann vinnur að
doktorsverkefni á sviði
hreyfitruflana og mun
flytja fyrirlestra um mögu-
legar ástæður og afleiðing-
ar skerts hreyfiþroska.
- Hvað er hreyfingar-
fræði?
„í kringum árið 1970
fóru menn fyrst að huga
að hreyfingarfræði sem sérgrein
innan sálarfræði. Einn af upphafs-
mönnum hennar er prófessor
H.T.A. Whiting en hann er einn
fyrirlesara á námskeiðinu. Hreyf-
ingarfræði má skipta í þtjá hluta;
stjórn hreyfínga en þar er leitast
við að skýra hvers vegna börn
eiga misjafnlega auðvelt með að
stjórna hreyfingum sínum, hreyf-
inám, hvernig hreyfingar lærast,
og hreyfíþroska sem háður er
erfðum og umhverfi."
- Er algengt að hreyfiþroski
barna sé ónógur?
„Samkvæmt rannsóknum sem
gerðar hafa verið í Noregi og víð-
ar í Evrópu hafa 6-10% barna
ekki nægan hreyfiþroska. Ekki
veit ég til að hreyfiþroski barna
hafi verið rannsakaður hérlendis
en ef hlutföllin eru svipuð og í
Noregi þurfa 535 börn í Reykja-
vík á hjálp að halda vegna skerts
hreyfiþroska."
- Hvers konar áhrif hefur
skertur hreyfiþroski?
„Takmarkaður hreyfiþroski
barna getur haft keðjuverkandi
áhrif. Börn læra að standa upp-
rétt á aldrinum 9 til 16 mánaða.
Ef barnið nær að standa upprétt
16 mánaða þá fer það ekki að
ganga fyrr en í fyrsta lagi tveim-
ur mánuðum síðar og síðan koll
af kolli. Þegar skólaganga hefst
og barnið er á eftir hvað hreyfi-
þroska varðar er líklegt að sjálfs-
öryggi og sjálfsmynd skerðist. Það
getur haft þær afleiðingar að það
nær ekki fullum félagslegum
þroska. Algengt er að barninu sé
strítt af skólafélögum og þegar
barni líður illa á það oft erfitt
með að einbeita sér að námi. Óbein
tengsl eru því á milli hreyfiþroska
og vitsmunalegs þroska."
- Hvernig má stuðla að eðli-
legum hreyfíþroska?
„Ef börn hafa góða hreyfígetu
eykst sjálfsöryggi þeirra en
hreyfiþroski snýr fyrst og fremst
að áreiti og umhverfi. Ábyrgð
uppalenda er mikil en þeir eiga
að hvetja börnin til að
samhæfa fínar hreyf-
ingar með því að þjálfa
þau í þroskaleikjum, til
dæmis að klappa sam-
an höndum, teikna,
raða kubbum og fleira.
Grófar hreyfingar eru einnig mjög
mikilvægar svo sem að klifra og
hoppa.
Ifyrirlesari á námskeiðinu, Au-
drey van de Meer, hefur komist
að því með viðamiklum rannsókn-
um að komabörn geta stjórnað
hreyfingum sínum betur en áður
var talið.“
- Um hvað snýst doktorsverk-
efni þitt?
„Þar leitast ég við að skilgreina
vandamál barna með hreyfitrufl-
► Hermundur Sigmundsson er
fyrirlesari á námskeiði um
hreyfiþroska barna sem stend-
ur yfir um helgina. Hann er
fæddur í Reykjavík 20. júlí 1964
og lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1984. íþróttakennaraprófi frá
íþróttakennaraskólanum á
Laugarvatni lauk hann árið
1988 og mastersnámi í íþrótta-
fræði með áhersiu á hreyfi-.
þroska frá háskólanum í Lev-
anger í Noregi árið 1992. Árin
1992-1993 var hann fram-
kvæmdastjóri íþróttamiðstöðv-
arinnar á Laugarvatni og kenn-
ari við íþróttakennaraskólann
á Laugarvatni. Frá 1993 til 1995
kenndi hann íþróttafræði við
háskólann í Heiðmörk í Noregi
en sumarið 1995 hóf hann dokt-
orsnám við háskólann í Þránd-
heimi. Hermundur er í sambúð
með Moniku Haga, íþróttakenn-
ara og sjúkraþjálfunarnema, og
eiga þau þriggja ára dóttur.
anir og reyni að finna leiðir til
úrbóta. Ég hef sérstaklega rann-
sakað átta ára börn með skertan
hreyfiþroska og hef komist að því
að þau hafa hreyfiþroska á við
fimm ára börn. í daglegu tali eru
þau kölluð klunnar en slík börn
eiga til dæmis erfitt með að klæða
sig í föt og reima skóna.
Þau eru einnig þremur árum á
eftir hvað sjónskyn varðar, t.d.
eiga þau erfitt með að þræða nál-
ar og þeir sem eru rétthendir eiga
í mun meiri vandræðum með að
nota vinstri höndina en börn með
eðlilegan hreyfiþroska. Hjá klunn-
um' er hreyfiskyn einnig lakara,
þeir verða að nota sjónina meira
til að stjórna höndunum en heil-
brigð börn. Öll þessi atriði má
fyrst og fremst rekja til lítillar
þjálfunar."
- Hvernig stendur ísland í
samanburði við önnur lönd?
„Fremstir á sviði hreyfingar-
fræði standa Hollend-
ingar, Bretar og
Bandaríkjamenn. I
Noregi er vakning fyrir
hreyfingarfræði en þó
er sums staðar enn
notast við úreltar kenn-
ingar sem ekki eru byggðar á rétt-
um forsendum. Á íslandi er hreyf-
ingarfræði alls ekki sinnt nægi-
lega og notast er við úreltar kenn-
ingar. Setja þyrfti fjögurra ára
gömul íslensk börn í kembipróf til
að kanna hreyfigetu þeirra því það
hefði fyrirbyggjandi aðgerðir í för
með sér. Mér finnst þó jákvætt
að farið er að kenna ungbarna-
sund hérlendis og ungum börnum
býðst nám í íþróttaskólum en bet-
ur má ef duga skal.“
Tæp 10%
barna hafa
skertan
hreyfiþroska

í
t
I
I
I
I
I